انفجار بندرعباس بلحاظ زمانی در تقاطع سه حادثه مهم منطفه‌ای رخ داده‌است. نخست تعارضات ایران و اسراییل پس از هفتم اکتبر، دوم تشدید تعارض هند و چین بویژه پس از بحران روابط هند و پاکستان و در نهایت سومین دور مذاکرات ایران و امریکا در مسقط. اگر این حادثه را یک خرابکاری امنیتی بحساب آوریم بایستی آن را سرریز این سه حادثه در مهمترین بندر تجاری ایران بحساب آورد؛ بندری که بخش مهمی از روابط تجاری ایران بوسیله این بندر انجام میگردد.
در نگاه اول معتقدم که این انفجار تعامل اقتصادی ایران و چین را هدف گرفته‌است. رقابتهای هند و چین در سالهای اخیر شدت یافته که همسویی پاکستان و چین و نقش ایران در اتصال جاده ابریشم به ترکیه و عراق از این منظر مورد توجه است. همانطور که بندر چابهار در جنگ ۱۹۷۱ بین هند و پاکستان نقش مهمی در پشتیبانی از پاکستان داشت. هند امروز روابط تجاری ایران و چین را موازنه‌ای بسود پاکستان بعنوان شریک تجاری چین میبیند از این رو انفجار بندرعباس را میتوان سرریز تعارض هند و پاکستان فهمید. بخش مهمی از تعارضات ناحیه بلوچستان در ایران و پاکستان برآیند لابی هند در این منطقه است. پیشتر حمله به پاسگاه سراوان پس از دیدار شهباز شریف و ابراهیم رییسی در چابهار در سال ۲۰۲۳ را میتوان ذیل طرح هند فهمید. علاوه بر این ماجرای پهلوگیری کشتی چینی حامل سوخت بالستیک در بندرعباس در هفته‌های گذشته میتواند این فرض را تقویت کند.
از سوی دیگر مذاکرات ایران و امریکا در مسقط یک معارض بزرگ یعنی امارات را دارد. برخلاف دید رسانه‌های ایرانی مهمترین رقیب منطقه‌ای گفتگوی ایران و امریکا، نه اسرایبل و روسیه بلکه "امارات" است؛ چنانچه امارات یک دهه پیش از طریق لابی یوانی نقش زیادی در شکست برجام و تشدید تحریم علیه ایران داشت. امارات در فضای تحریم ایران امکان توسعه دارد و نقشی همچون "شهر بر فراز قله" نسبت به ایران را داراست؛ مانند نقشی که اندونزی و مالزی در دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ در برابر چین (پیش از پیوستن به سازمان تجارت جهانی) داشتند. همانطور که پیوستن چین به تجارت جهانی باعث تضعیف مالزی شد؛ امارات هم پیوستن ایران به تعاملات جهانی را معارض توسعه خود میبیند.
در سطح کلان با توجه به نقش هند و امارات، این انفجار را میتوان ذیل تعارض راهگذر هندوعربی (IMEC) با ایران و همکاری تجاری ایران و چین فهمید. سرریز بحران هند و پاکستان و نیز تعارض امارات با مذاکرات ایران و امریکا را با مخرج مشترک راهگذر هندوعربی با نقش بندرعباس در تعامل ایران و چین باید فهمید.
✅@Seidnima70
