⭕️ملزومات مذاکرات هسته‌ای با ترامپ در عصر توییتری‌شدن سیاست
✍🏻محمد رهبری
🔻سخنان شب گذشته دونالد ترامپ درباره آغاز مذاکرات ایران و آمریکا از روز شنبه در سطوح بالا، نشان‌دهنده ورود مسأله مذاکرات هسته‌ای به مرحله‌ای جدید است. این اظهارات بسیاری را غافلگیر کرد، زیرا از مذاکراتی خبر داد که پیش‌تر به‌صورت محرمانه و پشت پرده پیگیری می‌شد. این موضوع حتی در شبکه‌های اجتماعی دستمایه طنز قرار گرفت و برخی کاربران، ترامپ را به‌عنوان شخصیتی «دهن‌لق» توصیف کردند.
🔻با این حال، واقعیت این است که رفتار ترامپ نه ناشی از بی‌احتیاطی کلامی، بلکه نتیجه یک استراتژی رسانه‌ای هدفمند است. این استراتژی را می‌توان در چارچوب سه مفهوم «پوپولیسم رسانه‌ای»، «اقتصاد توجه» و «سیاست نمایشی» تحلیل کرد؛ این استراتژی‌ها تاکنون به موفقیت او در عرصه سیاسی یاری رسانده‌اند.
🔻ترامپ از توییتر به‌عنوان ابزاری برای دور زدن رسانه‌های جریان اصلی و نخبگان سیاسی بهره می‌گیرد تا ارتباطی بی‌واسطه با هوادارانش برقرار کند. او همچنین با اظهارات غیرمنتظره و جنجالی، تلاش می‌کند بر چرخه‌های خبری مسلط شود و رسانه‌ها را وادار کند که پیوسته به او بپردازند. این رویکرد به او امکان می‌دهد جریان خبری را در کنترل خود نگه دارد. افزون بر این، رفتار او را می‌توان ذیل سیاست نمایشی نیز بررسی کرد؛ او با خلق لحظات جنجالی، سیاست را به یک نمایش رسانه‌ای تبدیل کرده که توجه مخاطبان را به خود معطوف می‌کند.
🔻توییتر، به‌عنوان پلتفرمی که برای واکنش‌های سریع و کوتاه طراحی شده، بستر مناسبی را برای اجرای این استراتژی‌ها فراهم کرده است. این پلتفرم به ترامپ امکان می‌دهد ایده‌های پوپولیستی را به شکلی مؤثر ارائه دهد، نظر عامه مردم را بدون واسطه‌گری نخبگان جلب کند و میزان اقبال عمومی را از طریق معیارهایی مانند تعداد لایک‌ها به نمایش بگذارد. او همچنین با اظهاراتی جنجالی و گاه قطب‌بندی‌کننده، چرخه‌های خبری را به‌سرعت تحت تأثیر قرار می‌دهد.
🔻پوپولیسم فزاینده، قطب‌بندی شدید و گرایش به رادیکالیسم، از ویژگی‌های بارز سیاست توییتری‌شده‌ای است که رفتارهای ترامپ را نیز می‌توان در این چارچوب ارزیابی کرد. این تحول، کنشگری سیاسی و رسانه‌ای را چه در سطح داخلی و چه در عرصه بین‌المللی به شکلی جدیدی بازتعریف کرده است که بی‌توجهی به آن می‌تواند پیامدهای جدی به دنبال داشته باشد.
🔻به‌عنوان یک نمونه تاریخی، در سال ۱۳۹۱، ایران و آمریکا ماه‌ها مذاکرات غیرمستقیم داشتند که از دید عموم پنهان ماند. اما اکنون، ترامپ با یک توییت یا اظهارنظر جنجالی، این‌گونه فرآیندها را علنی می‌کند تا ابتکار عمل رسانه‌ای را در دست گیرد. این رویکرد، که در دهه‌های گذشته کمتر دیده می‌شد، نشان‌دهنده تغییر پارادایم در دیپلماسی است؛ تغییری که از محرمانگی به سمت نمایش عمومی حرکت کرده است.
🔻این وضعیت، ایران را به کنشگری رسانه‌ای متفاوتی ملزم می‌کند. با تحولات فناورانه، دنیای ارتباطات نسبت به یک دهه پیش دگرگون شده و مواجهه با بازیگری که از ابزارهای نوین ارتباطی به بهترین شکل بهره می‌برد، نمی‌تواند در چارچوب‌های سنتی گذشته محدود بماند. یک دهه پیش، مفهومی به نام «دیپلماسی توییتری» وجود نداشت، اما امروز ترامپ با تسلط بر این ابزار، اهداف خود را پیش می‌برد.
🔻در برابر چنین رویکردی، دیپلماسی دیگر نمی‌تواند صرفاً به مذاکرات پشت پرده محدود شود. پذیرش سطحی از شفافیت عمومی، نه به معنای افشای جزئیات حساس، بلکه ارائه روایت‌های کنترل‌شده برای شکل‌دهی به افکار عمومی، همراه با چابکی در موضع‌گیری‌های رسانه‌ای، می‌تواند به بازیگرانی مانند ایران کمک کند تا در این فضا مؤثرتر عمل کنند. امری که هوشمندی بالا و بازنگری در مناسبات سیاسی-رسانه‌ای را می‌طلبد. در غیر این صورت، این ترامپ خواهد بود که روایت غالب را برای افکار عمومی در ایران شکل می‌دهد و از طریق توییت‌ها و مواضع خود، بر اقتصاد ایران، از جمله نرخ دلار، تأثیر می‌گذارد.
@MohammadRahbari
