Notcoin Community
Notcoin Community
Whale Chanel
Whale Chanel
Proxy MTProto
Proxy MTProto
Notcoin Community
Notcoin Community
Whale Chanel
Whale Chanel
Proxy MTProto
Proxy MTProto
زبان‌ورزی avatar
زبان‌ورزی
زبان‌ورزی avatar
زبان‌ورزی
🍁 How to use rhetoric to get what you want

How do you get what you want, using just your words? Aristotle set out to answer exactly that question over two thousand years ago with a treatise on rhetoric. Camille A. Langston describes the fundamentals of deliberative rhetoric and shares some tips for appealing to an audience's ethos, logos, and pathos in your next speech.

©️ TED Website or YouTube (2016)
🍁 فرهنگستان: به‌جای «پین‌کردن»، «سنجاق‌کردن» بگویید

💬 نسرین پرویزی (معاون واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی):

در شبکه‌های اجتماعی، واژهٔ «پین» به قابلیتی گفته می‌شود که کاربران از طریق آن می‌توانند پیام‌ها یا فرسته‌های مهم را در بالای صفحه‌ خود ثابت نگه دارند تا دسترسی به آنها آسان‌تر شود.

فرهنگستان زبان و ادب فارسی با توجه به همین کاربرد زیاد، واژهٔ «سنجاق» را معادل «پین» و «سنجاق‌کردن» را معادل فعل آن یعنی «پین‌کردن» تصویب کرد.

کاربران فارسی‌زبان به‌جای عبارت pinned post نیز از «فرستهٔ سنجاق‌شده» استفاده کنند.

©️ خبرگزاری صدا و سیما (۱۴۰۴/۲/۹) | #واژه‌شناسی
25.04.202507:34
🍁 زبان علم و‌ سواد

✍🏻 امید طبیب‌زاده:

زبان‌ها از حیث توانایی در بیان مفاهیم علمی دارای مدارج گوناگونی هستند و بالاترین درجه در حال حاضر متعلق به زبان انگلیسی است! مثلاً بسیاری از قبایل شکارچی در جنگل‌های برزیل کلاً فاقد چیزی به نام زبان علم هستند، یا زبان فارسی در ایران تا حدود سطح لیسانس را در بسیاری از علوم پوشش می‌دهد، و یا زبان‌های آلمانی و فرانسوی حتی به دوره‌های دکترای تخصصی رسیده‌اند، اما در نهایت هر دانشمندی که بخواهد مقاله‌ای فوق‌تخصصی در یکی از علوم دقیق بنویسد، اهل هرکجا که باشد، ناچار است مقاله‌اش را به زبان انگلیسی بنویسد، زیرا می‌داند نوشتن مطلبی علمی که تعداد انگشت‌شماری خواننده پراکنده در کل جهان دارد، به هر زبانی جز انگلیسی به ضرر خودش تمام می‌شود. در حال حاضر، زبان انگلیسی زبان اصلیِ علم است، و این نه از آن روست که انگلیسی در ذات خودش برتر از زبان‌های دیگر است، بلکه به این دلیل است که به‌علل تاریخی و سیاسی مبدل به زبان بین‌المللی و، در نتیجه، زبان تمام دانشمندان جهان شده و به‌مرور برای این مهم آمادگی یافته است. روزگاری زبان لاتین چنین نقشی داشت، روزگاری دیگر فرانسوی، و حالا نوبت به زبان انگلیسی رسیده است.

نخستین گام در یادگیریِ علم با سوادآموزی آغاز می‌شود، و در ایران زبان فارسی از دیرباز تاکنون به علل تاریخی و سیاسی زبان سواد و علم بوده است. کسانی که می‌خواهند زبان دیگری جز فارسی را در مدارس و دانشگاه‌های برخی مناطق ایران جایگزین فارسی بکنند یا متوهمانی هستند که کوچک‌ترین تصوری از دشواری‌های عظیم چنین هدفی ندارند، یا سیاست‌پیشگانی هستند در پی سربازگیری برای اهداف خود. درست است که هر زبانی به‌طور بالقوه می‌تواند زبان علم باشد، اما تا زبانی به‌طور بالفعل به چنین مرتبه‌ای برسد، به امکانات و برنامه‌ریزی‌های عظیمی نیاز دارد.

متأسفانه به علت اهمال حکومت‌ها، سهم همهٔ ایرانیان از حیث توانایی در استفاده از زبانِ سواد و علم مساوی نبوده است؛ کودکان بسیاری در ایران هستند که زبان مادری‌شان فارسی نیست و هنگام ورود به مدرسه، زبان فارسی بلد نیستند. اینان در همان آغاز راه علم‌آموزی باید دو وظیفهٔ دشوارِ زبان‌آموزی و سوادآموزی را هم‌زمان انجام دهند، و همین دشواری سبب می‌شود که عدهٔ زیادی ترک تحصیل کنند. انکار این واقعیت، خبطی نابخشودنی است که متأسفانه بدان عادت کرده‌ایم! راه‌حل این معضل را باید در سیاست‌های زبانی هوشمندانهٔ کشوری مانند آمریکا یافت که هر سال در نظام آموزش ابتدایی خود با انبوهی از کودکان تک‌زبانهٔ چینی و فیلیپینی و اسپانیایی و عربی و فارسی مواجه می‌شود، اما نهایتاً در سطح متوسطه هیچ مشکلی در امر آموزش علم به زبان انگلیسی به آنان ندارد.

©️از: کانال امید طبیب‌زاده (۱۴۰۴/۲/۵)

#️⃣ #زبان_انگلیسی #زبان_فارسی
🍁 سخنان «غیرعلمی» میرجلال‌الدین کزازی دربارهٔ زبان فارسی

«زبان پارسی از دید من زبانی است که با هیچ زبانی دیگر در جهان سنجیدنی است، اما همتای آن نیست‌. من دانشورانه به برهان بارها گفته‌ام و نوشته‌ام که زبان پارسی از دید ساختار پیشرفته‌ترین زبان است در میان زبان‌های شناخته‌شده. زبان پارسی به پَرند می‌ماند، به نرمی، به نغزی، به زبیایی پرند، که بافته‌ای است ابریشمین. زبان‌های دیگر در سنجش با این زبان به پلاس می‌مانند، که بافته‌ای است ستبر، درشت، دل‌آزار.» (فروردین ۱۴۰۴)

💡 پس‌نوشت: اینکه زبانی به «زیبایی پرند» یا به «دل‌آزاری پلاس» است از حیطهٔ علم خارج است، چون قابل بررسی علمی نیست. و دیگر اینکه، آن بخش از دیدگاه او که قابل بررسی است («زبان پارسی از دید ساختار پیشرفته‌ترین زبان است») هم مورد تأیید زبان‌شناسان نیست.

#⃣ #زبان_فارسی #اطلاعات_غلط
🍁 فرهنگستان: «گل‌پاک» معادل مصوّب «کلین‌شیت» است

💬 نسرین پرویزی (معاون واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی):

براساس مصوبهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سال ۱۳۹۴، واژهٔ «گل‌پاک» جایگزین فارسیِ اصطلاح پرکاربرد «کلین‌شیت» در فوتبال تصویب شد.

این واژه به عملکرد دروازه‌بانی اطلاق می‌شود که در یک بازی یا دورهٔ مشخص، موفق به بسته نگه‌داشتن دروازه خود می‌شود و هیچ گلی دریافت نمی‌کند.

انتظار می‌رود در گزارش‌های ورزشی، تحلیل‌ها و اخبار فوتبالی، واژهٔ «گل‌پاک» جایگزین کلمهٔ انگلیسیِ «کلین‌شیت» شود.

©️ خبرگزاری صدا و سیما (۱۴۰۴/۱/۱۷) | #واژه‌شناسی
01.04.202506:58
🍁 استفاده نیاکان ما از زبان برای ارتباط کلامی ۱۳۵ هزار سال پیش آغاز شد

✍🏻 ویشوام سانکاران:

براساس یک بررسیِ جدید از داده‌های ژنومی، انسان‌های نخستین ممکن است استفاده از زبان برای ارتباط را بیش از ۱۰۰ هزار سال پیش آغاز کرده باشند.

حدود هفت هزار زبان شناسایی‌شده در سراسر جهان صحبت می‌شود که پژوهشگران می‌گویند همهٔ آنها ریشه‌ای مشترک دارند و به زمانی بازمی‌گردند که گروه‌های انسان نخستین شروع به گسترش در سراسر جهان کردند. نیاکان ما طی میلیون‌ها سال تکامل، تواناییِ شناختی برای زبان را توسعه دادند و واژگان و دستور زبان را در قالب یک نظام بیانی با هم ترکیب کردند.

ظرفیت سخن‌گفتن در انسان‌ها دست‌کم ۱۳۵ هزار سال پیش پدیدار شد؛ یعنی بیش از ۱۰۰ هزار سال پس از آنکه این گونه برای نخستین‌بار در آفریقا ظهور کرد.

بررسیِ جدید که در مجله «فرانتیرز این سایکولوژی» (Frontiers in Psychology) شرح داده شده است، بیش از ۱۲ مطالعه ژنتیکی منتشرشده در ۱۸ سال گذشته را بررسی کرده و نشان می‌دهد که نخستین انشعاب انسان‌ها احتمالاً حدود ۱۳۵ هزار سال پیش رخ داده است.

پس از آنکه گروه‌های نخستین انسانی از نظر جغرافیایی از یکدیگر جدا شدند، هر زیرجمعیت دچار تغییرات ژنتیکی شد.

شیگرو میاگاوا، یکی از نویسندگان این مقاله از مؤسسهٔ فناوری ماساچوست (MIT) در ایالات متحده، گفت: «هر جمعیتی که در سراسر جهان منشعب شد، زبان انسانی دارد و همهٔ زبان‌ها با هم ارتباط دارند.» دکتر میاگاوا توضیح داد: «فکر می‌کنم با میزان بالایی از اطمینان بتوان گفت که نخستین انشعاب، حدود ۱۳۵ هزار سال پیش رخ داد، بنابراین ظرفیت زبانیِ انسان باید تا آن زمان یا حتی پیش از آن وجود داشته باشد.»

۱۵ مطالعه ژنومی که در این پژوهش بررسی شده‌اند به‌طور مشترک نشان می‌دهند که نخستین انشعاب‌های جغرافیایی چه زمانی آغاز شده‌اند. پژوهشگران با تجزیه‌ و تحلیل تنوع‌های ژنتیکی توضیح‌ داده‌شده در این بررسی‌ها توانستند زمان احتمالی را تخمین بزنند که در آن، هوموساپینس [انسان خردمند] هنوز یک گروه یکپارچه و بدون تقسیمات منطقه‌ای بود. آنها می‌گویند داده‌ها نشان می‌دهند نخستین انشعاب احتمالاً حدود ۱۳۵ هزار سال پیش رخ داده است.

آنها می‌گویند: «مطالعات اخیر در سطح ژنوم دربارهٔ واگرایی اولیه هوموساپینس که بر اساس چندریختی [یا پلی‌مورفیسم‌های] تک‌نوکلئوتیدی انجام شد، نشان می‌دهد که نخستین تقسیم جمعیتی در میان هوموساپینس از شاخهٔ اولیه تقریباً ۱۳۵ هزار سال پیش رخ داده است.»

از آنجا که تمام گسترش‌های بعدی گروه‌های انسانی به جمعیت‌هایی با تواناییِ زبانی کامل منجر شد، دانشمندان گمان می‌کنند ظرفیت زبان به‌عنوان ابزاری برای ارتباط، در آخرین زمان ممکن، حدود ۱۳۵ هزار سال پیش، قبل از نخستین انشعاب، وجود داشته است.

پژوهشگران نتیجه‌گیری می‌کنند: «اگر ظرفیت زبانی در زمان دیرتری توسعه یافته بود، انتظار داشتیم که برخی جمعیت‌های انسان مدرن بدون زبان باشند، یا شیوه‌ای کاملاً متفاوت از ارتباط داشته باشند، اما چنین چیزی وجود ندارد.»


«بر اساس حد پایین ۱۳۵ هزار سال برای زبان، ما پیشنهاد می‌کنیم که زبان ممکن است باعث ظهور گستردهٔ رفتارهای مدرن انسانی حدود ۱۰۰ هزار سال پیش شده باشد.»

©️ از: ایندیپندنت فارسی (۱۴۰۴/۱/۱۱)
06.05.202518:09
🍁 زبان فارسی در افغانستان

🎙 محمدکاظم کاظمی

©️ از: برنامه اصیل (۱۴۰۴/۲/۱۵)

#️⃣ #زبان_فارسی #فارسی_افغانستانی
29.04.202504:09
🍁 Mathematics and Language

✍🏻 Allen R. Angel et al:

Length
The basic unit of length in the metric system is the meter. In all English-speaking countries except the United States, meter is spelled “metre.” (Angel et al, 2017: 403)

Volume
In the metric system, volume may be expressed in terms of liters or cubic meters, depending on what is being measured. In all English-speaking countries except the United States, liter is spelled “litre.” (ibid: 405)

Mass versus Weight
Weight and mass are not the same. Mass is a measure of the amount of matter in an object. It is determined by the molecular structure of the object, and it will not change from place to place. Weight is a measure of the gravitational pull on an object. For example, the gravitational pull of Earth is about six times as great as the gravitational pull of the moon. Thus, a person on the moon weighs about 16 as much as on Earth, even though the person’s mass remains the same. In space, where there is no gravity, a person has no weight but does have mass. (ibid: 413)

Percent versus Percentage
When should the word percent be used and when should the word percentage be used? Although writing style manuals are not always consistent on the use of these words, a general rule is given below.

Percent (or the symbol %) accompanies a specific number. The word percent may also be used when a question is seeking a specific percent.

Example 1: Eighty percent of the people liked the movie.

Example 2: More than 80% (or 80 percent) of the boxes weighed more than 1 pound.

Example 3: If a worker’s salary increased from $35,000 to $38,000 what is the percent increase?

Percentage is used without a specific number.

Example 4: A large percentage of the population has had their flu shot.

Example 5: The percentage of the population that has been exposed to the virus is between 60% and 70%.

Some style manuals state that the word percent can be used in place of the word percentage on tables and graphs, and other places where space is limited. Also, in the United States, percent is usually written as one word, but in Europe and elsewhere it is often written using two words, per cent. Note, too, that when writing a percent at the beginning of a sentence […] the words should be written out. (ibid: 564)

Average
An average is a number that is representative of a group of data. There are at least four different averages: the mean, the median, the mode, and the midrange. (ibid: 747)

The mean is the sum of the data divided by the number of pieces of data. The median is the value in the middle of a set of ranked data. The mode is the piece of data that occurs most frequently (if there is one). The midrange is the value halfway between the lowest and highest values. (ibid: 796)

📚 Angle, Allen R. & Abbot, Christine, D. & Runde, Dennis, C. (2017). A Survey of Mathematics. 10th edition. USA: Pearson.
23.04.202506:12
🍁 Metric Prefixes

📚 Angle, Allen R. & Abbot, Christine, D. & Runde, Dennis, C. (2017: p397). A Survey of Mathematics. 10th edition. USA: Pearson.
اگر به مباحث زبانی و ترجمه‌ای علاقه دارید، می‌توانید به گروه «قلک زبان و ترجمه» (۱۳۹۹) بپیوندید:

🔗 t.me/+MeBEnDd2cK8xMDdk
🍁 زبان «منحوس» انگلیسی!

💬  مهدی کوچک‌زاده (هنگام نشان‌دادن تصویری از عملکرد بانک جهانی در مجلس):

00:32 با کمال شرمندگی به زبان «منحوس» انگلیسی، برای مردم می‌خوانم، شما همکاران که استاد هستید.

02:20 قالیباف: آقای کوچک‌زاده شاید توجه نداشتند. دربارهٔ زبان انگلیسی نکته‌ای گفتند، که به نظرم اشتباه لفظی بود؛ من عذرخواهی می‌کنم.

🎥 از: خبرگزاری مهر (۱۴۰۴/۱/۱۷) | #زبان_انگلیسی
29.03.202521:11
🍁بدعتی خطرناک و بنیان‌کن

▪️دربارۀ ضرورت استفاده از زبان فارسی از سوی دولتمردان

✍🏻 نیوشا طبیبی‌‏گیلانی:

خدایش بیامرزد، استادی داشتم ــ استاد مرتضی خان‌ورزی ــ که در شکستنِ رسم و سنت می‌فرمود: «شکستن سنت و عادت کار خوبی است تا آنجا که بنیان‌کن نشود.» و چه درست می‌فرمود. خبر مکاتبهٔ استاندار آذربایجان غربی با رئیس‌جمهور به زبان ترکی از همان سنت شکنی‌هایی است که می‌تواند «بنیان کن» باشد.

سنت هزارسالهٔ حکمرانیِ ایرانی بر این پایه و توافق استوار شده که همگان زبان‌ بین‌الاقوامی فارسی را به‌عنوان زبان رسمی کشور پذیرفته‌اند. دوسوم و بلکه بیشتر از این هزار سال را خاندان‌های ترک و ترک‌زبان بر ایران فرمان رانده‌اند. از غزنویان و سلجوقیان گرفته تا صفویه و قاجاریه، همهٔ این پادشاهان تبار و زبان ترکی داشته‌اند.

اما همین حکمرانان چنان به آداب و الزامات حکمرانی در این سرزمین چندین‌قومی آشنا بوده‌اند که هرگز نخواسته‌اند زبان خانگیِ خودشان را به کل ایران تحمیل کنند. حتی نخواسته‌اند که مکاتبات رسمی با حاکمان ولایات ــ که معمولاً هم‌زبان و هم‌قبیلهٔ خودشان بوده‌اند را ــ جز به زبان فارسی رسمی به زبان دیگری انجام دهند. حتی هلاگو و الجایتو و پادشاهان مغول ایران هم زبان فارسی را به‌عنوان زبان رسمی حکومتی به رسمیت می‌شناخته‌اند. هلاگو از رشیدالدین فضل‌الله می‌خواهد که تاریخ مغول را به فارسی بنویسد. در تاریخ بیهقی فقط چند بار از ترکی حرف‌زدن مسعود غزنوی یاد می‌شود.

حالا در میانهٔ اتفاقات نامیمونی که در ارومیه افتاده و شائبهٔ همراهی و همدلی و جانب‌گیری هم متوجه مسئول استان است، خبر مکاتبهٔ ایشان با رئیس‌جمهور آن هم به زبان ترکی می‌رسد! این بدعتی است بد و خطرناک و در راستای مقدمه‌چینی برای اتفاقاتی شوم و سیاه.

رئیس‌جمهور خوش‌نیت و نرم‌خوی ما، حتی اگر می‌خواهند به روش خود با وفاق و آرامی با این تخلف از روش و منش و قانون و عرف حکومت‌داریِ ایرانی روبه‌رو شوند، وفق همان نهج‌البلاغه‌ای که احاطه‌ای نیک بر آن دارند، باید این استاندار را به‌فوریت و آشکارا و با قاطعیت عزل کنند تا دیگر کسی به هیچ بهانه‌ای درصدد ایجاد خصوصیت ویژه و به خیال خود تشکیل گروه و دسته‌ای در کار حکومت برنیاید.

این بدعتی آشکار است که باید جدی گرفته شود. اگر به تعبیر معاون اول، هر استاندار باید با اختیارات رییس‌جمهور استانی به کار مشغول باشد و بعد هم بخواهد با زبان قومی خود کارهای اداری و مدیریتی را انجام دهد، دیگر چه چیزی از تمامیت ارضی و وحدت ملی باقی می‌ماند؟ این زیاده‌روی چندان است که حتی از قواعد فدرالیسم هم عبور می‌کند.

©️ از: هم‎میهن (۱۴۰۴/۱/۹)

#️⃣ #زبان_فارسی #زبان_و_سیاست
05.05.202504:24
🍁 «چرا ایرانیان عرب‌زبان نشدند؟»

✍🏻 شادی داوری:

«از قرن اول تا اواسط قرن سوم هجری را دوران سکوت در تاریخ ایران عنوان کرده‌اند، سکوتی که البته فقط به زبان نوشتاری و نه به زبان گفتاری مربوط می‌شود.

زبان رایج مردم در این دوره به اقرب احتمال، فارسی بوده‌ است، اما این زبان زنده و مردمی، به‌رغم رواج و محبوبیتی که نزد ایرانیان داشت، تا اواسط قرن سوم هجری یعنی زمان پدیدارشدن شرایط لازم برای حیات مستقل خود، نتوانست شأنی درخور نوشتار بیابد.

در این سه قرن، شاعران و نویسندگان ایرانی بسیاری ظهور کردند، اما همه یا به عربی می‌نوشتند و یا به پهلوی و مردم ایران در این میان، نه تنها وقعی به رقابت این دو زبان نمی‌نهادند، بلکه چه بسا از وجود چنین رقابتی نیز بی‌خبر بودند.» [از مقدمهٔ مقالهٔ «چرا ایرانیان عرب‌زبان نشدند؟» (۱۳۸۴)]


استاد فرزانه جناب آقای دکتر امید طبیب‌زاده در جستار وزین‌شان (۱۳۸۴) به واکاویِ این وضعیت پرداخته و بر این باورند که زبان پهلوی از اواخر ساسانی زبانی مرده محسوب شده و زبان عربی نیز، که با تکیه بر قدرت خلفا در دیوان‌های حکام عرب در عراق و ایران و ماوراءالنهر جانشین خط و زبان پهلوی شده بود، هیچ‌گاه در نزد ایرانیان رواج نیافت و به محض سست‌شدن حمایت خلفا از آن، از زندگیِ اجتماعیِ مردم ایران و نیز از حیات دیوانیِ ایران خارج شد و در نهایت، به زبان عبادت محدود گردید.

اما سؤال اصلی اینجاست که چرا ایرانیان مانند اقوام دیگر چون مصری‌ها و الجزایری‌ها پس از پذیرفتن اسلام، عرب‌زبان نشدند؟

آقای دکتر طبیب‌زاده (همان) در این باب، چهار دلیل عمده را برمی‌شمارند:

دلایل زبانی: بدین معنا که چون عربی زبانی سامی و از خانوادۀ زبان‌های آفروآسیایی است، پس از اسلام فقط جانشین زبان‌هایی شد که همچون خودش به خانوادۀ زبان‌های آفروآسیایی تعلق داشتند.

عامل اقتصادی: در واقع، فراگیریِ زبان عربی برای تودۀ ایرانیان نفع مالی نداشت، چون نه کالاهای بازرگانان عرب به‌سوی ایالات ایران روان می‌شد و نه پیشه‌وران عرب‌زبان در سراسر ایران پراکنده شده بودند تا برخورد با آنان و سودای کسب منفعت بیشتر، ایرانیان را به فراگیریِ زبان عربی ترغیب کند.

عامل سیاسی: یعقوب لیث زبان فارسی را به‌عنوان زبان دیوانی و رسمیِ قلمرو حکومت خود برگزید، چون هم می‌دانست فارسی یگانه زبانی است که می‌تواند به‌عنوان زبان میانجی میان اقوام گوناگون و چندزبانۀ ایران به‌کار رود و هم می‌خواست با انتخاب این زبان در مقابل زبان عربی، استقلال حکومت خود را از دستگاه خلافت عباسی نشان دهد.

عامل فرهنگی: برتولد اشبولر (۱۳۷۹) عرب‌زبان‌نشدن ایرانیان را قبل از هرچیز ناشی از حیات زبانی مستقل و زنده، یعنی فارسی، در میان آنها دانسته است که در تمام مدت سیادت عرب، یکه‌تاز صحنۀ وسیع زندگی مردم ایران بود و باعث شد اقوام ایرانی ایرانی باقی بمانند.

در نهایت، استاد باورمندند که «زبان عربی هیچ‌گاه تهدیدی برای زبان فارسی نبوده است. مردم ایران هرگاه منفعتی در فراگیری زبان عربی دیدند، بی‌درنگ به آموختن آن کوشیدند همانگونه که خط اعراب را پذیرفتند.» [همان]

اگرچه «علما و دانشمندان ایرانی در سه قرن آغازین اسلامی، اجازه یا امکان نگارش به فارسی را نداشتند، [اما] به رسالت خود که همانا اندیشیدن و بیان روشن افکار خود بود ادامه دادند،» [همان] یعنی دانش ایرانی به زبان عربی به حیات خود ادامه داد و مانع پدیدآمدن انقطاع در مطالعات ایرانی گردید. به عبارتی اگرچه «در آن قرون سکوت، هیچ اثری به فارسی نوشته نشد، [اما] تجاربی که پس از آن به دست آمد و منتقل شد از جمله مهم‌ترین عوامل رشد و شکوفایی زبان و ادبیات فارسی در ادوار بعد محسوب می‌شود.» [همان]

چرا که «زبان و ادب فارسی طی دوره‌های گوناگون رشد آن، همواره داشته‌های خود را حفظ کرده و در عین حال با کسب یافته‌های جدید، بر غنای خود افزوده است.» [همان] شعر عروضی از آن جمله است.

📝 پس‌نوشت: امید طبیب‌زاده، نشر دانش، شمارۀ ۱، پیاپی ۱۰۸، بهار ۱۳۸۴.

©️ از: کانال زبان‌شناسی تاریخی (۱۴۰۴/۱/۱۴)

#️⃣ #زبان_فارسی #زبان_عربی
25.04.202508:33
📚 زبان زنانه در سینما: پژوهشی با رویکرد مطالعات فرهنگی (۱۴۰۴)

▪️ (فهرست و مقدمۀ کتاب)

✍🏻 شیما بحرینی

🔗 نشر کرگدن

#️⃣ #کتاب #زبان_و_جنسیت
20.04.202518:16
🍁 اعتراض صادق توکلی‌مهر به استفاده از زبان غیررسمی در جلسات شورای شهر ارومیه

صادق توکلی‌مهر، عضو شورای شهر ارومیه، در واکنش به برگزاری جلسات به زبان غیررسمی، این اقدام را مغایر با قانون اساسی و مانعی برای مشارکت همه اعضا دانست.

02:31 ️او تأکید کرد اگر جلسات به فارسی برگزار نشود، از این پس به زبان مادری خود سخن خواهد گفت و خواستار حضور مترجم در صحن شورا خواهد شد.

©️ از: کانال ارومیه کلوب (۱۴۰۴/۱/۳۱)

#️⃣ #زبان_فارسی #زبان_و_سیاست
13.04.202518:12
💰نرخ‌نامهٔ ترجمه ۱۴۰۴ (نیم‌سال اول)

▪️مطابق با قانون کار ایران و با درنظرگرفتن ساعت کار روزانهٔ مترجمان

این نرخ‌نامه هر شش ماه یک‌بار (اواخر فروردین و مهر) متناسب با شرایط بازار و تورم به‌روزرسانی می‌شود.

©️ از: کانال مترجم‌شدن

#️⃣ #ترجمه #مترجمی
03.04.202517:11
🍁 مترجم یا ویراستار فنی؟

✍🏻 فردین علیخواه:

بیایید وضعیتی را تصور کنیم. قابلیت‌هایی در هوش مصنوعی ایجاد شده است که صفر تا صد ترجمهٔ متن را انجام می‌دهد. کاربر ابتدا متن را در اختیار هوش مصنوعی قرار می‌دهد، و هوش مصنوعی در کمتر از چند دقیقه متن ترجمه‌شده را به او تقدیم می‌کند. توجه داشته باشید که در اینجا این امکان نیز وجود دارد تا نوع ترجمه (علمی، نثری ساده، محاوره‌ای و ... ) مشخص شود. کاربر سپس متن ترجمه‌شده را، این بار برای ویرایش، به هوش مصنوعی می‌دهد. باز در کمتر از چند دقیقه نسخهٔ ویرایش‌شدۀ متن در اختیار کاربر قرار می‌گیرد. در نهایت، کاربر باید به خودش زحمت بدهد و یکبار با دقت متن را کنترل کند و به‌اصطلاح دستی بر متن بکشد و تمام!

آنچه گفتم شاید زمانی، اندکی رؤیایی به‌نظر می‌رسید، ولی این روز‌ها امکان‌پذیر شده است. هوش مصنوعی به‌تدریج حرفه‌ای‌تر و کامل‌تر می‌شود. البته من ترجیح می‌دهم از کلمۀ «به‌تدریج» استفاده نکنم. هوش مصنوعی «با سرعتی باورنکردنی» در حال تکمیل قابلیت‌ها و توانایی‌های خودش است. منظور آنکه، اصلاً دور از انتظار نیست که در چند ماه آینده کاربر، آن فعالیت آخر یعنی کنترل‌کردن متن را نیز به هوش مصنوعی بسپارد. خواندن یا نخواندن متن پس از دریافت از هوش مصنوعی انتخاب و افتخاری باشد که کاربر به متن می‌دهد!

واقعیت آن است که چالش‌های جدیدی برای فعالیتی به نام ترجمه ایجاد شده است. با دوست مترجمی در این زمینه صحبت می‌کردم. تنها دلخوشی‌اش آن بود که با ادبیات فارسی بسیار آشناست و در متن ترجمه‌شدۀ هوش مصنوعی دستی می‌بَرد و نثر را ادبی‌تر و برای خواندن، روان‌تر می‌کند. مثلاً به‌جای ترجمۀ «بیانِ ‌ایده‌ای جدید» در متن هوش مصنوعی، او می‌نویسد «طرحی نو درانداختن»، یا به‌جای «توضیح‌دادن» در متن هوش مصنوعی، او می‌نویسد «روشن‌ساختن»! به او گفتم بی‌تردید هوش مصنوعی از این برابرگزینی‌ها نیز مطلع خواهد شد و در آینده‌ای نزدیک او نیز متن‌ها را ادبی‌تر ترجمه خواهد کرد.

پرسش آن است که با وجود چنین امکانی و چنین فناوری‌ای، اگر کسی از آن استفاده نکند کاری سزاوار و درست انجام داده است؟ فرض کنید شما بدانید که در گوشی یا لپ‌تاپ‌تان چنین امکانی در دسترس است. آیا بر خود سخت می‌گیرید و به‌عمد از آن استفاده نمی‌کنید؟ شیوۀ درست کدام است؟ چشم‌بستن بر این امکان، یا استفاده از آن؟ به نظرم، این روزها پاسخ‌دادن به این پرسش‌ها مهم است، هرچند فکر می‌کنم که یکی دو سال بعد طرح چنین پرسش‌هایی واپس‌گرایانه تلقی شود، درست همان‌گونه که این روزها کسی را به‌خاطر استفاده از «گوگل‌ترنسلیت» سرزنش نمی‌کنیم.

اما پرسشی مهم‌تر نیز وجود دارد. این روز‌ها تعریفِ حرفه‌ای به نام مترجم کتاب، یا مقاله یا هر متن دیگر غیرفارسی چیست؟ فرض کنید مترجمی (فعلاً در خلوت خود) از تمامیِ قابلیت هوش مصنوعی برای ترجمه اثر بهره می‌برد. آیا این تعبیر درست و منصفانه است که او را «مترجم» اثر بنامیم؟ اگر او صرفاً متن را ویرایش حرفه‌ای کرده باشد، باز باید نام فعالیت او را ترجمه نهاد؟ چرا که او در عمل ترجمه‌ای انجام نداده، و فقط متن دریافتی از هوش مصنوعی را ویرایش فنی کرده است. پرسش دیگر آنکه، آیا مترجم باید در شناسنامۀ اثر مشخص کند که متن توسط هوش مصنوعی ترجمه شده یا خیر؟ و باز همان پرسش قبل، اگر استفاده شده است، می‌توان نام وی را مترجم نهاد؟

پرسش‌هایی از این دست بسیارند. برای مثال، با گسترش قابلیت‌های تحسین‌برانگیز هوش مصنوعی در زمینۀ ترجمه متن، آیا در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، همچنان می‌توان ترجمه را فعالیتی علمی تلقی کرد و برای آن امتیاز گرفت؟ چالش‌های حرفه‌ای و اخلاقی برخاسته از هوش مصنوعی با گذشت زمان بیشتر و بیشتر خواهد شد. در نتیجه، ضروری است دربارهٔ آن به گفت‌وگو بنشینیم.

©️ از: کانال فردین علیخواه (۱۴۰۴/۱/۱۴)

#️⃣ #ترجمه_و_اخلاق #هوش_مصنوعی #ویرایش
29.03.202509:26
📚 سیر تاریخی تحولات اجتماعی زبان فارسی (۱۴۰۳)

▪️(فهرست و مقدمه)

✍🏻 بهمن زندی

🔗 نشر لوگوس

#️⃣ #کتاب #زبان_فارسی #زبان_و_جامعه
01.05.202514:39
🍁 در باب پاسداشت زبان فارسی در میان سیاست‌مداران

✍🏻 محمدجواد حق‌شناس:

یکی از خروجی‌های سفر رئیس‌جمهور به جمهوری آذربایجان این بود که رئیس‌جمهور، با وجود تسلط کامل به زبان کشور میزبان، با زبان سلیس فارسی در مراسم رسمیِ این کشور سخن گفت. مسعود پزشکیان ترجیح داد در راستای دیپلماسیِ عمومی و نزدیکیِ قلوب دو ملت در نشستی غیررسمی اشعاری چند از شهریار را به زبان ترکیِ آذری بخواند، رویکردی که نشان‌دهندهٔ توجه ایشان به ضرورت پاسداشت زبان و فرهنگ پارسی در راستای پروتکل رسمی، منافع و امنیت ملی است.

اصولاً رویکرد و اقدامات مقامات ملی و دولتی، به‌ویژه دولتمردانی که جایگاه سیاسی دارند و استانداران [که] نماد شاخص این صاحب‌منصبان به شمار می‌روند، در امر پاسداری از میراث ملی، معنوی و فرهنگی از جایگاه مهمی برخوردار است.

اینک میهن ما در ماه‌های اخیر شاهد اتخاذ مواضع ناپخته و نگران‌کننده‌ای بوده که توجه بیشتری را طلب می‌کند. بی‌توجهی نشان‌دادن نمایندگان عالیِ دولت در استان‌های شمال‌ غربی و جنوب غربی در این حوزه و سخنان عجیب و غیرعلمی استاندار محترم و اعلام اینکه تنها پیوند مردم آذربایجان و ایران، مذهب شیعه بوده در این راستاست؛ یا برگزاریِ مراسم بزرگداشت نوروز در استان‌های غربی، به‌ویژه در شهر ارومیه، به صورت قومی و سپس برگزاریِ مراسمی با حضور شهروندان آذری‌زبان در حضور مقامات رسمی و سیاسی و سپس خبر انجام سخنرانی به زبان ترکی و کردی در جلسهٔ رسمی شورای شهر ارومیه نشان از تداوم این ناهنجاری‌ها دارد، که سخت نگران‌کننده است.

توییت دو روز گذشتهٔ استاندار به زبان آذری و خط غیرفارسی از آخرین شاهکارهای این مقامات به شمار می‌رود، درحالی‌که هیچ وظیفه‌ای در این حوزه نداشته و اجازه‌ای به این آقایان داده نشده است.

این نوع اقدامات نه فقط از نظر منافع ملی، بلکه از منظر قانونی، سیاسی و امنیتی هم خطرات بسیاری برای کشور دارد. در قانون ممنوعیت به‌کارگیریِ اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه آمده:
«در راستای حفظ زبان فارسی، به‌عنوان یکی از ارکان هویت ملی، به‌کاربردن اصطلاحات بیگانه در گزارش‌ها، مکاتبات، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها برای قوای سه‌گانه، شرکت‌ها، مؤسسات، سازمان‌ها و نهادهای دولتی ممنوع شده است. همچنین استفاده از این واژه‌ها برای همهٔ تولیدات بخش‌های دولتی و خصوصی که در داخل کشور عرضه می‌شود منع شده است.»


انتظار می‌رود در این زمانه که کشور خود گرفتاری‌های بسیار دارد، با بی‌تدبیری، خودزنی و تخریب داشته‌های‌مان با دست خود زمینهٔ فروپاشی و اضمحلال داشته‌های ارزشمندمان، میراث فرهنگی و معنوی و هویت‌مان را فراهم نکنیم.

©️ از: روزنامه شرق (۱۴۰۴/۲/۱۰)

#️⃣ #زبان_فارسی #زبان_و_سیاست #زبان_و_هویت
📚 زبان زنانه در سینما: پژوهشی با رویکرد مطالعات فرهنگی (۱۴۰۴)

✍🏻 شیما بحرینی

«متفکران فمینیست بر این باورند که بسیاری از دلالت‌های زبان جنسیتی‌اند و بر پایۀ تقابل‌های دوگانه بنا شده‌اند، به این معنا که دلالت‌هایی که به زنان و مسائل و احساساتِ مربوط به آنان تعلق گرفته با دلالت‌هایی که به مردان و تجربه‌های مردانه مربوط می‌شود متفاوت است. اگر زبان امری مردانه باشد که زنان صرفاً مصرف‌کنندگان آن‌اند و نقشی فعال در تولید و پیشبرد آن ندارند، در آفرینش هنری هم زنان ابژۀ زیبایی و زیبایی‌شناسی تلقی می‌شوند. نتیجۀ این وضعیت انفعال در آفرینش هنری برای زنان و نقش تعیین‌کنندۀ مردان در ایجاد و استفاده از زبان هنر است.

در فصل نخست کتاب حاضر، جریان مطالعات فرهنگی معرفی و از این بحث شده است که زبان چگونه بازنمایانندۀ فرهنگ است و بنابراین، معنای آن دستخوش تغییر و بازخوانی است. فصل دوم به زبان زنان، به‌خصوص در سینما، و دیدگاه‌های مختلف در این زمینه اختصاص دارد. در فصل سوم، در باب ناکارآمدی نظریۀ روان‌کاوی در فهم و تحلیل آثار سینمایی و همذات‌پنداری با آنها سخن گفته شده است.» (از مقدمهٔ کتاب؛ نشر کرگدن)

#️⃣ #کتاب #زبان_و_جنسیت
🍁 فرهنگستان برای «متروباس» معادل «(اتوبوس) قطاری» را تصویب کرد

💬 نسرین پرویزی (معاون واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی):

به‌تازگی بحثی دربارهٔ راه‌اندازی سامانهٔ اتوبوسرانی برای اتوبوس‌های قطاری، که به نام «متروباس» شناخته می‌شوند، مطرح شده است.

فرهنگستان زبان و ادب فارسی با شنیدن این خبر، دست‌به‌کار شد و پس از بررسی‌های لازم، معادل «اتوبوس قطاری» یا به‌طور اختصاری «قطاری» را برای این واژه تصویب کرد.

[امیدواریم] همزمان با ورود این خودرو (متروباس)، معادل مصوب فرهنگستان هم در جامعه پذیرفته شود و مورد استفاده قرار گیرد.

©️ خبرگزاری صدا و سیما (۱۴۰۴/۱/۳۰) | #واژه‌شناسی
اخیراً سریال «نوجوانی» (۲۰۲۵) دو اصطلاح را بر سر زبان‌ها انداخته است. این دو اصطلاح عبارت‌اند از:

Incel (involuntary celibate)
a member of a group of people on the internet who are unable to find sexual partners despite wanting them, and who express hate towards people whom they blame for this (+)

Manosphere (n)
websites and internet discussion groups that are concerned with men's interests and rights as opposed to women's, often connected with opposition to feminism or dislike of women (+)

این دو را به ترتیب چنین ترجمه‌ کرده‌اند: «تجرد غیرارادی» و «فضای مردانه»

#️⃣ #واژه‌شناسی #زبان_و_جامعه
🍁 دولت ترامپ: قانون زبانیِ کِبِک مانع تجارت است

دفتر نماینده تجاری ایالات متحده فهرست سالانه خود از موانع تجارت جهانی را سه‌شنبه منتشر کرد. (۱۴۰۴/۱/۱۲) این فهرست شامل قانون بحث‌برانگیز زبانیِ کبک، لایحه ۹۶، هم هست. (+)

مارک کارنی، نخست‌وزیر کانادا، گفته است: زبان و فرهنگ و مدیریت حفاظت از زبان فرانسوی در هیچ مذاکرهٔ تجاری با ایالات متحده «روی میز نیست».

دولت کِبِک در سال ۲۰۲۲ قانونی را برای محافظت از زبان فرانسوی، زبان رسمی کبک، تصویب کرد، که به «لایحه ۹۶» معروف است. این قانون کاربستِ زبان انگلیسی را در تجارت، خدمات دولتی و ... محدود و زبان فرانسوی را تقویت می‌کند.

#️⃣ #زبان_و_سیاست #زبان_انگلیسی #زبان_فرانسوی
📚 سیر تاریخی تحولات اجتماعی زبان فارسی (۱۴۰۳)

✍🏻 بهمن زندی

زبان و جامعه کاملاً بر هم تأثیرگذار هستند. نقش اصلیِ زبان‌شناسیِ اجتماعی بررسیِ همین تعاملات میان زبان و جامعه و رصد تحولات اجتماعی است تا بتوان تحولات اجتماعی را تبیین و تفسیر کرد. از این رو، برای مطالعۀ جامعۀ امروز ایران و با توجه به در‌هم‌تنیدگیِ زبان و جامعه سیر تحولات زبانی ــ اجتماعیِ ایران از آغاز تا‌کنون را بررسی کرد.

برای نیل به چنین هدفی، نویسندۀ کتاب حاضر دیدگاهی کلان و درزمانی به رابطۀ زبان فارسی و اجتماع پیرامون آن اتخاذ کرده است و ضروری دانسته است برای درک بهتر مسائل کنونیِ زبان فارسی و جامعۀ ایران، به سیر تحولات زبانی ــ اجتماعی در طول تاریخ بپردازد. با چنین رویکردی، می‌توان تصویری تمام‌نما از اوضاع زبان‌های مطرح در ایران، به‌خصوص زبان فارسی، ارائه کرد و مسائل اجتماعیِ این زبان را با دقت بیشتری بررسی کرد. در نهایت، نویسنده سعی می‌کند بر اساس مطالعات انجام‌شده راهکارهایی بهتر و مناسب‌تر برای حل مسائلِ روز زبانی ــ اجتماعی ارائه دهد. (نشر لوگوس)

🔗 فهرست و مقدمۀ کتاب را در اینجا بخوانید.

#️⃣ #کتاب #زبان_فارسی #زبان_و_جامعه
显示 1 - 24 40
登录以解锁更多功能。