G’arbiy alyans
11.05.202508:00
AQSh Falastinni tan olmoqchi
Yillar davomida Falastin masalasi hal etib bo‘lmaydigan mojaro ramziga aylangandi. Ammo hozir, global o‘zgarishlar fonida, bu masala Yaqin Sharqdagi yangi tartibotning bir qismiga aylanishi mumkin.
The Jerusalem Post xabariga ko‘ra, Tramp ma’muriyati kutilmagan siyosiy harakatga tayyorlanmoqda: AQSH Falastin davlatini tan olishi mumkin, ammo muhim bir shart bilan — HAMAS siyosiy hayotdan butunlay chiqarib tashlanadi. Ekspertlar aytishicha, Oq uy yangi strategiya doirasida Fors ko‘rfazi davlatlari bilan iqtisodiy bitimlar, bojxona imtiyozlari va Ibrohim kelishuvlarini qayta ishga tushirishga intilmoqda.
Falastinning amerikaliklar tomonidan tan olinishi nimani anglatadi?
AQSH uchun: Mintaqaviy jarayonlar ustidan nazoratni qayta tiklash imkoniyati. HAMASsiz Falastinni tan olish - Saudiya Arabistoni, Qatar va Ummonni Ibrohim kelishuvlariga qo‘shishga yo‘l ochadi. Bu safar AQSH vositachi emas - balki yangi tartibotning me’mori bo‘ladi.
Isroil uchun: Tan olinadigan, lekin “tozalangan” Falastin - AQSH nazorati ostida va G‘arbga sodiq donorlarning moliyaviy ko‘magidagi xavfsiz davlat.
Arab davlatlari uchun: Iqtisodiy foyda - bojxona cheklovlarining bekor qilinishi, Falastin infratuzilmasini qayta tiklashda ishtirok etish va HAMAS bosimi yo‘qligida Isroil bilan munosabatlarni normallashtirish imkoniyati.
Asosiy nuqta: Falastin masalasi mafkuraviy mojaro emas, balki geoiqtisodiy o‘yin elementiga aylanmoqda. HAMAS siyosiy urinishlar orqali emas, e’tiborsizlik va siyosiy inkor orqali o‘yin tashqarisida qoldiriladi. Trampchilarning fikricha, uning mavjudligi Falastinni tan olish yo‘lidagi to‘siqqa aylanmoqda.
Xulosa qilib aytganda, Falastinni tan olish strategik investitsiyadir. AQSH - ta’sir kuchini, Isroil - xavfsiz qo‘shnini, Arab davlatlari esa iqtisodiy foyda oladi.
Strategic Focus: Central Asia
Yillar davomida Falastin masalasi hal etib bo‘lmaydigan mojaro ramziga aylangandi. Ammo hozir, global o‘zgarishlar fonida, bu masala Yaqin Sharqdagi yangi tartibotning bir qismiga aylanishi mumkin.
The Jerusalem Post xabariga ko‘ra, Tramp ma’muriyati kutilmagan siyosiy harakatga tayyorlanmoqda: AQSH Falastin davlatini tan olishi mumkin, ammo muhim bir shart bilan — HAMAS siyosiy hayotdan butunlay chiqarib tashlanadi. Ekspertlar aytishicha, Oq uy yangi strategiya doirasida Fors ko‘rfazi davlatlari bilan iqtisodiy bitimlar, bojxona imtiyozlari va Ibrohim kelishuvlarini qayta ishga tushirishga intilmoqda.
Falastinning amerikaliklar tomonidan tan olinishi nimani anglatadi?
AQSH uchun: Mintaqaviy jarayonlar ustidan nazoratni qayta tiklash imkoniyati. HAMASsiz Falastinni tan olish - Saudiya Arabistoni, Qatar va Ummonni Ibrohim kelishuvlariga qo‘shishga yo‘l ochadi. Bu safar AQSH vositachi emas - balki yangi tartibotning me’mori bo‘ladi.
Isroil uchun: Tan olinadigan, lekin “tozalangan” Falastin - AQSH nazorati ostida va G‘arbga sodiq donorlarning moliyaviy ko‘magidagi xavfsiz davlat.
Arab davlatlari uchun: Iqtisodiy foyda - bojxona cheklovlarining bekor qilinishi, Falastin infratuzilmasini qayta tiklashda ishtirok etish va HAMAS bosimi yo‘qligida Isroil bilan munosabatlarni normallashtirish imkoniyati.
Asosiy nuqta: Falastin masalasi mafkuraviy mojaro emas, balki geoiqtisodiy o‘yin elementiga aylanmoqda. HAMAS siyosiy urinishlar orqali emas, e’tiborsizlik va siyosiy inkor orqali o‘yin tashqarisida qoldiriladi. Trampchilarning fikricha, uning mavjudligi Falastinni tan olish yo‘lidagi to‘siqqa aylanmoqda.
Xulosa qilib aytganda, Falastinni tan olish strategik investitsiyadir. AQSH - ta’sir kuchini, Isroil - xavfsiz qo‘shnini, Arab davlatlari esa iqtisodiy foyda oladi.
Strategic Focus: Central Asia
10.05.202504:00
🇺🇿🇺🇸 Amerikadagi vatandoshlar haqidagi podkastlar kanaliga qo’shilishni tavsiya qilamiz:
https://t.me/cactuzpodcast
G’arbiy alyans
https://t.me/cactuzpodcast
G’arbiy alyans
09.05.202509:18
Xitoy va Rossiyaning axborot bosimiga tayyor bo‘ling: Markaziy Osiyo nishonda
M.Imomov, mustaqil ekspert
Global beqarorlik sharoitida Markaziy Osiyo davlatlari tobora kuchayib borayotgan axborot-psixologik tahdidlar bilan yuzma-yuz kelmoqda. Rossiya va Xitoy o‘rtasida mafkuraviy va media sohasidagi hamkorlikning kuchayishi, xususan, yirik media tuzilmalar — VGTRK, Russia Today hamda “Jenmin Jibao”, Xitoy Media Korporatsiyasi va “Sinxua” o‘rtasida 7 ta hamkorlik bitimi imzolanishi, kuchli axborot alyansi shakllanayotganidan darak beradi.
Bu ittifoq Si Szinpin g‘oyalari va “mushtarak taqdir hamjamiyati” kabi narrativlarni muvofiqlashtirilgan holda ilgari surishga xizmat qiladi, mintaqaning axborot suverenitetiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri tahdid soladi.
Bu kontekstda ekspertlar Markaziy Osiyo uchun bir qator xavflar borligini qayd etmoqda:
1. Xitoy Rossiya media platformalaridan foydalangan holda mintaqani Pekinga iqtisodiy va mafkuraviy jihatdan qaramlikka chaqiruvchi kontent bilan to‘ldirishi mumkin.
2. Mintaqa Rossiya-Xitoy va G‘arb tashabbuslari (USAID, Yevropa Ittifoqi dasturlari) o‘rtasidagi axborot qarama-qarshilik maydoniga aylanishi mumkin. Mustaqil axborot xavfsizligi strategiyalarini ishlab chiqish tobora murakkablashadi.
3. Etnik, diniy yoki ijtimoiy guruhlarga yo‘naltirilgan mikro-narrativlar ichki ziddiyatlarni kuchaytirib, noroziliklar yoki jamoalararo mojarolarga olib kelishi mumkin.
Markaziy Osiyo davlatlari xorij axborot xurujiga qarshi turishi uchun nima qilishi kerak?
1. Milliy mediani rivojlantirish: Mahalliy OAVga investitsiya kiritish, milliy manfaatlar, tarixiy o‘zlik va madaniy qadriyatlarga asoslangan narrativlarni yaratish kerak. Bu aholining mahalliy axborot manbalariga ishonchini oshiradi va tashqi ta’sirni kamaytiradi.
2. Monitoring va tartibga solish: Ijtimoiy tarmoqlarni ham qamrab oluvchi axborot makonini monitoring tizimlarini joriy etish va manipulyativ kampaniyalarni tezda aniqlab, zararsizlantirish zarur. Chet ellik OAV va NNTlar faoliyatini tartibga solish ham salbiy ta’sirni cheklashga xizmat qiladi.
3. Mintaqaviy hamkorlik: Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining maslahat uchrashuvlari doirasidagi hamkorlikni kuchaytirish, tajriba almashish, umumiy strategiyalar ishlab chiqish va axborot tahdidlariga qarshi kurashish bo‘yicha mintaqaviy markazlar tashkil etish zarur.
4. Ta’lim va media savodxonligi: Yoshlar orasida media savodxonlikni oshirish dasturlarini ishga tushirish lozim. Ta’lim kampaniyalari tanqidiy fikrlash va soxta axborotni farqlay olish ko‘nikmalarini rivojlantirishi kerak.
Xulosa qilib aytganda, Rossiya va Xitoy o‘rtasidagi axborot ittifoqining kuchayishi Markaziy Osiyo uchun misli ko‘rilmagan chaqiriqlarni yuzaga keltirmoqda. Mintaqaning axborot suvereniteti va ijtimoiy barqarorligiga tahdid soladi. Markaziy Osiyo davlatlari o‘z kommunikatsion strategiyalarini faol rivojlantirishi, aholining media savodxonligini oshirishi va mintaqaviy hamkorlikni kuchaytirishi zarur. Faqat shunda mintaqa kuchayib borayotgan axborot bosimiga qarshi tura oladi va global axborot urushida o‘z milliy o‘zligini saqlab qoladi.
Strategic Focus: Central Asia
M.Imomov, mustaqil ekspert
Global beqarorlik sharoitida Markaziy Osiyo davlatlari tobora kuchayib borayotgan axborot-psixologik tahdidlar bilan yuzma-yuz kelmoqda. Rossiya va Xitoy o‘rtasida mafkuraviy va media sohasidagi hamkorlikning kuchayishi, xususan, yirik media tuzilmalar — VGTRK, Russia Today hamda “Jenmin Jibao”, Xitoy Media Korporatsiyasi va “Sinxua” o‘rtasida 7 ta hamkorlik bitimi imzolanishi, kuchli axborot alyansi shakllanayotganidan darak beradi.
Xitoy yetakchisining Rossiyaga tashrifi davomida 28 hujjat imzolangan bo’lsa, ulardan 7 tasi axborot sohasiga tegishli.
Bu ittifoq Si Szinpin g‘oyalari va “mushtarak taqdir hamjamiyati” kabi narrativlarni muvofiqlashtirilgan holda ilgari surishga xizmat qiladi, mintaqaning axborot suverenitetiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri tahdid soladi.
Bu kontekstda ekspertlar Markaziy Osiyo uchun bir qator xavflar borligini qayd etmoqda:
1. Xitoy Rossiya media platformalaridan foydalangan holda mintaqani Pekinga iqtisodiy va mafkuraviy jihatdan qaramlikka chaqiruvchi kontent bilan to‘ldirishi mumkin.
2. Mintaqa Rossiya-Xitoy va G‘arb tashabbuslari (USAID, Yevropa Ittifoqi dasturlari) o‘rtasidagi axborot qarama-qarshilik maydoniga aylanishi mumkin. Mustaqil axborot xavfsizligi strategiyalarini ishlab chiqish tobora murakkablashadi.
3. Etnik, diniy yoki ijtimoiy guruhlarga yo‘naltirilgan mikro-narrativlar ichki ziddiyatlarni kuchaytirib, noroziliklar yoki jamoalararo mojarolarga olib kelishi mumkin.
Markaziy Osiyo davlatlari xorij axborot xurujiga qarshi turishi uchun nima qilishi kerak?
1. Milliy mediani rivojlantirish: Mahalliy OAVga investitsiya kiritish, milliy manfaatlar, tarixiy o‘zlik va madaniy qadriyatlarga asoslangan narrativlarni yaratish kerak. Bu aholining mahalliy axborot manbalariga ishonchini oshiradi va tashqi ta’sirni kamaytiradi.
2. Monitoring va tartibga solish: Ijtimoiy tarmoqlarni ham qamrab oluvchi axborot makonini monitoring tizimlarini joriy etish va manipulyativ kampaniyalarni tezda aniqlab, zararsizlantirish zarur. Chet ellik OAV va NNTlar faoliyatini tartibga solish ham salbiy ta’sirni cheklashga xizmat qiladi.
3. Mintaqaviy hamkorlik: Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining maslahat uchrashuvlari doirasidagi hamkorlikni kuchaytirish, tajriba almashish, umumiy strategiyalar ishlab chiqish va axborot tahdidlariga qarshi kurashish bo‘yicha mintaqaviy markazlar tashkil etish zarur.
4. Ta’lim va media savodxonligi: Yoshlar orasida media savodxonlikni oshirish dasturlarini ishga tushirish lozim. Ta’lim kampaniyalari tanqidiy fikrlash va soxta axborotni farqlay olish ko‘nikmalarini rivojlantirishi kerak.
Xulosa qilib aytganda, Rossiya va Xitoy o‘rtasidagi axborot ittifoqining kuchayishi Markaziy Osiyo uchun misli ko‘rilmagan chaqiriqlarni yuzaga keltirmoqda. Mintaqaning axborot suvereniteti va ijtimoiy barqarorligiga tahdid soladi. Markaziy Osiyo davlatlari o‘z kommunikatsion strategiyalarini faol rivojlantirishi, aholining media savodxonligini oshirishi va mintaqaviy hamkorlikni kuchaytirishi zarur. Faqat shunda mintaqa kuchayib borayotgan axborot bosimiga qarshi tura oladi va global axborot urushida o‘z milliy o‘zligini saqlab qoladi.
Strategic Focus: Central Asia
06.05.202506:53
Xitoy vs AQSh: Innovatsiya urushida kim yutadi?
AQSh iqtisodi va xavfsizligi yangi texnologiyalarga bevosita bog‘liq, biroq Tramp ma’muriyati aynan bu sohani — universitetlarni, ya’ni g‘oyalar manbasini — zarba ostida qoldirmoqda. Xitoy esa, aksincha, yuqori texnologiyalarni faol rivojlantirib, muhim yo‘nalishlarda AQShni ortda qoldirmoqda. 2024 yilda Xitoyning BYD kompaniyasi elektromobil sotuvlari bo‘yicha Tesla’dan o‘zib ketdi — bu mashinalar yon tomonga parkovka qilishi va favqulodda vaziyatlarda suza olishi bilan ajralib turadi. Xitoy shuningdek aviatsiya, kvant texnologiyalari va biotexnologiyalar bo‘yicha ham oldinga siljimoqda. Prezident Si Szinpin texnologiyalarni «jahon yetakchiligi uchun asosiy jang maydoni» deb e’lon qildi va bu sohaga ulkan mablag‘ yo‘naltirmoqda.
AQSh an’anaviy ravishda innovatsiyalar bo‘yicha yetakchi bo‘lib kelgan, aynan universitetlar internet, sun’iy intellekt, mRNK vaksinalari va 3D-bosma texnologiyalarining vatani hisoblanadi. Bu muvaffaqiyatlar federal ilmiy tadqiqotlarni moliyalashtirish orqali ta’minlangan. Biroq hozir Tramp ushbu mablag‘larni keskin kamaytirmoqda. Uning 2026 yilgi byudjeti Sog‘liqni saqlash milliy instituti mablag‘larini 40%, Milliy ilmiy fond mablag‘larini esa 57% ga qisqartiradi. Grantlar bekor qilinmoqda, yangi ishga qabul to‘xtatilgan, yetakchi olimlar esa chet elga ko‘chib ketmoqda. Nature jurnalining so‘roviga ko‘ra, amerikalik tadqiqotchilarning 75% aynan Tramp siyosati tufayli mamlakatni tark etishni o‘ylamoqda.
Universitetlar, shuningdek, xorijlik talabalarni yo‘qotmoqda — ular AQShdagi kompyuter fanlari bo‘yicha doktorantlarning 64%, muhandislikda esa 57% tashkil etadi. Yangi vizaviy cheklovlar va deportatsiyalar iste’dodli mutaxassislarni cho‘chitmoqda. Masalan, bir fransiyalik olim Trampni xat yozishmalarida tanqid qilgani sababli konferensiyaga kiritilmadi. Bu orada Xitoy chet ellik talabalarni faol jalb qilmoqda: Tsinghua va Pekin universitetlari dunyoning eng nufuzli oliygohlari qatoriga kiradi, Pekin esa sun’iy intellekt tadqiqotlarida yetakchilik qilmoqda. 2024 yilda dunyodagi eng yaxshi 10 ilmiy institutdan 8 tasi Xitoyniki, atigi 2 tasi AQShga tegishli.
Trampning Xitoy texnologiyalariga qarshi tariflar va cheklovlarni o‘z ichiga olgan siyosati Pekinni to‘xtatmayapti. DeepSeek kompaniyasi G‘arb chiplarisiz kuchli sun’iy intellekt yaratishga muvaffaq bo‘ldi. AQSh esa ilm-fanga sarmoya kiritishni kuchaytirmasa, texnologik yetakchilikni boy berish xavfi ostida. CHIPS and Science Act qonuni tadqiqotlar uchun 200 milliard dollar ajratishni va’da qilgan edi, biroq Kongress bu mablag‘ni tasdiqlamadi. Xitoy esa 2024 yilda ilmiy xarajatlarni 10% ga oshirdi.
Xulosa qilib aytsak, Tramp siyosati AQShdagi innovatsiyalarni zaiflashtirmoqda — olimlarni cho‘chitmoqda, moliyaviy yordamni kamaytirmoqda. Agar universitetlarni qo‘llab-quvvatlash tiklanmasa va iste’dodlar uchun eshiklar ochilmasa, AQSh texnologik poygada Xitoyga yutqazadi — bu esa uning iqtisodiyoti va milliy xavfsizligiga bevosita zarba bo‘ladi.
Strategic Focus: Central Asia
AQSh iqtisodi va xavfsizligi yangi texnologiyalarga bevosita bog‘liq, biroq Tramp ma’muriyati aynan bu sohani — universitetlarni, ya’ni g‘oyalar manbasini — zarba ostida qoldirmoqda. Xitoy esa, aksincha, yuqori texnologiyalarni faol rivojlantirib, muhim yo‘nalishlarda AQShni ortda qoldirmoqda. 2024 yilda Xitoyning BYD kompaniyasi elektromobil sotuvlari bo‘yicha Tesla’dan o‘zib ketdi — bu mashinalar yon tomonga parkovka qilishi va favqulodda vaziyatlarda suza olishi bilan ajralib turadi. Xitoy shuningdek aviatsiya, kvant texnologiyalari va biotexnologiyalar bo‘yicha ham oldinga siljimoqda. Prezident Si Szinpin texnologiyalarni «jahon yetakchiligi uchun asosiy jang maydoni» deb e’lon qildi va bu sohaga ulkan mablag‘ yo‘naltirmoqda.
AQSh an’anaviy ravishda innovatsiyalar bo‘yicha yetakchi bo‘lib kelgan, aynan universitetlar internet, sun’iy intellekt, mRNK vaksinalari va 3D-bosma texnologiyalarining vatani hisoblanadi. Bu muvaffaqiyatlar federal ilmiy tadqiqotlarni moliyalashtirish orqali ta’minlangan. Biroq hozir Tramp ushbu mablag‘larni keskin kamaytirmoqda. Uning 2026 yilgi byudjeti Sog‘liqni saqlash milliy instituti mablag‘larini 40%, Milliy ilmiy fond mablag‘larini esa 57% ga qisqartiradi. Grantlar bekor qilinmoqda, yangi ishga qabul to‘xtatilgan, yetakchi olimlar esa chet elga ko‘chib ketmoqda. Nature jurnalining so‘roviga ko‘ra, amerikalik tadqiqotchilarning 75% aynan Tramp siyosati tufayli mamlakatni tark etishni o‘ylamoqda.
Universitetlar, shuningdek, xorijlik talabalarni yo‘qotmoqda — ular AQShdagi kompyuter fanlari bo‘yicha doktorantlarning 64%, muhandislikda esa 57% tashkil etadi. Yangi vizaviy cheklovlar va deportatsiyalar iste’dodli mutaxassislarni cho‘chitmoqda. Masalan, bir fransiyalik olim Trampni xat yozishmalarida tanqid qilgani sababli konferensiyaga kiritilmadi. Bu orada Xitoy chet ellik talabalarni faol jalb qilmoqda: Tsinghua va Pekin universitetlari dunyoning eng nufuzli oliygohlari qatoriga kiradi, Pekin esa sun’iy intellekt tadqiqotlarida yetakchilik qilmoqda. 2024 yilda dunyodagi eng yaxshi 10 ilmiy institutdan 8 tasi Xitoyniki, atigi 2 tasi AQShga tegishli.
Trampning Xitoy texnologiyalariga qarshi tariflar va cheklovlarni o‘z ichiga olgan siyosati Pekinni to‘xtatmayapti. DeepSeek kompaniyasi G‘arb chiplarisiz kuchli sun’iy intellekt yaratishga muvaffaq bo‘ldi. AQSh esa ilm-fanga sarmoya kiritishni kuchaytirmasa, texnologik yetakchilikni boy berish xavfi ostida. CHIPS and Science Act qonuni tadqiqotlar uchun 200 milliard dollar ajratishni va’da qilgan edi, biroq Kongress bu mablag‘ni tasdiqlamadi. Xitoy esa 2024 yilda ilmiy xarajatlarni 10% ga oshirdi.
Xulosa qilib aytsak, Tramp siyosati AQShdagi innovatsiyalarni zaiflashtirmoqda — olimlarni cho‘chitmoqda, moliyaviy yordamni kamaytirmoqda. Agar universitetlarni qo‘llab-quvvatlash tiklanmasa va iste’dodlar uchun eshiklar ochilmasa, AQSh texnologik poygada Xitoyga yutqazadi — bu esa uning iqtisodiyoti va milliy xavfsizligiga bevosita zarba bo‘ladi.
Strategic Focus: Central Asia
04.05.202517:29
AQSh Rossiyaga qarshi yangi sanksiyalar tayyorlamoqda: bu Markaziy Osiyo uchun nimani anglatadi?
Bloomberg nashri xabariga ko‘ra, Tramp jamoasi Ukrainadagi urush tufayli Rossiyaga nisbatan iqtisodiy bosimni kuchaytirish rejasini ishlab chiqqan. Yangi choralar nafaqat Rossiyani, balki u bilan faol savdo qilayotgan Markaziy Osiyo davlatlarini ham qamrab olishi mumkin.
AQSh nima uchun Rossiyaga bosim o‘tkazmoqchi?
Ukraina va uning ittifoqchilari Vashingtondan Moskvaga bosimni kuchaytirishni so‘ramoqda, bu orqali ular Putinni Tramp shartlari asosida o‘t ochishni to‘xtatishga majburlamoqchi. AQSh va Yevropa Ittifoqi Rossiyaga qarshi ko‘plab sanksiyalar joriy etgan, biroq ular harbiy harakatlarni to‘xtata olmadi. Endi yangi cheklovlar — masalan, Rossiya nefti va gazining eksportiga nisbatan sanksiyalar — muhokama qilinmoqda.
Qanday choralar tayyorlanmoqda?
Aniq tafsilotlar hozircha yo‘q, Tramp hali yakuniy qaror qabul qilmagan, chunki diplomatik muzokaralar davom etmoqda. Ammo ehtimoliy choralar orasida quyidagilar mavjud: a) Rossiya banklariga qarshi sanksiyalar; b) Rossiya resurslarini sotib olayotgan davlatlarga nisbatan ikkilamchi sanksiyalar; d) Senator Lindsi Grem tomonidan ilgari surilgan qonun loyihasi (72 senator qo‘llab-quvvatlagan), u Rossiyaga nisbatan “halokatli” sanksiyalar va Rossiya nefti, gazi yoki uranini sotib olayotgan davlatlarga 500 foizlik tarif joriy etishni nazarda tutadi. Shubhasiz, mazkur choralar Rossiya iqtisodiyotiga va uning energiya resurslariga bog‘liq davlatlarga og‘ir zarba bo‘lishi mumkin.
Yangi sanksiyalar Markaziy Osiyoga qanday ta’sir qiladi?
Markaziy Osiyo davlatlari — Qozog‘iston, O‘zbekiston, Qirg‘iziston, Tojikiston va Turkmaniston — Rossiya bilan chuqur iqtisodiy aloqalarga ega. Rossiya ularning mahsulotlari uchun muhim bozor bo‘lib qolmoqda, shuningdek, ko‘plab davlatlar rus gaz va neftiga qaram. Agar AQSh ikkilamchi sanksiyalar yoki yuqori tariflar joriy etsa, bu bir nechta muammolarni keltirib chiqarishi mumkin:
Iqtisodiy xavf. Rossiya energiya resurslarini sotib olayotgan davlatlar AQSh bilan savdoda cheklovlarga uchrashi mumkin, bu esa ularning eksporti va investitsiyalariga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
Energiya qaramligi. Qozog‘iston va Turkmaniston o‘zlari ham neft va gaz eksport qilsa-da, Qirg‘iziston, Tojikiston va O’zbekiston Rossiya yetkazib berishlariga tayanadi. Sanksiyalar energiya narxlarini oshirishi yoki ta’minotni izdan chiqarishi mumkin.
Savdo va logistika. Mintaqa Rossiya orqali o‘tuvchi savdo yo‘llarini faol rivojlantirmoqda. Yangi cheklovlar Yevropaga va boshqa hududlarga yuk tashishni murakkablashtiradi.
Migratsiya va pul o‘tkazmalari. Millionlab markaziy osiyoliklar Rossiyada mehnat qiladi va uylariga pul yuboradi. Agar Rossiya iqtisodiyoti sanksiyalar ta’sirida yomonlashsa, migrantlar daromadi kamayadi va natijada mintaqadagi ijtimoiy ahvolga salbiy ta’sir qiladi.
Shu bilan birga, Qozog‘iston yoki Turkmaniston Rossiyaning bozordagi o‘rnini egallash uchun o‘z neft va gaz eksportini oshirishga urinishi mumkin, biroq bu vaqt va katta sarmoya talab qiladi.
Nega qaror qabul qilinmayapti?
Yangi sanksiyalarni muhokama qilish Tramp jamoasidagi kadrlar almashinuvi bilan murakkablashmoqda. Milliy xavfsizlik bo‘yicha maslahatchi M.Uolts lavozimidan chetlatildi, hozirda uning vazifasini davlat kotibi Rubio vaqtincha bajarib turibdi. Shunday qilib, Rubioning ikki pozitsiyani egallagani AQSh strategiyasini muvofiqlashtirishga yordam beradi.
Tramp nimani istaydi?
Tramp Ukrainadagi urushni tugatishni va Rossiya bilan iqtisodiy munosabatlarni qayta ko‘rib chiqishni xohlamoqda. U Putin jiddiy muzokaralarni boshlamasa, sanksiyalar bilan tahdid qilgan, biroq hozircha diplomatiyani afzal ko‘rib, yangi choralarni jadallashtirmayapti.
Taxminlarga ko’ra, agar yangi sanksiyalar qabul qilinsa, ular Rossiya iqtisodiyotiga zarba beradi va unga yaqin bo‘lgan Markaziy Osiyoni ham chetlab o‘tmaydi. Bu energiya narxlarining oshishi, ta’minotdagi uzilishlar va migrantlar daromadining pasayishiga olib kelishi mumkin.
Strategic Focus: Central Asia
Bloomberg nashri xabariga ko‘ra, Tramp jamoasi Ukrainadagi urush tufayli Rossiyaga nisbatan iqtisodiy bosimni kuchaytirish rejasini ishlab chiqqan. Yangi choralar nafaqat Rossiyani, balki u bilan faol savdo qilayotgan Markaziy Osiyo davlatlarini ham qamrab olishi mumkin.
AQSh nima uchun Rossiyaga bosim o‘tkazmoqchi?
Ukraina va uning ittifoqchilari Vashingtondan Moskvaga bosimni kuchaytirishni so‘ramoqda, bu orqali ular Putinni Tramp shartlari asosida o‘t ochishni to‘xtatishga majburlamoqchi. AQSh va Yevropa Ittifoqi Rossiyaga qarshi ko‘plab sanksiyalar joriy etgan, biroq ular harbiy harakatlarni to‘xtata olmadi. Endi yangi cheklovlar — masalan, Rossiya nefti va gazining eksportiga nisbatan sanksiyalar — muhokama qilinmoqda.
Qanday choralar tayyorlanmoqda?
Aniq tafsilotlar hozircha yo‘q, Tramp hali yakuniy qaror qabul qilmagan, chunki diplomatik muzokaralar davom etmoqda. Ammo ehtimoliy choralar orasida quyidagilar mavjud: a) Rossiya banklariga qarshi sanksiyalar; b) Rossiya resurslarini sotib olayotgan davlatlarga nisbatan ikkilamchi sanksiyalar; d) Senator Lindsi Grem tomonidan ilgari surilgan qonun loyihasi (72 senator qo‘llab-quvvatlagan), u Rossiyaga nisbatan “halokatli” sanksiyalar va Rossiya nefti, gazi yoki uranini sotib olayotgan davlatlarga 500 foizlik tarif joriy etishni nazarda tutadi. Shubhasiz, mazkur choralar Rossiya iqtisodiyotiga va uning energiya resurslariga bog‘liq davlatlarga og‘ir zarba bo‘lishi mumkin.
Yangi sanksiyalar Markaziy Osiyoga qanday ta’sir qiladi?
Markaziy Osiyo davlatlari — Qozog‘iston, O‘zbekiston, Qirg‘iziston, Tojikiston va Turkmaniston — Rossiya bilan chuqur iqtisodiy aloqalarga ega. Rossiya ularning mahsulotlari uchun muhim bozor bo‘lib qolmoqda, shuningdek, ko‘plab davlatlar rus gaz va neftiga qaram. Agar AQSh ikkilamchi sanksiyalar yoki yuqori tariflar joriy etsa, bu bir nechta muammolarni keltirib chiqarishi mumkin:
Iqtisodiy xavf. Rossiya energiya resurslarini sotib olayotgan davlatlar AQSh bilan savdoda cheklovlarga uchrashi mumkin, bu esa ularning eksporti va investitsiyalariga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
Energiya qaramligi. Qozog‘iston va Turkmaniston o‘zlari ham neft va gaz eksport qilsa-da, Qirg‘iziston, Tojikiston va O’zbekiston Rossiya yetkazib berishlariga tayanadi. Sanksiyalar energiya narxlarini oshirishi yoki ta’minotni izdan chiqarishi mumkin.
Savdo va logistika. Mintaqa Rossiya orqali o‘tuvchi savdo yo‘llarini faol rivojlantirmoqda. Yangi cheklovlar Yevropaga va boshqa hududlarga yuk tashishni murakkablashtiradi.
Migratsiya va pul o‘tkazmalari. Millionlab markaziy osiyoliklar Rossiyada mehnat qiladi va uylariga pul yuboradi. Agar Rossiya iqtisodiyoti sanksiyalar ta’sirida yomonlashsa, migrantlar daromadi kamayadi va natijada mintaqadagi ijtimoiy ahvolga salbiy ta’sir qiladi.
Shu bilan birga, Qozog‘iston yoki Turkmaniston Rossiyaning bozordagi o‘rnini egallash uchun o‘z neft va gaz eksportini oshirishga urinishi mumkin, biroq bu vaqt va katta sarmoya talab qiladi.
Nega qaror qabul qilinmayapti?
Yangi sanksiyalarni muhokama qilish Tramp jamoasidagi kadrlar almashinuvi bilan murakkablashmoqda. Milliy xavfsizlik bo‘yicha maslahatchi M.Uolts lavozimidan chetlatildi, hozirda uning vazifasini davlat kotibi Rubio vaqtincha bajarib turibdi. Shunday qilib, Rubioning ikki pozitsiyani egallagani AQSh strategiyasini muvofiqlashtirishga yordam beradi.
Tramp nimani istaydi?
Tramp Ukrainadagi urushni tugatishni va Rossiya bilan iqtisodiy munosabatlarni qayta ko‘rib chiqishni xohlamoqda. U Putin jiddiy muzokaralarni boshlamasa, sanksiyalar bilan tahdid qilgan, biroq hozircha diplomatiyani afzal ko‘rib, yangi choralarni jadallashtirmayapti.
Taxminlarga ko’ra, agar yangi sanksiyalar qabul qilinsa, ular Rossiya iqtisodiyotiga zarba beradi va unga yaqin bo‘lgan Markaziy Osiyoni ham chetlab o‘tmaydi. Bu energiya narxlarining oshishi, ta’minotdagi uzilishlar va migrantlar daromadining pasayishiga olib kelishi mumkin.
Strategic Focus: Central Asia
11.05.202507:59
Dunyoning eng nufuzli jurnallarini Telegram orqali o‘qishni xohlaysizmi?
Kanalimizga qo’shiling va Ingliz tilidagi hamda boshqa tillardagi mashhur jurnallarning elektron versiyalarini bepul yuklab oling: Foreign Affairs, The Economist, National Geographic, Harvard Business Review!
Xorijiy tillarni o‘rganish uchun eng kerakli materiallar bir joyda jamlangan. Bepul. Qulay. Har kuni.
@xorijiyoav
Kanalimizga qo’shiling va Ingliz tilidagi hamda boshqa tillardagi mashhur jurnallarning elektron versiyalarini bepul yuklab oling: Foreign Affairs, The Economist, National Geographic, Harvard Business Review!
Xorijiy tillarni o‘rganish uchun eng kerakli materiallar bir joyda jamlangan. Bepul. Qulay. Har kuni.
@xorijiyoav
09.05.202516:59
2025-yil 8-may kuni AQSh fuqarosi Robert Frensis Prevo Lev XIV ismi bilan Rim papasi etib saylanishi Vashington g‘alabasi sifatida talqin qilinmoqda. Ammo bu noto‘g‘ri fikr: Vatikan amerikalik papani tanlash orqali Oq uyga bo‘ysunishni emas, balki uni o‘ziga bo‘ysundirishni, AQShdagi konservativ kun tartibini nazorat qilishga harakat qilmoqda. Lev XIV — Trampning odami emas.
Vatikan tarixan geosiyosiy o‘yinlarda mohirlik bilan harakat qilib kelgan va Prevoning saylanishi ham shundan dalolat beradi. 69 yoshli Prevo Peru va Vatikan hududlarida xizmat qilib, Papa Fransisk davrida Yepiskoplar ishlari departamentiga (oddiy tilda kadrlar bo’limiga) rahbarlik qilgan, trampchilar bilan aloqasi bo‘lmagan shaxsdir. Uning ordeni — Avgustinchilar — mustaqil fikrliligi bilan tanilgan bo‘lib, bu Prevoning AQShga qaram emasligini ko‘rsatadi.
Prevoning saylanishi moliyaviy jihatidan ham Vatikan uchun foydali bo’ladi: AQSh Vatikan daromadlarining 25% xayriyalar orqali ta’minlaydi (Catholic News Agency, 2023), va amerikalik papa bu oqimni kuchaytiradi. Vatican Insider eskpertlariga ko‘ra, Prevo Vatikan manfaatlariga boshqalardan ko’ra ko’proq sodiq.
Lev XIV Tramp bilan bog‘liq emas: u respublikachilar bilan siyosiy aloqalarga ega emas, uning konservatizmi esa katolik an’analariga tayanadi, Trampning millatchi yondashuvlariga emas. AQShdagi ayrim konservatorlar bu nomzoddan norozi bo‘lishdi, chunki ular yanada radikal figurani kutishgandi. Vatikan esa o‘z manfaatlarini ko‘zlamoqda. Ya’ni, AQShdagi konservativ kun tartibini egallab, Vatikanni axloqiy markazga aylantirish va amerikalik katolik jamoalar orqali o‘z ta’sirini oshirish.
Taxminlarga ko’ra, Lev XIV agar Tramp siyosati katolik qadriyatlarga zid bo‘lsa, uni ochiq tanqid qilishi mumkin. U o‘z maqomini global mojarolarda vositachilik qilishda ishlatishi va Vashingtonning agressiv ritorikasini yumshatishi ehtimoli bor. Vatikan AQShdagi moliyaviy va mafkuraviy pozitsiyasini kuchaytiradi, biroq Oq uy bosimi oshsa, ichki ziddiyatlar xavfi kuchayadi. Xulosa qilib aytsak, Lev XIV — Vashingtonning qo‘g‘irchog‘i emas, balki Vatikanning AQShdagi kun tartibini nazorat qilish uchun tanlagan vositasi.
G’arbiy alyans
Vatikan tarixan geosiyosiy o‘yinlarda mohirlik bilan harakat qilib kelgan va Prevoning saylanishi ham shundan dalolat beradi. 69 yoshli Prevo Peru va Vatikan hududlarida xizmat qilib, Papa Fransisk davrida Yepiskoplar ishlari departamentiga (oddiy tilda kadrlar bo’limiga) rahbarlik qilgan, trampchilar bilan aloqasi bo‘lmagan shaxsdir. Uning ordeni — Avgustinchilar — mustaqil fikrliligi bilan tanilgan bo‘lib, bu Prevoning AQShga qaram emasligini ko‘rsatadi.
Prevoning saylanishi moliyaviy jihatidan ham Vatikan uchun foydali bo’ladi: AQSh Vatikan daromadlarining 25% xayriyalar orqali ta’minlaydi (Catholic News Agency, 2023), va amerikalik papa bu oqimni kuchaytiradi. Vatican Insider eskpertlariga ko‘ra, Prevo Vatikan manfaatlariga boshqalardan ko’ra ko’proq sodiq.
Lev XIV Tramp bilan bog‘liq emas: u respublikachilar bilan siyosiy aloqalarga ega emas, uning konservatizmi esa katolik an’analariga tayanadi, Trampning millatchi yondashuvlariga emas. AQShdagi ayrim konservatorlar bu nomzoddan norozi bo‘lishdi, chunki ular yanada radikal figurani kutishgandi. Vatikan esa o‘z manfaatlarini ko‘zlamoqda. Ya’ni, AQShdagi konservativ kun tartibini egallab, Vatikanni axloqiy markazga aylantirish va amerikalik katolik jamoalar orqali o‘z ta’sirini oshirish.
Taxminlarga ko’ra, Lev XIV agar Tramp siyosati katolik qadriyatlarga zid bo‘lsa, uni ochiq tanqid qilishi mumkin. U o‘z maqomini global mojarolarda vositachilik qilishda ishlatishi va Vashingtonning agressiv ritorikasini yumshatishi ehtimoli bor. Vatikan AQShdagi moliyaviy va mafkuraviy pozitsiyasini kuchaytiradi, biroq Oq uy bosimi oshsa, ichki ziddiyatlar xavfi kuchayadi. Xulosa qilib aytsak, Lev XIV — Vashingtonning qo‘g‘irchog‘i emas, balki Vatikanning AQShdagi kun tartibini nazorat qilish uchun tanlagan vositasi.
G’arbiy alyans
08.05.202502:22
Ahmad ash-Sharaa Yevropaga qilgan ilk tashrifi uchun nega aynan Fransiyani tanladi?
Birinchidan, aynan Fransiya yangi Suriya hukumati bilan aloqalarni yo‘lga qo‘yishda tashabbus ko‘rsatdi: Makron 2025-yil fevralida ash-Sharaa bilan telefon orqali suhbatlashgan birinchi Yevropa yetakchisi bo‘ldi va uni Parijga taklif qildi.
Ikkinchidan, Fransiya o‘zini yangi, barqaror va demokratik Suriyani qurish tarafdori sifatida ko‘rsatmoqda — bu esa ash-Sharaaning mo‘tadil siyosat yuritish maqsadiga mos keladi. Tashrif davomida Suriyani tiklash, sanksiyalarni bekor qilish, terrorizmga qarshi kurash hamda etnik guruhlarga nisbatan zo‘ravonliklar uchun javobgarlik masalalari muhokama qilindi.
Bundan tashqari, Yevropa Ittifoqining nufuzli a’zosi sifatida Fransiya xalqaro sanksiyalarni yumshatishga ko‘maklashishi mumkin, bu esa Suriya iqtisodiyotini tiklash uchun nihoyatda muhimdir.
G’arbiy alyans
Birinchidan, aynan Fransiya yangi Suriya hukumati bilan aloqalarni yo‘lga qo‘yishda tashabbus ko‘rsatdi: Makron 2025-yil fevralida ash-Sharaa bilan telefon orqali suhbatlashgan birinchi Yevropa yetakchisi bo‘ldi va uni Parijga taklif qildi.
Ikkinchidan, Fransiya o‘zini yangi, barqaror va demokratik Suriyani qurish tarafdori sifatida ko‘rsatmoqda — bu esa ash-Sharaaning mo‘tadil siyosat yuritish maqsadiga mos keladi. Tashrif davomida Suriyani tiklash, sanksiyalarni bekor qilish, terrorizmga qarshi kurash hamda etnik guruhlarga nisbatan zo‘ravonliklar uchun javobgarlik masalalari muhokama qilindi.
Bundan tashqari, Yevropa Ittifoqining nufuzli a’zosi sifatida Fransiya xalqaro sanksiyalarni yumshatishga ko‘maklashishi mumkin, bu esa Suriya iqtisodiyotini tiklash uchun nihoyatda muhimdir.
G’arbiy alyans
转发自:
Grand Strategiya
07.05.202503:28
Исломхон Гафаровнинг китобларига янги Акция эълон қилинди!
1."Гарри С.Трумэн: Қарор қабул қилиш вақти" китоби нархи - 100 минг сўм.
2."Гарри С.Трумэн: Қарор қабул қилиш вақти" + "Генерал Президент Эйзенхауэр" китоблари нархи - 150 минг сўм.
3."Гарри С.Трумэн: Қарор қабул қилиш вақти" + "Генерал Президент Эйзенхауэр" + "Жон Фицжеральд Кеннеди" китоблари нархи - 200 минг сўм.
Китобга буюртмалар +998 93 085 82 40 телефон рақами ва @bmbobur телеграм адреси орқали қабул қилинади.
1."Гарри С.Трумэн: Қарор қабул қилиш вақти" китоби нархи - 100 минг сўм.
2."Гарри С.Трумэн: Қарор қабул қилиш вақти" + "Генерал Президент Эйзенхауэр" китоблари нархи - 150 минг сўм.
3."Гарри С.Трумэн: Қарор қабул қилиш вақти" + "Генерал Президент Эйзенхауэр" + "Жон Фицжеральд Кеннеди" китоблари нархи - 200 минг сўм.
Китобга буюртмалар +998 93 085 82 40 телефон рақами ва @bmbobur телеграм адреси орқали қабул қилинади.
05.05.202517:39
Bosim ostidagi universitetlar: Markaziy Osiyo AQSh tajribasidan nimani o‘rganishi mumkin?
M.Imomov, mustaqil ekspert
AQSh universitetlarida navbatdagi mafkuraviy kurash avj olmoqda. Yillar davomida bu sohada so’l qanot qarashlari hukmronlik qilgan. Masalan, AQShning eng nufuzli gumanitar oliygohlarning 40 foizida birorta ham respublikachi professor yo‘q. O‘ng qarashlar amalda akademik muhitdan siqib chiqarilgan.
Endi vaziyat o‘zgarmoqda — lekin ijobiy tomonga emas. Xususan, Tramp davrida bir qator yetakchi universitetlarning davlat tomonidan moliyalashtirilishi to’xtatildi, xorijiy studentlar deportatsiya qilindi. Shuningdek, Harvard singari nufuzli oliygohlar antisemitizmni qo’llab-quvvatlashda ayblanmoqda. Bu kontekstda, Tramp ma’muriyati universitetlardan “muqobil” nuqtai nazarlarni ta’minlashni talab qilmoqda. Aks holda, kadrlar almashinuvi bilan tahdid qilinmoqda. Ya’ni bir mafkuraviy monopoliyani boshqasiga almashtirishmoqda.
Markaziy Osiyo bu holatdan qanday saboq olishi mumkin?
1. Yagona mafkura — boshi berk ko‘cha. Agar universitetlarda faqat bitta qarashga ruxsat berilsa (xoh liberal, xoh konservator), erkin fikrlash, ilm va siyosiy madaniyatga zarar yetkaziladi. Shu bilan birga, G‘arb yoki Sharqdan tayyor mafkuralarni olib kirish aqliy mustaqilligimizni yemiradi.
2. Fan siyosatdan mustaqil bo‘lishi kerak. Davlat tomonidan “adolat” yoki “vatanparvarlik” shiorlari ostida ta’limga aralashuv doimo mafkuraviy dogmatizmga olib keladi. Aynan shu sabab mintaqadamizdagi universitetlar modernizatsiyaning asosi bo‘lib xizmat qilishi uchun ularni siyosiy bosimdan himoya qilish nihoyatda muhim.
3. Bizning yo‘limiz — ko‘chirish emas, barpo etish. “So’l” va “o‘ng” qarashlar o‘rtasidagi bahslarni takrorlash shart emas. Aksincha, Aflotun yoki Jomiy haqida ochiq va sog‘lom fikr almashiladigan, ideologik yorliqlarsiz o‘z fikriy makonimizni yaratishimiz zarur.
Umuman olganda, Amerika tajribasi ko‘rsatadiki, “to‘g‘ri qarashlar” uchun kurash akademik hayot poydevorini yemirishi mumkin. Markaziy Osiyo esa o‘z yo‘lidan borishi kerak: tashqaridan o’rgatilgan yoki ichkaridan bosim o‘tkazilgan mafkuralarsiz erkin fikrlovchi maktablarni shakllantirish ustuvor vazifamiz.
G’arbiy alyans
M.Imomov, mustaqil ekspert
AQSh universitetlarida navbatdagi mafkuraviy kurash avj olmoqda. Yillar davomida bu sohada so’l qanot qarashlari hukmronlik qilgan. Masalan, AQShning eng nufuzli gumanitar oliygohlarning 40 foizida birorta ham respublikachi professor yo‘q. O‘ng qarashlar amalda akademik muhitdan siqib chiqarilgan.
Endi vaziyat o‘zgarmoqda — lekin ijobiy tomonga emas. Xususan, Tramp davrida bir qator yetakchi universitetlarning davlat tomonidan moliyalashtirilishi to’xtatildi, xorijiy studentlar deportatsiya qilindi. Shuningdek, Harvard singari nufuzli oliygohlar antisemitizmni qo’llab-quvvatlashda ayblanmoqda. Bu kontekstda, Tramp ma’muriyati universitetlardan “muqobil” nuqtai nazarlarni ta’minlashni talab qilmoqda. Aks holda, kadrlar almashinuvi bilan tahdid qilinmoqda. Ya’ni bir mafkuraviy monopoliyani boshqasiga almashtirishmoqda.
Markaziy Osiyo bu holatdan qanday saboq olishi mumkin?
1. Yagona mafkura — boshi berk ko‘cha. Agar universitetlarda faqat bitta qarashga ruxsat berilsa (xoh liberal, xoh konservator), erkin fikrlash, ilm va siyosiy madaniyatga zarar yetkaziladi. Shu bilan birga, G‘arb yoki Sharqdan tayyor mafkuralarni olib kirish aqliy mustaqilligimizni yemiradi.
2. Fan siyosatdan mustaqil bo‘lishi kerak. Davlat tomonidan “adolat” yoki “vatanparvarlik” shiorlari ostida ta’limga aralashuv doimo mafkuraviy dogmatizmga olib keladi. Aynan shu sabab mintaqadamizdagi universitetlar modernizatsiyaning asosi bo‘lib xizmat qilishi uchun ularni siyosiy bosimdan himoya qilish nihoyatda muhim.
3. Bizning yo‘limiz — ko‘chirish emas, barpo etish. “So’l” va “o‘ng” qarashlar o‘rtasidagi bahslarni takrorlash shart emas. Aksincha, Aflotun yoki Jomiy haqida ochiq va sog‘lom fikr almashiladigan, ideologik yorliqlarsiz o‘z fikriy makonimizni yaratishimiz zarur.
Umuman olganda, Amerika tajribasi ko‘rsatadiki, “to‘g‘ri qarashlar” uchun kurash akademik hayot poydevorini yemirishi mumkin. Markaziy Osiyo esa o‘z yo‘lidan borishi kerak: tashqaridan o’rgatilgan yoki ichkaridan bosim o‘tkazilgan mafkuralarsiz erkin fikrlovchi maktablarni shakllantirish ustuvor vazifamiz.
G’arbiy alyans
04.05.202517:09
AQSh va Ukraina o‘rtasidagi foydali qazilmalar bo‘yicha kelishuv ortida nima yashiringan?
S.Pinxasova, mustaqil ekspert
Yaqinda AQSh va Ukraina o‘zaro kelishuvga erishdi: endilikda ular Ukrainadagi tabiiy resurslarni qazib olish uchun umumiy fond tashkil etishadi. Dastlab bu ikki davlat o‘rtasidagi manfaatli hamkorlikdek ko‘rinadi. Biroq chuqurroq qaralganda, bu shunchaki nodir metallar emas, aslida neft-gaz resurslari bilan bog‘liq geosiyosiy o‘yin bo‘lib chiqadi.
Kelishuv nimadan iborat?
Yangi fond doirasida Ukraina yangi qazib olish litsenziyalaridan olinadigan daromadning 50 foizini fondga o‘tkazadi. Buning evaziga AQSh moliyaviy yoki harbiy yordam ko‘rsatadi. Tramp dastlab Ukraina nodir metallari — elektronika, qurol va yashil energetika uchun zarur elementlarga boy degan fikrni ilgari surdi. Ammo muammo shundaki Ukrainada bunday resurslar deyarli mavjud emas. Hattoki AQSh Geologiya xizmati Ukrainani bunday metallar zaxirasiga ega davlatlar qatoriga kiritmagan.
Ukrainadagi nodir metallar — quruq gap
Tramp Ukraina skandiy erbiy kabi elementlarga boy deb da’vo qilgan bo‘lsa-da, mutaxassislar va ma’lumotlar bu fikrni rad etadi. Bu metallar Ukrainada juda kam yoki ularni qazib olish nihoyatda murakkab va qimmatga tushadi. Qolaversa, nodir metallarning global bozordagi ulushi atigi 7 milliard dollarni tashkil qiladi va bu sohada Xitoy yetakchi hisoblanadi. Shunday qilib, bu “kamyob metallar” shunchaki siyosiy niqob bo‘lib chiqqan.
Asl maqsad — neft va gaz
Vaqt o‘tishi bilan diqqat nodir metallar emas, balki neft, gaz va ko‘mirga qaratildi. Ukraina haqiqatan ham katta gaz zaxiralariga ega va Yevropaga yo‘naltirilgan quvurlar tarmog‘i rivojlangan. Global neft bozori trilionlab dollarga baholanadi, ya’ni nodir metallar bozoridan ancha yirik. AQSh uchun esa bu Yevropadagi energetik ta’sirini kuchaytirish imkoniyati.
Bu AQShga nima beradi?
AQSh Ukraina resurslariga muhtoj emas, balki strategik ustunlik uchun mazkur kelishuvni istaydi. Bu orqali Vashington Yevropadagi gaz oqimlariga ta’sir o‘tkazadi, Rossiya kabi raqiblarning pozitsiyalarini zaiflashtiradi. Tramp esa Ukrainaga kiritilgan sarmoyalar “qaytarildi” degan siyosiy yutuqqa erishadi.
Ukraina nima oladi?
Ukraina uchun bu kelishuv AQShning qo‘llab-quvvatlashini saqlab qolish yo‘lidir, ayniqsa urush sharoitida. Biroq u aniq xavfsizlik kafolatlarini bermaydi. Aksincha, Ukraina o‘z resurslari ustidan nazoratni yo‘qotish xavfi ostida qoladi, va daromadlar bo‘linadi.
Xulosa qilib aytganda, kelishuv nodir metallar haqida emas — u neft va gazga qaratilgan. Tramp bu mavzuni ko‘tarib, asl maqsadini — Ukraina energiya resurslarini qo’lga kiritish imkonini — yashirishga harakat qilmoqda. Ukraina uchun esa bu ikki tomonlama xavf: bir tomonda AQSh yordami, ikkinchi tomonda esa resurs mustaqilligini yo‘qotish.
G’arbiy alyans
S.Pinxasova, mustaqil ekspert
Yaqinda AQSh va Ukraina o‘zaro kelishuvga erishdi: endilikda ular Ukrainadagi tabiiy resurslarni qazib olish uchun umumiy fond tashkil etishadi. Dastlab bu ikki davlat o‘rtasidagi manfaatli hamkorlikdek ko‘rinadi. Biroq chuqurroq qaralganda, bu shunchaki nodir metallar emas, aslida neft-gaz resurslari bilan bog‘liq geosiyosiy o‘yin bo‘lib chiqadi.
Kelishuv nimadan iborat?
Yangi fond doirasida Ukraina yangi qazib olish litsenziyalaridan olinadigan daromadning 50 foizini fondga o‘tkazadi. Buning evaziga AQSh moliyaviy yoki harbiy yordam ko‘rsatadi. Tramp dastlab Ukraina nodir metallari — elektronika, qurol va yashil energetika uchun zarur elementlarga boy degan fikrni ilgari surdi. Ammo muammo shundaki Ukrainada bunday resurslar deyarli mavjud emas. Hattoki AQSh Geologiya xizmati Ukrainani bunday metallar zaxirasiga ega davlatlar qatoriga kiritmagan.
Ukrainadagi nodir metallar — quruq gap
Tramp Ukraina skandiy erbiy kabi elementlarga boy deb da’vo qilgan bo‘lsa-da, mutaxassislar va ma’lumotlar bu fikrni rad etadi. Bu metallar Ukrainada juda kam yoki ularni qazib olish nihoyatda murakkab va qimmatga tushadi. Qolaversa, nodir metallarning global bozordagi ulushi atigi 7 milliard dollarni tashkil qiladi va bu sohada Xitoy yetakchi hisoblanadi. Shunday qilib, bu “kamyob metallar” shunchaki siyosiy niqob bo‘lib chiqqan.
Asl maqsad — neft va gaz
Vaqt o‘tishi bilan diqqat nodir metallar emas, balki neft, gaz va ko‘mirga qaratildi. Ukraina haqiqatan ham katta gaz zaxiralariga ega va Yevropaga yo‘naltirilgan quvurlar tarmog‘i rivojlangan. Global neft bozori trilionlab dollarga baholanadi, ya’ni nodir metallar bozoridan ancha yirik. AQSh uchun esa bu Yevropadagi energetik ta’sirini kuchaytirish imkoniyati.
Bu AQShga nima beradi?
AQSh Ukraina resurslariga muhtoj emas, balki strategik ustunlik uchun mazkur kelishuvni istaydi. Bu orqali Vashington Yevropadagi gaz oqimlariga ta’sir o‘tkazadi, Rossiya kabi raqiblarning pozitsiyalarini zaiflashtiradi. Tramp esa Ukrainaga kiritilgan sarmoyalar “qaytarildi” degan siyosiy yutuqqa erishadi.
Ukraina nima oladi?
Ukraina uchun bu kelishuv AQShning qo‘llab-quvvatlashini saqlab qolish yo‘lidir, ayniqsa urush sharoitida. Biroq u aniq xavfsizlik kafolatlarini bermaydi. Aksincha, Ukraina o‘z resurslari ustidan nazoratni yo‘qotish xavfi ostida qoladi, va daromadlar bo‘linadi.
Xulosa qilib aytganda, kelishuv nodir metallar haqida emas — u neft va gazga qaratilgan. Tramp bu mavzuni ko‘tarib, asl maqsadini — Ukraina energiya resurslarini qo’lga kiritish imkonini — yashirishga harakat qilmoqda. Ukraina uchun esa bu ikki tomonlama xavf: bir tomonda AQSh yordami, ikkinchi tomonda esa resurs mustaqilligini yo‘qotish.
G’arbiy alyans
10.05.202518:51
O'zbekiston Qurolli kuchlarining texnikalarini va yangliklarini yoritib boruvchi ajoyib kanalga taklif qilamiz ✅
Oʻzbekistonda🇺🇿 qanday qurollar va ularning sonlari haqida bilasizmi😳🤔
🇺🇿🚩SSSRNING OROL DENGIZIDAGI MAXFIY BIOKIMYOVIY POLIGONI HAQIDA
🇺🇿Birinchi oʻzbek marshali kim🤔
⚔️NATO aslida qanday tashkilot?
🇺🇿❤🔥Oʻzbekistonda ishlab chiqarilgan Tarlon texnikasi haqida bilasizmi?
🇺🇿Sobiq Oʻzbekistondagi AQSh🇺🇸 harbiy bazasi haqida bilarmidiz ?🤔
🇺🇿Oʻzbekiston HQ-9 Zenet Raketa kompleksi Haqida malumot⚡
🇺🇿🚁Oʻzbekiston Fransiyadan🇫🇷 sotib olgan💸 Super Puma vertalotlari haqida.🔥
🔥NATO Qanday tashkilot Uni Oʻzbekiston🇺🇿ga Qanday aloqasi boʻlgan Bu haqida bilasizmi⚡
🇺🇿🇨🇳Oʻzbekiston Havo Kuchlariga Tegishli Wing Long Droni haqida bilasizmi🤔
🇺🇿🇹🇷Oʻzbekiston Harbiy Havo kuchlariga tegishli Bayraktar Tb2 droni haqida❤🔥
@ArmiyaUzbekistantop1 kanaliga azo bo'ling sizga kerakli malumotlar va yangliklar barchasi shu kanalda✅
Oʻzbekistonda🇺🇿 qanday qurollar va ularning sonlari haqida bilasizmi😳🤔
🇺🇿🚩SSSRNING OROL DENGIZIDAGI MAXFIY BIOKIMYOVIY POLIGONI HAQIDA
🇺🇿Birinchi oʻzbek marshali kim🤔
⚔️NATO aslida qanday tashkilot?
🇺🇿❤🔥Oʻzbekistonda ishlab chiqarilgan Tarlon texnikasi haqida bilasizmi?
🇺🇿Sobiq Oʻzbekistondagi AQSh🇺🇸 harbiy bazasi haqida bilarmidiz ?🤔
🇺🇿Oʻzbekiston HQ-9 Zenet Raketa kompleksi Haqida malumot⚡
🇺🇿🚁Oʻzbekiston Fransiyadan🇫🇷 sotib olgan💸 Super Puma vertalotlari haqida.🔥
🔥NATO Qanday tashkilot Uni Oʻzbekiston🇺🇿ga Qanday aloqasi boʻlgan Bu haqida bilasizmi⚡
🇺🇿🇨🇳Oʻzbekiston Havo Kuchlariga Tegishli Wing Long Droni haqida bilasizmi🤔
🇺🇿🇹🇷Oʻzbekiston Harbiy Havo kuchlariga tegishli Bayraktar Tb2 droni haqida❤🔥
@ArmiyaUzbekistantop1 kanaliga azo bo'ling sizga kerakli malumotlar va yangliklar barchasi shu kanalda✅
09.05.202515:39
Davomi
Transformatsiyalangan media va nazorat ostidagi diniy institutlar sinergetik ta’sir ko‘rsatib, AQSh siyosatining yangi bosqichiga yo‘l ochmoqda. Mutaxassislar bu kontekstda quyidagilarni taxmin qilmoqda:
Islom — yangi “dushman” sifatida tasvirlanishi mumkin. Bu ochiq antiislom kampaniyasi ko‘rinishida bo‘lmaydi, aksincha, “radikalizmga yoki terrorizmga qarshi kurash”, “xristian qadriyatlarini himoya qilish” sifatida ilgari surilishi mumkin. Eron, Turkiya yoki Pokiston kabi mamlakatlar G‘arb dunyosi uchun tahdid sifatida ko‘rsatiladi.
Media orqali bosim kuchayadi. Yangi media platformalar musulmon mamlakatlarni beqarorlik manbai sifatida tasvirlaydi. Dezinformatsiya kampaniyalari Islomni “G‘arb an’analari bilan mos kelmaydigan” tarzda ko‘rsatib, siyosiy bosim o‘tkazishga asos yaratadi.
Iqtisodiy va harbiy choralar. AQSh “barqarorlik” niqobi ostida musulmon mamlakatlarga nisbatan sanksiyalarni kuchaytirishi, proksi mojarolarni qo‘llab-quvvatlashi yoki bevosita harbiy aralashuvlarni boshlashi mumkin. Bu esa Yaqin Sharq va Markaziy Osiyoda tanglik darajasini oshiradi.
Ichki siyosiy effekt. Diniy ramzlar bilan boyitilgan konservativ ritorika Trampning AQShdagi xristian jamiyatlari, ayniqsa yevangelistlar va katoliklar orasidagi mavqeini mustahkamlaydi. Bu tashqi siyosatdagi qattiqqo‘llikni oqlash imkonini beradi.
Global oqibatlar. Islomning yangi “dushman” sifatida belgilanishi radikalizmning kuchayishiga, diplomatik inqirozlarga va xalqaro aloqalarning uzilishiga olib kelishi mumkin. Musulmon mamlakatlari bu bosimga qarshi IHT yoki neft kabi iqtisodiy qurollar orqali kontrkoalitsiyalar tuzishga urinishi ehtimoldan xoli emas.
Dunyoning “Xristian G‘arb” va “Islomiy Sharq” shaklida qutblanishi global bo‘linishni chuqurlashtiradi, xalqaro institutlarning zaiflashishiga va mojarolar xavfining ortishiga olib keladi. Vatikanning roli hal qiluvchi bo‘lishi mumkin: Lev XIV AQSh manfaatlarini ilgari suradimi yoki Vatikan mustaqilligini saqlab qolishga harakat qiladimi — bu uning pozitsiyasiga bog‘liq bo‘ladi. Shu bilan birga, Saudiy Arabistoni yoki Indoneziya kabi musulmon mamlakatlar o‘zaro hamkorlikni kuchaytirishi va AQSh bosimiga qarshi yangi ittifoqlar tuzishi mumkin.
Umuman olganda, AQSh hozirda konservativ yangilanish strategiyasini amalga oshirmoqda: avval ideologik dushmanni yaratish maqsadida mediani transformatsiya qildi, endi esa diniy institutlarni nazorat ostiga oldi — bu Lev XIVning saylanishi orqali yaqqol ko‘rinmoqda. Ushbu bosqichlar siyosiy kun tartibining keskin qutblashuvga o‘tayotganini tasdiqlaydi. Islom va musulmon davlatlar AQShning yangi “geosiyosiy raqibi” sifatida belgilanishi mumkin. Media bosimi, diniy ritorika va geosiyosiy manevrlar global beqarorlikni kuchaytirishi mumkin. Bu jarayon qayergacha borishini aniqlash uchun Vatikanning harakatlari va musulmon dunyosining reaksiyasini diqqat bilan kuzatish kerak.
Strategic Focus: Central Asia
Transformatsiyalangan media va nazorat ostidagi diniy institutlar sinergetik ta’sir ko‘rsatib, AQSh siyosatining yangi bosqichiga yo‘l ochmoqda. Mutaxassislar bu kontekstda quyidagilarni taxmin qilmoqda:
Islom — yangi “dushman” sifatida tasvirlanishi mumkin. Bu ochiq antiislom kampaniyasi ko‘rinishida bo‘lmaydi, aksincha, “radikalizmga yoki terrorizmga qarshi kurash”, “xristian qadriyatlarini himoya qilish” sifatida ilgari surilishi mumkin. Eron, Turkiya yoki Pokiston kabi mamlakatlar G‘arb dunyosi uchun tahdid sifatida ko‘rsatiladi.
Media orqali bosim kuchayadi. Yangi media platformalar musulmon mamlakatlarni beqarorlik manbai sifatida tasvirlaydi. Dezinformatsiya kampaniyalari Islomni “G‘arb an’analari bilan mos kelmaydigan” tarzda ko‘rsatib, siyosiy bosim o‘tkazishga asos yaratadi.
Iqtisodiy va harbiy choralar. AQSh “barqarorlik” niqobi ostida musulmon mamlakatlarga nisbatan sanksiyalarni kuchaytirishi, proksi mojarolarni qo‘llab-quvvatlashi yoki bevosita harbiy aralashuvlarni boshlashi mumkin. Bu esa Yaqin Sharq va Markaziy Osiyoda tanglik darajasini oshiradi.
Ichki siyosiy effekt. Diniy ramzlar bilan boyitilgan konservativ ritorika Trampning AQShdagi xristian jamiyatlari, ayniqsa yevangelistlar va katoliklar orasidagi mavqeini mustahkamlaydi. Bu tashqi siyosatdagi qattiqqo‘llikni oqlash imkonini beradi.
Global oqibatlar. Islomning yangi “dushman” sifatida belgilanishi radikalizmning kuchayishiga, diplomatik inqirozlarga va xalqaro aloqalarning uzilishiga olib kelishi mumkin. Musulmon mamlakatlari bu bosimga qarshi IHT yoki neft kabi iqtisodiy qurollar orqali kontrkoalitsiyalar tuzishga urinishi ehtimoldan xoli emas.
Dunyoning “Xristian G‘arb” va “Islomiy Sharq” shaklida qutblanishi global bo‘linishni chuqurlashtiradi, xalqaro institutlarning zaiflashishiga va mojarolar xavfining ortishiga olib keladi. Vatikanning roli hal qiluvchi bo‘lishi mumkin: Lev XIV AQSh manfaatlarini ilgari suradimi yoki Vatikan mustaqilligini saqlab qolishga harakat qiladimi — bu uning pozitsiyasiga bog‘liq bo‘ladi. Shu bilan birga, Saudiy Arabistoni yoki Indoneziya kabi musulmon mamlakatlar o‘zaro hamkorlikni kuchaytirishi va AQSh bosimiga qarshi yangi ittifoqlar tuzishi mumkin.
Umuman olganda, AQSh hozirda konservativ yangilanish strategiyasini amalga oshirmoqda: avval ideologik dushmanni yaratish maqsadida mediani transformatsiya qildi, endi esa diniy institutlarni nazorat ostiga oldi — bu Lev XIVning saylanishi orqali yaqqol ko‘rinmoqda. Ushbu bosqichlar siyosiy kun tartibining keskin qutblashuvga o‘tayotganini tasdiqlaydi. Islom va musulmon davlatlar AQShning yangi “geosiyosiy raqibi” sifatida belgilanishi mumkin. Media bosimi, diniy ritorika va geosiyosiy manevrlar global beqarorlikni kuchaytirishi mumkin. Bu jarayon qayergacha borishini aniqlash uchun Vatikanning harakatlari va musulmon dunyosining reaksiyasini diqqat bilan kuzatish kerak.
Strategic Focus: Central Asia
转发自:
Muxtor Nazirov
08.05.202502:13
#АҚШ #Марказий_Осиё #стратегия
Катта Марказий Осиё учун Америка стратегияси 2/1
2025 йил 25 апрелда "Америка ташқи сиёсат кенгаши" ақлий маркази томонидан таниқли олим-экспертлар - Лаура Линдерман, Сванте Э. Корнелл, С. Фредерик Старр, Мамука Церетели, С. Эндерс Уимбуш муаллифлигида махсус доклад эълон қилинди. Ушбу ҳужжат "Катта Марказий Осиё учун Америка стратегияси" деб номланади.
▪️Қайд этилишича, Америкага Россия-Хитой муносабатларига, Осиёдаги геосиёсий рақобатга ва уран, нефт ва табиий газ каби асосий ресурслар бозорларига сезиларли таъсир кўрсатадиган минтақадаги рақобатбардош мавқеини мустаҳкамлаш учун Катта Марказий Осиё стратегияси керак.
▪️Стратегия Катта Марказий Осиёга очиқ киришни таъминлайди, шу билан бирга технологик ҳамкорлик, ресурсларни ривожлантириш ва логистика ёрдами орқали Америка инвестициялари учун манфаатли имкониятлар яратади.
Асосий тезислар:
▪️Катта Марказий Осиё Озарбайжон, Афғонистонни ўз ичига олади, Мўғулистон, Грузия ва Арманистон эса унинг муҳим кенгайтмаларидир.
Катта Марказий Осиё учун Америка стратегияси 2/1
2025 йил 25 апрелда "Америка ташқи сиёсат кенгаши" ақлий маркази томонидан таниқли олим-экспертлар - Лаура Линдерман, Сванте Э. Корнелл, С. Фредерик Старр, Мамука Церетели, С. Эндерс Уимбуш муаллифлигида махсус доклад эълон қилинди. Ушбу ҳужжат "Катта Марказий Осиё учун Америка стратегияси" деб номланади.
▪️Қайд этилишича, Америкага Россия-Хитой муносабатларига, Осиёдаги геосиёсий рақобатга ва уран, нефт ва табиий газ каби асосий ресурслар бозорларига сезиларли таъсир кўрсатадиган минтақадаги рақобатбардош мавқеини мустаҳкамлаш учун Катта Марказий Осиё стратегияси керак.
▪️Стратегия Катта Марказий Осиёга очиқ киришни таъминлайди, шу билан бирга технологик ҳамкорлик, ресурсларни ривожлантириш ва логистика ёрдами орқали Америка инвестициялари учун манфаатли имкониятлар яратади.
Асосий тезислар:
▪️Катта Марказий Осиё Озарбайжон, Афғонистонни ўз ичига олади, Мўғулистон, Грузия ва Арманистон эса унинг муҳим кенгайтмаларидир.
06.05.202517:33
🇺🇿Ba’zi Telegram kanallar xorijiy yangiliklar haqida yozganda, faqat shov-shuvli kontentni ulashishga urinadi. Nima bo‘ldi? Nega bo‘ldi? Sababi nima? — bu savollarga javob yo‘q. Muhimi — e’tibor tortish. Ayrim mavzular chuqur tahlil qilinadi, boshqalari esa shunchaki mish-mish darajasida qoladi. Aynan shu sababdan kuchli tahliliy materiallarni taqdim etadigan kanallar bazasini yaratdik. Qo’shiling, afsuslanmaysiz.
Barcha kanalga qo’shilish uchun havola: https://t.me/addlist/Q4l07Qc5U3Q2Mzhi
Barcha kanalga qo’shilish uchun havola: https://t.me/addlist/Q4l07Qc5U3Q2Mzhi
05.05.202514:09
📣 10 000 ga juda oz qoldi!
Do‘stlar, Strategic Focus: Central Asia kanaliga bo‘lgan qiziqishingiz — bizning jamoamiz uchun eng katta ilhom manbai. Biz mintaqadagi asosiy jarayonlar haqida ishonchli tahlillar va noodatiy yondashuvlarni taqdim etishga harakat qilamiz.
Asosiy maqsad — 1 000 000 kuzatuvchi! Va bu yo‘lda aynan siz bizga yordam bera olasiz!
Ushbu postni do‘stlaringizga, yaqinlaringizga va tegishli guruhlarga ulashing. Sizning qo‘llab-quvvatlashingiz — sifatli va chuqur tahliliy kontent rivojiga hissa qo’shadi.
Strategic Focus: Central Asia — bu yerda voqealar shunchaki tasvirlanmaydi, balki tahlil qilinadi.
Dunyoda ilmdan boshqa najot yo’q va bo’lmagay. (Imom Buxoriy)
Do‘stlar, Strategic Focus: Central Asia kanaliga bo‘lgan qiziqishingiz — bizning jamoamiz uchun eng katta ilhom manbai. Biz mintaqadagi asosiy jarayonlar haqida ishonchli tahlillar va noodatiy yondashuvlarni taqdim etishga harakat qilamiz.
Asosiy maqsad — 1 000 000 kuzatuvchi! Va bu yo‘lda aynan siz bizga yordam bera olasiz!
Ushbu postni do‘stlaringizga, yaqinlaringizga va tegishli guruhlarga ulashing. Sizning qo‘llab-quvvatlashingiz — sifatli va chuqur tahliliy kontent rivojiga hissa qo’shadi.
Strategic Focus: Central Asia — bu yerda voqealar shunchaki tasvirlanmaydi, balki tahlil qilinadi.
Dunyoda ilmdan boshqa najot yo’q va bo’lmagay. (Imom Buxoriy)
03.05.202515:09
Putin o‘zi qo‘ng‘iroq qildi: Lavrovning qilig’i uchun uzr so’rashga 10 kun kerak bo’ldi
Samarqandda Lavrovning bahsli gaplaridan (rus tilidagi yozuv yo‘qligidan norozilik bildirgandi) ikki hafta ham o’tmay Kreml vaziyatni yumshatishga qaror qildi.
Oldindan taxmin qilganimizdek, V.Putin Shavkat Mirziyoyevdan telefon orqali uzr so‘ragan bo‘lishi ehtimoldan yiroq emas. E’tiborga loyiq jihat: Kreml rasmiy xabarida odatdagidek “suhbat xorij tomonining tashabbusi bilan bo‘ldi” degan jumla yo‘q. Bu esa, qo‘ng‘iroq aynan Rossiya tomonidan tashkil etilganini bildiradi. Ma’lumki, Kreml o‘zining kibrli diplomatik uslubida har doim xuddiki chet tomon o’zi muloqot qilmoqchi ekanini ko’rsatishga harakat qiladi.
Shunday qilib, Mirziyoyev Moskvaning diplomatik xatoligini bilvosita tan olinishiga erishdi. “Qadrli do’stlarimiz” O‘zbekiston madaniyati va ramzlariga nisbatan hurmatsizlik javobsiz qolmasligni yodda tutishi kerak.
Strategic Focus: Central Asia
Samarqandda Lavrovning bahsli gaplaridan (rus tilidagi yozuv yo‘qligidan norozilik bildirgandi) ikki hafta ham o’tmay Kreml vaziyatni yumshatishga qaror qildi.
Oldindan taxmin qilganimizdek, V.Putin Shavkat Mirziyoyevdan telefon orqali uzr so‘ragan bo‘lishi ehtimoldan yiroq emas. E’tiborga loyiq jihat: Kreml rasmiy xabarida odatdagidek “suhbat xorij tomonining tashabbusi bilan bo‘ldi” degan jumla yo‘q. Bu esa, qo‘ng‘iroq aynan Rossiya tomonidan tashkil etilganini bildiradi. Ma’lumki, Kreml o‘zining kibrli diplomatik uslubida har doim xuddiki chet tomon o’zi muloqot qilmoqchi ekanini ko’rsatishga harakat qiladi.
Shunday qilib, Mirziyoyev Moskvaning diplomatik xatoligini bilvosita tan olinishiga erishdi. “Qadrli do’stlarimiz” O‘zbekiston madaniyati va ramzlariga nisbatan hurmatsizlik javobsiz qolmasligni yodda tutishi kerak.
Strategic Focus: Central Asia
10.05.202514:07
Rossiya va AQSh yaqinlashuvi: Markaziy Osiyo uchun saboqlar
Rossiya va AQSh o‘rtasidagi yaqinlashuv yo‘lidagi so‘nggi qadamlar, xususan, Ukraina mojarosini tartibga solish bo‘yicha muzokaralar kontekstida, postsovet makonida, jumladan, Markaziy Osiyoda katta rezonans uyg‘otmoqda. Tarixan Moskva ta’sirida bo‘lgan, ammo so‘nggi o‘n yilliklarda tobora ko‘proq Xitoy va boshqa global kuchlarga yaqinlashishni boshlagan ushbu mintaqa tashqi siyosatini qayta ko‘rib chiqishga majbur bo‘lmoqda. Markaziy Osiyo bu jarayondan qanday saboqlar chiqarishi mumkin?
Birinchi saboq – buyuk davlatlarga qaramlik barqarorlik garovi emasligi haqidagi illuziyaning yemirilishidir. Ukraina bilan bog‘liq holat yirik o‘yinchilarning manfaatlari keskin o‘zgarishi mumkinligini va qaram davlatlarning himoyasiz holatda qolishini ko‘rsatmoqda. Markaziy Osiyo davlatlari tashqi aloqalarni diversifikatsiya qilish haqida jiddiy o‘ylab ko‘rishlari kerak, aks holda ular ovozi inobatga olinmaydigan geosiyosiy bitimlarning garoviga aylanishlari mumkin. Masalan, O’zbekiston ko‘p yo‘nalishli diplomatiya orqali Xitoy, Yevropa Ittifoqi va Turkiya bilan aloqalarni rivojlantirib, Rossiya yoki AQShga bir tomonlama tayanib qolmaslik siyosatini yuritmoqda.
Ikkinchi saboq – strategik qarorlar qabul qilishda mustaqillikning ahamiyati. Garchi Ozarbayjon Markaziy Osiyoning bir qismi bo‘lmasa-da, u haddan tashqari bir tomonlama qaramlikdan qochib, iqtisodiy mustaqillik va mintaqaviy ittifoqlar orqali o‘z pozitsiyalarini mustahkamladi va natijada Qorabog‘ ustidan nazoratni qaytarishga erishdi. Bu mintaqa davlatlari uchun signal – ichki resurslarga, xususan, energetika va harbiy salohiyatga sarmoya kiritish tashqi yordamga umid bog‘lashdan ko‘ra ko‘proq harakat erkinligini beradi.
Uchinchi saboq – mintaqaviy hamkorlik zarurati. Rossiya va AQSh o‘rtasidagi yaqinlashuv global o‘yinchilar kichik davlatlar manfaatlari hisobiga o‘z muammolarini hal qilishga moyilligini ko‘rsatmoqda. Markaziy Osiyo mintaqaviy aloqalarni mustahkamlash, umumiy iqtisodiy va xavfsizlik tashabbuslarini ilgari surish orqali foyda ko‘rishi mumkin. Bu ayniqsa, “Bir makon – bir yo‘l” orqali Xitoy ta’sirining ortib borayotgan sharoitida dolzarb, chunki yagona pozitsiya mintaqa davlatlarining muzokaralardagi mavqeini mustahkamlashi mumkin.
Nihoyat, Rossiya-AQSh dialogi atrofidagi voqealar tashqi omillar beqarorligini yana bir bor eslatmoqda. Markaziy Osiyo Rossiya ta’sirining zaiflashuvi va AQShning bu bo‘shliqni to‘liq to‘ldirishga tayyor emasligi kabi ssenariylarga tayyor bo‘lishi kerak. Bu boshqa o‘yinchilar – Xitoy, Hindiston, Eron, Turkiya – uchun imkoniyatlar oynasini ochadi, biroq mintaqadan katta moslashuvchanlik va strategik uzoqni ko‘ra olishni talab qiladi.
Xulosa qilib aytganda, Rossiya va AQSh yaqinlashuvi qaram davlatlarning zaif tomonlarini ochibgina qolmay, Markaziy Osiyoni o‘z yo‘lini izlashga undaydi. Muvaffaqiyat mintaqaning ko‘p vektorlilik, ichki barqarorlik va jamoaviy sa’y-harakatlarni qanchalik muvozanatlay olishiga, buyuk davlatlar o‘yinlarining qurboniga aylanmasligiga bog‘liq bo‘ladi.
Strategic Focus: Central Asia
Rossiya va AQSh o‘rtasidagi yaqinlashuv yo‘lidagi so‘nggi qadamlar, xususan, Ukraina mojarosini tartibga solish bo‘yicha muzokaralar kontekstida, postsovet makonida, jumladan, Markaziy Osiyoda katta rezonans uyg‘otmoqda. Tarixan Moskva ta’sirida bo‘lgan, ammo so‘nggi o‘n yilliklarda tobora ko‘proq Xitoy va boshqa global kuchlarga yaqinlashishni boshlagan ushbu mintaqa tashqi siyosatini qayta ko‘rib chiqishga majbur bo‘lmoqda. Markaziy Osiyo bu jarayondan qanday saboqlar chiqarishi mumkin?
Birinchi saboq – buyuk davlatlarga qaramlik barqarorlik garovi emasligi haqidagi illuziyaning yemirilishidir. Ukraina bilan bog‘liq holat yirik o‘yinchilarning manfaatlari keskin o‘zgarishi mumkinligini va qaram davlatlarning himoyasiz holatda qolishini ko‘rsatmoqda. Markaziy Osiyo davlatlari tashqi aloqalarni diversifikatsiya qilish haqida jiddiy o‘ylab ko‘rishlari kerak, aks holda ular ovozi inobatga olinmaydigan geosiyosiy bitimlarning garoviga aylanishlari mumkin. Masalan, O’zbekiston ko‘p yo‘nalishli diplomatiya orqali Xitoy, Yevropa Ittifoqi va Turkiya bilan aloqalarni rivojlantirib, Rossiya yoki AQShga bir tomonlama tayanib qolmaslik siyosatini yuritmoqda.
Ikkinchi saboq – strategik qarorlar qabul qilishda mustaqillikning ahamiyati. Garchi Ozarbayjon Markaziy Osiyoning bir qismi bo‘lmasa-da, u haddan tashqari bir tomonlama qaramlikdan qochib, iqtisodiy mustaqillik va mintaqaviy ittifoqlar orqali o‘z pozitsiyalarini mustahkamladi va natijada Qorabog‘ ustidan nazoratni qaytarishga erishdi. Bu mintaqa davlatlari uchun signal – ichki resurslarga, xususan, energetika va harbiy salohiyatga sarmoya kiritish tashqi yordamga umid bog‘lashdan ko‘ra ko‘proq harakat erkinligini beradi.
Uchinchi saboq – mintaqaviy hamkorlik zarurati. Rossiya va AQSh o‘rtasidagi yaqinlashuv global o‘yinchilar kichik davlatlar manfaatlari hisobiga o‘z muammolarini hal qilishga moyilligini ko‘rsatmoqda. Markaziy Osiyo mintaqaviy aloqalarni mustahkamlash, umumiy iqtisodiy va xavfsizlik tashabbuslarini ilgari surish orqali foyda ko‘rishi mumkin. Bu ayniqsa, “Bir makon – bir yo‘l” orqali Xitoy ta’sirining ortib borayotgan sharoitida dolzarb, chunki yagona pozitsiya mintaqa davlatlarining muzokaralardagi mavqeini mustahkamlashi mumkin.
Nihoyat, Rossiya-AQSh dialogi atrofidagi voqealar tashqi omillar beqarorligini yana bir bor eslatmoqda. Markaziy Osiyo Rossiya ta’sirining zaiflashuvi va AQShning bu bo‘shliqni to‘liq to‘ldirishga tayyor emasligi kabi ssenariylarga tayyor bo‘lishi kerak. Bu boshqa o‘yinchilar – Xitoy, Hindiston, Eron, Turkiya – uchun imkoniyatlar oynasini ochadi, biroq mintaqadan katta moslashuvchanlik va strategik uzoqni ko‘ra olishni talab qiladi.
Xulosa qilib aytganda, Rossiya va AQSh yaqinlashuvi qaram davlatlarning zaif tomonlarini ochibgina qolmay, Markaziy Osiyoni o‘z yo‘lini izlashga undaydi. Muvaffaqiyat mintaqaning ko‘p vektorlilik, ichki barqarorlik va jamoaviy sa’y-harakatlarni qanchalik muvozanatlay olishiga, buyuk davlatlar o‘yinlarining qurboniga aylanmasligiga bog‘liq bo‘ladi.
Strategic Focus: Central Asia
09.05.202515:39
AQSh global ta’sir ko‘rsatish vositalarini tizimli ravishda qayta shakllantirmoqda: avval media makoni transformatsiya qilindi, endi esa diniy institutlar ustidan nazorat o‘rnatilmoqda. Buning yaqqol dalillaridan biri — tarixda ilk bor amerikalik Robert Frensis Prevoning (Lev XIV) Rim papasi etib saylanishidir. Mutaxassislar ilgari Tramp ma’muriyati konservativ qadriyatlarga tayanishini taxmin qilgandilar va bugungi kunda bu strategiyaning amalda qanday amalga oshirilayotganiga guvohmiz. Quyida ushbu jarayon bosqichlarini ko‘rib chiqamiz va uning ehtimoliy oqibatlarini, jumladan, Islom va musulmon mamlakatlar AQShning yangi “dushmani”ga aylanish ehtimolini tahlil qilamiz.
Birinchi bosqich — media transformatsiyasi. Yuqorida ekspertlar AQShda media makoni tubdan qayta qurilayotganiga e’tibor qaratishgan. “Amerika Ovozi” va “Ozodlik” radiosining yopilishi G‘arbiy targ‘ibotning yakuni emas, balki uning yangi shakldagi tiklanishi bo‘ldi. Ilgari liberal kun tartibida ustuvor bo‘lgan mavzular — LGBT, feminizm va inson huquqlari — endi “millatchi-konservativ” ritorika bilan almashtirildi. Yangi ritorika global qarama-qarshilik uchun zarur bo‘lgan yangi narrativni shakllantirishga xizmat qilmoqda. Media endilikda madaniy urush emas, balki sivilizatsiyalar to‘qnashuvi manzarasini yaratishga intilmoqda. Ya’ni, Oq uy tashqi siyosatida yanada qattiqroq va mafkuraviy asoslangan pozitsiyalarni shakllantirish uchun zamin hozirlanmoqda. Natijada, yangidan formatlangan media navbatdagi bosqich — diniy institutlardan ta’sir vositasi sifatida foydalanish uchun asos bo‘lib xizmat qildi.
Ikkinchi bosqich — cherkovni egallash. 2025-yil 8-may kuni 69 yoshli Robert Frensis Prevo Lev XIV ismi bilan Rim papasi etib saylandi. Biz AQShning diniy institutlar ustidan nazoratni kuchaytirayotganini guvohi bo’lyapmiz. Lev XIV — Avliyo Pyotr taxtiga chiqqan tarixdagi birinchi amerikalik hisoblanadi. Uning papa Fransisk 21-aprel kuni vafot etganidan so‘ng saylanishi va AQShning konklavdagi faol ishtiroki Vatikanning Amerika siyosatidagi strategik o‘rnini yaqqol namoyon etmoqda.
Din oddiy ma’naviy hodisa emas — global ta’sir vositasidir. Yirik xristian tuzilmalari bu global mafkuraviy kurashda qudratli ittifoqchilardir. Tramp ma’muriyati ularni konservativ qadriyatlarni ilgari surishda faol qo‘llamoqda va AQShni “an’anaviy qadriyatlarni himoya qiluvchi davlat” sifatida ko‘rsatmoqda.
Bundan tashqari, siyosatning diniylashuvi jarayoni kuzatilmoqda. Matbuot kotiblarining brifingdan oldin duo qilishi, ijtimoiy tarmoqlarda Bibliyadan iqtiboslar keltirilishi va “Amerikaning ruhiy qayta tug‘ilishi” haqidagi ritorika — bularning barchasi liberal davr ortidan “siyosiy ekzortsizm” effektini yaratmoqda. Lev XIV o‘zining konservativ qarashlari bilan ushbu narrativni yanada kuchaytirmoqda va AQShning “buyukligiga qaytishi” timsoliga aylanishi mumkin.
Strategic Focus: Central Asia
Birinchi bosqich — media transformatsiyasi. Yuqorida ekspertlar AQShda media makoni tubdan qayta qurilayotganiga e’tibor qaratishgan. “Amerika Ovozi” va “Ozodlik” radiosining yopilishi G‘arbiy targ‘ibotning yakuni emas, balki uning yangi shakldagi tiklanishi bo‘ldi. Ilgari liberal kun tartibida ustuvor bo‘lgan mavzular — LGBT, feminizm va inson huquqlari — endi “millatchi-konservativ” ritorika bilan almashtirildi. Yangi ritorika global qarama-qarshilik uchun zarur bo‘lgan yangi narrativni shakllantirishga xizmat qilmoqda. Media endilikda madaniy urush emas, balki sivilizatsiyalar to‘qnashuvi manzarasini yaratishga intilmoqda. Ya’ni, Oq uy tashqi siyosatida yanada qattiqroq va mafkuraviy asoslangan pozitsiyalarni shakllantirish uchun zamin hozirlanmoqda. Natijada, yangidan formatlangan media navbatdagi bosqich — diniy institutlardan ta’sir vositasi sifatida foydalanish uchun asos bo‘lib xizmat qildi.
Ikkinchi bosqich — cherkovni egallash. 2025-yil 8-may kuni 69 yoshli Robert Frensis Prevo Lev XIV ismi bilan Rim papasi etib saylandi. Biz AQShning diniy institutlar ustidan nazoratni kuchaytirayotganini guvohi bo’lyapmiz. Lev XIV — Avliyo Pyotr taxtiga chiqqan tarixdagi birinchi amerikalik hisoblanadi. Uning papa Fransisk 21-aprel kuni vafot etganidan so‘ng saylanishi va AQShning konklavdagi faol ishtiroki Vatikanning Amerika siyosatidagi strategik o‘rnini yaqqol namoyon etmoqda.
Din oddiy ma’naviy hodisa emas — global ta’sir vositasidir. Yirik xristian tuzilmalari bu global mafkuraviy kurashda qudratli ittifoqchilardir. Tramp ma’muriyati ularni konservativ qadriyatlarni ilgari surishda faol qo‘llamoqda va AQShni “an’anaviy qadriyatlarni himoya qiluvchi davlat” sifatida ko‘rsatmoqda.
Bundan tashqari, siyosatning diniylashuvi jarayoni kuzatilmoqda. Matbuot kotiblarining brifingdan oldin duo qilishi, ijtimoiy tarmoqlarda Bibliyadan iqtiboslar keltirilishi va “Amerikaning ruhiy qayta tug‘ilishi” haqidagi ritorika — bularning barchasi liberal davr ortidan “siyosiy ekzortsizm” effektini yaratmoqda. Lev XIV o‘zining konservativ qarashlari bilan ushbu narrativni yanada kuchaytirmoqda va AQShning “buyukligiga qaytishi” timsoliga aylanishi mumkin.
Strategic Focus: Central Asia
转发自:Muxtor Nazirov
08.05.202502:13
Катта Марказий Осиё учун Америка стратегияси 2/2
▪️Минтақада АҚШ сармояси ва муҳим ресурсларга, жумладан Американинг технологик тараққиёти учун тобора муҳим аҳамият касб этаётган уран, ноёб металлар ва литий мавжуд.
▪️АҚШнинг ҳозирги бюрократик тузилмаси ягона минтақавий ёндашувга тўсқинлик қилмоқда, турли идоралар Катта Марказий Осиёнинг ўзаро боғлиқ қисмларига алоҳида ҳудудлар сифатида қарамоқда.
▪️Катта Марказий Осиё кўплаб ядровий давлатларнинг манфаатлари чорраҳасида жойлашгани боис минтақадаги барқарорлик глобал хавфсизлик учун жуда муҳимдир.
▪️Минтақа АҚШ ва Хитой ўртасидаги рақобатда марказий ўрин тутади, чунки Хитойнинг Европа ва Яқин Шарққа йўли Катта Марказий Осиё орқали ўтади.
Стратегияда берилган тавсиялар:
▪️АҚШнинг минтақадаги стратегияси ва фаолиятини мувофиқлаштириш учун Миллий хавфсизлик кенгашида Катта Марказий Осиё бўйича президентнинг махсус вакилини тайинлаш.
▪️Минтақавий иқтисодий интеграция ва стандартлаштиришни рағбатлантириш учун АҚШ - Катта Марказий Осиё нодавлат ишбилармонлик кенгашини ташкил этиш.
▪️Катта Марказий Осиёда разведка маълумотлари билан алмашиш ва терроризмга қарши курашда ҳамкорлик қилишга йўналтирилган минтақавий хавфсизлик тузилмасини яратиш.
▪️АҚШнинг минтақавий ҳамкорлик платформаси номини C6+1 деб ўзгартириш ва алоҳида давлатларга қаратилганлардан кўра умумминтақавий ташаббусларга устунлик бериш.
▪️Таълим дастурлари ва АҚШда касбий ривожланиш имкониятлари билан жалб қилиш орқали шаклланаётган элиталар билан ҳамкорликни тезлаштириш.
▪️Минтақада АҚШ сармояси ва муҳим ресурсларга, жумладан Американинг технологик тараққиёти учун тобора муҳим аҳамият касб этаётган уран, ноёб металлар ва литий мавжуд.
▪️АҚШнинг ҳозирги бюрократик тузилмаси ягона минтақавий ёндашувга тўсқинлик қилмоқда, турли идоралар Катта Марказий Осиёнинг ўзаро боғлиқ қисмларига алоҳида ҳудудлар сифатида қарамоқда.
▪️Катта Марказий Осиё кўплаб ядровий давлатларнинг манфаатлари чорраҳасида жойлашгани боис минтақадаги барқарорлик глобал хавфсизлик учун жуда муҳимдир.
▪️Минтақа АҚШ ва Хитой ўртасидаги рақобатда марказий ўрин тутади, чунки Хитойнинг Европа ва Яқин Шарққа йўли Катта Марказий Осиё орқали ўтади.
Стратегияда берилган тавсиялар:
▪️АҚШнинг минтақадаги стратегияси ва фаолиятини мувофиқлаштириш учун Миллий хавфсизлик кенгашида Катта Марказий Осиё бўйича президентнинг махсус вакилини тайинлаш.
▪️Минтақавий иқтисодий интеграция ва стандартлаштиришни рағбатлантириш учун АҚШ - Катта Марказий Осиё нодавлат ишбилармонлик кенгашини ташкил этиш.
▪️Катта Марказий Осиёда разведка маълумотлари билан алмашиш ва терроризмга қарши курашда ҳамкорлик қилишга йўналтирилган минтақавий хавфсизлик тузилмасини яратиш.
▪️АҚШнинг минтақавий ҳамкорлик платформаси номини C6+1 деб ўзгартириш ва алоҳида давлатларга қаратилганлардан кўра умумминтақавий ташаббусларга устунлик бериш.
▪️Таълим дастурлари ва АҚШда касбий ривожланиш имкониятлари билан жалб қилиш орқали шаклланаётган элиталар билан ҳамкорликни тезлаштириш.
06.05.202507:06
Nega Ukraina urushini “proksi urush” deb atash noto‘g‘ri
Stefen Vebber, siyosiy tahlilchi
“Proksi urush” atamasini siyosatchilar, tahlilchilar va hattoki Rossiya prezidenti Putin tez-tez ishlatadi — go‘yoki bu urush AQSh va Rossiya o‘rtasidagi bilvosita to‘qnashuv. Biroq bunday yondashuv reallikni inobatga olmaydi, mojaro ishtirokchilarini irodasiz ko‘rsatadi va murakkab munosabatlarni haddan ortiq soddalashtiradi.
“Proksi urush” nima degani?
“Proksi urush” — odatda bir davlat boshqa davlatni urushda qo‘llab-quvvatlab, o‘z manfaatlariga erishishga urinadigan vaziyatni anglatadi. Masalan, AQSh va ittifoqchilari Ukrainaga qurol yetkazib bermoqda, Rossiya esa Xitoy, Eron va Shimoliy Koreyadan turli ko‘mak olayapti. Shunga qaramay, Ukrainadagi urushni “proksi” deb atash noto‘g‘ri. Bu atama Ukraina go‘yoki faqat AQSh topshirig‘iga binoan harakat qilayotganini anglatadi. Aslida esa har bir tomon — Ukraina, Rossiya va ularning ittifoqchilari — o‘z manfaatlariga ega va mustaqil qarorlar asosida harakat qilmoqda. Ukraina o‘z hududini Rossiya tajovuzidan himoya qilmoqda — AQSh topshirig‘ini bajarmayapti.
Tarixiy misol
Ispaniya fuqarolar urushi (1936–1939) ko‘pincha Germaniya va SSSR o‘rtasidagi “proksi urush” deb ataladi. Biroq Fransisko Franko yetakchiligidagi millatchilar Gitlerning qo‘g‘irchog‘i emas edi, respublikachilar ham Stalinning agentlari bo‘lmagan. Har ikki tomon o‘z siyosiy maqsadlariga ega edi, tashqi yordam esa ularning harakatlariga faqat qisman ta’sir ko‘rsatgan. Bu esa shuni anglatadiki, “proksi urush” degan ibora murakkab mojarolarni soddalashtirib, ichki omillarni e’tibordan chetda qoldiradi.
Bu Ukraina uchun nega muhim?
Ukrainadagi urushni “proksi” deb atash xavflidir, chunki bu diqqatni asosiy narsadan chalg‘itadi: Ukraina o‘z mustaqilligi uchun kurashyapti. AQSh Ukrainaga uzoq masofali qurollarni yetkazishni faqat 2017 yildan boshlab yubormoqda, ya’ni Qrim bosib olinganidan keyin. AQShning asosiy maqsadi — Rossiyani kuchsizlantirish emas, balki Ukrainani qo‘llab-quvvatlash. Rossiya esa aksincha — har tomonlama yordam olyapti: Xitoydan iqtisodiy yordam, Erondan qurol, Shimoliy Koreyadan esa askarlar. Har bir davlat bu mojaroda o‘z manfaatini ko‘zlamoqda.
Xulosa qilib aytganda, “Proksi urush” atamasi nafaqat mojaroning mohiyatini buzib ko‘rsatadi, balki noto‘g‘ri siyosiy qarorlarga olib kelishi mumkin. AQSh va uning ittifoqchilari Ukraina mustaqilligini himoya qilishda davom etishi, boshqa davlatlar bilan hamkorlikda strategiyani muvofiqlashtirishi lozim. Mojaro ishtirokchilarining mustaqilligini inkor etish — muvaffaqiyatli siyosiy yechimlar ishlab chiqish yo‘lidagi jiddiy to‘siq bo‘lishi mumkin.
G’arbiy alyans
Stefen Vebber, siyosiy tahlilchi
“Proksi urush” atamasini siyosatchilar, tahlilchilar va hattoki Rossiya prezidenti Putin tez-tez ishlatadi — go‘yoki bu urush AQSh va Rossiya o‘rtasidagi bilvosita to‘qnashuv. Biroq bunday yondashuv reallikni inobatga olmaydi, mojaro ishtirokchilarini irodasiz ko‘rsatadi va murakkab munosabatlarni haddan ortiq soddalashtiradi.
“Proksi urush” nima degani?
“Proksi urush” — odatda bir davlat boshqa davlatni urushda qo‘llab-quvvatlab, o‘z manfaatlariga erishishga urinadigan vaziyatni anglatadi. Masalan, AQSh va ittifoqchilari Ukrainaga qurol yetkazib bermoqda, Rossiya esa Xitoy, Eron va Shimoliy Koreyadan turli ko‘mak olayapti. Shunga qaramay, Ukrainadagi urushni “proksi” deb atash noto‘g‘ri. Bu atama Ukraina go‘yoki faqat AQSh topshirig‘iga binoan harakat qilayotganini anglatadi. Aslida esa har bir tomon — Ukraina, Rossiya va ularning ittifoqchilari — o‘z manfaatlariga ega va mustaqil qarorlar asosida harakat qilmoqda. Ukraina o‘z hududini Rossiya tajovuzidan himoya qilmoqda — AQSh topshirig‘ini bajarmayapti.
Tarixiy misol
Ispaniya fuqarolar urushi (1936–1939) ko‘pincha Germaniya va SSSR o‘rtasidagi “proksi urush” deb ataladi. Biroq Fransisko Franko yetakchiligidagi millatchilar Gitlerning qo‘g‘irchog‘i emas edi, respublikachilar ham Stalinning agentlari bo‘lmagan. Har ikki tomon o‘z siyosiy maqsadlariga ega edi, tashqi yordam esa ularning harakatlariga faqat qisman ta’sir ko‘rsatgan. Bu esa shuni anglatadiki, “proksi urush” degan ibora murakkab mojarolarni soddalashtirib, ichki omillarni e’tibordan chetda qoldiradi.
Bu Ukraina uchun nega muhim?
Ukrainadagi urushni “proksi” deb atash xavflidir, chunki bu diqqatni asosiy narsadan chalg‘itadi: Ukraina o‘z mustaqilligi uchun kurashyapti. AQSh Ukrainaga uzoq masofali qurollarni yetkazishni faqat 2017 yildan boshlab yubormoqda, ya’ni Qrim bosib olinganidan keyin. AQShning asosiy maqsadi — Rossiyani kuchsizlantirish emas, balki Ukrainani qo‘llab-quvvatlash. Rossiya esa aksincha — har tomonlama yordam olyapti: Xitoydan iqtisodiy yordam, Erondan qurol, Shimoliy Koreyadan esa askarlar. Har bir davlat bu mojaroda o‘z manfaatini ko‘zlamoqda.
Xulosa qilib aytganda, “Proksi urush” atamasi nafaqat mojaroning mohiyatini buzib ko‘rsatadi, balki noto‘g‘ri siyosiy qarorlarga olib kelishi mumkin. AQSh va uning ittifoqchilari Ukraina mustaqilligini himoya qilishda davom etishi, boshqa davlatlar bilan hamkorlikda strategiyani muvofiqlashtirishi lozim. Mojaro ishtirokchilarining mustaqilligini inkor etish — muvaffaqiyatli siyosiy yechimlar ishlab chiqish yo‘lidagi jiddiy to‘siq bo‘lishi mumkin.
G’arbiy alyans
05.05.202506:43
AQShdagi vaziyat: iqtisodiyot qulamoqda, lekin hukumat muvaffaqiyatlar bilan maqtanmoqda
The Washington Post yozishicha, AQSh iqtisodiyoti jiddiy muammolarga duch keldi, ammo Tramp ma’muriyati hamon hammasi joyida degan ko‘rinishni saqlayapti. 2025 yil boshida mamlakat iqtisodiyoti 0,3%ga qisqardi, holbuki 2024 yil oxirida 2,4% o‘sishga erishilgan edi. Bu pandemiyadan beri eng yomon ko‘rsatkich. Iqtisodchi Kris Rupki ochiqchasiga tan oldi: “O‘sish yo‘qoldi”. Bu holat qisman Trampning yangi boj stavkalari kuchga kirishidan oldin odamlarning ommaviy xarid qilishlari bilan bog‘liq, ammo holat o‘zgarishsiz qolmoqda — ishlar yomon.
Shunga qaramay, muammoni tan olish o‘rniga Oq uy buni “yaxshi yangilik” deb atamoqda. Savdo bo‘yicha maslahatchi Piter Navarro bu holatni “uning hayotidagi eng yaxshi salbiy o‘sish” deb ta’rifladi. Matbuot kotibi Karolin Livitt esa iqtisodiyot “tezlik olayotganini” aytdi. Tramp jamoasio muvaffaqiyatsizlikni yutuq deb ko‘rsatishga urinmoqda.
Yaqinda bo‘lib o‘tgan vazirlar yig‘ilishida Trampning yordamchilari uni mo‘jiza yaratgan odamdek maqtab yubordi. Bosh prokuror Pem Bondi Tramp 100 kun ichida fentanil dori vositasi orqali “258 million kishining hayotini saqlab qolganini” aytdi — bu AQSh aholisi sonining to‘rtdan uch qismini tashkil etadi. Savdo vaziri Xovard Lutnik esa fuqarolikni 5 million dollarga sotish g‘oyasini maqtadi, garchi bu taklif allaqachon rad etilgan bo‘lsa-da. Ichki ishlar vaziri Dug Borgam Trampni “qo‘rqmas” va uning jamoasini “tarixdagi eng yaxshisi” deb atadi.
Trampning o‘zi ham g‘alati bayonotlar bermoqda. U o‘zining savdo urushi tufayli do‘konlardagi bo‘sh javonlarni normal hol deb atadi: “bolalarga 30 ta emas, 2 ta qo‘g‘irchoq ham yetadi”. U benzin arzonlashganini (aslida narx o‘zgarmagan), turizm o‘sayotganini (aslida kamaymoqda), tuxum narxi 87% arzonlashganini (yolg’on fakt) da’vo qilmoqda. Ilon Mask yuritayotgan DOGE loyihasi milliardlab mablag‘ni tejashi kerak edi, ammo amalda mamlakat 135 milliard dollarlik zarar ko‘rdi.
Sudlar ham Trampga qarshi chiqmoqda. Ularning qarorlariga ko‘ra, moliya sektori xodimlarini ishdan bo‘shatish, fuqarolarning shaxsiy ma’lumotlaridan foydalanish yoki talabalarni norozilik aksiyalari uchun hibsga olish urinishlari noqonuniy hisoblanadi. Hatto Tramp tayinlagan ba’zi sudyalar ham uning harakatlarini noqonuniy deb topmoqda. Masalan, Texasdagi bir sudya eski qonunga tayanib deportatsiya qilishni taqiqladi, boshqa bir sudya esa bir AQSh fuqarosining hech qanday asossiz deportatsiya qilinganidan shubhalandi.
Endilikda Oq uy o‘z g‘oyalarini Tramp tarafdori bo‘lgan blogerlar va saytlar orqali tarqatmoqda. Ular soliq idorasini bekor qilish, Grenlandiyaning Xitoy bilan “fitnalari” yoki Britaniyada so‘z erkinligidan shikoyat qilish kabi g‘alati mavzularni muhokama qilmoqda. Bir bloger hatto deportatsiyalar tufayli “Uber haydovchilari yana ingliz tilida gapiryapti” deb minnatdorchilik bildirdi.
Tramp pozitsiyasi zaiflashmoada, lekin islohotlar o‘rniga u OAV va so‘rovnomalarni soxtalikda ayblamoqda. U va’da qilgan 90 kun ichida 90 ta savdo kelishuvi hali hanuz faqat “eskizlar” holida. Iqtisodiyot inqirozda, sudlar qarshi, lekin Oq uy xayoliy dunyoda yashamoqda, u yerda hamma narsa “a’lo darajada”. Ammo haqiqatni aldab bo‘lmaydi — muammolar o‘z-o‘zidan yo‘qolmaydi, deydi ekspertlar.
G’arbiy alyans
The Washington Post yozishicha, AQSh iqtisodiyoti jiddiy muammolarga duch keldi, ammo Tramp ma’muriyati hamon hammasi joyida degan ko‘rinishni saqlayapti. 2025 yil boshida mamlakat iqtisodiyoti 0,3%ga qisqardi, holbuki 2024 yil oxirida 2,4% o‘sishga erishilgan edi. Bu pandemiyadan beri eng yomon ko‘rsatkich. Iqtisodchi Kris Rupki ochiqchasiga tan oldi: “O‘sish yo‘qoldi”. Bu holat qisman Trampning yangi boj stavkalari kuchga kirishidan oldin odamlarning ommaviy xarid qilishlari bilan bog‘liq, ammo holat o‘zgarishsiz qolmoqda — ishlar yomon.
Shunga qaramay, muammoni tan olish o‘rniga Oq uy buni “yaxshi yangilik” deb atamoqda. Savdo bo‘yicha maslahatchi Piter Navarro bu holatni “uning hayotidagi eng yaxshi salbiy o‘sish” deb ta’rifladi. Matbuot kotibi Karolin Livitt esa iqtisodiyot “tezlik olayotganini” aytdi. Tramp jamoasio muvaffaqiyatsizlikni yutuq deb ko‘rsatishga urinmoqda.
Yaqinda bo‘lib o‘tgan vazirlar yig‘ilishida Trampning yordamchilari uni mo‘jiza yaratgan odamdek maqtab yubordi. Bosh prokuror Pem Bondi Tramp 100 kun ichida fentanil dori vositasi orqali “258 million kishining hayotini saqlab qolganini” aytdi — bu AQSh aholisi sonining to‘rtdan uch qismini tashkil etadi. Savdo vaziri Xovard Lutnik esa fuqarolikni 5 million dollarga sotish g‘oyasini maqtadi, garchi bu taklif allaqachon rad etilgan bo‘lsa-da. Ichki ishlar vaziri Dug Borgam Trampni “qo‘rqmas” va uning jamoasini “tarixdagi eng yaxshisi” deb atadi.
Trampning o‘zi ham g‘alati bayonotlar bermoqda. U o‘zining savdo urushi tufayli do‘konlardagi bo‘sh javonlarni normal hol deb atadi: “bolalarga 30 ta emas, 2 ta qo‘g‘irchoq ham yetadi”. U benzin arzonlashganini (aslida narx o‘zgarmagan), turizm o‘sayotganini (aslida kamaymoqda), tuxum narxi 87% arzonlashganini (yolg’on fakt) da’vo qilmoqda. Ilon Mask yuritayotgan DOGE loyihasi milliardlab mablag‘ni tejashi kerak edi, ammo amalda mamlakat 135 milliard dollarlik zarar ko‘rdi.
Sudlar ham Trampga qarshi chiqmoqda. Ularning qarorlariga ko‘ra, moliya sektori xodimlarini ishdan bo‘shatish, fuqarolarning shaxsiy ma’lumotlaridan foydalanish yoki talabalarni norozilik aksiyalari uchun hibsga olish urinishlari noqonuniy hisoblanadi. Hatto Tramp tayinlagan ba’zi sudyalar ham uning harakatlarini noqonuniy deb topmoqda. Masalan, Texasdagi bir sudya eski qonunga tayanib deportatsiya qilishni taqiqladi, boshqa bir sudya esa bir AQSh fuqarosining hech qanday asossiz deportatsiya qilinganidan shubhalandi.
Endilikda Oq uy o‘z g‘oyalarini Tramp tarafdori bo‘lgan blogerlar va saytlar orqali tarqatmoqda. Ular soliq idorasini bekor qilish, Grenlandiyaning Xitoy bilan “fitnalari” yoki Britaniyada so‘z erkinligidan shikoyat qilish kabi g‘alati mavzularni muhokama qilmoqda. Bir bloger hatto deportatsiyalar tufayli “Uber haydovchilari yana ingliz tilida gapiryapti” deb minnatdorchilik bildirdi.
Tramp pozitsiyasi zaiflashmoada, lekin islohotlar o‘rniga u OAV va so‘rovnomalarni soxtalikda ayblamoqda. U va’da qilgan 90 kun ichida 90 ta savdo kelishuvi hali hanuz faqat “eskizlar” holida. Iqtisodiyot inqirozda, sudlar qarshi, lekin Oq uy xayoliy dunyoda yashamoqda, u yerda hamma narsa “a’lo darajada”. Ammo haqiqatni aldab bo‘lmaydi — muammolar o‘z-o‘zidan yo‘qolmaydi, deydi ekspertlar.
G’arbiy alyans
03.05.202506:08
Italiyada Makronni Rim papasi saylovlariga ta'sir o‘tkazishga va taxtga o‘z nomzodini ilgari surishga urinishda gumon qilishmoqda — Le Monde
Maqolada qayd etilishicha, bu shubhalarga Fransiya prezidenti Emmanuel Makronning papa Fransiskning vafotidan keyin Rimda fransuz kardinallari va Sant'Egidio harakati rahbari bilan uchrashuvlari sabab bo‘lgan.
Mazkur harakat tomonidan ko‘rsatilishi mumkin bo‘lgan nomzod — kardinal Dzuppi bo‘lib, uning pozisiyasi Italiya bosh vaziri Jorjia Meloni hukumatining siyosatidan farq qiladi.
Strategic Focus: Central Asia - LIVE
Maqolada qayd etilishicha, bu shubhalarga Fransiya prezidenti Emmanuel Makronning papa Fransiskning vafotidan keyin Rimda fransuz kardinallari va Sant'Egidio harakati rahbari bilan uchrashuvlari sabab bo‘lgan.
Mazkur harakat tomonidan ko‘rsatilishi mumkin bo‘lgan nomzod — kardinal Dzuppi bo‘lib, uning pozisiyasi Italiya bosh vaziri Jorjia Meloni hukumatining siyosatidan farq qiladi.
Strategic Focus: Central Asia - LIVE
显示 1 - 24 共 129
登录以解锁更多功能。