سالگشت درگذشت عَلَم
در مطبوعات ایران
متنفذ اما سرسپرده
امیرحسین عباسی | کارشناس ارشد علوم سیاسی
هم میهن، ۲۵ فروردین ۱۴۰۴
بمناسبت۷ اردیبهشت
سالگشت درگذشت عَلَم
در مطبوعات ایران
متنفذ اما سرسپرده
امیرحسین عباسی | کارشناس ارشد علوم سیاسی
هم میهن، ۲۵ فروردین ۱۴۰۴
...پس از انقلاب ایران، مخالفان شاه کوشیده اند هرچه را به رژیم پیشین باز می گردد با بدبینی و بدگمانی تعبیر کنند و همه چیز را سیاه ببینند. از سوی دیگر برخی از هواخواهان سلطنت یا انقلابیون سرخورده ای که اکنون در حسرت گذشته هستند چیزی مگر درخشش و روشنایی در آن روزگار گمشده نمی یابند. اکثریت مردم هم درست نمی دانند چه به سرشان آمده است و اطلاعات و داوری آنان بستگی به این دارد که با چه کسی طرف هستند و زندگی روزانه آنان چه گونه برگزار می شود.
واقعیت این است که در نظام پیشین از دموکراسی و آزادی گفتار و مشارکت سیاسی خبری نبود. ولی با این همه در زمینه های اجتماعی و اقتصادی به رغم کوتاهی هایی که شد و انتقادهایی که می توان کرد، کارهای بسیار انجام یافت که چهرهٔ ایران را به کلی دگرگون ساخت.
از سوی دیگر، برخی از هواخواهان رژیم پیشین شاه را به عرش می برند و می خواهند به هر ترتیب شده است به گمان خود ثابت کنند که نظام او هیچ ایرادی نداشت، کشور در شاهراه پیشرفت بود و به دروازه های تمدن بزرگ رسیده بودیم و همه دنیا حسرت ما را می خوردند. روشن نیست چه گونه ناگهان نیروهای اهریمنی داخلی و رهبران ساده لوح بیگانه که از قضا متفق ایران بودند دست به دست یک دیگر دادند...
این گونه طرز فکر در میان بسیاری از هم میهنان ما وجود دارد در نتیجه به جای کوشش برای درک حقیقت راه افسانه پیش می گیرند و به جهانی خیالی و نیروهایی ناپیدا و اثبات ناپذیر روی می آورند و با به کار بردن فعل سوم شخص جمع، همه مسائل سیاسی را به آسانی حل می کنند: خواستند که چنین شود، آن یک را بردند و این یک را آوردند...
کی خواست؟ کی برد و کی آورد؟ متأسفانه بسیاری نیز این کلّی بافیها را بی گفت وگو می پذیرند و نیازی به ارائه مدرک و تحلیل رویدادها و سنجش منطقی این گونه مدعاها نمی بینند. چنین شیوه فکری نه تنها بی پایه و دور از هرگونه ارزش علمی است بلکه نسبت به مردمی که توانسته اند در برابر تندبادهای تاریخ بایستند و هویت ملی خود را حفظ کنند توهین آمیز است. انکار اصالت برای مردم ایران و نقش اساسی آنان در تعیین سرنوشت خود چیزی مگر تنبلی ذهنی یا نداشتن دانش سیاسی یا هر دو نمی تواند باشد.
یکی از پیامدهای چشمگیر انقلاب این بوده است که ایرانیان چه در درون و چه در بیرون کشور به خود آمده اند و در جست و جوی شناخت بهتر دوران خویش و فرآیندی هستند که وضع را به امروز کشانده است. این روند بسیار دلگرم کننده است و رفته رفته ما را از کلی بافی های بی سروته دور و زمینه را برای آگاهی درست تر از گذشته و حال خویش آماده می سازد.
در چنین شرایطی ارزش یادداشتهای عَلَم روشن می شود، زیرا نه تنها خواننده را با شیوه کار و اندیشه شاه و اطرافیان او آشنا می کند بلکه عامل هایی که به تدریج دست به دست هم دادند و زمینه را برای ناخرسندی مردم و انقلاب و فرو پاشیدن نظام شاهنشاهی فراهم آوردند در آن به خوبی دیده می شوند.
اندیشیدن درباره آنها می تواند درس عبرتی برای مردم و مسئولان کنونی و آینده ایران باشد که چه کارهایی را بکنند یا نکنند، از خودکامگان بپرهیزند و از شرکت دادن مردم در کارها نهراسند و با آنان همچون کسان نابالغ رفتار نکنند و با خواسته های آنان نستیزند...*
رهبران استقلال آمریکا چه واکنشی نشان می دادند اگر چند میانجی ایرانی سوار کشتی هایی شده بودند که در بوستون لنگر انداخته بود و از مهاجرنشینان می خواستند که بسته های چای را به دریا نیندازند؟
دکتر موسی غنی نژاد:
- ۲۶ تیر ۱۳۲۸ : امضاء قرارداد الحاقی (گس- گلشائیان) در دولت ساعد.
- ۲۸ تیر ۱۳۲۸ : ارسال لایحه قرارداد به مجلس پانزدهم و تصویب آن در جلسه مشترک کمیسیون دارایی و کمیسیون بازرگانی و پیشه و هنر.
- ۱ مرداد ۱۳۲۸ : آغاز بحث در مورد لایحه در صحن علنی.
- ۶ مرداد ۱۳۲۸ : پایان دوره پانزدهم مجلس شورای ملی.
- ۲۰ بهمن ۱۳۲۸ : افتتاح دوره شانزدهم مجلس شورای ملی.
- ۲۸ اسفند ۱۳۲۸ : استعفای دولت ساعد و رای تمایل به علی منصور برای تشکیل کابینه.
- ۳۰ خرداد ۱۳۲۹ : تشکیل کمیسیون نفت در مجلس به تقاضای نخست وزیر (علی منصور) و ارجاع لایحه ی نفت (قرارداد الحاقی) به آن. این کمیسیون ۱۸ عضو داشت. از این ۱۸ عضو تنها پنج نفر از اعضای جبهه ی ملی بودند. منصور پیش از آغاز به کار کمیسیون استعفاء داد.
- ۵ تیر ۱۳۲۹ : صدور فرمان نخست وزیری سپهبد رزم آرا.
- ۴ آذر ۱۳۲۹ : مخالفت کمیسیون نفت با لایحه نفت (قرارداد الحاقی) به اتفاق آراء. در همین جلسه، کمیسیون، پیشنهاد جبهه ی ملی در خصوص ملی کردن صنعت نفت را رد کرد.
- ۵ دی ۱۳۲۹ : پس گرفتن لایحه نفت از مجلس توسط دولت.
- ۲۱ دی ۱۳۲۹ : تایید گزارش کمیسیون نفت مبنی بر مخالفت با لایحه ی نفت (قرارداد الحاقی گس - گلشائیان) توسط مجلس. در همین جلسه مجلس طی یک طرح قانونی به کمیسیون ماموریت داد تا در ظرف دو ماه روشی را که دولت باید در تعقیب امر نفت در پیش بگیرد برای تصویب در مجلس معلوم دارد. از نمایندگان نیز خواسته شد تا ظرف دو هفته پیشنهادات خود را تقدیم کمیسیون کنند.
- ۲ اسفند ۱۳۲۹ : رزم آرا در برابر کمیسیون نفت گفت که اصولا با فکر ملی کردن مخالفتی ندارد منتهی شتابزدگی در این امر را مصلحت نمی داند.
- ۴ اسفند ۱۳۲۹ : سفیر انگلستان به رزم آرا اطلاع داد هیچ طرحی که متضمن ملی شدن صنعت نفت ولو در آینده دور باشد، مورد قبول انگلستان قرار نخواهد گرفت. در عوض پیش نویس طرحی بر مبنای تنصیف منافع در اختیار رزم آرا قرار گرفت که او می بایست آن را به تصویب کمیسیون نفت برساند.
- ۱۲ اسفند ۱۳۲۹ : رزم آرا در کمیسیون نفت حاضر شد و گفت که موضوع نفت را به متخصصین ارجاع کرده و نباید در این باره بدون مطالعه و تهیه مقدمات اقدام شود.
- ۱۶ اسفند ۱۳۲۹ : رزم آرا ترور شد.
- ۱۷ اسفند ۱۳۲۹ : تصویب پیشنهاد ملی شدن صنعت نفت در کمیسیون به اتفاق آرا. (این بار پیشنهاد ملی شدن بصورت ۲+۵ ارائه شد. یعنی علاوه بر اعضای جبهه ملی در کمیسیون که پنج نفر بودند، فرامرزی و بهبهانی نیز پیشنهاد را امضا کرده بودند.)
- ۲۱ اسفند ۱۳۲۹ : حسین علاء مامور تشکیل کابینه شد.
- ۲۴ اسفند ۱۳۲۹ : رای مثبت نمایندگان مجلس شورای ملی به گزارش کمیسیون و مصوبه ی ملی شدن. (از ۱۳۱ نماینده، ۹۵ نفر حاضر بودند که همگی به گزارش رای مثبت دادند.)
- ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ : تایید مصوبه کمیسیون در مجلس سنا.
سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): کتاب «از مصدق تاریخی تا مصدق اسطوره‌ای» که نخستین‌بار در اواخر مردادماه منتشر شد، در اسفند ماه به چاپ دوم رسید. به دلیل استقبال از این کتاب، به مناسبت ۲۹ اسفند، سالروز ملی شدن صنعت نفت، با علی‌اصغر سیدآبادی، نویسنده کتاب گفت‌وگو کرده‌ایم. علی‌اصغر سیدآبادی که بیشتر به‌عنوان نویسنده ادبیات کودک و نوجوان شناخته می‌شود، اما سابقه‌ی فعالیت در حوزه‌ی اندیشه و فرهنگ را هم در کارنامه‌اش دارد. او سال‌ها در روزنامه‌های گوناگون به‌عنوان دبیر گروه فرهنگی و اندیشه فعالیت کرده است. اما انتشار این کتاب و بازتاب گسترده‌ی آن باعث شد که از او بپرسیم.
۱- آیا مخالفت با شرکت نفت انگلیس و ایران که یک شرکت خصوصی بود، کار درستی بود؟
۲- آیا وقتی مردم ایران اصلا خبر نداشتند که نفتی در زیر زمین دارند، ملی کردن شرکتی که نفت را کشف و استخراج کرد، کار درستی بود؟
۳- آیا ناسیونالیسم مصدق از نوع ناسیونالیسم رومانتیک بود و او اجنبی ستیز بود؟
۴- آیا مصدق پوپولیست بود؟
۵- آیا رفتار مصدق با خانواده شاه درست بود؟ و آیا درست بود که شرایطی ایجاد شود که سفرای انگلیس و آمریکا ناچار به ملاقات مخفیانه با شاه شوند؟
۶- آیا مصدق مجلس را منحل کرده بود و در این صورت آیا شاه حق عزل او و نصب دیگری را نداشت؟
- نقد مشخص منتقدان به مصدق این است که مصدق باید نفت را به بخش خصوصی واگذار می کرد!
اعتمادی کار خود را با نقاشی انتزاعی(آبستره) شروع کرد و در ادامه به نقاشی رنگ روغن و سپس مداد رنگی و کلاژ روی آورد. آثار او اولین بار در سال ۱۳۴۷ در تالارقندریز تهران روی دیوار رفت. از نمایشگاه های سال های اخیرش می توان به نمایشگاه انفرادی وی در گالری گلستان در سال ۱۳۸۲ اشاره کرد. او نمایشگاه های انفرادی و گروهی بسیاری هم در بال (سوئیس) پکن، پاریس، لس آنجلس، ونکوور و دهلی نو برپا کرده است. اعتمادی به تشویق آل احمد که استعداد او را تشخیص داده بود نزد بهمن محصص نقاشی را فرا گرفت. هنرمندانی همچون آویش خبره زاده برنده بی ینال ونیز و زنده یاد صادق تیرافکن را از شاگردان او شمرده اند. تصویر پیوست کار این نقاش برجسته است که در سال ۱۳۵۹ با تکنیک مداد رنگی روی مقوا خلق شده است. روحش شاد و یادش گرامی.
