Мир сегодня с "Юрий Подоляка"
Мир сегодня с "Юрий Подоляка"
Труха⚡️Україна
Труха⚡️Україна
Николаевский Ванёк
Николаевский Ванёк
Мир сегодня с "Юрий Подоляка"
Мир сегодня с "Юрий Подоляка"
Труха⚡️Україна
Труха⚡️Україна
Николаевский Ванёк
Николаевский Ванёк
واریانی avatar
واریانی
واریانی avatar
واریانی
06.04.202512:21
فراغتگه
از ریش تو گر توبره بافیم رواست
ور نیز جوال جوز سازیم سزاست
از ریش تو ما بسی فراغت داریم
زآن است که ریش تو فراغتگه ماست
(جنگ شمارهٔ ۱۳۱۰۰ کتابخانهٔ مرعشی، ص ۱۸۰)

گویا شاعر در این رباعی «فراغتگه» را معادل «مستراح» به کار برده که قابل توجه است.
@r_varyani
26.03.202512:18
دو غزل نویافته از عطار در جُنگ شمارۀ ۱۳۱۰۰ کتابخانۀ مرعشی

شخصیت، زندگی و آثار عطار از ابهام‌آمیزترین مسائل تاریخ ادب فارسی است. این ابهام در کنار شهرت فراگیر او باعث شده است افسانه‌های بسیاری در این باره ساخته و آثار و اشعار ناهمگون و سست زیادی به عطار نسبت داده شود. علاوه بر این، تعدد عطارهای شعر فارسی ایجاب می‌کند که در مورد اشعاری که انتساب آنها به عطار پشتوانۀ خوبی ندارد، جانب احتیاط نگه داشته شود.
دستنویس شمارۀ ۱۳۱۰۰ کتابخانۀ مرعشی جُنگی بیاضی‌شکل و احتمالاً متعلق به سدۀ هفتم هجری است. این جُنگ و محتویات آن را که مجموعه‌ای از رسالات و اشعار گوناگون است، ایرج افشار در مقالۀ «نگاهی به جُنگ بیاضی مرعشی» معرفی کرده است. البته افشار در این مقاله شمارۀ نسخه را ۱۰۵۲۶ نوشته که شمارۀ موقت نسخه بوده است.
در پایان یکی از رسالات این جُنگ تاریخ ۶۵۱ ثبت شده (ص۱۵۳) که معلوم نیست تاریخ تألیف رساله است یا تاریخ کتابت آن. ما این تاریخ را که تنها تاریخ قابل اعتنا در این دستنویس است، اصل قرار داده و جُنگ را از قرن هفتم دانسته‌ایم؛ نوع خطوط و محتوای جُنگ نیز مؤیّد این احتمال است.
در این منبع دو غزل از عطار آمده است که در هیچ کدام از چاپ‌های دیوان او موجود نیست. چنان که گفته شد، باید در مورد انتساب این اشعار به عطار نیشابوری محتاط بود، اما به خاطر قدمت منبع مورد بررسی و مدعی‌نداشتن اشعار، ما آنها را فعلاً از نویافته‌های عطار نیشابوری می‌شماریم.
در جُنگ مرعشی (ص ۱۴۰ و ۱۴۱) غزل زیر با عنوان «لفریدالدین العطار» آمده است. در المعجم (ص۳۸۲) شعری با همین وزن و قافیه و با مطلع «تا چند ز صحبت مجازی / تا کی سخنان نانمازی» به عمادی نسبت داده شده است. به نظر می‌آید عطار در غزل زیر به استقبال شعر عمادی رفته است:
تا چند ز توبۀ مجازی / تا کی ز نماز نانمازی
دل‌خستۀ غفلتی و حرصی / سرگشتۀ شهوتی و آزی
رو در ره دین، ز سر برون کن / این بی‌ادبی و بی‌نیازی
زنّار ریا و زرق بگسل / گر مرد یقین و اهل رازی
از پای درآ و دست ... (؟) / کانجا نخرند سرفرازی
درباز دو کون را به یک دم / گر پاک‌روی و پاک‌بازی
چون شمع به سر روند درین ره / تن درده اگرچه زیر گازی
آن به که چو شمع در ره دوست / خوش می‌سوزی و می‌گدازی
ای بس که فروشدند چون تو / هان تا تو به خویشتن ننازی
عطار بسوخت در ره تو / آخر چو بسوختم بسازی
**
غزل زیر نیز که تخلص عطار دارد، بدون عنوان در صفحۀ ۱۱۲ جُنگ مرعشی آمده است:
گر مرد راه عشقی از خود به سر درآیی / دُردی دَرد نوشی رند و قلندر آیی
پای طلب درین ره درحال خشک گردد / گر در میان مردان با دامن تر آیی
اندر ره کم‌آمد کم زن وجود خود را / افزونی تو باشد کز جمله کمتر آیی
معشوق و عشق و عاشق اینجا یکی‌ست لکن / آن دم شود یقینت کز جان و دل برآیی
جان‌ها چه سنجد آخر جایی که هر زمانی / با او به دل ربودن از دست دیگر آیی
چندین هزار عاشق در انتظار رویت / تا تو ز قعر عزّت یک لحظه برتر آیی
عطار کرد دل را پر نان خوان عشقت / تا تو به میهمانی یک دم ز در درآیی
هرگز شکفت کس را از تو گلی عجب‌تر / گُلها ز گِل برآید تو از دلم برآیی
@r_varyani
01.04.202516:31
فهرست برخی کانال‌های تلگرامی سودمند در زمینۀ زبان‌ و ادبیات

فهرست زیر به‌صورت الفبایی و براساس نام کانال مرتب شده‌است. نام گردانندۀ کانال نیز پس از نشانۀ | آمده‌است. این فهرست به‌روز خواهد شد.

آرخش | آرش اکبری مفاخر
آواز سرخ | سلمان ساکت
ادب‌آموز | رضا خبازها
از روسی | محمدمهدی یزدانی
از ویرایش | فرهاد قربان‌زاده
انجمن زبان‌شناسی ایران
انجمن مبارزه با نشر جعلیات
اوراق پریشان | محمدرضا ضیاء
ایران فهرست
بزم‌آورد | سید سعید میرمحمدصادق
بنیاد پژوهش‌های ایران باستان آژیار | میثم محمدی و نیما آصفی
پارسی‌شناسی | منوچهر فروزنده فرد و همکاران
تاریخ، فرهنگ، هنر و ادبیات ایران‌زمین | ج. ط. نژند
تالار آینه | منیره‌السادات قریشی امیری و جویا جهانبخش
تعلیق | علی پیرحیاتی
جستارهای ابوالفضل خطیبی | فریبا شکوهی
چشم‌وچراغ | سمانه ملک‌خانی و همکاران
چهارخطی | سید علی میرافضلی
دقایق زبانی | ع. پارسازاده
دهخدا
راوی | رضا خبازها و بابک سلمانی
سایه‌سار | سایه اقتصادی‌نیا
شعر، فرهنگ و ادبیات | محسن احمدوندی
صراحی | منوچهر فروزنده فرد
علی‌اکبر یاغی‌تبار
فرهنگستان زبان و ادب فارسی
فصل‌نامۀ قلم | محسن احمدوندی و همکاران
فقه‌اللغه | میثم محمدی
فن ادبیات | علی شاپوران
قصۀ ارباب معرفت | محمد سوری
قلم‌انداز | مسعود راستی‌پور
کتاب عیلام (کتابستان) | سعید مهدوی‌فر
کتابخانۀ تخصصی ادبیات | اسماعیل مهدوی راد
کتابخانۀ فرهنگ و زبان‌های باستانی | میثم محمدی و نیما آصفی
کتاب‌های مجاز | منوچهر فروزنده فرد
گاهنامۀ ادبی | محسن شریفی صحی
گزیده | همایون شکری
گنجینۀ زبان‌های ایرانی | اسفندیار طاهری
گویشور (وابسته به پارسی‌شناسی) | منوچهر فروزنده فرد و همکاران
مالیخولیا | آرش عبدالله‌نژاد
مجمع پریشانی | سهیل یاری گلدره
معین‌نامک | معین پایدار
مقالات دکتر علی‌اشرف صادقی | علی‌اشرف صادقی و همکاران
مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب
مهدی نوریان
میناوش | میثم موسوی
نخبۀ شاهنامه | علی شاپوران
نوشتگان | میلاد بیگدلو
واریانی | علی رحیمی واریانی
والایش | بهمن بنی‌هاشمی
ویر ویرایش | محمد یوسفی‌شیرازی
هفت شهر عشق | علی کاملی

🌐 پارسی‌شناسی: دانشنامۀ برخط زبان و ادبیات 🌐

@parsishenasi
post.reposted:
چهار خطی avatar
چهار خطی
17.03.202507:38
▫️
نمایۀ تطبیقی رباعیاتِ
جواهرالخیال، دقایق‌الخیال، معارج‌الخیال

(تألیف: محمدصالح رضوی/ در حدود ۱۱۰۰ هجری قمری)
به کوشش: سیدعلی میرافضلی
(اسفند ۱۴۰۳ شمسی)
‌‏..

متن پیوست، نمایۀ تطبیقی رباعیات سه رباعی‌نامۀ محمدصالح رضوی است که یک بار بر اساس حروف تهجی قافیۀ رباعیات، و بار دیگر بر مبنای حروف آغازین رباعیات تنظیم شده است. این سه رباعی‌نامه هنوز به چاپ نرسیده است و نمایۀ تهیه شده می‌تواند پژوهندگان و دلبستگانِ شعر فارسی را در یافتن رباعیات مورد نظر یاری برساند. در آغاز متن، مقاله‌ای مستقل در معرفی این سه رباعی‌نامه و مؤلف آن‌ها درج شده است. این مقاله، پیشتر در جشن‌نامۀ دکتر سیروس شمیسا به چاپ رسیده و اینک، به شکلی پیراسته‌تر با رفع خطاهای آن عرضه می‌گردد. جواهرالخیال و دو رباعی‌نامۀ دیگر، منبع ارزشمندی برای شناخت رباعی‌سرایان عصر صفوی است. اما رباعیاتی که از شاعران قدیم آورده، ارزش استنادی کمی دارد.
این نمایه، پیشکش نوروزی من به مخاطبان چهارخطی و دوستداران تاریخ رباعی است.
‌‏..

"چهار خطی"
رباعی فارسی، به روایت سید علی میرافضلی
https://telegram.me/Xatt4
post.reposted:
چهار خطی avatar
چهار خطی
28.03.202507:57
دو توضیح تکمیلی در مورد یادداشت پیشین

اول)
دوست گرامی جناب آقای منوچهر فروزنده فرد اطلاع دادند که در یواقیت‌العلوم (چاپ محمدتقی دانش‌پژوه، ۲۰۳-۲۰۴) همین طلسم همراه با شعری عربی برای به‌یادسپاری‌اش آمده است. یواقیت‌العلوم را مرحوم دانش‌پژوه بر اساس سه نسخه که قدیمی‌ترین‌شان نسخۀ مورخ ۷۷۱ ق ایاصوفیاست، بی ذکر نام مصنّف منتشر کرد. بعداً آقای بهروز نوروز زادۀ چگینی در مقاله‌ای، نسخه‌ای کهن از این کتاب معرفی کرد که متعلّق به کتابخانۀ حسن‌پاشاست و در ۶۵۸ ق کتابت شده و در آنجا نام مؤلف شهاب‌الدین ابومحمد قزوینی قید شده و وی به احتمال بسیار کتاب را در ۵۷۳ ق ساخته است (شمارۀ ۳۱۱۷). قزوینی، تصویر حرز مذکور را آورده و دو قطعه شعر عربی برای حفظ آن، نقل کرده است. ما تصویر این تعویذ را آن‌چنان که در نسخۀ حسن‌پاشا مرقوم است، برای علاقه‌مندانش می‌آوریم. در حاشیۀ دستنویس، بیتی فارسی در همین موضوع نقل شده که متن آن را در توضیح بعدی خواهید خواند.

دوم)
دوست عزیز آقای علی رحیمی واریانی نیز یادآور شدند که رباعی مذکور با تغییراتی در الفاظ در جُنگ پسر حاجی که در قرن نهم گردآوری و کتابت شده موجود است (برگ ۶۴پ). گردآورنده، نخست ابیاتی عربی در «صفت اسم الله الاعظم» آورده و دنبالۀ آن سه بیت فارسی نیز نقل کرده است. بنابراین، سابقۀ رباعی فارسی به قرن نهم می‌رشد. ولی گویندۀ آن همچنان ناشناس است. اشعار فارسی جُنگ مذکور را آقای رحیمی واریانی در دفتر دوم «به یاد افشار» معرفی کرده است. و اما اشعار مذکور چنین است (همانجا، ۴۵۹):
بالفارسیة
صفر و مدّی بر سه خط با نیم میمی کورکون
نردبان و چار الف با هاء و واوی سرنگون

نوعی دیگر در وزن رباعی:
صفری سه الف کشیده مدّی بر سر
میمی کو راست نردبانی همبر
پس چار الف و هایی و واوی دُم بر
این نام بود نام خدای اکبر
‏..

"چهار خطی"
https://telegram.me/Xatt4
05.03.202514:21
این مقاله به هر شکلی که بود منتشر شد، اما مجلهٔ وزین متن‌شناسی ادب فارسی باید در ادامهٔ کارش مواردی را اصلاح کند؛ مثلا لازم است از فونتی استفاده کند که در آن حداقل «ة» تعریف شده باشد!
همچنین، شایسته است که این مجله از ویراستاران باتجربه و باسواد کمک بگیرد.
تغییرات نابه‌جا و نادرست ویراستار مجله در متن مقاله، شگفت‌انگیز بود و زحمت زیادی را به من تحمیل کرد. امیدوارم پژوهشگرانی که پس از این با مجلهٔ متن‌شناسی همکاری خواهند کرد، دیگر با این مشکلات روبرو نشوند.
#موقت
post.reposted:
چهار خطی avatar
چهار خطی
نام خدای اکبر

صفر و سه الف کشیده مدّی بر سر
میم کج و کور و نردباری همبر
چار است الف به هاء و واوِ کج دُم
این است یقین نام خذای اکبر
‏..

می‌گویند آدم‌هایی بود‌ه‌اند که پیدا کردن «اسم اعظم» خدا از نان شب هم برای‌شان واجب‌تر بود. بعداً روزگاری آمد که به قول عطار، نام مهینِ خداوند «نان» بود و کسی را بدان دسترسی نه! ما همچنین، با کسانی سر و کار داریم که با «اسم اعظم» نان می‌خورند.

رباعی بالا، نمی‌دانم که سرودۀ یکی از خوش‌باوران گروه اول است یا یکی از کلاهبرداران گروه سوم. منبع رباعی، مجموعه رسایل شمارۀ ۲۲۹ کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران از مجموعۀ اهدایی مشکات است. دستنویس، دربردارندۀ مجموعه‌ای از منشآت، آداب نامه‌نگاری، اختیارات، و موارد دیگر است. رباعی در اوراق سفید بین دو رساله (برگ ۲۷۳ر) همراه با یادداشت‌های دیگر، در اواخر سدۀ دهم هجری قمری کتابت شده است. تاریخ رباعی، خالی از این سرگرمی‌ها و طرفه‌کاری‌ها نیست.
نردبار در مصراع دوم، گویا همان نردبان است.
‏..

"چهار خطی"
رباعی فارسی، به روایت سید علی میرافضلی
https://telegram.me/Xatt4
Показано 1 - 7 из 7
Войдите, чтобы разблокировать больше функциональности.