علم، فلسفه و الهیات
08.04.202516:42
The firewall paradox is Wigner's friend paradox
Ladina Hausmann, Renato Renner
https://arxiv.org/abs/2504.03835
پارادوکس دیوار آتش به بیان ساده:
✅طبق نظریه‌ی نسبیت عام، اگه یه نفر به داخل سیاه‌چاله سقوط کنه، چیز خاصی رو هنگام عبور از افق رویداد حس نمی‌کنه.
✅اما از طرف دیگه، مکانیک کوانتومی و قانون پایستگی اطلاعات می‌گه اطلاعات نباید از بین بره.
برای حفظ اطلاعات پیشنهاد شده که شاید افق رویداد یه «دیوار آتش» باشه که همه‌چیو می‌سوزونه!
اما اگه دیوار آتش وجود داشته باشه، با نسبیت عام جور درنمیاد (چون طبق اصل هم ارزی می‌گه ناظری که در حال عبور از افق رویداد هست نباید چیزی حس کنه ).
اما اگه دیوار آتش وجود نداشته باشه، با مکانیک کوانتومی و حفظ اطلاعات مشکل داریم.
—————————
پارادوکس دوست ویگنر به بیان ساده:
✅فرض کن دوست ویگنر توی یه آزمایشگاه بسته آزمایش کوانتومی انجام می‌ده (مثلاً اندازه‌گیری اسپین یه ذره).
وقتی اون آزمایش رو انجام می‌ده، از دید خودش نتیجه‌ی مشخصی می‌بینه. مثلاً می‌گه:
«اسپین به بالا بود.»
✅حالا ویگنر بیرون آزمایشگاه وایستاده و هنوز نمی‌دونه چه اتفاقی افتاده.
از دید ویگنر، سیستمِ «ذره + دوستش + کل آزمایشگاه» توی یه حالتِ برهمنهی (سوپرپوزیشن) باقی مونده!
مشکل کجاست؟
از دید دوست ویگنر، سیستم فروپاشی کرده و جواب مشخصه. از دید ویگنر، هنوز هیچی فروپاشی نکرده و همه‌چی توی حالت برهم‌نهیه. یعنی دو نفر، دو دیدگاه کاملاً متفاوت از یه واقعیت دارن!
در این مقاله جدید ادعا شده که مسئله اول در حقیقت از جنس همان مسئله دوم است!
Ladina Hausmann, Renato Renner
https://arxiv.org/abs/2504.03835
پارادوکس دیوار آتش به بیان ساده:
✅طبق نظریه‌ی نسبیت عام، اگه یه نفر به داخل سیاه‌چاله سقوط کنه، چیز خاصی رو هنگام عبور از افق رویداد حس نمی‌کنه.
✅اما از طرف دیگه، مکانیک کوانتومی و قانون پایستگی اطلاعات می‌گه اطلاعات نباید از بین بره.
برای حفظ اطلاعات پیشنهاد شده که شاید افق رویداد یه «دیوار آتش» باشه که همه‌چیو می‌سوزونه!
اما اگه دیوار آتش وجود داشته باشه، با نسبیت عام جور درنمیاد (چون طبق اصل هم ارزی می‌گه ناظری که در حال عبور از افق رویداد هست نباید چیزی حس کنه ).
اما اگه دیوار آتش وجود نداشته باشه، با مکانیک کوانتومی و حفظ اطلاعات مشکل داریم.
—————————
پارادوکس دوست ویگنر به بیان ساده:
✅فرض کن دوست ویگنر توی یه آزمایشگاه بسته آزمایش کوانتومی انجام می‌ده (مثلاً اندازه‌گیری اسپین یه ذره).
وقتی اون آزمایش رو انجام می‌ده، از دید خودش نتیجه‌ی مشخصی می‌بینه. مثلاً می‌گه:
«اسپین به بالا بود.»
✅حالا ویگنر بیرون آزمایشگاه وایستاده و هنوز نمی‌دونه چه اتفاقی افتاده.
از دید ویگنر، سیستمِ «ذره + دوستش + کل آزمایشگاه» توی یه حالتِ برهمنهی (سوپرپوزیشن) باقی مونده!
مشکل کجاست؟
از دید دوست ویگنر، سیستم فروپاشی کرده و جواب مشخصه. از دید ویگنر، هنوز هیچی فروپاشی نکرده و همه‌چی توی حالت برهم‌نهیه. یعنی دو نفر، دو دیدگاه کاملاً متفاوت از یه واقعیت دارن!
در این مقاله جدید ادعا شده که مسئله اول در حقیقت از جنس همان مسئله دوم است!
24.03.202516:14
🔰مکانیک کوانتومی چیست؛ و چرا از منظر فلسفی و الهیاتی مهم است؟
🔺مکانیک کوانتومی یک نظریه بنیادین در فیزیک است که در ابتدای قرن بیستم متولّد شد و به توصیف ویژگی‌ها و تحوّلات پدیده‌های طبیعی می‌پردازد. پیش‌بینی‌های این نظریه تنها در مقیاس‌های اتمی، با مکانیک کلاسیک متفاوت می‌شود. با این وجود، این تفاوت‌های ریزمقیاس منشأ بسیاری از پدیده‌های بزرگ‌مقیاس مهمی است که در زندگی روزمره با آن سروکار داریم: نظیر رایانه‌ها و یا انرژی تولید شده در خورشید.
🔹توصیفی که مکانیک کوانتومی از طبیعت ارائه می‌دهد، گاهی به شدّت با شهود روزمره ما در تضاد است و ممکن است پیامدهای مهم فلسفی یا الهیاتی داشته باشد. در ادامه برخی از جنبه‌های جالب این نظریه را فهرست می‌کنیم.
1️⃣ دوگانگی موج-ذره (Wave-Particle Duality): هویات بنیادی فیزیکی (مانند الکترون‌ها و فوتون‌ها)، بسته به آنکه چگونه آنها را مشاهده می‌کنیم، هم می‌توانند خواص ذرّه‌ای از خود بروز دهند و هم خواص موجی.
2️⃣ حالت برهمنهی و واقعیت فیزیکی (Superposition State and the Physical Reality): قبل از اندازه‌گیری، سیستم در یک حالت نامتعین شامل تلفیقی از همه احتمالات ممکن است. مثلاً یک ذره آزاد، قبل از اندازه‌گیری دارای مکان مشخصی نیست، با این حال، هنگام اندازه‌گیری ممکن است در هر مکانی یافت شود. آیا پیش از اندازه‌گیری، می‌توان از هیچ واقعیتی درباره سیستم سخن گفت؟
3️⃣ ناموجبیت (Indeterminism): در هنگام اندازه‌گیری یک سیستم در حالت برهمنهی، یکی از نتایج محتمل به صورت کاملاً تصادفی تحقق می‌یابد(رمبش تابع موج). تصدفی بودن آن بدین معنی است که نتایج آزمایش، تنها به صورت احتمالاتی قابل پیش‌بینی است و علّتی تعیین نمی‌کند که کدام‌یک از این احتمالات مختلف محقق می‌شود. (کلیک کنید)
4️⃣ نقش ذهن و اندازه‌گیری (Mind and Measurment): سیستم در حالت برهمنهی، با انجام اندازه‌گیری رمبش می‌کند و نتیجه اندازه‌گیری در همان لحظه محقّق می‌شود. این موضوع، مرز بین «مشاهده‌گر» و «آنچه که مشاهده می‌شود» را کمرنگ می‌کند و نقش ذهن آگاه را در رویدادهای فیزیکی پررنگ می‌کند.
5️⃣ ناموضعیت و درهم‌تنیدگی (Non-locality and Entanglement): ذرّات می‌توانند از فواصل دور، به طور آنی و بدون هیچ واسطه‌ای با هم در ارتباط باشند. این، تصویر کلاسیک و نسبیتی از علیت فیزیکی را به چالش می‌کشد.
6️⃣ انتخاب تأخیردار (Delayed-Choice): برخی آزمایش‌ها بر این دلالت دارند که نتایج انتخاب‌های ما درباره نحوه اندازه‌گیری ذره در زمان "حال"، بر رفتار ذره در "گذشته" اثر می‌گذارد. این موضوع، سیر خطّی زمان و مرز بین علت و معلول را به چالش می‌کشد.
7️⃣ تونل‌زنی کوانتومی (Quantum Tunneling): ذرات می‌توانند ناگهان در آن سوی سد یا مانعی ظاهر شوند که از نظر فیزیک کلاسیک، عبور از آن برایشان ناممکن بوده است. (کلیک کنید)
🔺این فهرست نه چندان کامل، صرفاً جهت ارائه یک تصویر کلّی از برخی مباحث مطرح در این حوزه تهیه شده است. هر یک از این موارد، محل انتقادها، مناقشات و مباحثات فراوانی بین فیزیکدانان و فلاسفه فیزیک است. ان‌شاءالله درباره برخی از این موارد، و پیامدهای فلسفی و الهیاتی آنها، در آینده بیشتر خواهم نوشت.
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔 @TheoCosmology
🔺مکانیک کوانتومی یک نظریه بنیادین در فیزیک است که در ابتدای قرن بیستم متولّد شد و به توصیف ویژگی‌ها و تحوّلات پدیده‌های طبیعی می‌پردازد. پیش‌بینی‌های این نظریه تنها در مقیاس‌های اتمی، با مکانیک کلاسیک متفاوت می‌شود. با این وجود، این تفاوت‌های ریزمقیاس منشأ بسیاری از پدیده‌های بزرگ‌مقیاس مهمی است که در زندگی روزمره با آن سروکار داریم: نظیر رایانه‌ها و یا انرژی تولید شده در خورشید.
🔹توصیفی که مکانیک کوانتومی از طبیعت ارائه می‌دهد، گاهی به شدّت با شهود روزمره ما در تضاد است و ممکن است پیامدهای مهم فلسفی یا الهیاتی داشته باشد. در ادامه برخی از جنبه‌های جالب این نظریه را فهرست می‌کنیم.
1️⃣ دوگانگی موج-ذره (Wave-Particle Duality): هویات بنیادی فیزیکی (مانند الکترون‌ها و فوتون‌ها)، بسته به آنکه چگونه آنها را مشاهده می‌کنیم، هم می‌توانند خواص ذرّه‌ای از خود بروز دهند و هم خواص موجی.
2️⃣ حالت برهمنهی و واقعیت فیزیکی (Superposition State and the Physical Reality): قبل از اندازه‌گیری، سیستم در یک حالت نامتعین شامل تلفیقی از همه احتمالات ممکن است. مثلاً یک ذره آزاد، قبل از اندازه‌گیری دارای مکان مشخصی نیست، با این حال، هنگام اندازه‌گیری ممکن است در هر مکانی یافت شود. آیا پیش از اندازه‌گیری، می‌توان از هیچ واقعیتی درباره سیستم سخن گفت؟
3️⃣ ناموجبیت (Indeterminism): در هنگام اندازه‌گیری یک سیستم در حالت برهمنهی، یکی از نتایج محتمل به صورت کاملاً تصادفی تحقق می‌یابد(رمبش تابع موج). تصدفی بودن آن بدین معنی است که نتایج آزمایش، تنها به صورت احتمالاتی قابل پیش‌بینی است و علّتی تعیین نمی‌کند که کدام‌یک از این احتمالات مختلف محقق می‌شود. (کلیک کنید)
4️⃣ نقش ذهن و اندازه‌گیری (Mind and Measurment): سیستم در حالت برهمنهی، با انجام اندازه‌گیری رمبش می‌کند و نتیجه اندازه‌گیری در همان لحظه محقّق می‌شود. این موضوع، مرز بین «مشاهده‌گر» و «آنچه که مشاهده می‌شود» را کمرنگ می‌کند و نقش ذهن آگاه را در رویدادهای فیزیکی پررنگ می‌کند.
5️⃣ ناموضعیت و درهم‌تنیدگی (Non-locality and Entanglement): ذرّات می‌توانند از فواصل دور، به طور آنی و بدون هیچ واسطه‌ای با هم در ارتباط باشند. این، تصویر کلاسیک و نسبیتی از علیت فیزیکی را به چالش می‌کشد.
6️⃣ انتخاب تأخیردار (Delayed-Choice): برخی آزمایش‌ها بر این دلالت دارند که نتایج انتخاب‌های ما درباره نحوه اندازه‌گیری ذره در زمان "حال"، بر رفتار ذره در "گذشته" اثر می‌گذارد. این موضوع، سیر خطّی زمان و مرز بین علت و معلول را به چالش می‌کشد.
7️⃣ تونل‌زنی کوانتومی (Quantum Tunneling): ذرات می‌توانند ناگهان در آن سوی سد یا مانعی ظاهر شوند که از نظر فیزیک کلاسیک، عبور از آن برایشان ناممکن بوده است. (کلیک کنید)
🔺این فهرست نه چندان کامل، صرفاً جهت ارائه یک تصویر کلّی از برخی مباحث مطرح در این حوزه تهیه شده است. هر یک از این موارد، محل انتقادها، مناقشات و مباحثات فراوانی بین فیزیکدانان و فلاسفه فیزیک است. ان‌شاءالله درباره برخی از این موارد، و پیامدهای فلسفی و الهیاتی آنها، در آینده بیشتر خواهم نوشت.
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔 @TheoCosmology
已删除13.03.202510:43
转发自:
Fanoos | فانوس
18.02.202509:01
🔴 کاندید
📚 باشگاه کتابخوانی شریف
2⃣ جلسه دوم
🔸سخنران: دکتر نرگس بهمن‌پور (ارشد پیوسته اخترفیزیک از کالج لندن، دکتری فیزیک اتمی مولکولی از ایمپریال کالج لندن، محقق پسادکتری فلسفه علم دانشگاه صنعتی شریف و پژوهشگر پژوهشکده علوم شناختی)
🔸 خلاصه کتاب: مغالطه تنظیم ظریف کیهانی: چرا جهان برای ما طراحی نشده است؟ اثر ویکتور جی. استنجر
📌 برگزارکننده: مدرسه بین‌المللی خداباوری شریف, دانشگاه صنعتی شریف
🏢 مکان: مجتمع خدمات فناوری دانشگاه صنعتی شریف اتاق ۳۰۵
⏰ زمان: دوشنبه ۶ اسفند ۱۴۰۳
💢 حضور برای عموم آزاد است.
⏰ ساعت ۱۶ الی ۱۸
💢 جهت هماهنگی ورود به دانشگاه، به آیدی یا شماره زیر پیام ارسال کنید:
🆔 @AliMahmoudabadi
📱09336731178
-----------------------------
💟 @theism.school
🆔 @theismschool
📚 باشگاه کتابخوانی شریف
2⃣ جلسه دوم
🔸سخنران: دکتر نرگس بهمن‌پور (ارشد پیوسته اخترفیزیک از کالج لندن، دکتری فیزیک اتمی مولکولی از ایمپریال کالج لندن، محقق پسادکتری فلسفه علم دانشگاه صنعتی شریف و پژوهشگر پژوهشکده علوم شناختی)
🔸 خلاصه کتاب: مغالطه تنظیم ظریف کیهانی: چرا جهان برای ما طراحی نشده است؟ اثر ویکتور جی. استنجر
📌 برگزارکننده: مدرسه بین‌المللی خداباوری شریف, دانشگاه صنعتی شریف
🏢 مکان: مجتمع خدمات فناوری دانشگاه صنعتی شریف اتاق ۳۰۵
⏰ زمان: دوشنبه ۶ اسفند ۱۴۰۳
💢 حضور برای عموم آزاد است.
⏰ ساعت ۱۶ الی ۱۸
💢 جهت هماهنگی ورود به دانشگاه، به آیدی یا شماره زیر پیام ارسال کنید:
🆔 @AliMahmoudabadi
📱09336731178
-----------------------------
💟 @theism.school
🆔 @theismschool
16.01.202515:29
🔰آیا تنظیم ظریف در جهان ما شاهدی به نفع چندجهانی است؟: «مغالطه قمارباز معکوس»
Is the fine-tuning of our universe an evidence for the multiverse?: the inverse gambler's fallacy
🔺بسیاری بر این باورند که نظریات چندجهانی علمی نیستند، زیرا این نظریات از طریق تجربی آزمون‌پذیر نیستند. حتّی اگر این نظریات را علمی بدانیم، آنچه که روشن است این است که آنها در حال حاضر مستند به شواهد تجربی نیستند. طرفداران چندجهانی پاسخ‌هایی به این انتقاد ارائه می‌دهند. یکی از این پاسخ‌ها آن است که مشاهده تنظیم ظریف برای حیات در جهان ما، یک شاهد تجربی است برای وجود چندجهانی.
🔹یکی از پاسخ‌هایی که منتقدین چندجهانی در جواب این استدلال می‌گویند این است که استدلال از طریق مشاهده تنظیم ظریف به نفع چندجهانی، دچار #مغالطه_قمارباز_معکوس است.
🔸مغالطۀ قمارباز: اگر پس از پنج بار تاس انداختن 6 نیاورده باشیم، در مرتبه ششم احتمال 6 آوردن خیلی زیاد است.
🔸مغالطۀ قمارباز معکوس: اگر ببینیم که کسی ده مرتبه تاس انداخت و هر بار 6 آورد، (با فرض سالم بودن تاس) نتیجه می‌گیریم که این فرد دست کم هزاران بار تاس انداخته است تا بلاخره این رویداد نادر رخ داده است.
❗️امّا این استنتاج‌ها مغالطه‌آمیزند، زیرا نتیجه تاس‌انداختن‌ها متغیّرهای آماری تصادفی و مستقلّی هستند و بر احتمال رخ دادن یکدیگر تأثیری ندارند.
🔺به همین ترتیب، اگر بگوییم که «مشاهده اینکه جهان ما تنظیم ظریف شده است، نتیجه می‌دهد که احتمالاً تعداد بسیار زیادی از جهان‌ها (چندجهانی) وجود دارد»، دچار مغالطه قمارباز معکوس شده‌ایم.
📗یک مقاله خوب از سایمون فردریش برای مطالعه بیشتر:
Friedrich (2019). Reconsidering the Inverse Gambler's Fallacy Charge Against the Fine-Tuning Argument for the Multiverse. The Journal for the general philosophy of science
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
Is the fine-tuning of our universe an evidence for the multiverse?: the inverse gambler's fallacy
🔺بسیاری بر این باورند که نظریات چندجهانی علمی نیستند، زیرا این نظریات از طریق تجربی آزمون‌پذیر نیستند. حتّی اگر این نظریات را علمی بدانیم، آنچه که روشن است این است که آنها در حال حاضر مستند به شواهد تجربی نیستند. طرفداران چندجهانی پاسخ‌هایی به این انتقاد ارائه می‌دهند. یکی از این پاسخ‌ها آن است که مشاهده تنظیم ظریف برای حیات در جهان ما، یک شاهد تجربی است برای وجود چندجهانی.
🔹یکی از پاسخ‌هایی که منتقدین چندجهانی در جواب این استدلال می‌گویند این است که استدلال از طریق مشاهده تنظیم ظریف به نفع چندجهانی، دچار #مغالطه_قمارباز_معکوس است.
🔸مغالطۀ قمارباز: اگر پس از پنج بار تاس انداختن 6 نیاورده باشیم، در مرتبه ششم احتمال 6 آوردن خیلی زیاد است.
🔸مغالطۀ قمارباز معکوس: اگر ببینیم که کسی ده مرتبه تاس انداخت و هر بار 6 آورد، (با فرض سالم بودن تاس) نتیجه می‌گیریم که این فرد دست کم هزاران بار تاس انداخته است تا بلاخره این رویداد نادر رخ داده است.
❗️امّا این استنتاج‌ها مغالطه‌آمیزند، زیرا نتیجه تاس‌انداختن‌ها متغیّرهای آماری تصادفی و مستقلّی هستند و بر احتمال رخ دادن یکدیگر تأثیری ندارند.
🔺به همین ترتیب، اگر بگوییم که «مشاهده اینکه جهان ما تنظیم ظریف شده است، نتیجه می‌دهد که احتمالاً تعداد بسیار زیادی از جهان‌ها (چندجهانی) وجود دارد»، دچار مغالطه قمارباز معکوس شده‌ایم.
📗یک مقاله خوب از سایمون فردریش برای مطالعه بیشتر:
Friedrich (2019). Reconsidering the Inverse Gambler's Fallacy Charge Against the Fine-Tuning Argument for the Multiverse. The Journal for the general philosophy of science
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
22.11.202411:00
🔰«مسئله پیکان ترمودینامیکی زمان»: چرا آب رفته به جوی بر نمیگردد؟
The problem of thermodynamic arrow of time
🔹ما در زندگی روزمرّه خود به کرّات با رخدادهایی مواجهیم که برگشت ناپذیرند: برای مثال بوی شیشه عطر در اتاق پخش می‌شود ولی هیچ‌گاه دوباره از اتاق به داخل شیشه عطر جمع نمی‌شود. بدین ترتیب ما یک عدم تقارن زمانی را شاهد هستیم، یعنی برخی فرآیندها در جهت آینده رخ می‌دهند امّا هرگز در جهت گذشته (یعنی با ترتیب رخ دادن معکوس) محقّق نمی‌شوند. به عبارت ساده، اگر فیلمی را به ما نشان دهند که رنگ موجود در یک شربت به مرور در یک ناحیه متمرکز می‌شود و کم‌کم یک قرص جوشان سالم پدیدار می‌شود، ما بی‌درنگ پی‌می‌بریم که این فیلم به صورت معکوس در حال پخش است.
🔸طبیعی است که از این مشاهدات کسی نتیجه بگیرد که برخی از قوانین فیزیک هستند که اجازه رخ دادن یک فرآیند را می‌دهند امّا معکوس آن را منع می‌کنند. در واقع یک قانون فیزیکی بسیار مشهور وجود دارد که این‌چنین است: قانون دوم ترمودینامیک. این قانون بیان می‌کند که آنتروپی کل (معیاری از بی‌نظمی یا تصادفی بودن) یک سیستم منزوی، تنها می‌تواند با گذشت زمان افزایش یابد یا در شرایط خاصی ثابت بماند، امّا هرگز کاهش نخواهد یافت. این بدان معناست که اشیا به طور طبیعی تمایل به بی‌نظمی بیشتر دارند: مولکول‌های عطر که با پخش شدن در اتاق بی‌نظم شده‌اند دوباره نمی‌توانند با جمع شدن در شیشه منظم شوند.
🔹امّا مسئله اینجاست که نظریه ترمودینامیک به عنوان یک نظریه بنیادی فیزیک شناخته نمی‌شود، بلکه تنها در سطوح کلان و بزرگ‌مقیاس (وقتی که تعداد بسیار زیادی ذره در کار باشند) قابل اعمال است. بنابراین، آن را باید بر اساس قوانین بنیادین فیزیک، که در سطوح پایه برقرارند، توضیح داد.
🔸امّا هرچقدر قوانین بنیادی فیزیک را بررسی کنیم، از مکانیک و الکترومغناطیس کلاسیک گرفته تا مکانیک نسبیتی و نظریه میدان‌های کوانتومی، اثری از قانونی که یک فرآیند را فقط در یک جهت (و نه معکوس آن) مجاز بشمارد نمی‌یابیم(به استثناء برخی موارد نادر). به عبارت دقیق‌تر، قوانین پایه فیزیک تقارن زمانی دارند. برای مثال، اگر فیلمی از برخورد توپ‌‌های بیلیارد را به ما نشان دهند(با صرف نظر از اصطکاک) قادر نیستیم تشخیص دهیم که فیلم در جهت واقعی در حال پخش است یا در جهت معکوس.
⁉️پس عدم تقارن (پیکان) ترمودینامیکی زمان از کجا ناشی شده‌است؟
✍🏻این مسئله، یک پرسش مهم و اساسی در فیزیک بنیادی محسوب می‌شود. با این وجود، برخی پاسخ‌ها به آن داده شده است که إن‌شاءالله در آینده به آن خواهیم پرداخت.
🔴کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
The problem of thermodynamic arrow of time
🔹ما در زندگی روزمرّه خود به کرّات با رخدادهایی مواجهیم که برگشت ناپذیرند: برای مثال بوی شیشه عطر در اتاق پخش می‌شود ولی هیچ‌گاه دوباره از اتاق به داخل شیشه عطر جمع نمی‌شود. بدین ترتیب ما یک عدم تقارن زمانی را شاهد هستیم، یعنی برخی فرآیندها در جهت آینده رخ می‌دهند امّا هرگز در جهت گذشته (یعنی با ترتیب رخ دادن معکوس) محقّق نمی‌شوند. به عبارت ساده، اگر فیلمی را به ما نشان دهند که رنگ موجود در یک شربت به مرور در یک ناحیه متمرکز می‌شود و کم‌کم یک قرص جوشان سالم پدیدار می‌شود، ما بی‌درنگ پی‌می‌بریم که این فیلم به صورت معکوس در حال پخش است.
🔸طبیعی است که از این مشاهدات کسی نتیجه بگیرد که برخی از قوانین فیزیک هستند که اجازه رخ دادن یک فرآیند را می‌دهند امّا معکوس آن را منع می‌کنند. در واقع یک قانون فیزیکی بسیار مشهور وجود دارد که این‌چنین است: قانون دوم ترمودینامیک. این قانون بیان می‌کند که آنتروپی کل (معیاری از بی‌نظمی یا تصادفی بودن) یک سیستم منزوی، تنها می‌تواند با گذشت زمان افزایش یابد یا در شرایط خاصی ثابت بماند، امّا هرگز کاهش نخواهد یافت. این بدان معناست که اشیا به طور طبیعی تمایل به بی‌نظمی بیشتر دارند: مولکول‌های عطر که با پخش شدن در اتاق بی‌نظم شده‌اند دوباره نمی‌توانند با جمع شدن در شیشه منظم شوند.
🔹امّا مسئله اینجاست که نظریه ترمودینامیک به عنوان یک نظریه بنیادی فیزیک شناخته نمی‌شود، بلکه تنها در سطوح کلان و بزرگ‌مقیاس (وقتی که تعداد بسیار زیادی ذره در کار باشند) قابل اعمال است. بنابراین، آن را باید بر اساس قوانین بنیادین فیزیک، که در سطوح پایه برقرارند، توضیح داد.
🔸امّا هرچقدر قوانین بنیادی فیزیک را بررسی کنیم، از مکانیک و الکترومغناطیس کلاسیک گرفته تا مکانیک نسبیتی و نظریه میدان‌های کوانتومی، اثری از قانونی که یک فرآیند را فقط در یک جهت (و نه معکوس آن) مجاز بشمارد نمی‌یابیم(به استثناء برخی موارد نادر). به عبارت دقیق‌تر، قوانین پایه فیزیک تقارن زمانی دارند. برای مثال، اگر فیلمی از برخورد توپ‌‌های بیلیارد را به ما نشان دهند(با صرف نظر از اصطکاک) قادر نیستیم تشخیص دهیم که فیلم در جهت واقعی در حال پخش است یا در جهت معکوس.
⁉️پس عدم تقارن (پیکان) ترمودینامیکی زمان از کجا ناشی شده‌است؟
✍🏻این مسئله، یک پرسش مهم و اساسی در فیزیک بنیادی محسوب می‌شود. با این وجود، برخی پاسخ‌ها به آن داده شده است که إن‌شاءالله در آینده به آن خواهیم پرداخت.
🔴کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
05.04.202517:10
🔰 «مشاهدات اخیر DESI، انرژی تاریک شبح‌وار و سرنوشت کیهان!»
Recent observations of DESI, phantom dark energy and the end of the universe
🔺مشاهدات اخیر DESI کیهان‌شناسان را بسیار هیجان‌زده کرده است، چرا که نشان می‌دهد که احتمالاً برای اولین بار در قرن 21ام، باید تغییراتی اساسی را در مدل استاندارد کیهان‌شناسی بپذیریم.
🔸 انرژی تاریک، با ایجاد دافعه گرانشی موجب انبساط شتابدار کیهان می‌شود. طبق مدل استاندارد، چگالی انرژی تاریک با انبساط تغییر نمی‌کند، یعنی در معادله حالت آن داریمw=-1. (w در واقع نحوه تغییر چگالی انرژی تاریک را با انبساط کیهان مشخص می‌کند.) داده‌های اخیر DESI نشان می‌دهد که احتمالاً انرژی تاریک پویا است، یعنی w آن متغیر است. این یعنی، نحوه تغییر چگالی انرژی تاریک در اثر انبساط کیهان، با گذر زمان تغییر می‌کند. (برای مطالعه بیشتر کلیک کنید)
🔹از سوی دیگر، انرژی تاریک در تعیین #سرنوشت_کیهان از منظر علم فیزیک، بسیار مؤثر است.
✅ 1) اگر انرژی تاریک ثابت بماند، کیهان در نهایت برای همیشه با شتاب ثابتی منبسط خواهد شد.
✅ 2) اگر آن به مرور زمان از بین برود، یعنی از ماده و تابش نیز رقیق‌تر شود، آنگاه نرخ انبساط کیهان به مرور کاهش می‌یابد و در نهایت (در زمان بی‌نهایت) متوقف می‌شود.
✅ 3) حالت جالب دیگر وقتی است که w کوچک‌تر از منفی 1 شود که در این حالت اصطلاحاً انرژی تاریک #شبح‌وار (phantom) خواهیم داشت. یعنی بر اثر انبساط، نه تنها چگالی آن کم نمی‌شود، بلکه زیاد و زیادتر نیز خواهد شد! در چنین حالتی، انرژی تاریک در آینده آنقدر قوی خواهد شد که حتی اتم‌ها را نیز از بین خواهد برد. به این سناریو، #مه‌شکافت (Big Rip) گفته می‌شود.
🔸 داده های DESI نشان می‌دهد که هرچند در گذشته، انرژی تاریک حالت شبح‌وار داشته است (w<-1)، اما در حال حاضر از این فاز خارج شده و در آینده نیز آنقدر w زیاد می‌شود که انرژی تاریک عملاً از بین خواهد رفت و جهان با آهنگی کندشونده به انبساط خود ادامه خواهد داد. (یعنی حالت دوم)
🔹 در یکی دو سال اخیر مباحثات بسیاری بین کیهان‌شناسان درباره نحوه نتیجه‌گیری از این داده‌ها وجود داشته است. بسیاری بر این باورند که این نتیجه‌گیری که انرژی تاریک در گذشته شبح‌وار بوده است، بسیار عجولانه است. برخی حتی در خود پویا بودن انرژی تاریک نیز هنوز تشکیک می‌کنند.
🔺از این موضوع چه می‌آموزیم؟
1️⃣ نظریه‌پردازی درباره آینده کیهان بر مبنای دانسته‌های فعلی بسیار ساده‌انگارانه است. کسی چه میداند؟ شاید انرژی تاریک در آینده رفتار عجیبی از خود بروز داد یا شاید انرژی ناشناخته دیگری در آینده فعال شد، و همه معادلات تغییر کرد!
2️⃣ ارتباط کیهان‌شناسی با فلسفه و الهیات ارتباطی پویاست. رصدهای جدید می‌توانند از منظر فلسفی و حتی الهیاتی بسیار جالب توجه باشند.
❗️برای مشاهده چند مقاله جالب درباره داده‌های اخیر DESI و انرژی تاریک پویا به قسمت نظرات مراجعه کنید.
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
Recent observations of DESI, phantom dark energy and the end of the universe
🔺مشاهدات اخیر DESI کیهان‌شناسان را بسیار هیجان‌زده کرده است، چرا که نشان می‌دهد که احتمالاً برای اولین بار در قرن 21ام، باید تغییراتی اساسی را در مدل استاندارد کیهان‌شناسی بپذیریم.
🔸 انرژی تاریک، با ایجاد دافعه گرانشی موجب انبساط شتابدار کیهان می‌شود. طبق مدل استاندارد، چگالی انرژی تاریک با انبساط تغییر نمی‌کند، یعنی در معادله حالت آن داریمw=-1. (w در واقع نحوه تغییر چگالی انرژی تاریک را با انبساط کیهان مشخص می‌کند.) داده‌های اخیر DESI نشان می‌دهد که احتمالاً انرژی تاریک پویا است، یعنی w آن متغیر است. این یعنی، نحوه تغییر چگالی انرژی تاریک در اثر انبساط کیهان، با گذر زمان تغییر می‌کند. (برای مطالعه بیشتر کلیک کنید)
🔹از سوی دیگر، انرژی تاریک در تعیین #سرنوشت_کیهان از منظر علم فیزیک، بسیار مؤثر است.
✅ 1) اگر انرژی تاریک ثابت بماند، کیهان در نهایت برای همیشه با شتاب ثابتی منبسط خواهد شد.
✅ 2) اگر آن به مرور زمان از بین برود، یعنی از ماده و تابش نیز رقیق‌تر شود، آنگاه نرخ انبساط کیهان به مرور کاهش می‌یابد و در نهایت (در زمان بی‌نهایت) متوقف می‌شود.
✅ 3) حالت جالب دیگر وقتی است که w کوچک‌تر از منفی 1 شود که در این حالت اصطلاحاً انرژی تاریک #شبح‌وار (phantom) خواهیم داشت. یعنی بر اثر انبساط، نه تنها چگالی آن کم نمی‌شود، بلکه زیاد و زیادتر نیز خواهد شد! در چنین حالتی، انرژی تاریک در آینده آنقدر قوی خواهد شد که حتی اتم‌ها را نیز از بین خواهد برد. به این سناریو، #مه‌شکافت (Big Rip) گفته می‌شود.
🔸 داده های DESI نشان می‌دهد که هرچند در گذشته، انرژی تاریک حالت شبح‌وار داشته است (w<-1)، اما در حال حاضر از این فاز خارج شده و در آینده نیز آنقدر w زیاد می‌شود که انرژی تاریک عملاً از بین خواهد رفت و جهان با آهنگی کندشونده به انبساط خود ادامه خواهد داد. (یعنی حالت دوم)
🔹 در یکی دو سال اخیر مباحثات بسیاری بین کیهان‌شناسان درباره نحوه نتیجه‌گیری از این داده‌ها وجود داشته است. بسیاری بر این باورند که این نتیجه‌گیری که انرژی تاریک در گذشته شبح‌وار بوده است، بسیار عجولانه است. برخی حتی در خود پویا بودن انرژی تاریک نیز هنوز تشکیک می‌کنند.
🔺از این موضوع چه می‌آموزیم؟
1️⃣ نظریه‌پردازی درباره آینده کیهان بر مبنای دانسته‌های فعلی بسیار ساده‌انگارانه است. کسی چه میداند؟ شاید انرژی تاریک در آینده رفتار عجیبی از خود بروز داد یا شاید انرژی ناشناخته دیگری در آینده فعال شد، و همه معادلات تغییر کرد!
2️⃣ ارتباط کیهان‌شناسی با فلسفه و الهیات ارتباطی پویاست. رصدهای جدید می‌توانند از منظر فلسفی و حتی الهیاتی بسیار جالب توجه باشند.
❗️برای مشاهده چند مقاله جالب درباره داده‌های اخیر DESI و انرژی تاریک پویا به قسمت نظرات مراجعه کنید.
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
15.03.202515:31
🔰 «هوش مصنوعی و حل مسائل فیزیک»
📕https://arxiv.org/pdf/2502.15815
🔺در این مقاله، جمعی از فیزیکدانان و متخصصین #هوش_مصنوعی و علوم داده، آزمونی را متشکل از 57 سؤال فیزیکی طراحی کرده‌اند. این سؤالات در پنج سطح طراحی شده‌اند که از سؤالات ساده آموزشی تا سؤالات پژوهشی خاص در مرز علم را در بر می‌گیرد.
🔹آنها رقابتی را بین چند مدل مشهور هوش مصنوعی، از جمله نسخه‌های مختلف GPT و Deepseek برقرار کرده و توانایی آنها را در حل این مسائل با یکدیگر مقایسه کرده‌اند.
🔸همانطور که در این نمودار مشخص است، هرچند که این مدل‌های هوش مصنوعی در حل مسائل ساده کمابیش خوب عمل می‌کنند، اما هنوز در حل مسائل باز پژوهشی بسیار ضعیف هستند. البته که این مدل‌ها به طور روزانه در حال پیشرفت هستند و آینده آنها قابل پیش‌بینی نیست.
❓آیا در آینده، هوش مصنوعی می‌تواند به طور مستقل جای انسان‌ها را در توسعه علم بگیرد؟ آیا مسائل دشواری چون گرانش کوانتومی را هوش مصنوعی می‌تواند حل کند؟ اگر مدل‌های هوش مصنوعی، نظریات فیزیکی کاملاً متفاوتی را ارائه کنند، چه پیامدهای فلسفه علمی را به دنبال خواهد داشت؟
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔 @TheoCosmology
📕https://arxiv.org/pdf/2502.15815
🔺در این مقاله، جمعی از فیزیکدانان و متخصصین #هوش_مصنوعی و علوم داده، آزمونی را متشکل از 57 سؤال فیزیکی طراحی کرده‌اند. این سؤالات در پنج سطح طراحی شده‌اند که از سؤالات ساده آموزشی تا سؤالات پژوهشی خاص در مرز علم را در بر می‌گیرد.
🔹آنها رقابتی را بین چند مدل مشهور هوش مصنوعی، از جمله نسخه‌های مختلف GPT و Deepseek برقرار کرده و توانایی آنها را در حل این مسائل با یکدیگر مقایسه کرده‌اند.
🔸همانطور که در این نمودار مشخص است، هرچند که این مدل‌های هوش مصنوعی در حل مسائل ساده کمابیش خوب عمل می‌کنند، اما هنوز در حل مسائل باز پژوهشی بسیار ضعیف هستند. البته که این مدل‌ها به طور روزانه در حال پیشرفت هستند و آینده آنها قابل پیش‌بینی نیست.
❓آیا در آینده، هوش مصنوعی می‌تواند به طور مستقل جای انسان‌ها را در توسعه علم بگیرد؟ آیا مسائل دشواری چون گرانش کوانتومی را هوش مصنوعی می‌تواند حل کند؟ اگر مدل‌های هوش مصنوعی، نظریات فیزیکی کاملاً متفاوتی را ارائه کنند، چه پیامدهای فلسفه علمی را به دنبال خواهد داشت؟
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔 @TheoCosmology
15.02.202514:22
♦️دسته بندی شعیب احمد مالک در کتاب «اسلام و تکامل» از دیدگاه‌های متفکّرین اسلامی درباره نسبت بین نظریه تکامل و داستان خلقت آدم (ع) در قرآن
🔴کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
🔴کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
11.01.202510:57
🔰استدلال تنظیم ظریف کیهان‌شناختی برای وجود طراح هوشمند (خدا)
The Cosmological Fine-Tuning Argument for the Existence of The Intelligent Designer (God)
🔹این استدلال که به عنوان صورت بندی مدرن از برهان نظم شناخته می‌شود، از دستاوردهای فیزیکدانان در قرن بیستم درباره مسئله تنظیم ظریف استفاده می‌کند.
🔺مسئله تنظیم ظریف برای حیات: شواهد تجربی و محاسبات نظری نشان می‌دهند که اگر شرایط اوّلیه عالم، ثوابت و یا قوانین فیزیکی مقدار بسیار ناچیزی با آنچه که مشاهده می‌کنیم متفاوت بودند، امکان وجود حیات در جهان ما وجود نداشت. زیرا در این صورت عناصر سنگین لازم برای تشکیل ساختارهای پیچیده (نظیر کربن، اکسیژن و سیلیکون) در جهان به وجود نمی‌آمدند و از آنجایی که هرگونه حیاتی مستلزم وجود حدّاقلی از پیچیدگی است، هیچ حیاتی در جهان شکل نمی‌گرفت. چرا شرایط اوّلیه و ثوابت و قوانین فیزیکی با این ظرافت و دقّت محیّر العقول (که گاهی تا 10 به توان 120- مرتبه نیز می رسد) برای حیات تنظیم شده است؟ (نگاه کنید)
🔸برای این مسئله پاسخ‌هایی مطرح شده است:
1⃣ شانس: اینها حقایق خام (Brute Facts) جهان ما هستند و نیازی به توضیح ندارند. در واقع ما خوش شانس بوده‌ایم که چنین شرایطی در عالم واقع برقرار بوده است.
2⃣ یک نظریه بنیادین ناشناخته: تاریخ نشان می‌دهد که علم مسائل پیچیده بسیاری را حل کرده است. در آینده نیز حتماً یک نظریه بنیادین که اکنون برای ما ناشناخته است توضیح خواهد داد که چرا شرایط اوّلیه و... باید این چنین باشند. در واقع طبق قوانین بنیادین آنها انتخاب دیگری نداشته‌اند.
3⃣ چندجهانی: در هستی جهان‌های بیشماری وجود دارد که شرایط اوّلیه و... در آنها با یکدیگر متفاوت است. در بین این بیشمار جهان حتماً لااقل یکی از آنها نیز شرایط مناسب برای حیات را داشته است. جای تعجّب نیست که جهانی که ما می‌بینیم، جزء همین دسته است.
4⃣ طراح هوشمند: ایدۀ آفریده شدن جهان ما به صورت هدفمند توسّط خدایی دانا، حکیم و قدرتمند ایده ای بسیار ریشه دار و رایج است. جای تعجّب نیست که در جهانی که چنین خدایی آفریده است، همه چیز با دقّت برای پیدایش حیات تنظیم شده است.
🔺استدلال به نفع طراح هوشمند: این استدلال مدعی است که پاسخ‌های دیگر برای مسئله تنظیم ظریف دارای اشکالات جدی هستند:
1) شانس: این نوعی پاک کردن صورت مسئله است و اگر همه چیز به شانس ارجاع می‌شد معرفت و دانشی شکل نمی‌گرفت.
2)یک نظریه بنیادین ناشناخته: چرا در جهان این نظریه بنیادین خاص که منجر به شرایط اوّلیه و... مناسب برای حیات شده است برقرار است و نه نظریات ممکن دیگر؟ پس مسئله همچنان باقی است.
3)چندجهانی: بسیاری معتقدند که نظریات چندجهانی علمی و معتبر نیستند. گذشته از این، حتی به فرض برقراری چندجهانی، باز این مسئله باقی است که قانون‌هایی که منجر به ایجاد چنین چندجهانی شده‌اند (فراقانون ها)، چرا اینگونه تنظیم یافته اند؟؟
✅از سوی دیگر، ایده طراح هوشمند، می‌تواند مسائل دشوار دیگری نظیر آگاهی، بنیان اخلاق، آغاز عالم، معنای زندگی، تجربه دینی و... را نیز توضیح دهد و قدرت تبیینی زیادی دارد. بر این اساس، بهترین تبیین برای تنظیم ظریف، طراح هوشمند است. بنابراین، طبق روش استدلالی استنتاج به نفع بهترین تبیین (IBE) تنظیم ظریف کیهان‌شناختی شاهد محکمی است برای وجود خدا.
🔴کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
The Cosmological Fine-Tuning Argument for the Existence of The Intelligent Designer (God)
🔹این استدلال که به عنوان صورت بندی مدرن از برهان نظم شناخته می‌شود، از دستاوردهای فیزیکدانان در قرن بیستم درباره مسئله تنظیم ظریف استفاده می‌کند.
🔺مسئله تنظیم ظریف برای حیات: شواهد تجربی و محاسبات نظری نشان می‌دهند که اگر شرایط اوّلیه عالم، ثوابت و یا قوانین فیزیکی مقدار بسیار ناچیزی با آنچه که مشاهده می‌کنیم متفاوت بودند، امکان وجود حیات در جهان ما وجود نداشت. زیرا در این صورت عناصر سنگین لازم برای تشکیل ساختارهای پیچیده (نظیر کربن، اکسیژن و سیلیکون) در جهان به وجود نمی‌آمدند و از آنجایی که هرگونه حیاتی مستلزم وجود حدّاقلی از پیچیدگی است، هیچ حیاتی در جهان شکل نمی‌گرفت. چرا شرایط اوّلیه و ثوابت و قوانین فیزیکی با این ظرافت و دقّت محیّر العقول (که گاهی تا 10 به توان 120- مرتبه نیز می رسد) برای حیات تنظیم شده است؟ (نگاه کنید)
🔸برای این مسئله پاسخ‌هایی مطرح شده است:
1⃣ شانس: اینها حقایق خام (Brute Facts) جهان ما هستند و نیازی به توضیح ندارند. در واقع ما خوش شانس بوده‌ایم که چنین شرایطی در عالم واقع برقرار بوده است.
2⃣ یک نظریه بنیادین ناشناخته: تاریخ نشان می‌دهد که علم مسائل پیچیده بسیاری را حل کرده است. در آینده نیز حتماً یک نظریه بنیادین که اکنون برای ما ناشناخته است توضیح خواهد داد که چرا شرایط اوّلیه و... باید این چنین باشند. در واقع طبق قوانین بنیادین آنها انتخاب دیگری نداشته‌اند.
3⃣ چندجهانی: در هستی جهان‌های بیشماری وجود دارد که شرایط اوّلیه و... در آنها با یکدیگر متفاوت است. در بین این بیشمار جهان حتماً لااقل یکی از آنها نیز شرایط مناسب برای حیات را داشته است. جای تعجّب نیست که جهانی که ما می‌بینیم، جزء همین دسته است.
4⃣ طراح هوشمند: ایدۀ آفریده شدن جهان ما به صورت هدفمند توسّط خدایی دانا، حکیم و قدرتمند ایده ای بسیار ریشه دار و رایج است. جای تعجّب نیست که در جهانی که چنین خدایی آفریده است، همه چیز با دقّت برای پیدایش حیات تنظیم شده است.
🔺استدلال به نفع طراح هوشمند: این استدلال مدعی است که پاسخ‌های دیگر برای مسئله تنظیم ظریف دارای اشکالات جدی هستند:
1) شانس: این نوعی پاک کردن صورت مسئله است و اگر همه چیز به شانس ارجاع می‌شد معرفت و دانشی شکل نمی‌گرفت.
2)یک نظریه بنیادین ناشناخته: چرا در جهان این نظریه بنیادین خاص که منجر به شرایط اوّلیه و... مناسب برای حیات شده است برقرار است و نه نظریات ممکن دیگر؟ پس مسئله همچنان باقی است.
3)چندجهانی: بسیاری معتقدند که نظریات چندجهانی علمی و معتبر نیستند. گذشته از این، حتی به فرض برقراری چندجهانی، باز این مسئله باقی است که قانون‌هایی که منجر به ایجاد چنین چندجهانی شده‌اند (فراقانون ها)، چرا اینگونه تنظیم یافته اند؟؟
✅از سوی دیگر، ایده طراح هوشمند، می‌تواند مسائل دشوار دیگری نظیر آگاهی، بنیان اخلاق، آغاز عالم، معنای زندگی، تجربه دینی و... را نیز توضیح دهد و قدرت تبیینی زیادی دارد. بر این اساس، بهترین تبیین برای تنظیم ظریف، طراح هوشمند است. بنابراین، طبق روش استدلالی استنتاج به نفع بهترین تبیین (IBE) تنظیم ظریف کیهان‌شناختی شاهد محکمی است برای وجود خدا.
🔴کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
29.03.202516:14
🔰 فهرست مطالب دوره «آشنایی با فلسفه کیهان‌شناسی: تأملی بر پرسش‌های بنیادین هستی»
برای مشاهده فهرست کامل عناوین فصل‌ها و جلسات دوره کلیک کنید👇
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
برای مشاهده فهرست کامل عناوین فصل‌ها و جلسات دوره کلیک کنید👇
فصل اوّل) درآمدی بر کیهان‌شناسی
1)مدل زمین‌مرکزی بطلمیوسی
2)بزرگی کیهان و نظریه نسبیت اینشتین
3) انبساط کیهان و تکینگی اوّلیه در مهبانگ
4) مدل‌های چرخه‌ای، مادّۀ تاریک و انرژی تاریک
5) نظریه تورّم کیهانی و چندجهانی
6) مدل‌های چرخه‌ای جدید استینهارت و پن‌روز
7) جمع‌بندی: آغازمندی جهان از منظر کیهان‌شناسی
فصل دوم) درآمدی بر فلسفه کیهان‌شناسی
1) اصول نظری مدل استاندارد کیهان‌شناسی
2) مشاهدات تجربی در کیهان‌شناسی
3) اصلاح چهار تصوّر غلط رایج درباره کیهان‌شناسی
4) محدودیت‌های ما در شناخت کیهان
5) چند ملاحظه فلسفه علمی درباره کیهان‌شناسی
فصل سوم) آغازمندی عالم از منظر فلسفه و الهیات
1) درآمدی بر مسئله حدوث عالم در فلسفه و کلام اسلامی
2) دلایل فلاسفه اسلامی برای آنکه جهان آغاز زمانی ندارد
3) دیدگاه ملاصدرا درباره حرکت جوهری و حدوث عالم
4) نقد دلایل فلاسفه اسلامی برای اثبات ازلی بودن جهان
5) دلایلی برای آغازمندی عالم در فلسفه غرب معاصر
فصل چهارم) توضیح طبیعی پیدایش جهان از هیچ
1) برهان کیهان‌شناختی کلام ویلیام کریگ
2) پیدایش جهان به صورت یک افت‌وخیز کوانتومی
3) پیدایش جهان از طریق تونل‌زنی کوانتومی
4) فرضیه «جهان بی‌مرز» هارتل-هاوکینگ
5) استنتاج‌های هاوکینگ از فرضیۀ «بی‌مرز» علیه خداباوری
6) استنتاج اوّل: از میان برداشتن نقطه آغاز و آفرینش کیهان
7) استنتاج دوم: پیدایش طبیعی جهان از هیچ
8) استنتاج سوم: حذف نقش خدا در تعیین شرایط اوّلیه
9) جمع‌بندی: آیا نظریه فیزیکی خلق از عدم ممکن است؟
فصل پنجم) مسئله تنظیم ظریف کیهانی
1) مسئله تنظیم ظریف کیهانی برای حیات
2) راه حل نخست: شانس و تصادف
3) راه حل دوم: یک نظریه بنیادین احتمالی
4) راه حل سوم: چندجهانی (جهان‌های موازی)
5) نقد راه حل چندجهانی
6) راه حلّ نهایی: طراحی الهی
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
12.03.202518:33
🚨 دوره آموزشی مجازی «آشنایی با فلسفه کیهان‌شناسی: تأملی در پرسش‌های بنیادین هستی»
✅ شامل 10 ساعت ویدئوی آموزشی ضبط شده
🔹محورهای دوره:
• مروری بر تاریخ و مفاهیم کیهان‌شناسی
• درآمدی بر فلسفه کیهان‌شناسی
• آغازمندی عالم از منظر فیزیک، فلسفه و الهیات
• پیدایش طبیعی جهان از هیچ (نظریات ترایون، ویلنکین و هاوکینگ)
• برهان کیهان‌شناختی کلام از ویلیام کریگ
• تنظیم ظریف و چندجهانی (جهان‌های موازی)
• برهان طراحی
👤 مدرس: حامد منوچهری کوشا
(دکتری کیهان‌شناسی از دانشگاه صنعتی شریف و پژوهشگر پسادکتری پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی)
✍🏻توضیحات بیشتر و ثبت نام:
https://maktabkhooneh.org/course/%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-mk10427/?v=1&affiliate_code=yQ89ar
🎁کد تخفیف 30 درصدی: COUPON-bdd73
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
✅ شامل 10 ساعت ویدئوی آموزشی ضبط شده
🔹محورهای دوره:
• مروری بر تاریخ و مفاهیم کیهان‌شناسی
• درآمدی بر فلسفه کیهان‌شناسی
• آغازمندی عالم از منظر فیزیک، فلسفه و الهیات
• پیدایش طبیعی جهان از هیچ (نظریات ترایون، ویلنکین و هاوکینگ)
• برهان کیهان‌شناختی کلام از ویلیام کریگ
• تنظیم ظریف و چندجهانی (جهان‌های موازی)
• برهان طراحی
👤 مدرس: حامد منوچهری کوشا
(دکتری کیهان‌شناسی از دانشگاه صنعتی شریف و پژوهشگر پسادکتری پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی)
✍🏻توضیحات بیشتر و ثبت نام:
https://maktabkhooneh.org/course/%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-mk10427/?v=1&affiliate_code=yQ89ar
🎁کد تخفیف 30 درصدی: COUPON-bdd73
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
15.02.202514:21
🔰«نظریه تکامل و داستان خلقت آدم (ع) در اسلام»
The Evolutionary Theory and the Story of Creation of Adam in Islam
👤#شعیب_احمد_مالک، مدرس علم و دین در دانشگاه #ادینبورگ است. او از محقّقان جوان و برجسته مسلمان در حوزه علم و دین است که در سال 2021 کتاب «Islam and Evolution» (اسلام و تکامل) را در انتشارات معتبر Routledge (راتلج) به چاپ رساند که بسیار مورد توجّه قرار گرفت. او در این کتاب، یک دسته‌بندی چهارگانه از دیدگاه‌های متفکّرین اسلامی درباره نسبت بین نظریه تکامل و داستان #خلقت_آدم (ع) در اسلام، ارائه می‌کند که برای داشتن یک تصویر کلی بسیار راهگشاست:
1️⃣خلقت‌گرایی (Creationism): در این دیدگاه، تکامل کلان (Macroevolution) به صورت کامل رد می‌شود. یعنی نه تنها برای انسان، بلکه برای سایر گونه‌های زیستی نیز تکامل رخ نداده است. بنابراین، تمامی گونه‌های زیستی به صورت جداگانه آفریده شده‌اند و هیچ یک ناشی از تکامل گونه‌های زیستی دیگر نیستند.
2️⃣استثناگرایی درباره انسان (Human Exceptionalism): طبق این نگاه همه گونه‌های زیستی همانطور که نظریه تکامل می‌گوید به صورت تدریجی از طریق انتخاب طبیعی به وجود آمده‌اند، اما به استثناء گونه انسان‌ها. چرا که خداوند انسان‌ها را به طریقی معجزه‌گون به طور مستقل آفریده است.
3️⃣ استثناگرایی درباره آدم (ع) (Adamic Exceptionalism): طبق این دیدگاه، همه گونه‌های زیستی، حتّی انسان‌ها، حاصل فرآیند تکاملی هستند. امّا در این میان، شخص حضرت آدم(ع) و همسرش حوا به طریقی معجزه‌گون به طور مستقل آفریده شده‌اند. بر این اساس، نسل آنها با نسل سایر انسان‌هایی که فرزندان آدم(ع) نبوده‌اند ازدواج و تولید مثل کرده‌اند.
4️⃣ استثناناپذیری (No Exceptions): مطابق با این دیدگاه، هیچ استثنائی وجود ندارد و همه گونه‌های زیستی از جمله انسان، و حتّی شخص آدم(ع) و حوا، حاصل فرآیند طبیعی تکاملی بوده‌اند. بر این اساس، آیات قرآن باید به صورتی تأویل و تفسیر شوند که به طور کامل با روایت رایج در نظریه تکامل سازگار باشد. برای مثال، آیاتی که درباره خلقت حضرت آدم(ع) از خاک است، باید به صورت استعاری و ادبی تفسیر شود.
✍ احمد مالک در مجموع از گزینه 3 دفاع می‌کند. دیدگاه من چیزی بین 2 و 3 است.
⁉️نظر شما چیست؟
🔴کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
The Evolutionary Theory and the Story of Creation of Adam in Islam
👤#شعیب_احمد_مالک، مدرس علم و دین در دانشگاه #ادینبورگ است. او از محقّقان جوان و برجسته مسلمان در حوزه علم و دین است که در سال 2021 کتاب «Islam and Evolution» (اسلام و تکامل) را در انتشارات معتبر Routledge (راتلج) به چاپ رساند که بسیار مورد توجّه قرار گرفت. او در این کتاب، یک دسته‌بندی چهارگانه از دیدگاه‌های متفکّرین اسلامی درباره نسبت بین نظریه تکامل و داستان #خلقت_آدم (ع) در اسلام، ارائه می‌کند که برای داشتن یک تصویر کلی بسیار راهگشاست:
1️⃣خلقت‌گرایی (Creationism): در این دیدگاه، تکامل کلان (Macroevolution) به صورت کامل رد می‌شود. یعنی نه تنها برای انسان، بلکه برای سایر گونه‌های زیستی نیز تکامل رخ نداده است. بنابراین، تمامی گونه‌های زیستی به صورت جداگانه آفریده شده‌اند و هیچ یک ناشی از تکامل گونه‌های زیستی دیگر نیستند.
2️⃣استثناگرایی درباره انسان (Human Exceptionalism): طبق این نگاه همه گونه‌های زیستی همانطور که نظریه تکامل می‌گوید به صورت تدریجی از طریق انتخاب طبیعی به وجود آمده‌اند، اما به استثناء گونه انسان‌ها. چرا که خداوند انسان‌ها را به طریقی معجزه‌گون به طور مستقل آفریده است.
3️⃣ استثناگرایی درباره آدم (ع) (Adamic Exceptionalism): طبق این دیدگاه، همه گونه‌های زیستی، حتّی انسان‌ها، حاصل فرآیند تکاملی هستند. امّا در این میان، شخص حضرت آدم(ع) و همسرش حوا به طریقی معجزه‌گون به طور مستقل آفریده شده‌اند. بر این اساس، نسل آنها با نسل سایر انسان‌هایی که فرزندان آدم(ع) نبوده‌اند ازدواج و تولید مثل کرده‌اند.
4️⃣ استثناناپذیری (No Exceptions): مطابق با این دیدگاه، هیچ استثنائی وجود ندارد و همه گونه‌های زیستی از جمله انسان، و حتّی شخص آدم(ع) و حوا، حاصل فرآیند طبیعی تکاملی بوده‌اند. بر این اساس، آیات قرآن باید به صورتی تأویل و تفسیر شوند که به طور کامل با روایت رایج در نظریه تکامل سازگار باشد. برای مثال، آیاتی که درباره خلقت حضرت آدم(ع) از خاک است، باید به صورت استعاری و ادبی تفسیر شود.
✍ احمد مالک در مجموع از گزینه 3 دفاع می‌کند. دیدگاه من چیزی بین 2 و 3 است.
⁉️نظر شما چیست؟
🔴کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
05.12.202410:35
🔰 «پارادوکس هتل بزرگ هیلبرت؛ و مسئله آغازمندی عالم»
Hilbert's paradox of the Grand Hotel and the problem of temporal finitude of the universe
🔸ویلیام کریگ، در دفاع از آغازمندی زمانی عالم به عنوان یکی از مقدمات برهان کیهان‌شناختی کلام، استدلال می‌کند که وجود بی‌نهایت واقعی و بالفعل محال است (هرچند که در عالم ریاضیات ممکن است).
🔹او در دفاع از این ادعا بیان می‌کند که وجود بالفعل بی‌نهایت منجر به تناقض و شرایط نامعقول (Absurd) می‌شود. او در این مسیر، گاهی از تمثیل هایی بهره می‌برد که یکی از مشهورترین آنها «#پارادوکس_هتل_بزرگ» است که اولین بار توسط ریاضی‌دان بزرگ، #دیوید_هیلبرت، مطرح شده است.
👈🔺فرض کنید که شما مدیر هتلی هستید که دارای بی‌نهایت اتاق است. اتاق‌های این هتل از یک تا بی‌نهایت شماره خورده‌اند. می‌توان به سادگی دید که این وضعیت منجر به شرایط تناقض آمیز می‌شود.
🔸 برای مثال، فرض کنید هتل شما کاملاً پر است و اتاق خالی ندارید. در این شرایط، برای شما مسافر جدیدی می‌رسد. جای نگرانی نیست! کافی است به ساکنین هر اتاق n بگویید که به اتاق n+1 نقل مکان کنند. در این صورت اتاق شماره 1 خالی و آماده پذیرش مسافر خواهد بود. حتی اگر به طور همزمان بی‌نهایت مسافر جدید نیز برای شما برسد باز هم جای نگرانی نخواهد بود. کافی است به ساکنین اتاق‌های n بگویید که در اتاق‌های 2n ساکن شوند. آنگاه اتاق‌های با شماره فرد (که تعدادشان بی‌نهایت است) خالی خواهند شد. حال، شما میتوانید بی‌نهایت مسافر جدید را در هتلی که کاملاً پر بود جای دهید!
🔹اما اوضاع از این نیز عجیب‌تر است. فرض کنید که هتل شما کاملاً پر است. تعداد بی‌نهایت مسافر (ساکنین اتاق‌های فرد) هتل شما را ترک می‌کنند. با این وجود تعداد مسافرین هتل شما حتی ذره‌ای کم نشده است، چون مانند قبل بی‌نهایت مسافر دارید!
🔸نگران هستید که در هتل شما بی‌نهایت اتاق، یعنی اتاق‌های فرد، خالی هستند؟ مشکلی نیست. کافی است به ساکنین اتاق‌های 2n بگویید که به اتاق‌های n نقل مکان کنند. در این صورت شما بدون هیچ مسافر جدیدی، یک هتل نیمه پر را به هتلی پر تبدیل کرده‌ايد.
⁉️ گروهی از فلاسفه این آزمایش فکری را نمایانگر آن می‌دانند که عالم نمی‌تواند ازلی باشد. دیدگاه شما چیست؟
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
Hilbert's paradox of the Grand Hotel and the problem of temporal finitude of the universe
🔸ویلیام کریگ، در دفاع از آغازمندی زمانی عالم به عنوان یکی از مقدمات برهان کیهان‌شناختی کلام، استدلال می‌کند که وجود بی‌نهایت واقعی و بالفعل محال است (هرچند که در عالم ریاضیات ممکن است).
🔹او در دفاع از این ادعا بیان می‌کند که وجود بالفعل بی‌نهایت منجر به تناقض و شرایط نامعقول (Absurd) می‌شود. او در این مسیر، گاهی از تمثیل هایی بهره می‌برد که یکی از مشهورترین آنها «#پارادوکس_هتل_بزرگ» است که اولین بار توسط ریاضی‌دان بزرگ، #دیوید_هیلبرت، مطرح شده است.
👈🔺فرض کنید که شما مدیر هتلی هستید که دارای بی‌نهایت اتاق است. اتاق‌های این هتل از یک تا بی‌نهایت شماره خورده‌اند. می‌توان به سادگی دید که این وضعیت منجر به شرایط تناقض آمیز می‌شود.
🔸 برای مثال، فرض کنید هتل شما کاملاً پر است و اتاق خالی ندارید. در این شرایط، برای شما مسافر جدیدی می‌رسد. جای نگرانی نیست! کافی است به ساکنین هر اتاق n بگویید که به اتاق n+1 نقل مکان کنند. در این صورت اتاق شماره 1 خالی و آماده پذیرش مسافر خواهد بود. حتی اگر به طور همزمان بی‌نهایت مسافر جدید نیز برای شما برسد باز هم جای نگرانی نخواهد بود. کافی است به ساکنین اتاق‌های n بگویید که در اتاق‌های 2n ساکن شوند. آنگاه اتاق‌های با شماره فرد (که تعدادشان بی‌نهایت است) خالی خواهند شد. حال، شما میتوانید بی‌نهایت مسافر جدید را در هتلی که کاملاً پر بود جای دهید!
🔹اما اوضاع از این نیز عجیب‌تر است. فرض کنید که هتل شما کاملاً پر است. تعداد بی‌نهایت مسافر (ساکنین اتاق‌های فرد) هتل شما را ترک می‌کنند. با این وجود تعداد مسافرین هتل شما حتی ذره‌ای کم نشده است، چون مانند قبل بی‌نهایت مسافر دارید!
🔸نگران هستید که در هتل شما بی‌نهایت اتاق، یعنی اتاق‌های فرد، خالی هستند؟ مشکلی نیست. کافی است به ساکنین اتاق‌های 2n بگویید که به اتاق‌های n نقل مکان کنند. در این صورت شما بدون هیچ مسافر جدیدی، یک هتل نیمه پر را به هتلی پر تبدیل کرده‌ايد.
⁉️ گروهی از فلاسفه این آزمایش فکری را نمایانگر آن می‌دانند که عالم نمی‌تواند ازلی باشد. دیدگاه شما چیست؟
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
29.03.202516:14
🔰 برش‌هایی از دوره «آشنایی با فلسفه کیهان‌شناسی: تأملی بر پرسش‌های بنیادین هستی»
🔹محورهای دوره:
• مروری بر تاریخ و مفاهیم کیهان‌شناسی
• درآمدی بر فلسفه کیهان‌شناسی
• آغازمندی عالم از منظر فیزیک، فلسفه و الهیات
• پیدایش طبیعی جهان از هیچ (نظریات ترایون، ویلنکین و هاوکینگ)
• برهان کیهان‌شناختی کلام از ویلیام کریگ
• تنظیم ظریف و چندجهانی (جهان‌های موازی)
• برهان طراحی
👤 مدرس: حامد منوچهری کوشا
🎁کد تخفیف 50 درصدی: COUPON-e3829
✍🏻توضیحات بیشتر و ثبت نام:
https://maktabkhooneh.org/course/%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-mk10427/?v=1&affiliate_code=yQ89ar
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
🔹محورهای دوره:
• مروری بر تاریخ و مفاهیم کیهان‌شناسی
• درآمدی بر فلسفه کیهان‌شناسی
• آغازمندی عالم از منظر فیزیک، فلسفه و الهیات
• پیدایش طبیعی جهان از هیچ (نظریات ترایون، ویلنکین و هاوکینگ)
• برهان کیهان‌شناختی کلام از ویلیام کریگ
• تنظیم ظریف و چندجهانی (جهان‌های موازی)
• برهان طراحی
👤 مدرس: حامد منوچهری کوشا
🎁کد تخفیف 50 درصدی: COUPON-e3829
✍🏻توضیحات بیشتر و ثبت نام:
https://maktabkhooneh.org/course/%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4-%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87-%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-mk10427/?v=1&affiliate_code=yQ89ar
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
12.03.202518:31
📌سلام به همه همراهان عزیز کانال
در تابستانی که گذشت، به همت دوستان #انجمن_علمی_ژرفا کارگاهی را در دانشگاه شریف با موضوع فلسفه کیهان‌شناسی برگزار کردم که به لطف خدا بسیار مورد استقبال قرار گرفت.
امّا بسیاری از دوستان که در آن ایام امکان حضور در دانشگاه را نداشتند، درخواست پخش آنلاین آن را داشتند که متأسّفانه مقدور نشد.
به همین دلیل، تصمیم گرفتم به کمک دوستان #مکتب‌خونه آن را در بستری مناسب و با کیفیت قابل قبول، ضبط کنم و در اختیار علاقمندان قرار دهم.
تعطیلات پیش رو، می‌تواند فرصت مناسبی برای مشاهده این دوره مجازی باشد. امیدوارم که مورد استفاده دوستان قرار گیرد.
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
در تابستانی که گذشت، به همت دوستان #انجمن_علمی_ژرفا کارگاهی را در دانشگاه شریف با موضوع فلسفه کیهان‌شناسی برگزار کردم که به لطف خدا بسیار مورد استقبال قرار گرفت.
امّا بسیاری از دوستان که در آن ایام امکان حضور در دانشگاه را نداشتند، درخواست پخش آنلاین آن را داشتند که متأسّفانه مقدور نشد.
به همین دلیل، تصمیم گرفتم به کمک دوستان #مکتب‌خونه آن را در بستری مناسب و با کیفیت قابل قبول، ضبط کنم و در اختیار علاقمندان قرار دهم.
تعطیلات پیش رو، می‌تواند فرصت مناسبی برای مشاهده این دوره مجازی باشد. امیدوارم که مورد استفاده دوستان قرار گیرد.
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
08.02.202515:14
🔰«تبیین فیزیکی پیدایش جهان از هیچ»- بخش اوّل: ادوارد ترایون و الکساندر ویلنکین
The Physical Explanation of the Creation from Nothing- First Part: Edward Tryon and Alexander Vilenkin
📌طبق مدل استاندارد مِهبانگ (Big Bang)، جهان از یک حالت بسیار داغ و چگال (تکینگی) اوّلیه شروع به کار کرده است. امّا خود آن حالت اوّلیه چرا به وجود آمده است؟ برخی نظریات فیزیکی وجود دارد که در تلاش است تا پیدایش جهان از هیچ را به صورت طبیعی و فیزیکی توضیح دهد:
1️⃣ مدل ترایون (#افت‌وخیز_کوانتومی): او در سال 1973 پیشنهاد کرد که جهان می‌تواند حاصل یک افت‌وخیز از یک میدان خلأ کوانتومی باشد. او استدلال کرد که برای یک جهان بسته، انرژی منفی پتانسیل گرانشی با انرژی مادّه-انرژی موجود در جهان یکدیگر را خنثی می‌کنند و در نتیجه مجموع انرژی جهان صفر است. به همین سبب، جهان به عنوان یک افت‌وخیز کوانتومی، بدون نقض قانون پایستگی انرژی، می‌تواند به مدّت طولانی پایدار بماند.
2️⃣ مدل ویلنکین (#تونل‌زنی_کوانتومی): او در سال 1982 مدلی را ارائه داد که طبق آن جهان می‌تواند از "#هیچ" تونل‌زنی کرده و به وجود بیاید. ویلنکین احتمال آن که کیهان از «یک حالت بسیار کوچک در حال رمبیدن»، به «یک حالت بزرگ در حال انبساط» تونل بزند را محاسبه کرد. او نشان داد که حتّی اگر حجم آن حالت اوّلیه به صفر میل کند، باز هم احتمال این تونل‌زنی صفر نیست. ویلنکین این کیهان اوّلیه با حجم صفر را "#هیچ" می‌نامد و این فرآیند را "#به_وجود_آمدن_جهان_از_هیچ" میداند.
❗️امّا این نظریات، فارغ از مشکلات فیزیکی که دارند، واقعاً یک نظریه پیدایش از هیچ نیستند، زیرا:
🔹1- میدان خلأ دارای انرژی است، در فضازمان قرار دارد و قوانین فیزیک برای آن برقرار است. بنابراین خلأ کوانتومی از منظر فیزیکی یک "چیز" است و موجودیت دارد؛ و آن را نباید با "هیچ محض"، یعنی عدم مطلق فلسفی، یکی دانست. با این اوصاف، نظریۀ ترایون را نباید "خلق جهان از عدم" دانست، بلکه آن "خلق جهان از میدان خلأ کوانتومی" است. به عبارت دیگر این نظریه پاسخی برای این پرسش ندارد که «خود آن خلأ کوانتومی چگونه خلق شده‌است؟»
🔸2- همانطور که خود ویلنکین نیز بعداً اذعان کرد، این "هیچ" به معنای "هیچ فلسفی" نیست، چرا که همچنان قوانین فیزیک در آن‌جا وجود دارند و برقرار هستند. از آن گذشته، خود این جهانِ با حجم صفر، همچنان یک موجود هندسی سه-بُعدی است که به عنوان یک حالت اوّلیه می‌تواند مطابق با قوانین فیزیک به یک حالت ثانویه تونل‌زنی کند. بنابراین، نظریۀ ویلنکین نیز به مانند نظریۀ ترایون، یک توضیح فیزیکی برای "پیدایش جهان از هیچ" نیست.
🔺در این زمینه، یک دیدگاه مشهور دیگر، نظریۀ هارتل-هاوکینگ است که در آینده به آن خواهیم پرداخت.
🔴کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
The Physical Explanation of the Creation from Nothing- First Part: Edward Tryon and Alexander Vilenkin
📌طبق مدل استاندارد مِهبانگ (Big Bang)، جهان از یک حالت بسیار داغ و چگال (تکینگی) اوّلیه شروع به کار کرده است. امّا خود آن حالت اوّلیه چرا به وجود آمده است؟ برخی نظریات فیزیکی وجود دارد که در تلاش است تا پیدایش جهان از هیچ را به صورت طبیعی و فیزیکی توضیح دهد:
1️⃣ مدل ترایون (#افت‌وخیز_کوانتومی): او در سال 1973 پیشنهاد کرد که جهان می‌تواند حاصل یک افت‌وخیز از یک میدان خلأ کوانتومی باشد. او استدلال کرد که برای یک جهان بسته، انرژی منفی پتانسیل گرانشی با انرژی مادّه-انرژی موجود در جهان یکدیگر را خنثی می‌کنند و در نتیجه مجموع انرژی جهان صفر است. به همین سبب، جهان به عنوان یک افت‌وخیز کوانتومی، بدون نقض قانون پایستگی انرژی، می‌تواند به مدّت طولانی پایدار بماند.
2️⃣ مدل ویلنکین (#تونل‌زنی_کوانتومی): او در سال 1982 مدلی را ارائه داد که طبق آن جهان می‌تواند از "#هیچ" تونل‌زنی کرده و به وجود بیاید. ویلنکین احتمال آن که کیهان از «یک حالت بسیار کوچک در حال رمبیدن»، به «یک حالت بزرگ در حال انبساط» تونل بزند را محاسبه کرد. او نشان داد که حتّی اگر حجم آن حالت اوّلیه به صفر میل کند، باز هم احتمال این تونل‌زنی صفر نیست. ویلنکین این کیهان اوّلیه با حجم صفر را "#هیچ" می‌نامد و این فرآیند را "#به_وجود_آمدن_جهان_از_هیچ" میداند.
❗️امّا این نظریات، فارغ از مشکلات فیزیکی که دارند، واقعاً یک نظریه پیدایش از هیچ نیستند، زیرا:
🔹1- میدان خلأ دارای انرژی است، در فضازمان قرار دارد و قوانین فیزیک برای آن برقرار است. بنابراین خلأ کوانتومی از منظر فیزیکی یک "چیز" است و موجودیت دارد؛ و آن را نباید با "هیچ محض"، یعنی عدم مطلق فلسفی، یکی دانست. با این اوصاف، نظریۀ ترایون را نباید "خلق جهان از عدم" دانست، بلکه آن "خلق جهان از میدان خلأ کوانتومی" است. به عبارت دیگر این نظریه پاسخی برای این پرسش ندارد که «خود آن خلأ کوانتومی چگونه خلق شده‌است؟»
🔸2- همانطور که خود ویلنکین نیز بعداً اذعان کرد، این "هیچ" به معنای "هیچ فلسفی" نیست، چرا که همچنان قوانین فیزیک در آن‌جا وجود دارند و برقرار هستند. از آن گذشته، خود این جهانِ با حجم صفر، همچنان یک موجود هندسی سه-بُعدی است که به عنوان یک حالت اوّلیه می‌تواند مطابق با قوانین فیزیک به یک حالت ثانویه تونل‌زنی کند. بنابراین، نظریۀ ویلنکین نیز به مانند نظریۀ ترایون، یک توضیح فیزیکی برای "پیدایش جهان از هیچ" نیست.
🔺در این زمینه، یک دیدگاه مشهور دیگر، نظریۀ هارتل-هاوکینگ است که در آینده به آن خواهیم پرداخت.
توضیحات بیشتر دربارۀ خلأ و تونل‌زنی کوانتومی:
دلیل آنکه خلأ کوانتومی (Quantum Vacuum) را "خلأ" می‌نامند این است که از نظر فیزیکی هیچ ذرّه‌ای در آن نیست، به عبارت دیگر یک "فضای تهی از ذره" است. امّا در چهارچوب نظریۀ میدان کوانتومی، هویات بنیادی عالم ذرات نیستند، بلکه میدان‌ها هستند. خلأ کوانتومی نیز در واقع حالتی از میدان‌های کوانتومی است که دارای کمترین انرژی ممکن است. به سبب اصل عدم قطعیت هایزنبرگ، چنین حالتی پایدار نیست و افت‌وخیزهای کوانتومی در آن منجر به تولید ذرات مختلفی می‌شود که غالباً ناپایدارند و سریعاً از بین می‌روند. مدّت زمان پایداری این ذرات تولید شده، با انرژی آنها نسبت عکس دارد.
تونل‌زنی (Quantum Tunneling) نام پدیده‌ای کوانتومی است که در آن ذرّه‌ای از یک سدّ پتانسیل که از منظر کلاسیکی عبور از آن برایش ناممکن است، عبور می‌کند. به عبارت ساده، ذرّه تحوّلی را طی می‌کند که هرچند حضور ذره در حالت ابتدایی و انتهایی این تحوّل به‌خودی‌خود مجاز است، امّا انجام این تحوّل با مانعی روبروست که فیزیک کلاسیک اجازۀ آن را نمی‌دهد.
🔴کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
27.11.202414:30
📌«دانشنامه فلسفی استنفورد»
Stanford Encyclopedia of Philosophy
🔷فرقی نمی‌کند که به عنوان یک شخص عادی علاقمند می‌خواهید برای اوّلین بار با یک موضوع در #فلسفه و فلسفه‌های مضاف (#فلسفه_علم، #فلسفه_فیزیک، #فلسفه_ذهن و...) آشنا شوید، یا یک محقّق برجسته هستید که می‌خواهید مطالعات خود را برای نگارش مقاله جدیدتان شروع کنید... در هر صورت یکی از بهترین راه‌ها برای شروع، مراجعه به #دانشنامه_فلسفی_استنفورد است.
🔺این دایرةالمعارف آنلاین، هم‌‌اکنون نزدیک به دو هزار مدخل (مقاله) در موضوعات مهم و متنوّع فلسفی دارد که هر کدام توسّط یکی از برجسته‌ترین و شناخته‌شده‌ترین متخصّصین آن موضوع نوشته شده است. این دانشنامه امروزه یک منبع بسیار مهم و معتبر پژوهشی در دنیا شمرده می‌شود که مستقیماً در مقالات علمی رسمی مورد ارجاع قرار می‌گیرند. این مقالات به صورت مروری نگاشته شده‌اند و در آنها سعی شده یک دید جامع امّا دقیق نسبت به موضوع در اختیار مخاطب بگذارد و او را از جنبه‌های مختلف موضوع و دیدگاه‌های مختلف موجود باخبر کند. فهرست ارجاعات این مقالات نیز یک مجموعه متنوّع از کتاب‌ها و مقالات مختلف برای ادامه پژوهش در اختیار شما می‌گذارد.
🛑 در این آدرس میتوانید فهرست کاملی از مقالات آن را بیابید:
https://plato.stanford.edu/contents.html
🚨برای شروع میتوانید نگاهی به این مدخل‌ها بیندازید: دین و علم ♦️ فلسفه کیهان‌شناسی♦️مکانیک کوانتومی بوهمی ♦️ تفسیر چندجهانی از مکانیک کوانتومی♦️ واقع‌گرایی علمی♦️ علّیت در فیزیک♦️ اراده آزاد♦️ کیهان‌شناسی و الهیات ♦️ تنظیم ظریف♦️ براهین کیهان‌شناختی♦️ قوانین طبیعت♦️فلسفه مکانیک کوانتومی♦️ دیدگاه‌های پسانیوتنی درباره فضا و زمان و...
⁉️مطالعه یک متن انگلیسی، آن هم یک متن تخصّصی فلسفی، برایتان دشوار است؟
✅این دلیل خوبی برای محروم شدن از این دانشنامه نیست. زیرا:
1- امروزه با ابزارهای هوش مصنوعی همچون Gemini، دیگر بلد نبودن زبان مانعی برای یادگیری نیست. کافی است از آن بخواهید تا بند به بند آن را به صورت دقیق و حرفه‌ای ترجمه کند.
2- نشر ققنوس ترجمه فارسی بسیاری از مقالات آن را منتشر کرده است، میتوانید از آن استفاده کنید.
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
Stanford Encyclopedia of Philosophy
🔷فرقی نمی‌کند که به عنوان یک شخص عادی علاقمند می‌خواهید برای اوّلین بار با یک موضوع در #فلسفه و فلسفه‌های مضاف (#فلسفه_علم، #فلسفه_فیزیک، #فلسفه_ذهن و...) آشنا شوید، یا یک محقّق برجسته هستید که می‌خواهید مطالعات خود را برای نگارش مقاله جدیدتان شروع کنید... در هر صورت یکی از بهترین راه‌ها برای شروع، مراجعه به #دانشنامه_فلسفی_استنفورد است.
🔺این دایرةالمعارف آنلاین، هم‌‌اکنون نزدیک به دو هزار مدخل (مقاله) در موضوعات مهم و متنوّع فلسفی دارد که هر کدام توسّط یکی از برجسته‌ترین و شناخته‌شده‌ترین متخصّصین آن موضوع نوشته شده است. این دانشنامه امروزه یک منبع بسیار مهم و معتبر پژوهشی در دنیا شمرده می‌شود که مستقیماً در مقالات علمی رسمی مورد ارجاع قرار می‌گیرند. این مقالات به صورت مروری نگاشته شده‌اند و در آنها سعی شده یک دید جامع امّا دقیق نسبت به موضوع در اختیار مخاطب بگذارد و او را از جنبه‌های مختلف موضوع و دیدگاه‌های مختلف موجود باخبر کند. فهرست ارجاعات این مقالات نیز یک مجموعه متنوّع از کتاب‌ها و مقالات مختلف برای ادامه پژوهش در اختیار شما می‌گذارد.
🛑 در این آدرس میتوانید فهرست کاملی از مقالات آن را بیابید:
https://plato.stanford.edu/contents.html
🚨برای شروع میتوانید نگاهی به این مدخل‌ها بیندازید: دین و علم ♦️ فلسفه کیهان‌شناسی♦️مکانیک کوانتومی بوهمی ♦️ تفسیر چندجهانی از مکانیک کوانتومی♦️ واقع‌گرایی علمی♦️ علّیت در فیزیک♦️ اراده آزاد♦️ کیهان‌شناسی و الهیات ♦️ تنظیم ظریف♦️ براهین کیهان‌شناختی♦️ قوانین طبیعت♦️فلسفه مکانیک کوانتومی♦️ دیدگاه‌های پسانیوتنی درباره فضا و زمان و...
⁉️مطالعه یک متن انگلیسی، آن هم یک متن تخصّصی فلسفی، برایتان دشوار است؟
✅این دلیل خوبی برای محروم شدن از این دانشنامه نیست. زیرا:
1- امروزه با ابزارهای هوش مصنوعی همچون Gemini، دیگر بلد نبودن زبان مانعی برای یادگیری نیست. کافی است از آن بخواهید تا بند به بند آن را به صورت دقیق و حرفه‌ای ترجمه کند.
2- نشر ققنوس ترجمه فارسی بسیاری از مقالات آن را منتشر کرده است، میتوانید از آن استفاده کنید.
🔴 کانال علم، فلسفه و الهیات
🆔@TheoCosmology
显示 1 - 17 共 17
登录以解锁更多功能。