🌺 دکتر توحید ملک زاده🌺 Dr.tohid melikzade
24.04.202517:10
Tarixi baxımdan 24 aprel 1915-ci il azərbaycanlılar üçün niyə əhəmiyyətlidir? (Erməni "soyqırımı" iddialarına bir nəzər)
Dr. Tohid Məlikzadə
https://t.me/melikzadeh
Hər il aprelin sonlarına yaxın ermənilərin media şovu, Avropa və Amerikanın xaçlı ruhlu təbliğatı ilə birləşərək, sözdə "erməni soyqırımı" mövzusunu aktual edir. Lakin bu mövzu biz azərbaycanlılar üçün niyə vacibdir? Gəlin hadisələrə nəzər salaq.
1909-cu ildən 1911-ci ilədək bütün c.Azərbaycan Rusiya aimperiyası tərəfindən tədricən işğal edildi. Təbriz və digər şəhərlərdə qırğınlar başladı, Rusiya milli hərəkatı və məclisləri ləğv etdi. Ruslar, Azərbaycanda (Osmanlı xəttinin arxasında) mövqelərini möhkəmləndirdilər ki, bir neçə il sonra bu strateji vəziyyətdən istifadə etsinlər.
1914-cü ildə Birinci Dünya Müharibəsi başlayanda Rusiya və Osmanlı dövlətləri də müharibəyə qoşuldu. Osmanlı, qonşusu Azərbaycanın (öz şərq torpaqlarının) düşmən tərəfindən işğalını dözə bilməyərək, İrandan Rusiyanın sərhəd bölgələrini tərk etməsini tələb etdi. İran hökuməti isə bu tələbi həyata keçirəcək qüvvədə deyildi. Beləliklə, müharibə Azərbaycana yayıldı. Osmanlı qoşunları Rusları Azərbaycanın qərb bölgələrindən (Urmiya, Səlmas, Xoy, Maku) geri çəkilməyə məcbur etdi.
Bu müharibədə həm Qacar dövründəki Azərbaycan xristianları, həm də Osmanlı şərqindəki xristianlar Rusiyanın qələbəsi üçün dua edirdi, müsəlmanlar isə Osmanlı üçün. Ruslar, Osmanlı xalqını hökumətlərinə qarşı qaldırmaq üçün erməni və nesturi xristianlarından istifadə etdi. Osmanlı, xristian üsyanlarına qarşı erməniləri cəbhədən uzaqlaşdırmaq siyasəti güdsə də, nesturi qəbilələri məğlub olaraq Azərbaycana qaçdı və "Cilolular" adlandırıldı. Bunların Urmiya və Səlmasda törətdiyi vəhşiliklər "Ciloluq faciəsi" adını aldı.
Ermənilər məsələsi isə daha həssas idi. Onlar Sultan Əbdülhəmid dövründən etibarən Osmanlı dövlət strukturuna (hətta sədrəzəm kimi yüksək vəzifələrə) nüfuz etmişdilər. İranın keçmiş baş naziri Məhəmmədəli Furuğinin "Ermənilərin üsyanı" kitabında qeyd etdiyi kimi, Osmanlı ermənilərin müharibədə zərər görməməsi üçün onları cəbhə bölgələrindən (Van, Ərzurum, Qars) daxili vilayətlərə köçürmək qərarına gəldi. Bu köçürülmə zamanı bir qism insan həyatını itirdi, bir qismi isə erməni terrorçuların karvanlara hücumu nəticəsində öldürüldü.
1917-ci ilin sonlarında erməni dəstələri və nesturi Cilolular, Azərbaycanın qərb bölgələrini (xüsusilə Urmiya və Səlmas) ələ keçirmək cəhdi ilə 150 mindən çox azərbaycanlı türkünü, yəhudi və gərbi azərbaycanda köçəri kürd əşirətlerinin qətliamına səbəb oldular. Məhz bu hadisə, 24 aprel 1915-ci il tarixinin də azərbaycanlılar üçün əhəmiyyətini artırır.
Birinci Dünya Müharibəsinin faciəli hadisələri həm müsəlmanlar, həm də xristianlar üçün (xüsusilə Qərbi Azərbaycan əhalisi) ibrətamizdir. Ermənilər və digər qruplar xarici güclər tərəfindən aldatılmadıqca, Azərbaycanın geniş torpaqları heç bir xalq üçün "dar" olmayacaq.
Ətraflı məlumat üçün:
- "Azərbaycan Birinci Dünya Müharibəsində və ya Ciloluq faciəsi" (Dr. Tohid Məlikzadə, Təbriz: Əxtər nəşriyyatı)
- "Ermənilərin üsyanı" (Məhəmmədəli Fuğati, tərtib edən: Dr. Tohid Məlikzadə)
[https://t.me/melikzadeh
24 aprel 2024
Dr. Tohid Məlikzadə
https://t.me/melikzadeh
Hər il aprelin sonlarına yaxın ermənilərin media şovu, Avropa və Amerikanın xaçlı ruhlu təbliğatı ilə birləşərək, sözdə "erməni soyqırımı" mövzusunu aktual edir. Lakin bu mövzu biz azərbaycanlılar üçün niyə vacibdir? Gəlin hadisələrə nəzər salaq.
1909-cu ildən 1911-ci ilədək bütün c.Azərbaycan Rusiya aimperiyası tərəfindən tədricən işğal edildi. Təbriz və digər şəhərlərdə qırğınlar başladı, Rusiya milli hərəkatı və məclisləri ləğv etdi. Ruslar, Azərbaycanda (Osmanlı xəttinin arxasında) mövqelərini möhkəmləndirdilər ki, bir neçə il sonra bu strateji vəziyyətdən istifadə etsinlər.
1914-cü ildə Birinci Dünya Müharibəsi başlayanda Rusiya və Osmanlı dövlətləri də müharibəyə qoşuldu. Osmanlı, qonşusu Azərbaycanın (öz şərq torpaqlarının) düşmən tərəfindən işğalını dözə bilməyərək, İrandan Rusiyanın sərhəd bölgələrini tərk etməsini tələb etdi. İran hökuməti isə bu tələbi həyata keçirəcək qüvvədə deyildi. Beləliklə, müharibə Azərbaycana yayıldı. Osmanlı qoşunları Rusları Azərbaycanın qərb bölgələrindən (Urmiya, Səlmas, Xoy, Maku) geri çəkilməyə məcbur etdi.
Bu müharibədə həm Qacar dövründəki Azərbaycan xristianları, həm də Osmanlı şərqindəki xristianlar Rusiyanın qələbəsi üçün dua edirdi, müsəlmanlar isə Osmanlı üçün. Ruslar, Osmanlı xalqını hökumətlərinə qarşı qaldırmaq üçün erməni və nesturi xristianlarından istifadə etdi. Osmanlı, xristian üsyanlarına qarşı erməniləri cəbhədən uzaqlaşdırmaq siyasəti güdsə də, nesturi qəbilələri məğlub olaraq Azərbaycana qaçdı və "Cilolular" adlandırıldı. Bunların Urmiya və Səlmasda törətdiyi vəhşiliklər "Ciloluq faciəsi" adını aldı.
Ermənilər məsələsi isə daha həssas idi. Onlar Sultan Əbdülhəmid dövründən etibarən Osmanlı dövlət strukturuna (hətta sədrəzəm kimi yüksək vəzifələrə) nüfuz etmişdilər. İranın keçmiş baş naziri Məhəmmədəli Furuğinin "Ermənilərin üsyanı" kitabında qeyd etdiyi kimi, Osmanlı ermənilərin müharibədə zərər görməməsi üçün onları cəbhə bölgələrindən (Van, Ərzurum, Qars) daxili vilayətlərə köçürmək qərarına gəldi. Bu köçürülmə zamanı bir qism insan həyatını itirdi, bir qismi isə erməni terrorçuların karvanlara hücumu nəticəsində öldürüldü.
1917-ci ilin sonlarında erməni dəstələri və nesturi Cilolular, Azərbaycanın qərb bölgələrini (xüsusilə Urmiya və Səlmas) ələ keçirmək cəhdi ilə 150 mindən çox azərbaycanlı türkünü, yəhudi və gərbi azərbaycanda köçəri kürd əşirətlerinin qətliamına səbəb oldular. Məhz bu hadisə, 24 aprel 1915-ci il tarixinin də azərbaycanlılar üçün əhəmiyyətini artırır.
Birinci Dünya Müharibəsinin faciəli hadisələri həm müsəlmanlar, həm də xristianlar üçün (xüsusilə Qərbi Azərbaycan əhalisi) ibrətamizdir. Ermənilər və digər qruplar xarici güclər tərəfindən aldatılmadıqca, Azərbaycanın geniş torpaqları heç bir xalq üçün "dar" olmayacaq.
Ətraflı məlumat üçün:
- "Azərbaycan Birinci Dünya Müharibəsində və ya Ciloluq faciəsi" (Dr. Tohid Məlikzadə, Təbriz: Əxtər nəşriyyatı)
- "Ermənilərin üsyanı" (Məhəmmədəli Fuğati, tərtib edən: Dr. Tohid Məlikzadə)
[https://t.me/melikzadeh
24 aprel 2024
18.04.202514:25
Pəhləvi dövründə Ərdəlan vilayətinin adı necə Kürdüstana çevrildi?
Dr. Tohid Məlikzadə
https://t.me/melikzadeh
Pəhləvi dövründə İranın siyasi-mədəni və iqtisadi sahələrində ən fəlakətli dəyişikliklər, özünə vətənpərəst deyən ziyalıların rəhbərliyi ilə həyata keçirildi. Bu fəlakətli siyasətlərdən biri də Ərdəlan bölgəsinin adının Kürdüstana çevrilməsi idi.
Ərdəlan bölgəsi, adını hakimiyyətdə olan Ərdəlan ailəsindən almışdı və Səfəvi dövləti daxilində bir əmirlik idi. Ərdəlan ailəsi şiə məzhəbli idi və bugünkü Sorani dilindən fərqli bir danışıq dili var idi.
Səfəvi dövləti də digər türk mənşəli dövlətlər kimi müluk-üt-təvayif (bugünkü mənada federalizm) prinsipinə inanırdı. Ərdəlan ailəsi, hakimiyyət dairəsi Zor şəhərindən başlayaraq, digər yerli hakimiyyətlər kimi tədricən genişləndi və Sinə (indiki Sənəndəc) şəhərini də özünə qatdı.
Ərdəlan əmirliyi, Qacarlar kimi güclü türk dövlətlərinin köməyi ilə öz hakimiyyətini davam etdirdi. Lakin Qacar dövlətinin sonlarında Ərdəlanlar öz əmirliklərini itirdilər.
Birinci Dünya Müharibəsi, regionda bir çox dövlətlərin quruluşunun əsasının qoyulduğu ən kritik müharibələrdən biri oldu. Müxtəlif dil və məzhəblərdə danışan kürd bölgələri, Avropanın müxtəlif dövlətlərinin diqqət mərkəzində idi. İran hökuməti Paris Sülh Konfransında bir məktubla Osmanlı kürdlərinin İrana tabe olmasını tələb etdi. O dövrdəki İran ziyalıları da bu siyasi məqsədə çatmaq üçün diplomatik aparatla hərəkət edirdilər. Onlar kürdləri İran sisteminə cəlb etmək üçün İranda bir Kürdüstan vilayəti qurmaq qərarına gəldilər ki, İraq kürdləri də İrana meyllənsin.
Bunun üçün Rusiya şərqşünası Minorski və İranlı Rəşid Yəsəmi'yə böyük məbləğ pul verildi ki, kürdlərin və Kürdüstanın tarixini Pəhləvilərin xeyrinə yazsınlar və onları Haxamənişlər və Madaylara bağlasınlar. Necə ki, Nesturi və Süryani xristianların tarixini də qədim Asurla əlaqələndirmişdilər.
Məşrutə inqilabından sonra ölkənin yeni inzibati bölgüsü tətbiq edildi və İran dörd əyalət (o cümlədən Azərbaycan) və 22 vilayətə bölündü. 1937-ci ilə qədər qərb Azərbaycan əyalətinə indiki Qərbi Azərbaycan ostanı, Saqqız, Bicar və Sənəndəcin şimal bölgələri daxil idi.
1937-ci ildə inzibati bölgü dəyişdirildi və ustanlar nömrələrlə adlandırıldı:
- 3-cü ustan: Təbriz və Ərdəbil
- 4-cü ustan: Urmiya və qərb bölgələri
- 5-ci ustan: Həmədan, Kirmanşah, Şahabad (İslamabad-Qərb), Sənəndəc, Məlayir, İlam ( ustanın mərkəzi Kərmanşah).
sənəndəc, 1958-ci ildə 5-ci ustandan ayrılaraq, əvvəllər Qərbi Azərbaycana aid olan, sonra isə Həmədana qatılan türklərin yaşadığı Qürvə və Bicar bölgələri çıxarıldı və mərkəzi Sənəndəc olmaqla Kürdüstan ustanı yaradıldı.
Bu gün Kürdüstan ustanının əhalisinin yarıdan çoxu Sənəndəc, Bicar və Qürvə şəhərlərində yaşayan yerli türklərdir. Buna görə də yeni yaradılmış və Kürdüstan adlandırılan ustanda coğrafi adların 70%-dən çoxu türkcədir. Ərdəlan vilayətinin (bu vilayət 1958-ci ildə Kürdüstan adlandırılmışdır) qədim türk adlarının bərpası tələbi daha çox hiss edilir.
18Aprel 2025
https://t.me/melikzadeh
Dr. Tohid Məlikzadə
https://t.me/melikzadeh
Pəhləvi dövründə İranın siyasi-mədəni və iqtisadi sahələrində ən fəlakətli dəyişikliklər, özünə vətənpərəst deyən ziyalıların rəhbərliyi ilə həyata keçirildi. Bu fəlakətli siyasətlərdən biri də Ərdəlan bölgəsinin adının Kürdüstana çevrilməsi idi.
Ərdəlan bölgəsi, adını hakimiyyətdə olan Ərdəlan ailəsindən almışdı və Səfəvi dövləti daxilində bir əmirlik idi. Ərdəlan ailəsi şiə məzhəbli idi və bugünkü Sorani dilindən fərqli bir danışıq dili var idi.
Səfəvi dövləti də digər türk mənşəli dövlətlər kimi müluk-üt-təvayif (bugünkü mənada federalizm) prinsipinə inanırdı. Ərdəlan ailəsi, hakimiyyət dairəsi Zor şəhərindən başlayaraq, digər yerli hakimiyyətlər kimi tədricən genişləndi və Sinə (indiki Sənəndəc) şəhərini də özünə qatdı.
Ərdəlan əmirliyi, Qacarlar kimi güclü türk dövlətlərinin köməyi ilə öz hakimiyyətini davam etdirdi. Lakin Qacar dövlətinin sonlarında Ərdəlanlar öz əmirliklərini itirdilər.
Birinci Dünya Müharibəsi, regionda bir çox dövlətlərin quruluşunun əsasının qoyulduğu ən kritik müharibələrdən biri oldu. Müxtəlif dil və məzhəblərdə danışan kürd bölgələri, Avropanın müxtəlif dövlətlərinin diqqət mərkəzində idi. İran hökuməti Paris Sülh Konfransında bir məktubla Osmanlı kürdlərinin İrana tabe olmasını tələb etdi. O dövrdəki İran ziyalıları da bu siyasi məqsədə çatmaq üçün diplomatik aparatla hərəkət edirdilər. Onlar kürdləri İran sisteminə cəlb etmək üçün İranda bir Kürdüstan vilayəti qurmaq qərarına gəldilər ki, İraq kürdləri də İrana meyllənsin.
Bunun üçün Rusiya şərqşünası Minorski və İranlı Rəşid Yəsəmi'yə böyük məbləğ pul verildi ki, kürdlərin və Kürdüstanın tarixini Pəhləvilərin xeyrinə yazsınlar və onları Haxamənişlər və Madaylara bağlasınlar. Necə ki, Nesturi və Süryani xristianların tarixini də qədim Asurla əlaqələndirmişdilər.
Məşrutə inqilabından sonra ölkənin yeni inzibati bölgüsü tətbiq edildi və İran dörd əyalət (o cümlədən Azərbaycan) və 22 vilayətə bölündü. 1937-ci ilə qədər qərb Azərbaycan əyalətinə indiki Qərbi Azərbaycan ostanı, Saqqız, Bicar və Sənəndəcin şimal bölgələri daxil idi.
1937-ci ildə inzibati bölgü dəyişdirildi və ustanlar nömrələrlə adlandırıldı:
- 3-cü ustan: Təbriz və Ərdəbil
- 4-cü ustan: Urmiya və qərb bölgələri
- 5-ci ustan: Həmədan, Kirmanşah, Şahabad (İslamabad-Qərb), Sənəndəc, Məlayir, İlam ( ustanın mərkəzi Kərmanşah).
sənəndəc, 1958-ci ildə 5-ci ustandan ayrılaraq, əvvəllər Qərbi Azərbaycana aid olan, sonra isə Həmədana qatılan türklərin yaşadığı Qürvə və Bicar bölgələri çıxarıldı və mərkəzi Sənəndəc olmaqla Kürdüstan ustanı yaradıldı.
Bu gün Kürdüstan ustanının əhalisinin yarıdan çoxu Sənəndəc, Bicar və Qürvə şəhərlərində yaşayan yerli türklərdir. Buna görə də yeni yaradılmış və Kürdüstan adlandırılan ustanda coğrafi adların 70%-dən çoxu türkcədir. Ərdəlan vilayətinin (bu vilayət 1958-ci ildə Kürdüstan adlandırılmışdır) qədim türk adlarının bərpası tələbi daha çox hiss edilir.
18Aprel 2025
https://t.me/melikzadeh
09.04.202517:13
در حاشیه نامه ۸۰۰ به اصطلاح روشنفکر ضدترک به ظاهر وطنپرست
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
اولین وزیر محمدشاه قاجار معلم وی به نام حاجی میرزا آقاسی بود که اصالتی ایروانی داشته و از ترکان بایات بود.
یکروز محمدشاه قاجار از وی پرسید اگر اهالی فارس یاغی شوند چه باید کرد؟ وی در جواب اظهار داشت با دلاوران آذربایجان سرکوب خواهند شد. شاه مساله طغیان مردم سایر ایالات و ولایات را مطرح ساخت و همان جواب را شنید تا بالاخره پرسید اگر خود آذربایجانیها یاغی شوند چه باید کرد؟ حاجی گفت: مردم آذربایجان شاهسونند و هیچگاه علیه دولت عصیان نخواهند کرد. شاه گفت فرض محال که محال نیست. حاجی عرض کرد در آن صورت کار و زار و روزگار ما تیره و تار خواهد شد. ( روزنامه حبل المتین، چاپ کلکته، شماره 25 سال 16 ص: 19. به نقل از زندگی حاج میرزا آقاسی، حسین سعادت نوری، ص: 305)
صبر آذربایجان از اقدامات مجرمانه بعضی روشنفکرنمایان حدی دارد. کما اینکه در دوم فروردین زیاده خواهان را در جایشان نشاندند.
۲۰ فروردین ۱۴۰۴
https://t.me/melikzadeh
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
اولین وزیر محمدشاه قاجار معلم وی به نام حاجی میرزا آقاسی بود که اصالتی ایروانی داشته و از ترکان بایات بود.
یکروز محمدشاه قاجار از وی پرسید اگر اهالی فارس یاغی شوند چه باید کرد؟ وی در جواب اظهار داشت با دلاوران آذربایجان سرکوب خواهند شد. شاه مساله طغیان مردم سایر ایالات و ولایات را مطرح ساخت و همان جواب را شنید تا بالاخره پرسید اگر خود آذربایجانیها یاغی شوند چه باید کرد؟ حاجی گفت: مردم آذربایجان شاهسونند و هیچگاه علیه دولت عصیان نخواهند کرد. شاه گفت فرض محال که محال نیست. حاجی عرض کرد در آن صورت کار و زار و روزگار ما تیره و تار خواهد شد. ( روزنامه حبل المتین، چاپ کلکته، شماره 25 سال 16 ص: 19. به نقل از زندگی حاج میرزا آقاسی، حسین سعادت نوری، ص: 305)
صبر آذربایجان از اقدامات مجرمانه بعضی روشنفکرنمایان حدی دارد. کما اینکه در دوم فروردین زیاده خواهان را در جایشان نشاندند.
۲۰ فروردین ۱۴۰۴
https://t.me/melikzadeh
22.03.202521:04
اول فروردین سال ۱۳۱۴:سالروز بخشنامه رضاشاه برای استفاده از کلمه ایران به جای پرس در زبانهای اروپایی
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
در دوران سلطنت رضاشاه که بحث رجعت به ایران باستان و تاکید بر ایران پیش از اسلام قوت گرفته بود، حلقهای از روشنفکران باستانگرا مانند سعید نفیسی، محمدعلی فروغی و سیدحسن تقیزاده در حکومت پهلوی اول با حمایت مستقیم رضاشاه گردهم آمدند که به منظور احیای به اصطلاح دوران هخامنشی و ساسانی اقداماتی را انجام دادند. سعید نفیسی از مشاوران نزدیک رضاشاه به وی پیشنهاد کرد نام کشور رسما به «ایران» تغییر یابد. براساس بخشنامه دیماه 1313 در تمام مکاتبات نام پرس به ایران تبدیل شده و این بخشنامه از اول فروردین 1314 اجرا شد (فلاح زاده ، سیدحسین. (1390). رضاخان و توسعه ایران، ناشر: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ص: 189)
برخی سیاستمداران هم تغییر نام پرشیا به ایران را خیانت می¬خواندند (نورائی، م.؛ احمدوند، ز. (1389)، روابط ایران و ترکیه در دوره پهلوی اول، ناشر: انتشارات کنکاش، تهران). این درخواست با سؤال و ابهامات زیادی روبرو شد تا جایی که با ورود این کلمه به مکاتبات و رسانه ها عده ای که هنوز با کلمه خارجی Iran آشنا نشده بودند فکر کردند این هم نام سرزمین جدیدی است که همزمان با استقلال یافتن کشورهای جدیدی مانند عراق و سوریه و اردن در خاورمیانه بعد از فروپاشی امپراتوری عثمانی و یا دیگر کشورهای جدید شمال آفریقا به صحنه گیتی آمده است. خیلی ها هم نمی فهمیدند که چه اصراری است که خارجی ها باید نام پرس و پرشیا را که ریشه ای چندهزار ساله از زمان کاربرد آن در منابع یونانی و رومی و اروپایی داشته است با کلمه ای نامأنوس برای آنها،هر چقدر هم صحیح باشد، جایگزین سازند.
بلوشر آلمانی درباره انتخاب کلمه «ایران» بجای پرشیا در زمان رضاخان چنین توضیح می دهد:«چیزی پس از این کنگره (یعنی کنگره فردوسی) دولت ایران به اطلاع سفارتخانه های دولتهای خارجی مقیم تهران رساند که علاقمند است در آینده لفظ ایران در زبانهای خارجی جای پرس، پرشیا و پرزین را بگیرد و در این مورد با توسل به علل تاریخی، قومشناسی و جغرافیایی دلائلی ارائه کرد وقتی علت این دگرگونی را جویا شدم به من گفته شد که پرس مشتق از فارس است که ایالتی است در جنوب کشور و در نتیجه مشخص تنها یک قسمت این کشور است. کشور بصورت کامل و یکجا ایران نام دارد. من از گفتن این ایراد خودداری نتوانستم بکنم که فرانسوی ها به ما «آلمانی» می گویند و این آلمانیها نیز همچنین فقط یک قبیله از قبایل بسیار مملکت ما بوده اند. بعدها دریافتم که سفارت ایران در برلین در این قضیه دخالت داشته است و در دولت ایران نیز این استدلال دست بالا را احراز کرده که در زمانی که ملتهای بیگانه به اصل و تبار آریایی خود مباهات می کنند چه بهتر که ایران نیز اینرا به نحوی به رخ بکشد که موطن اصلی نژاد آریایی است» ص313 . سفرنامه بلوشر
گفتنی است کتاب سفرنامه بلوشر به نوشته ویپرت فون بلوشر و به ترجمه کیکاووس جهانداری است. سفرنامه بلوشر یادگار و خاطره های ویپرت بلوشر کارگزار آلمانى داخل ایران می باشد که رویدادها و اتفاقات سى سال از تاریخ ایران برگرفته از کشته شدن ناصرالدین شاه قاجار تا بر سر کار آمدن رضاشاه را درج نموده است.
۳ فروردین ۱۴۰۴
https://t.me/melikzadeh
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
در دوران سلطنت رضاشاه که بحث رجعت به ایران باستان و تاکید بر ایران پیش از اسلام قوت گرفته بود، حلقهای از روشنفکران باستانگرا مانند سعید نفیسی، محمدعلی فروغی و سیدحسن تقیزاده در حکومت پهلوی اول با حمایت مستقیم رضاشاه گردهم آمدند که به منظور احیای به اصطلاح دوران هخامنشی و ساسانی اقداماتی را انجام دادند. سعید نفیسی از مشاوران نزدیک رضاشاه به وی پیشنهاد کرد نام کشور رسما به «ایران» تغییر یابد. براساس بخشنامه دیماه 1313 در تمام مکاتبات نام پرس به ایران تبدیل شده و این بخشنامه از اول فروردین 1314 اجرا شد (فلاح زاده ، سیدحسین. (1390). رضاخان و توسعه ایران، ناشر: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ص: 189)
برخی سیاستمداران هم تغییر نام پرشیا به ایران را خیانت می¬خواندند (نورائی، م.؛ احمدوند، ز. (1389)، روابط ایران و ترکیه در دوره پهلوی اول، ناشر: انتشارات کنکاش، تهران). این درخواست با سؤال و ابهامات زیادی روبرو شد تا جایی که با ورود این کلمه به مکاتبات و رسانه ها عده ای که هنوز با کلمه خارجی Iran آشنا نشده بودند فکر کردند این هم نام سرزمین جدیدی است که همزمان با استقلال یافتن کشورهای جدیدی مانند عراق و سوریه و اردن در خاورمیانه بعد از فروپاشی امپراتوری عثمانی و یا دیگر کشورهای جدید شمال آفریقا به صحنه گیتی آمده است. خیلی ها هم نمی فهمیدند که چه اصراری است که خارجی ها باید نام پرس و پرشیا را که ریشه ای چندهزار ساله از زمان کاربرد آن در منابع یونانی و رومی و اروپایی داشته است با کلمه ای نامأنوس برای آنها،هر چقدر هم صحیح باشد، جایگزین سازند.
بلوشر آلمانی درباره انتخاب کلمه «ایران» بجای پرشیا در زمان رضاخان چنین توضیح می دهد:«چیزی پس از این کنگره (یعنی کنگره فردوسی) دولت ایران به اطلاع سفارتخانه های دولتهای خارجی مقیم تهران رساند که علاقمند است در آینده لفظ ایران در زبانهای خارجی جای پرس، پرشیا و پرزین را بگیرد و در این مورد با توسل به علل تاریخی، قومشناسی و جغرافیایی دلائلی ارائه کرد وقتی علت این دگرگونی را جویا شدم به من گفته شد که پرس مشتق از فارس است که ایالتی است در جنوب کشور و در نتیجه مشخص تنها یک قسمت این کشور است. کشور بصورت کامل و یکجا ایران نام دارد. من از گفتن این ایراد خودداری نتوانستم بکنم که فرانسوی ها به ما «آلمانی» می گویند و این آلمانیها نیز همچنین فقط یک قبیله از قبایل بسیار مملکت ما بوده اند. بعدها دریافتم که سفارت ایران در برلین در این قضیه دخالت داشته است و در دولت ایران نیز این استدلال دست بالا را احراز کرده که در زمانی که ملتهای بیگانه به اصل و تبار آریایی خود مباهات می کنند چه بهتر که ایران نیز اینرا به نحوی به رخ بکشد که موطن اصلی نژاد آریایی است» ص313 . سفرنامه بلوشر
گفتنی است کتاب سفرنامه بلوشر به نوشته ویپرت فون بلوشر و به ترجمه کیکاووس جهانداری است. سفرنامه بلوشر یادگار و خاطره های ویپرت بلوشر کارگزار آلمانى داخل ایران می باشد که رویدادها و اتفاقات سى سال از تاریخ ایران برگرفته از کشته شدن ناصرالدین شاه قاجار تا بر سر کار آمدن رضاشاه را درج نموده است.
۳ فروردین ۱۴۰۴
https://t.me/melikzadeh
29.10.202419:08
اعلان جمهوریت در ترکیه به رهبری مصطفی کمال آتاتورک در اسناد قاجاری ایران:
به مناسبت یکصد و یکمین سالگرد اعلان جمهوری ترکیه
دکتر توحید ملک زاده https://t.me/melikzadeh تغییر سیستم حکومتی خلافتی-سلطنتی به جمهوریت تحولی شگرف در دنیای اسلام بود بطوریکه چشم تمام ملل همجوار به ترکیه بود.اسناد قاجاری ایران نیز نشان از توجه دولت به این امر بود.
نامه سفیر کبیر عثماني در تهران به وزارت خارجه ایران در باره اعلان جمهوری ترکیه :
آقای وزیر خارجه با کمال احترام خاطر دوستی مظاهر آن جناب مستطاب عالی را مستحضر می دارد که به موجب تلگراف واصله از آنقوره در شب بیست و نهم تشرین اول 1339شکل دولت از طرف مجلس کبیر ملی ترکیه به اتفاق آرا به جمهوریت مبدل گردیده است. این دولت جدید اسلام و لسان رسمی آن ترکی است. رئیس جمهور که رئیس دولت می باشد از طرف مجلس از بین اعضا خود به مدت یک دوره انتخابیه چهار سال انتخاب می شود. با این سمت باش وکیل(رئیس الوزرا) از طرف رئیس جمهور از بین اعضای حاضره مجلس انتخاب می شود و وکلای دیگر (وزرا) باش وکیل از بین اعضای مجلس انتخاب می نماید. از طرف رئیس جمهور هیئت وکیله که به ترتیب فوق تشکیل یافته ، با هیئت عمومیه اش برای تصویب به مجلس عرضه و معرفی می شود. در همان شب غازی مشیر مصطفی کمال پاشا به اتفاق آرا به ریاست جمهوری انتخاب شدند .به وسیله ابلاغ مراتب فوق احترامات فاقیه را تجدید می نماید (سفیر کبیر)
سفارت ایران در استانبول 8 روزبعد به وزارت خارجه ایران چنین نوشت:
12عقرب1342/1302
اعلان 29 اکتبر حکومت ترکیه را جمهوری به مذهب رسمی اسلام و به زبان رسمی ترکی و مصطفی کمال پاشا به ریاست انتخاب شد .
سه روز بعد سفارت ایران گزارش داد:
نامه سفارت کبری ایران در استامبول به وزارتخانه
« غازی مصطفی کمال به سمت ریاست جمهوری انتخاب و هم ریاست مجلس کبیر و ریاست کابینه. اکثریت مردم به این پیشامد غیر موافق و چند روز قبل که روزنامه ها شروع به بعضی تنقیدات راجع به وضع فعلی حکومت کردند فورا حکومت قانونی وضع و تنقید را ممنوع و از سه ماه الی سه سال حبس، خلیفه هم مجبور به ارسال تبریک شده است. » ۸ آبان ۱۴۰۳ https://t.me/melikzadeh
به مناسبت یکصد و یکمین سالگرد اعلان جمهوری ترکیه
دکتر توحید ملک زاده https://t.me/melikzadeh تغییر سیستم حکومتی خلافتی-سلطنتی به جمهوریت تحولی شگرف در دنیای اسلام بود بطوریکه چشم تمام ملل همجوار به ترکیه بود.اسناد قاجاری ایران نیز نشان از توجه دولت به این امر بود.
نامه سفیر کبیر عثماني در تهران به وزارت خارجه ایران در باره اعلان جمهوری ترکیه :
آقای وزیر خارجه با کمال احترام خاطر دوستی مظاهر آن جناب مستطاب عالی را مستحضر می دارد که به موجب تلگراف واصله از آنقوره در شب بیست و نهم تشرین اول 1339شکل دولت از طرف مجلس کبیر ملی ترکیه به اتفاق آرا به جمهوریت مبدل گردیده است. این دولت جدید اسلام و لسان رسمی آن ترکی است. رئیس جمهور که رئیس دولت می باشد از طرف مجلس از بین اعضا خود به مدت یک دوره انتخابیه چهار سال انتخاب می شود. با این سمت باش وکیل(رئیس الوزرا) از طرف رئیس جمهور از بین اعضای حاضره مجلس انتخاب می شود و وکلای دیگر (وزرا) باش وکیل از بین اعضای مجلس انتخاب می نماید. از طرف رئیس جمهور هیئت وکیله که به ترتیب فوق تشکیل یافته ، با هیئت عمومیه اش برای تصویب به مجلس عرضه و معرفی می شود. در همان شب غازی مشیر مصطفی کمال پاشا به اتفاق آرا به ریاست جمهوری انتخاب شدند .به وسیله ابلاغ مراتب فوق احترامات فاقیه را تجدید می نماید (سفیر کبیر)
سفارت ایران در استانبول 8 روزبعد به وزارت خارجه ایران چنین نوشت:
12عقرب1342/1302
اعلان 29 اکتبر حکومت ترکیه را جمهوری به مذهب رسمی اسلام و به زبان رسمی ترکی و مصطفی کمال پاشا به ریاست انتخاب شد .
سه روز بعد سفارت ایران گزارش داد:
نامه سفارت کبری ایران در استامبول به وزارتخانه
« غازی مصطفی کمال به سمت ریاست جمهوری انتخاب و هم ریاست مجلس کبیر و ریاست کابینه. اکثریت مردم به این پیشامد غیر موافق و چند روز قبل که روزنامه ها شروع به بعضی تنقیدات راجع به وضع فعلی حکومت کردند فورا حکومت قانونی وضع و تنقید را ممنوع و از سه ماه الی سه سال حبس، خلیفه هم مجبور به ارسال تبریک شده است. » ۸ آبان ۱۴۰۳ https://t.me/melikzadeh
23.10.202419:59
نگاهی به تاریخ زبان ترکی (۳)
کتاب دَدَهقورقود:
دایره المعارفی از نظم و نثر و فرهنگ ترکان باستان و میانه
دکتر توحید ملک زاده https://t.me/melikzadeh
دَدَهقورقود (به ترکي آذربايجاني:Dədə Qorqud به ترکي استانبولي:Dede Korkut ترکمني:Gorkut-ata) نام يکي از قديميترين داستانهاي اسطورهاي ترکهاي اوغوز است که عليرغم دارا بودن محتواي بسيار قديمي از اعصار شامانیزم و توتمیزم، در حدود قرن شانزده ميلادي يعني دوران حکومت آققويونلوها به صورت مکتوب در آمدهاست. بر پايه نظر محمد فواد کؤپرولو، مجموعه داستانهاي دده قورقود ريشهاي پيش از اسلامي دارند و نشانههايي از اين ريشههاي پيش از اسلام درآن ديده ميشود. اين داستانها قرنها بصورت شفاهي سينه به سينه نقل شدهاند و سرانجام بصورت مکتوب درآمدهاند. کؤپرولو باور دارد کتاب دده قورقود در واقع از مجموعه مناقب اغوزان يا اوغوزنامهها جدا شده است. وي براي اثبات سخن خود قسمتي از نقل قول ابوبکر عبدالله دواداري در کتاب دررالتيجان را ميآورد. دواداري در اين کتاب که به سال ۷۰۹ قمري تاليف شده است در ذکر رويدادهاي سال۶۲۸ قمري، به دو کتاب به نامهاي اولوخان آتا بيتیکچي و ديگري اوغوزنامه اشاره ميکند. او مينويسد خود اصل کتاب اوغوزنامه را ديده است. اين کتاب به روايت دواداري ابتدا از ترکي به فارسي و سپس به وسيله جبرائيل بن بختيشوع طبيب و مترجم معروف زمان هارون الرشيد به عربي ترجمه شده است و اصل آن جزو خزانه ابومسلم خراساني بوده است. طبق اطلاعاتي که اين شخص ميدهد محتواي اين کتاب عبارت بوده از اولوغ قراطاغ، آلتون خان، اولو آي آتاجي، اولو آي آناجي، ترکلر يميني، منقبه چوجوق ارسلان و ... سپس احوال شخصي به نام دبا کوز که همان تپه گؤز باشد را روايت ميکند. او مينويسد تپه گوز نخستين مملکت ترکان را ويران کرد.... در بالاي سرش يک چشم داشته است. مادر او از پريان درياي بزرگ بوده و بر او شمشير و نيزه کارگر نبود... و سرانجام باساط پسر اوروز او را کشت. نقل دواداري از آنجا که شباهت بسيار به داستان تپه گؤز دارد، کؤپرولو را به اين نتيجه رساند که اين کتاب قسمتي از اغوزنامه باستاني بوده است که بعدها از آن مجموعه جداشده است. افسانه سيکلوپ در اوديسه بسيار شبيه داستان تپه گؤز مي باشد . بسياري از دانشمندان معتقدند با توجه به ذکر جزئيات تولد، زندگي و جزئيات زندگي تپه گؤز بنظر ميرسد سيکلوپهای یونان از داستان تپه گؤز گرفته شده است و داستان تپه گؤز اورژينالتر است.
اين مجموعه از ۱۲ داستان به نثر و نظم تشکيل شده و مجموعه پر ارزشي است که زندگي، ارزشهاي اجتماعي و باورهاي مردمان ترک را نشان ميدهد. قدمت داستانها مربوط به قرنهاي چهاردهم و پانزدهم ميلادي ميباشد. کتاب دده قورقود به زبانهاي مختلف ترجمه شدهاست. نخستين ترجمه ددهقورقود به زبان آلماني در سال ۱۸۱۵ از روي نسخه کتابخانه درسدن در آلمان بود. دستنويس ديگر اين کتاب در واتيکان است. متن کامل کتاب هم که با رسم الخط اصلي آن بر اساس نسخه کتابخانه برلين در سال۱۹۱۶ از سوي کيليسلي رفعت محقق کشور ترکيه که تلاش پيگيري در نشر متون زبان ترکي داشته در شهر استانبول به چاپ رسيد. او واژه ها و عباراتي که نامفهوم و مغلوب بوده تصحيح کردهاست با اين وجود برخي واژها و مفاهيم نامکشوف مانده که در برابر آنها عبارت مفهوم نشد درج گرديدهاست. اورهان شاييق گؤک ياي کتاب دده قورقود را در سال 1932 در استانبول با حروف عربي چاپ کرد. در سال 1939 آکادميک حميد آراسلي کتاب را در جمهوري آذربايجان چاپ نمود ولي متاسفانه چاپ اين کتاب در سال 1951 در شوروي سابق و (جمهوري آذربايجان و ترکمنستان) با ادعاي پان تورک بودن ممنوع شد. ولي در سال 1957 در آذربايجان و 1980 در ترکمنستان از اين کتاب رفع ممنوعيت شد.
غير از ترجمههاي آلماني، روسي، ايتاليايي چندين ترجمه ديگر نيز به ساير زبانهاي اروپايي و آسيايي صورت گرفته از جمله آنها دو ترجمه به زبان انگليسي را ميتوان نام برد که اولي در انگلستان و و دومي در امريکا انجام يافتهاست. از ترجمه کنندگان ميتوان به ترجمه ديگر از يواخيم هاين به زبان آلماني که درسال ۱۹۵۸ در شهر زوريخ و چاپ به زبان روسي در سال۱۹۶۲ به وسيله بارتولد و انتشار توسط ويکتور ژيرمونسکي در مسکو اشاره کرد.
۳ آبان ۱۴۰۳
https://t.me/melikzadeh
کتاب دَدَهقورقود:
دایره المعارفی از نظم و نثر و فرهنگ ترکان باستان و میانه
دکتر توحید ملک زاده https://t.me/melikzadeh
دَدَهقورقود (به ترکي آذربايجاني:Dədə Qorqud به ترکي استانبولي:Dede Korkut ترکمني:Gorkut-ata) نام يکي از قديميترين داستانهاي اسطورهاي ترکهاي اوغوز است که عليرغم دارا بودن محتواي بسيار قديمي از اعصار شامانیزم و توتمیزم، در حدود قرن شانزده ميلادي يعني دوران حکومت آققويونلوها به صورت مکتوب در آمدهاست. بر پايه نظر محمد فواد کؤپرولو، مجموعه داستانهاي دده قورقود ريشهاي پيش از اسلامي دارند و نشانههايي از اين ريشههاي پيش از اسلام درآن ديده ميشود. اين داستانها قرنها بصورت شفاهي سينه به سينه نقل شدهاند و سرانجام بصورت مکتوب درآمدهاند. کؤپرولو باور دارد کتاب دده قورقود در واقع از مجموعه مناقب اغوزان يا اوغوزنامهها جدا شده است. وي براي اثبات سخن خود قسمتي از نقل قول ابوبکر عبدالله دواداري در کتاب دررالتيجان را ميآورد. دواداري در اين کتاب که به سال ۷۰۹ قمري تاليف شده است در ذکر رويدادهاي سال۶۲۸ قمري، به دو کتاب به نامهاي اولوخان آتا بيتیکچي و ديگري اوغوزنامه اشاره ميکند. او مينويسد خود اصل کتاب اوغوزنامه را ديده است. اين کتاب به روايت دواداري ابتدا از ترکي به فارسي و سپس به وسيله جبرائيل بن بختيشوع طبيب و مترجم معروف زمان هارون الرشيد به عربي ترجمه شده است و اصل آن جزو خزانه ابومسلم خراساني بوده است. طبق اطلاعاتي که اين شخص ميدهد محتواي اين کتاب عبارت بوده از اولوغ قراطاغ، آلتون خان، اولو آي آتاجي، اولو آي آناجي، ترکلر يميني، منقبه چوجوق ارسلان و ... سپس احوال شخصي به نام دبا کوز که همان تپه گؤز باشد را روايت ميکند. او مينويسد تپه گوز نخستين مملکت ترکان را ويران کرد.... در بالاي سرش يک چشم داشته است. مادر او از پريان درياي بزرگ بوده و بر او شمشير و نيزه کارگر نبود... و سرانجام باساط پسر اوروز او را کشت. نقل دواداري از آنجا که شباهت بسيار به داستان تپه گؤز دارد، کؤپرولو را به اين نتيجه رساند که اين کتاب قسمتي از اغوزنامه باستاني بوده است که بعدها از آن مجموعه جداشده است. افسانه سيکلوپ در اوديسه بسيار شبيه داستان تپه گؤز مي باشد . بسياري از دانشمندان معتقدند با توجه به ذکر جزئيات تولد، زندگي و جزئيات زندگي تپه گؤز بنظر ميرسد سيکلوپهای یونان از داستان تپه گؤز گرفته شده است و داستان تپه گؤز اورژينالتر است.
اين مجموعه از ۱۲ داستان به نثر و نظم تشکيل شده و مجموعه پر ارزشي است که زندگي، ارزشهاي اجتماعي و باورهاي مردمان ترک را نشان ميدهد. قدمت داستانها مربوط به قرنهاي چهاردهم و پانزدهم ميلادي ميباشد. کتاب دده قورقود به زبانهاي مختلف ترجمه شدهاست. نخستين ترجمه ددهقورقود به زبان آلماني در سال ۱۸۱۵ از روي نسخه کتابخانه درسدن در آلمان بود. دستنويس ديگر اين کتاب در واتيکان است. متن کامل کتاب هم که با رسم الخط اصلي آن بر اساس نسخه کتابخانه برلين در سال۱۹۱۶ از سوي کيليسلي رفعت محقق کشور ترکيه که تلاش پيگيري در نشر متون زبان ترکي داشته در شهر استانبول به چاپ رسيد. او واژه ها و عباراتي که نامفهوم و مغلوب بوده تصحيح کردهاست با اين وجود برخي واژها و مفاهيم نامکشوف مانده که در برابر آنها عبارت مفهوم نشد درج گرديدهاست. اورهان شاييق گؤک ياي کتاب دده قورقود را در سال 1932 در استانبول با حروف عربي چاپ کرد. در سال 1939 آکادميک حميد آراسلي کتاب را در جمهوري آذربايجان چاپ نمود ولي متاسفانه چاپ اين کتاب در سال 1951 در شوروي سابق و (جمهوري آذربايجان و ترکمنستان) با ادعاي پان تورک بودن ممنوع شد. ولي در سال 1957 در آذربايجان و 1980 در ترکمنستان از اين کتاب رفع ممنوعيت شد.
غير از ترجمههاي آلماني، روسي، ايتاليايي چندين ترجمه ديگر نيز به ساير زبانهاي اروپايي و آسيايي صورت گرفته از جمله آنها دو ترجمه به زبان انگليسي را ميتوان نام برد که اولي در انگلستان و و دومي در امريکا انجام يافتهاست. از ترجمه کنندگان ميتوان به ترجمه ديگر از يواخيم هاين به زبان آلماني که درسال ۱۹۵۸ در شهر زوريخ و چاپ به زبان روسي در سال۱۹۶۲ به وسيله بارتولد و انتشار توسط ويکتور ژيرمونسکي در مسکو اشاره کرد.
۳ آبان ۱۴۰۳
https://t.me/melikzadeh
24.04.202506:03
از نقطه نظر تاریخی چرا ۲۴ آوریل ۱۹۱۵م/ ۴ اردیبهشت ۱۲۹۴ ش برای آذربایجانی ها مهم است؟( نگاهی به ادعاهای قتل عام ارامنه )
دکتر توحید ملک زاده https://t.me/melikzadeh
جار و جنجال رسانه ای ارامنه همراه با خصومت صلیبی وار بوقهای تبلیغاتی اروپا و آمریکا سبب می شود هر سال اوایل اردیبهشت موضوع به اصطلاح قتل عام ارامنه موضوع روز شود. ولی واقعا چرا این موضوع برای ما آذربایجانی ها مهم است؟ اجازه دهید نگاهی به ماوقع این موضوع بیاندازیم.
از سال ۱۲۸۸ ش الی ۱۲۹۰ شمسی کل آذربایجان به اشغال تدریجی روسیه تزاری در می آید. کشتارها در تبریز و شهرهای دیگر شروع شده و بساط انجمنها و مشروطه خواهی توسط روسها برچیده می شود. روسها مواضع خود در آذربایجان- دقیقا پشت مواضع عثمانی – را مستحکم می کنند تا چند سال بعد از آن استفاده کنند.
سه سال بعد یعنی ۱۲۹۳ شمسی جنگ جهانی اول شروع می شود. دو دولت بزرگ روسیه و عثمانی هم در جنگ بین الملل وارد می شوند. عثمانی اشغال آذربایجان همسایه اش و در واقع شرق مملکتش توسط دشمن را برنتابیده، رسما از ایران تخلیه روسها از مناطق مرزی با خود را می خواهد. دولت ایران ضعیفتر از آن بود که بتواند حرفی از تخلیه بزند. بدین ترتیب جنگ به داخل آذربایجان کشیده می شود وعثمانی ها روسها را از مناطق غربی آذربایجان عقب می رانند. دست به دست شدن آذربایجان خصوصا اورمیه، ساوجبولاغ ( مهاباد امروزین) سلماس و خوی چند بار اتفاق می افتد.
در این جنگ مسیحیان هم ایران دوره قاجاری - در آذربایجان - وهم شرق عثمانی دست به دعای پیروزی روسیه بودند و مسلمانان دست به دعای پیروزی عثمانی. روسها برای درگیرکردن مردم عثمانی با دولتشان از مسیحیان ارمنی و نسطوری استفاده کرده و اینها به دولتشان اعلان جنگ کردند. تدبیر عثمانی برای مقابله با شورش داخلی مسیحیان، دور کردن ارامنه از جبهه های جنگ بود ولی نسطوری ها به سبب دارا بودن سیستم عشیرتی در جنگ شکست خورده سیل پناهنده ها به آذربایجان رسید که در اینجا جیلو نامیده شدند. فجایع بوجود آمده اینها در اورمیه و سلماس نیز جیلولوق نامیده شد.
اما مساله ارامنه به سبب داشتن پیشینه قوی سیاسی از زمان سلطان عبدالحمید و رسوخ در تارو پود عثمانی و داشتن مناصب عالی دولتی تا حد صدراعظمی موضوعی بسیارحساس بود. این موضوع را محمدعلی فروغی نخست وزیر بعدی ایران در کتاب «طغیان ارامنه»برای جلوگیری از صدمه دیدن ارامنه به شکل واضحی شرح داده است.
در این جنگ قانون « تهجیر ارامنه » یا کوچاندن آنها از میادین جنگی تصویب شد.
براساس این قانون بایستی تمام خانوارهای ارمنی موجود در ولایات هم مرز با روسیه در وان، ارضروم، قارص و ... به مناطق داخلی ترعثمانی کوچانده شوند. در این نقل و انتقال متاسفانه جمعی از انسانها تلف شدند. جمعی نیز در اثر حمله تروریستهای ارمنی به قافله مهاجرین کشته شدند.
ارامنه قاچاق و جیلوهای نسطوری همراه با ماجراجویان وطنی اواخر سال ۱۲۹۶ش درصدد کنترل غرب آذربایجان بخصوص اورمیه و سلماس برآمدند که این ماجراجویی آنها با قتل عام بیش از یکصد و پنجاه هزار ترک آذربایجانی، یهودی ساکن مناطق غرب آذربایجان و عشایر کرد کوههای غرب آذربایجان منجر شد. بدین خاطر موضوع ۲۴ آوریل ۱۹۱۵ نیز برای آذربایجانی ها مهم شد.
به هر حال وقایع تلخ جنگ جهانی اول هم برای مسلمانان و هم برای مسیحیان مخصوصا برای اهالی مناطق غرب آذربایجان بایستی بسیار عبرت آموز باشد. تا وقتی که ارامنه و اخیرا ماجراجویانی از عشایر فریب قدرتهای خارجی را نخورند آذربایجان بسیار وسیعتر از آن است که برای قومی تنگتر باشد.
برای اطلاع بیشتر از این وقایع تلخ مراجعه شود به کتاب من: آذربایجان در جنگ جهانی اول یا فجایع جیلولوق، انتشارات اختر تبریز. و همچنین کتاب طغیان ارامنه نوشته محمدعلی فروغی ، به کوشش دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
۴ اردیبهشت ۱۴۰۴
دکتر توحید ملک زاده https://t.me/melikzadeh
جار و جنجال رسانه ای ارامنه همراه با خصومت صلیبی وار بوقهای تبلیغاتی اروپا و آمریکا سبب می شود هر سال اوایل اردیبهشت موضوع به اصطلاح قتل عام ارامنه موضوع روز شود. ولی واقعا چرا این موضوع برای ما آذربایجانی ها مهم است؟ اجازه دهید نگاهی به ماوقع این موضوع بیاندازیم.
از سال ۱۲۸۸ ش الی ۱۲۹۰ شمسی کل آذربایجان به اشغال تدریجی روسیه تزاری در می آید. کشتارها در تبریز و شهرهای دیگر شروع شده و بساط انجمنها و مشروطه خواهی توسط روسها برچیده می شود. روسها مواضع خود در آذربایجان- دقیقا پشت مواضع عثمانی – را مستحکم می کنند تا چند سال بعد از آن استفاده کنند.
سه سال بعد یعنی ۱۲۹۳ شمسی جنگ جهانی اول شروع می شود. دو دولت بزرگ روسیه و عثمانی هم در جنگ بین الملل وارد می شوند. عثمانی اشغال آذربایجان همسایه اش و در واقع شرق مملکتش توسط دشمن را برنتابیده، رسما از ایران تخلیه روسها از مناطق مرزی با خود را می خواهد. دولت ایران ضعیفتر از آن بود که بتواند حرفی از تخلیه بزند. بدین ترتیب جنگ به داخل آذربایجان کشیده می شود وعثمانی ها روسها را از مناطق غربی آذربایجان عقب می رانند. دست به دست شدن آذربایجان خصوصا اورمیه، ساوجبولاغ ( مهاباد امروزین) سلماس و خوی چند بار اتفاق می افتد.
در این جنگ مسیحیان هم ایران دوره قاجاری - در آذربایجان - وهم شرق عثمانی دست به دعای پیروزی روسیه بودند و مسلمانان دست به دعای پیروزی عثمانی. روسها برای درگیرکردن مردم عثمانی با دولتشان از مسیحیان ارمنی و نسطوری استفاده کرده و اینها به دولتشان اعلان جنگ کردند. تدبیر عثمانی برای مقابله با شورش داخلی مسیحیان، دور کردن ارامنه از جبهه های جنگ بود ولی نسطوری ها به سبب دارا بودن سیستم عشیرتی در جنگ شکست خورده سیل پناهنده ها به آذربایجان رسید که در اینجا جیلو نامیده شدند. فجایع بوجود آمده اینها در اورمیه و سلماس نیز جیلولوق نامیده شد.
اما مساله ارامنه به سبب داشتن پیشینه قوی سیاسی از زمان سلطان عبدالحمید و رسوخ در تارو پود عثمانی و داشتن مناصب عالی دولتی تا حد صدراعظمی موضوعی بسیارحساس بود. این موضوع را محمدعلی فروغی نخست وزیر بعدی ایران در کتاب «طغیان ارامنه»برای جلوگیری از صدمه دیدن ارامنه به شکل واضحی شرح داده است.
در این جنگ قانون « تهجیر ارامنه » یا کوچاندن آنها از میادین جنگی تصویب شد.
براساس این قانون بایستی تمام خانوارهای ارمنی موجود در ولایات هم مرز با روسیه در وان، ارضروم، قارص و ... به مناطق داخلی ترعثمانی کوچانده شوند. در این نقل و انتقال متاسفانه جمعی از انسانها تلف شدند. جمعی نیز در اثر حمله تروریستهای ارمنی به قافله مهاجرین کشته شدند.
ارامنه قاچاق و جیلوهای نسطوری همراه با ماجراجویان وطنی اواخر سال ۱۲۹۶ش درصدد کنترل غرب آذربایجان بخصوص اورمیه و سلماس برآمدند که این ماجراجویی آنها با قتل عام بیش از یکصد و پنجاه هزار ترک آذربایجانی، یهودی ساکن مناطق غرب آذربایجان و عشایر کرد کوههای غرب آذربایجان منجر شد. بدین خاطر موضوع ۲۴ آوریل ۱۹۱۵ نیز برای آذربایجانی ها مهم شد.
به هر حال وقایع تلخ جنگ جهانی اول هم برای مسلمانان و هم برای مسیحیان مخصوصا برای اهالی مناطق غرب آذربایجان بایستی بسیار عبرت آموز باشد. تا وقتی که ارامنه و اخیرا ماجراجویانی از عشایر فریب قدرتهای خارجی را نخورند آذربایجان بسیار وسیعتر از آن است که برای قومی تنگتر باشد.
برای اطلاع بیشتر از این وقایع تلخ مراجعه شود به کتاب من: آذربایجان در جنگ جهانی اول یا فجایع جیلولوق، انتشارات اختر تبریز. و همچنین کتاب طغیان ارامنه نوشته محمدعلی فروغی ، به کوشش دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
۴ اردیبهشت ۱۴۰۴
18.04.202508:43
چگونه نام ولایت اردلان در دوره پهلوی تبدیل به کردستان شد؟
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
در دوره پهلوی فاجعه بارترین دستکاری های سیاسی-فرهنگی و اقتصادی ایران با سردمداری روشنفکران به اصطلاح وطن پرست بوقوع پیوست.
یکی از این سیاستهای فاجعه بار، تبدیل نام منطقه اردلان به کردستان بود.
منطقه اردلان که نامش را از خاندان حکومتگر اردلان گرفته است، امارتی بود در بطن حکومت صفوی. خاندان اردلان شیعی مذهب بوده و زبانی غیر از زبان امروزین سورانی ها داشتند.
حکومت صفوی نیز همچون سایر حکومتهای ترک منشا معتقد به ملوک الطوایفی یا به معنی امروزین فدرالیسم بودند. خاندان اردلان نیز که دایره حکومتش از شهر زور شروع شده بود همچون تمام حکومتهای محلی به تدریج دایره حکومتش را وسیعتر نموده شهر سینه( سنندج امروزین) را هم در برگرفت.
امارت اردلان به کمک دولتهای معظم ترک قاجاریه توانست به حکومت خود ادامه دهد تا اینکه در اواخر قاجاریه اردلانها حاکمیت امارت خود را از دست دادند.
جنگ جهانی اول یکی از بنیادی ترین جنگهایی بود که شالوده حکومتی بسیاری از دولتهای منطقه پس از این جنگ پایه ریزی شد.
مناطق کردنشین با هر زبان و مذهبی مورد توجه دول متخاصم اروپایی بود. دولت ایران در کنفرانس صلح پاریس طی نامه ای به کنفرانس درخواست تابعیت اکراد عثمانی را به خود کرد. روشنفکران ایرانی آن زمان نیز برای نیل به این مقصد سیاسی همگام با دستگاه دیپلماسی حرکت می کردند. آنان برای جذب اکراد در سیستم ایران تصمیم گرفتند ایالت کردستانی در ایران تاسیس کنند تا اکراد عراق هم متمایل به ایران شود.
برای اینکار به مستشرق روسیه به نام مینورسکی و رشید یاسمی ایرانی مبلغ خوبی دادند تا درباره تاریخ کرد و کردستان به نفع پهلوی ها کتاب نوشته آنها را به هخامنش و ماد متصل نمایند کمااینکه تاریخ نسطوری ها و سریانی های مسیحی به آشور باستان وصل کرده بودند.
با وقوع انقلاب مشروطیت و رواج سیستم جدید تقسیمات کشوری براساس ایالات و ولایات، ایران دارای چهار ایالت از جمله آذربایجان و ۲۲ ولایت بود. تا سال ۱۳۱۶ش ایالت غربی آذربایجان شامل استان فعلی آذربایجان غربی، سقز، بیجار و تا مناطق شمالی سنندج بود.
در تقسیمات کشوری سال ۱۳۱۶ استانها به شماره نامیده شدند.استان سوم تبریز و اردبیل، استان چهارم اورمیه و مناطق غربی، استان پنجم شامل همدان ۲ـ کرمانشاهان (کرمانشاه)۳ـ شاهآباد (اسلامآباد غرب) ۴ـ سنندج ۵ـ ملایر ۶ـ ایلام (به مرکزیت کرمانشاه).
در ساله ۱۳۳۷ ش، از درون استان پنجم و با انتزاع قروه و بیجار ترک نشین که اول جزو آذربایجان غربی بودند و سپس ملحق به همدان بودند استان کردستان به مرکزیت سنندج تشکیل شد.
امروز بیش از نیمی از استان کردستان ترکان بومی سنندج و شهرهای بیجار و قروه می باشند. بدین سبب بیش از هفتاد درصد اسامی جغرافیایی خاص استان تازه تاسیس و مسمی به کردستان ترکی است. لزوم درخواست احیای اسامی باستانی ترکی در ولایت اردلان( مسمی به کردستان در سال ۱۳۳۷ش) بیش از پیش احساس می گردد.
۲۹ فروردین ۱۴۰۴
https://t.me/melikzadeh
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
در دوره پهلوی فاجعه بارترین دستکاری های سیاسی-فرهنگی و اقتصادی ایران با سردمداری روشنفکران به اصطلاح وطن پرست بوقوع پیوست.
یکی از این سیاستهای فاجعه بار، تبدیل نام منطقه اردلان به کردستان بود.
منطقه اردلان که نامش را از خاندان حکومتگر اردلان گرفته است، امارتی بود در بطن حکومت صفوی. خاندان اردلان شیعی مذهب بوده و زبانی غیر از زبان امروزین سورانی ها داشتند.
حکومت صفوی نیز همچون سایر حکومتهای ترک منشا معتقد به ملوک الطوایفی یا به معنی امروزین فدرالیسم بودند. خاندان اردلان نیز که دایره حکومتش از شهر زور شروع شده بود همچون تمام حکومتهای محلی به تدریج دایره حکومتش را وسیعتر نموده شهر سینه( سنندج امروزین) را هم در برگرفت.
امارت اردلان به کمک دولتهای معظم ترک قاجاریه توانست به حکومت خود ادامه دهد تا اینکه در اواخر قاجاریه اردلانها حاکمیت امارت خود را از دست دادند.
جنگ جهانی اول یکی از بنیادی ترین جنگهایی بود که شالوده حکومتی بسیاری از دولتهای منطقه پس از این جنگ پایه ریزی شد.
مناطق کردنشین با هر زبان و مذهبی مورد توجه دول متخاصم اروپایی بود. دولت ایران در کنفرانس صلح پاریس طی نامه ای به کنفرانس درخواست تابعیت اکراد عثمانی را به خود کرد. روشنفکران ایرانی آن زمان نیز برای نیل به این مقصد سیاسی همگام با دستگاه دیپلماسی حرکت می کردند. آنان برای جذب اکراد در سیستم ایران تصمیم گرفتند ایالت کردستانی در ایران تاسیس کنند تا اکراد عراق هم متمایل به ایران شود.
برای اینکار به مستشرق روسیه به نام مینورسکی و رشید یاسمی ایرانی مبلغ خوبی دادند تا درباره تاریخ کرد و کردستان به نفع پهلوی ها کتاب نوشته آنها را به هخامنش و ماد متصل نمایند کمااینکه تاریخ نسطوری ها و سریانی های مسیحی به آشور باستان وصل کرده بودند.
با وقوع انقلاب مشروطیت و رواج سیستم جدید تقسیمات کشوری براساس ایالات و ولایات، ایران دارای چهار ایالت از جمله آذربایجان و ۲۲ ولایت بود. تا سال ۱۳۱۶ش ایالت غربی آذربایجان شامل استان فعلی آذربایجان غربی، سقز، بیجار و تا مناطق شمالی سنندج بود.
در تقسیمات کشوری سال ۱۳۱۶ استانها به شماره نامیده شدند.استان سوم تبریز و اردبیل، استان چهارم اورمیه و مناطق غربی، استان پنجم شامل همدان ۲ـ کرمانشاهان (کرمانشاه)۳ـ شاهآباد (اسلامآباد غرب) ۴ـ سنندج ۵ـ ملایر ۶ـ ایلام (به مرکزیت کرمانشاه).
در ساله ۱۳۳۷ ش، از درون استان پنجم و با انتزاع قروه و بیجار ترک نشین که اول جزو آذربایجان غربی بودند و سپس ملحق به همدان بودند استان کردستان به مرکزیت سنندج تشکیل شد.
امروز بیش از نیمی از استان کردستان ترکان بومی سنندج و شهرهای بیجار و قروه می باشند. بدین سبب بیش از هفتاد درصد اسامی جغرافیایی خاص استان تازه تاسیس و مسمی به کردستان ترکی است. لزوم درخواست احیای اسامی باستانی ترکی در ولایت اردلان( مسمی به کردستان در سال ۱۳۳۷ش) بیش از پیش احساس می گردد.
۲۹ فروردین ۱۴۰۴
https://t.me/melikzadeh
04.04.202518:51
اهداف شیخ محمدخیابانی در تبدیل نام ایالت آذربایجان به « آزادیستان »
به مناسبت ۱۰۵ مین سالگرد قیام خیابانی
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
به کرات مشاهده می گردد بسیاری از مردم شرطهای زمان وقوع وقایع تاریخی را با شرایط امروزین یکی دانسته و داوری های نادرستی در آن رابطه می کنند. حال اینکه یک مورخ و تحلیل گر تاریخ بایستی هم قاضی باشد و هم وکیل مدافع. به عبارت دیگر شرایط وقوع حوادث را در نظر داشته باشد. قیام خیابانی نیز همین سرنوشت را دارد. بنابراین قبل از بررسی قیام خیابانی اشاره ای داشته باشیم به اوضاع آن زمان.
در قرائت از مشروطیت دو وجه وجود داشت. وجه آذربایجانی و غیر آذربایجانی. وجه آذربایجانی بیشتر اساس سوسیال دموکراسی داشت و تصادفی نیست که اکثر سوسیال دموکراتهای مشروطه خواه که در حزب دموکرات نمود یافته بود آذربایجانی بودند. سران این حزب هم ترکان آذربایجانی بودند از سیدحسن تقی زاده و حیدرخان عمواوغلی گرفته تا شیخ محمدخیابانی و رسول زاده تبعه روسیه. در بعد کلان، اصول دموکراسی مد نظر این افراد بود و تشکیل یک ایران قوی و متمرکز با یک ملت و یک تاریخ و بعدا با یک شاه. در همان سالهای اولیه تشکیل حزب دموکرات تاکید بر اصول دموکراسی و سوسیال بر دیگر وجوه می چربید. رسول زاده نیز در سال 1289 ش روزنامه « ایران نو » را پایه گذاری نمود و علاوه بر تلاش برای آموزش مفاهیم سوسیال دموکراسی، اصول روزنامه نگاری نوین که بر مبنای تحلیل مطالب و اخبار بود را نیز به ایرانیان آموزش داد. بنابراین منبع فکری و تغذیه رسول زاده، خیابانی، حیدرخان عمواوغلی و خیابانی یکی بود. پس از قبول اولتیماتوم روسیه توسط مجلس، خیابانی موقتا از سیاست کناره گیری کرده برای تجارت به تفلیس و باکو رفت، تقی زاده، رسول زاده و حیدرخان عمواوغلی نیز به استانبول رفتند. در این ایام بود که چهار نفر با یک مسلک به چهار انسان متفاوت تبدیل شدند. رسول زاده به سوسیال دموکراسی ملغمه ای از وطن آذربایجانی با هویت ترکی اضافه نموده و پس از فروپاشی تزار به باکو برگشته از بانیان جمهوری آذربایجان در سال 1297 ش/1918م شد. سیدحسن تقی زاده به دعوت آلمانی ها به برلن رفت و مجله کاوه که ملغمه ای از تاریخ باستانی ایران و زرتشتیزم بود را انتشار داد و در تشکیل ایران رضاخانی با تم فارسی و در لفافه ایران نقش اساسی بازی کرد. حیدرخان عمواوغلی کمونیست دو آتشه شده با لنین رفیق شد و در نهضت جنگل وزیر خارجه گردید و در ارتش عثمانی از جمله افسران گردید. خیابانی نیز به تبریز بازگشت و بدون هیچ ملی گرایی فارسی و یا ترکی صرفا براساس وطن آذربایجانی و برای احیای قرائت آذربایجانی مشروطیت در ایران قیام نمود. چرا احیای قرائت آذربایجانی مشروطیت؟ برای اینکه علیرغم تلاش فوق العاده آذربایجانی ها در اجرای اصول مشروطیت، قرائت سوسیال دموکراسی آذربایجانی از مشروطیت کنار گذاشته شده بود و سران ایل بختیاری و مرکزی ایران زمام امور را بدست گرفته بودند. هم و غم خیابانی در آن ایام تلاشی ناکام برای احیای تفکرات مشروطه خواهان آذربایجانی در کل ایران بود. وی می پنداشت آذربایجان گل سرسبد ایالات ایران است و ولیعهدنشین و بخاطر این موقعیت ممتاز می تواند نقش اساسی در ارتقا اصول دموکراسی ایرانی ایفا کند. چرا در مانیفست شیخ محمدخیابانی در قیامش تورکچولوک دیده نمی شود؟ نگرش خیابانی به موضوع وطن چه بود؟ ارتباط خیابانی و رسول زاده چگونه بود؟ موضع خیابانی به تشکیل جمهوری آذربایجان چه بود؟ عکس العمل رسول زاده، حیدرخان و تقی زاده به مناقشات خیابانی با دولت مرکزی چه بود؟ روابط خیابانی و دولت مرکزی بر چه منوال بود؟ سوالاتی است که اگر دوستان خواستند می تواند موضوع مقالات جالبی باشد. من هم طبق معمول می توانم کمک نمایم.https://t.me/melikzadeh
۱۶ فروردین ۱۴۰۴
به مناسبت ۱۰۵ مین سالگرد قیام خیابانی
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
به کرات مشاهده می گردد بسیاری از مردم شرطهای زمان وقوع وقایع تاریخی را با شرایط امروزین یکی دانسته و داوری های نادرستی در آن رابطه می کنند. حال اینکه یک مورخ و تحلیل گر تاریخ بایستی هم قاضی باشد و هم وکیل مدافع. به عبارت دیگر شرایط وقوع حوادث را در نظر داشته باشد. قیام خیابانی نیز همین سرنوشت را دارد. بنابراین قبل از بررسی قیام خیابانی اشاره ای داشته باشیم به اوضاع آن زمان.
در قرائت از مشروطیت دو وجه وجود داشت. وجه آذربایجانی و غیر آذربایجانی. وجه آذربایجانی بیشتر اساس سوسیال دموکراسی داشت و تصادفی نیست که اکثر سوسیال دموکراتهای مشروطه خواه که در حزب دموکرات نمود یافته بود آذربایجانی بودند. سران این حزب هم ترکان آذربایجانی بودند از سیدحسن تقی زاده و حیدرخان عمواوغلی گرفته تا شیخ محمدخیابانی و رسول زاده تبعه روسیه. در بعد کلان، اصول دموکراسی مد نظر این افراد بود و تشکیل یک ایران قوی و متمرکز با یک ملت و یک تاریخ و بعدا با یک شاه. در همان سالهای اولیه تشکیل حزب دموکرات تاکید بر اصول دموکراسی و سوسیال بر دیگر وجوه می چربید. رسول زاده نیز در سال 1289 ش روزنامه « ایران نو » را پایه گذاری نمود و علاوه بر تلاش برای آموزش مفاهیم سوسیال دموکراسی، اصول روزنامه نگاری نوین که بر مبنای تحلیل مطالب و اخبار بود را نیز به ایرانیان آموزش داد. بنابراین منبع فکری و تغذیه رسول زاده، خیابانی، حیدرخان عمواوغلی و خیابانی یکی بود. پس از قبول اولتیماتوم روسیه توسط مجلس، خیابانی موقتا از سیاست کناره گیری کرده برای تجارت به تفلیس و باکو رفت، تقی زاده، رسول زاده و حیدرخان عمواوغلی نیز به استانبول رفتند. در این ایام بود که چهار نفر با یک مسلک به چهار انسان متفاوت تبدیل شدند. رسول زاده به سوسیال دموکراسی ملغمه ای از وطن آذربایجانی با هویت ترکی اضافه نموده و پس از فروپاشی تزار به باکو برگشته از بانیان جمهوری آذربایجان در سال 1297 ش/1918م شد. سیدحسن تقی زاده به دعوت آلمانی ها به برلن رفت و مجله کاوه که ملغمه ای از تاریخ باستانی ایران و زرتشتیزم بود را انتشار داد و در تشکیل ایران رضاخانی با تم فارسی و در لفافه ایران نقش اساسی بازی کرد. حیدرخان عمواوغلی کمونیست دو آتشه شده با لنین رفیق شد و در نهضت جنگل وزیر خارجه گردید و در ارتش عثمانی از جمله افسران گردید. خیابانی نیز به تبریز بازگشت و بدون هیچ ملی گرایی فارسی و یا ترکی صرفا براساس وطن آذربایجانی و برای احیای قرائت آذربایجانی مشروطیت در ایران قیام نمود. چرا احیای قرائت آذربایجانی مشروطیت؟ برای اینکه علیرغم تلاش فوق العاده آذربایجانی ها در اجرای اصول مشروطیت، قرائت سوسیال دموکراسی آذربایجانی از مشروطیت کنار گذاشته شده بود و سران ایل بختیاری و مرکزی ایران زمام امور را بدست گرفته بودند. هم و غم خیابانی در آن ایام تلاشی ناکام برای احیای تفکرات مشروطه خواهان آذربایجانی در کل ایران بود. وی می پنداشت آذربایجان گل سرسبد ایالات ایران است و ولیعهدنشین و بخاطر این موقعیت ممتاز می تواند نقش اساسی در ارتقا اصول دموکراسی ایرانی ایفا کند. چرا در مانیفست شیخ محمدخیابانی در قیامش تورکچولوک دیده نمی شود؟ نگرش خیابانی به موضوع وطن چه بود؟ ارتباط خیابانی و رسول زاده چگونه بود؟ موضع خیابانی به تشکیل جمهوری آذربایجان چه بود؟ عکس العمل رسول زاده، حیدرخان و تقی زاده به مناقشات خیابانی با دولت مرکزی چه بود؟ روابط خیابانی و دولت مرکزی بر چه منوال بود؟ سوالاتی است که اگر دوستان خواستند می تواند موضوع مقالات جالبی باشد. من هم طبق معمول می توانم کمک نمایم.https://t.me/melikzadeh
۱۶ فروردین ۱۴۰۴
20.03.202518:19
آذربایجان تورپاغیندان پای اولماز
خاک پاک اورمیه با تاریخ پرافتخارش هزاران سال زادگاه تمدنهای چند هزار ساله ایست که امروزه در فرهنگ، هنر و ادبیات ترکی آذربایجان متجلی است. اورمیه مهد دلیران و سردارانی است که در طی تاریخ هر زمان حملات اشرار و غارتگرانی همچون شیخ عبیدالله، سیمیتقو و گروهکهای تروریستی که از کوههای غرب آذربایجان سرازیر می شدند را دفع می کردند.
متاسفانه در روزهای اخیر شاهد حوادث تلخ و نگران کننده ای بودیم که هویت ملی و دینی اهالی اورمیه را هدف قرار داده بود.
هیئت مدیره، نویسندگان، محققین و اعضای انجمن دوستداران تاریخ آذربایجان هم ضمن محکومیت این اقدامات مخل امنیت عمومی شهر و همچنین اقدامات هدفمند افرادی خاص که با لباسهای مخصوص تروریستهای قندیل به ظاهر به پای کوبی پرداخته بودند و در باطن قصد تصرف شهر را دارند، همگام با اقشار مردم اورمیه جهت صیانت از هویت ملی- دینی اورمیه، در عزاداری شهادت امیرالمومنین علی(ع) در روز شنبه دوم فروردین ۱۴۰۴ ساعت ۹:۳۰ خیابان امام شرکت خواهند کرد.
از کلیه همشهریان متعهد به تاریخ و فرهنگ آذربایجان برای حضور در این مراسم دعوت می گردد. هیئت مدیره انجمن ، اول فروردین ۱۴۰۴
لینک ورود به گروه انجمن تاریخ
https://t.me/+9bVdNL4XGztjNWU0
خاک پاک اورمیه با تاریخ پرافتخارش هزاران سال زادگاه تمدنهای چند هزار ساله ایست که امروزه در فرهنگ، هنر و ادبیات ترکی آذربایجان متجلی است. اورمیه مهد دلیران و سردارانی است که در طی تاریخ هر زمان حملات اشرار و غارتگرانی همچون شیخ عبیدالله، سیمیتقو و گروهکهای تروریستی که از کوههای غرب آذربایجان سرازیر می شدند را دفع می کردند.
متاسفانه در روزهای اخیر شاهد حوادث تلخ و نگران کننده ای بودیم که هویت ملی و دینی اهالی اورمیه را هدف قرار داده بود.
هیئت مدیره، نویسندگان، محققین و اعضای انجمن دوستداران تاریخ آذربایجان هم ضمن محکومیت این اقدامات مخل امنیت عمومی شهر و همچنین اقدامات هدفمند افرادی خاص که با لباسهای مخصوص تروریستهای قندیل به ظاهر به پای کوبی پرداخته بودند و در باطن قصد تصرف شهر را دارند، همگام با اقشار مردم اورمیه جهت صیانت از هویت ملی- دینی اورمیه، در عزاداری شهادت امیرالمومنین علی(ع) در روز شنبه دوم فروردین ۱۴۰۴ ساعت ۹:۳۰ خیابان امام شرکت خواهند کرد.
از کلیه همشهریان متعهد به تاریخ و فرهنگ آذربایجان برای حضور در این مراسم دعوت می گردد. هیئت مدیره انجمن ، اول فروردین ۱۴۰۴
لینک ورود به گروه انجمن تاریخ
https://t.me/+9bVdNL4XGztjNWU0
28.10.202404:58
مهندسی معکوس در موضوع کوروش برای رسیدن به اهداف خاص، شوونیسم
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
تاریخ را علم می نامند چرا که مطالعه¬اش براساس اصول علمیست. داده¬برداری، تنظیم سیستم و تطبیق آن با مستندات و نتیجه گیری از شاخصه های اصلی هر بررسی علمیست. وجه در ایران نیز نمی تواند از این سیستم و نگاه علمی به کنار باشد چرا که این سیستم جغرافیایی با پیشینه فرهنگی اجتماعی قوی چه ماقبل تاریخ و چه در قرون وسطی و معاصر همواره تاریخ ساز بوده و توانسته به نحو موثری سرنوشت انسانها را رقم زند.
نگاه غیر علمی به تاریخ پژوهی و تحقیقات تاریخی صدمه جبران¬ناپذیری به تحقیقات به اصطلاح آکادمیکی و دانشگاهی در ایران زده است. حتی با کما تاسف می توان گفت نگاه سیاسی و بعضا شوونیسمی حاکم بر تاریخ ایران سد راه پیشرفتهای علمی در تاریخ نگاری مدرن آذربایجان شده است. یکی از این نگاههای مغرضانه « سیستم باستان گرایانه تاریخ ایران» می باشد.
در تاریخ نگاری رسمی حاکم بر ایران که ملهم از « سیستم باستان گرایانه تاریخ » می باشد، تاریخ اقوام، ملتها و دولتهای حاکم بر فلات جغرافیایی ایران امروزین به غیر عده ای سفارشی خاص توسط یهود و اروپایی ها نظیر هخامنشی ها با فیلتر نگاه شوونیسمی که همانا حذف تاریخ اقوام غیر هنداروپایی است، حذف شده و به رسمیت شناخته نمی شود. تاریخ نگاری ایران حتی نمی خواهد یا بلکه نمی تواند توضیحی برای اسناد و مدارک بسیار موجود در ایران امروزین و خصوصا « آذربایجان باستان » مربوط به غیر هخامنشی و کوروش را ارائه دهد. با اینحال با تئوری هایی نظیر ایرانشهری و غیره سعی در ایجاد فضایی امن برای نابودی فرهنگهای بومی ولی غیر حاکم در ایران باشد. بنابراین این شیوه نمی تواند سیستم بررسی خوبی برای تاریخ نگاری ایران و خصوصا آذربایجان باشد.
داده های تاریخی از کوروش و به اصطلاح تاریخ هخامنشی به قدری اندک ، مغشوش و ناصحیح می باشد که در سالیان اخیر صدای محققین علمی و نه شوومن ها را درآورده و همگی خواستار ارائه یک تاریخ مستندی برای این دوره تاریخ ایران می باشند. برای رسیدن به نیاتشان از مهندسی معکوس استفاده می کنند یعنی از نتیجه به داده هایی می رسند که در علم تاریخ گفتیم بسیار مغشوش و غیرقابل استناد می باشد
در این مهندسی معکوس برای نشان دادن عدالت پارسی، خدمت به یهود و به تبع آن خشنودی اسرائیل، سلطنت طلبی آریامهری، عظمت و شکوه ایران قبل از اسلام، مخالفت با اسلام و آموزه های آن، برتری پارسی بر دیگر ملل از شخصی به نام کوروش استفاده کرده و با مهندسی معکوس و برای رسیدن به آمال و افکارشان سعی در قلب واقعیات هستند. برای کوروش تاریخی جعل می کنند که فقط در فیلمهای قرن ۲۱ هالیوودی قابل مشاهده است. احداث کاخها، شاهراهها، دادگاههای مستقل عادی، منشور کوروش، ورود باشکوه به بابل و آزاد کردن اسرای یهودی( صحنه ووردو باشکوه سزار به رم را تداعی می کند)، تسامح کوروش در امور دینی، ادعای اینکه بسیاری از رهبران جهان از آمریکا گرفته تا کشورهای بزرگ دیگر از وی الهام گرفته اند، بنیان گذاشتن حقوق بشر، پایهگذاری نخستین امپراتوری چندملیتی و بزرگ جهان، آزاد کردن بردهها و بندیان، همه و همه برای رسیدن به نتیجه هایی است که در بالا اشاره گردید که اهم آن مبارزه با اسلام و خدمت به اسرائیل می باشد. تبلیغات باستانگرایان بحدی شدید بوده که شوربختانه که عده ای ذوالقرنین را با کوروش یکی دانسته و سعی نموده اند برای دو پدیده متضاد مخرج مشترکی پیدا کنند. جعل تاریخ ۷ آبان به نام روز کوروش که در حقیقت به سفارش اسرائیل روز آزادی یهود می باشد، تجمع، طواف و سجده در قرن ۲۱ به مقبره ای موهوم که تا اوایل قرن بیستم مقبره مادر سلیمان نامیده می شد و مستشرق انگلیسی کرپورتر آنرا مقبره کوروش نامید، همه و همه دستمایه ایست برای آنچه برای آنچه که براندازی نرم نامیده می شود..
۷ آبان ۱۴۰۳
https://t.me/melikzadeh
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
تاریخ را علم می نامند چرا که مطالعه¬اش براساس اصول علمیست. داده¬برداری، تنظیم سیستم و تطبیق آن با مستندات و نتیجه گیری از شاخصه های اصلی هر بررسی علمیست. وجه در ایران نیز نمی تواند از این سیستم و نگاه علمی به کنار باشد چرا که این سیستم جغرافیایی با پیشینه فرهنگی اجتماعی قوی چه ماقبل تاریخ و چه در قرون وسطی و معاصر همواره تاریخ ساز بوده و توانسته به نحو موثری سرنوشت انسانها را رقم زند.
نگاه غیر علمی به تاریخ پژوهی و تحقیقات تاریخی صدمه جبران¬ناپذیری به تحقیقات به اصطلاح آکادمیکی و دانشگاهی در ایران زده است. حتی با کما تاسف می توان گفت نگاه سیاسی و بعضا شوونیسمی حاکم بر تاریخ ایران سد راه پیشرفتهای علمی در تاریخ نگاری مدرن آذربایجان شده است. یکی از این نگاههای مغرضانه « سیستم باستان گرایانه تاریخ ایران» می باشد.
در تاریخ نگاری رسمی حاکم بر ایران که ملهم از « سیستم باستان گرایانه تاریخ » می باشد، تاریخ اقوام، ملتها و دولتهای حاکم بر فلات جغرافیایی ایران امروزین به غیر عده ای سفارشی خاص توسط یهود و اروپایی ها نظیر هخامنشی ها با فیلتر نگاه شوونیسمی که همانا حذف تاریخ اقوام غیر هنداروپایی است، حذف شده و به رسمیت شناخته نمی شود. تاریخ نگاری ایران حتی نمی خواهد یا بلکه نمی تواند توضیحی برای اسناد و مدارک بسیار موجود در ایران امروزین و خصوصا « آذربایجان باستان » مربوط به غیر هخامنشی و کوروش را ارائه دهد. با اینحال با تئوری هایی نظیر ایرانشهری و غیره سعی در ایجاد فضایی امن برای نابودی فرهنگهای بومی ولی غیر حاکم در ایران باشد. بنابراین این شیوه نمی تواند سیستم بررسی خوبی برای تاریخ نگاری ایران و خصوصا آذربایجان باشد.
داده های تاریخی از کوروش و به اصطلاح تاریخ هخامنشی به قدری اندک ، مغشوش و ناصحیح می باشد که در سالیان اخیر صدای محققین علمی و نه شوومن ها را درآورده و همگی خواستار ارائه یک تاریخ مستندی برای این دوره تاریخ ایران می باشند. برای رسیدن به نیاتشان از مهندسی معکوس استفاده می کنند یعنی از نتیجه به داده هایی می رسند که در علم تاریخ گفتیم بسیار مغشوش و غیرقابل استناد می باشد
در این مهندسی معکوس برای نشان دادن عدالت پارسی، خدمت به یهود و به تبع آن خشنودی اسرائیل، سلطنت طلبی آریامهری، عظمت و شکوه ایران قبل از اسلام، مخالفت با اسلام و آموزه های آن، برتری پارسی بر دیگر ملل از شخصی به نام کوروش استفاده کرده و با مهندسی معکوس و برای رسیدن به آمال و افکارشان سعی در قلب واقعیات هستند. برای کوروش تاریخی جعل می کنند که فقط در فیلمهای قرن ۲۱ هالیوودی قابل مشاهده است. احداث کاخها، شاهراهها، دادگاههای مستقل عادی، منشور کوروش، ورود باشکوه به بابل و آزاد کردن اسرای یهودی( صحنه ووردو باشکوه سزار به رم را تداعی می کند)، تسامح کوروش در امور دینی، ادعای اینکه بسیاری از رهبران جهان از آمریکا گرفته تا کشورهای بزرگ دیگر از وی الهام گرفته اند، بنیان گذاشتن حقوق بشر، پایهگذاری نخستین امپراتوری چندملیتی و بزرگ جهان، آزاد کردن بردهها و بندیان، همه و همه برای رسیدن به نتیجه هایی است که در بالا اشاره گردید که اهم آن مبارزه با اسلام و خدمت به اسرائیل می باشد. تبلیغات باستانگرایان بحدی شدید بوده که شوربختانه که عده ای ذوالقرنین را با کوروش یکی دانسته و سعی نموده اند برای دو پدیده متضاد مخرج مشترکی پیدا کنند. جعل تاریخ ۷ آبان به نام روز کوروش که در حقیقت به سفارش اسرائیل روز آزادی یهود می باشد، تجمع، طواف و سجده در قرن ۲۱ به مقبره ای موهوم که تا اوایل قرن بیستم مقبره مادر سلیمان نامیده می شد و مستشرق انگلیسی کرپورتر آنرا مقبره کوروش نامید، همه و همه دستمایه ایست برای آنچه برای آنچه که براندازی نرم نامیده می شود..
۷ آبان ۱۴۰۳
https://t.me/melikzadeh
19.10.202419:22
تاریخ مختصر زبان ترکی ( قسمت دوم)
https://t.me/melikzadeh
با تاسیس امپراطوری صفوی در تبریز زمینه برای رشته فرهنگ و ادبیات ترکی آذربایجانی آماده شد. شاه اسماعیل زبان ترکی را زبان رسمی دولت ایران قرار داد و در اشعار ترکیش تخلص "خطایی" برگزید. استاد غزل محمد فضولی سرآمد شعرای دوران یکی از بزرگترین مرثیه سرایان ترک زبان می¬باشد. مرثیه آل عبای وی در کتاب حدیقه السعدا متجلی است. نثر ترکی آذربایجانی وی نیز در کتاب¬های شکایت¬نامه، نامه به نشانجی پاشا متجلی است. در دوران صفویه ادبیات شفاهی آذربایجانی نیز هم پای ادبیات کلاسیک پیش رفت و عاشیق¬های آذربایجانی اشعار عاشقانه با اوزان هجایی قوشما (دوبیتی 11 هجایی)، گرایلی(دو بیتی 8 هجایی) بایاتی (دوبیتی 7 هجایی) ساختند. عاشق قربانی از جمله قدیمی ترین عاشیق¬های آذربایجان در دوره صفویه می¬باشد. داستانهای کوراوغلو، اصلی کرم، عاشیق غریب و شاه اسماعیل در این دوران خلق شدند. در اواخر دوره صفویه شعرای معروفی چون صائب تبریزی، قوسی تبریزی، امانی، شاه عباس ثانی (با تخلص ثانی)، طرزی افشار ادبیات آذربایجانی را رهبری نمودند.
در دوره قاجاریه علاقمندی به زبان تورکی ادامه داشت و توجه به اشعار امیر علیشیر نوایی شاعر بزرگ جغتایی هم هنوز ادامه داشت. لهذا برای فهم آسان آثار او کتابهای لغت ترکی به فارسی نوشته شد که از آن جمله می¬توان به:
1- بهجت اللغلات الترکیه، اثر فتحعلی قاجار قزوینی
2- خلاصه عباسی، اثر محمد خویی
3- الطمغای ناصری، اثر محمد صالح اصفهانی
بیشتر شعرای قرن 19 آذربایجان غزل سرا و مرثیه¬گو بودند. مهمترین شعرای ادبیات رثائی دخیل مراغه¬ای، راجی، دلسوز، صراف، پرغم بودند. شاعرانی مانند عندلیب قرجه داغی، حیران خانم، نباتی، ذکری شکوهی، هیدجی، محمد باقر خلخالی، لعلی از جمله شعرای مشهور این دوره بودند که در اشعار خود از زندگی و معیشت مردم و نیازهای آنها سخن می¬گفتند.
از دیگر نویسندگان مهمی که در بیداری آذربایجانیان نقش بسزایی داشتند می¬توان به میرزا حسن رشدیه (متول 1268/ 1851 در تبریز) اشاره کرد که کتاب وطن دیلی را برای تدریس در مدارس آذربایجان تالیف کرد.
در دوره انقلاب مشروطیت توجه به زبان تورکی بیش از پیش نمود پیدا کرده و در روزنامه¬ها و نشریاتی به زبان تورکی و یا دوزبانه منتشر می¬شد مانند فریاد در اورمیه و فروردین، انجمن و سایر.
دوره پهلوی دوره شور بختی و ممنوعیت زبات تورکی آذربایجانی بود. در این دوره شاعران و نویسندگان آذربایجانی به ناچار به فارسی می¬نوشتند گرچه در اوایل دوره پهلوی میرزاعلی معجز شبستری با زبان طنز ترکی به نقد اجتماع می¬پرداخت. در دوره پهلوی، تئاتر آذربایجان که با سابقه¬ترین و پیشرفته¬ترین تئاتر شرق و ملل مسلمان بود به بهانه فارسی نبودن تعطیل شد. بعد از اشغال ایران توسط روسها و انگلیسی ها در شهریور 1320، خفقان از بین رفت و در این مدت روزنامه¬های آذربایجان ، وطن یولوندا و مشفق و جودت به ترکی منتشر گردید. در تبریز شاعیرلر مجلسی با حضور شاعران بزرگی مانند محزون، بالاش آذراوغلو، مدینه گلگون، سهند، یحی شیدا و ... تشکیل شد.
بعد از کودتای 28 مرداد 1332 تا 1357 ممنوعیت دوباره زبان ترکی شروع شد. با این حال علیرغم این خفقان، شهریار حیدر بابیه سلام را سروده و منشر مود. سهند نیز داستانهای دده قورقود را به شعر درآورد و دو جلسه آنرا به نام سازیمین سؤزو منتشر نمود.
بعد از انقلاب اسلامی ممنوعیت زبان ترکی برداشته شد و صدها مجله، روزنامه، کتاب با خط مشی و سبک و سیاق متفاوت منتشر شد. علاوه بر شعر در مجله وارلیق نیز رشته مقالاتی درباره تاریخ زبان ترکی، گرامر و ادبیات ترکان به رشته تحریر درآمد. ۲۹ مهر ۱۴۰۳
https://t.me/melikzadeh
https://t.me/melikzadeh
با تاسیس امپراطوری صفوی در تبریز زمینه برای رشته فرهنگ و ادبیات ترکی آذربایجانی آماده شد. شاه اسماعیل زبان ترکی را زبان رسمی دولت ایران قرار داد و در اشعار ترکیش تخلص "خطایی" برگزید. استاد غزل محمد فضولی سرآمد شعرای دوران یکی از بزرگترین مرثیه سرایان ترک زبان می¬باشد. مرثیه آل عبای وی در کتاب حدیقه السعدا متجلی است. نثر ترکی آذربایجانی وی نیز در کتاب¬های شکایت¬نامه، نامه به نشانجی پاشا متجلی است. در دوران صفویه ادبیات شفاهی آذربایجانی نیز هم پای ادبیات کلاسیک پیش رفت و عاشیق¬های آذربایجانی اشعار عاشقانه با اوزان هجایی قوشما (دوبیتی 11 هجایی)، گرایلی(دو بیتی 8 هجایی) بایاتی (دوبیتی 7 هجایی) ساختند. عاشق قربانی از جمله قدیمی ترین عاشیق¬های آذربایجان در دوره صفویه می¬باشد. داستانهای کوراوغلو، اصلی کرم، عاشیق غریب و شاه اسماعیل در این دوران خلق شدند. در اواخر دوره صفویه شعرای معروفی چون صائب تبریزی، قوسی تبریزی، امانی، شاه عباس ثانی (با تخلص ثانی)، طرزی افشار ادبیات آذربایجانی را رهبری نمودند.
در دوره قاجاریه علاقمندی به زبان تورکی ادامه داشت و توجه به اشعار امیر علیشیر نوایی شاعر بزرگ جغتایی هم هنوز ادامه داشت. لهذا برای فهم آسان آثار او کتابهای لغت ترکی به فارسی نوشته شد که از آن جمله می¬توان به:
1- بهجت اللغلات الترکیه، اثر فتحعلی قاجار قزوینی
2- خلاصه عباسی، اثر محمد خویی
3- الطمغای ناصری، اثر محمد صالح اصفهانی
بیشتر شعرای قرن 19 آذربایجان غزل سرا و مرثیه¬گو بودند. مهمترین شعرای ادبیات رثائی دخیل مراغه¬ای، راجی، دلسوز، صراف، پرغم بودند. شاعرانی مانند عندلیب قرجه داغی، حیران خانم، نباتی، ذکری شکوهی، هیدجی، محمد باقر خلخالی، لعلی از جمله شعرای مشهور این دوره بودند که در اشعار خود از زندگی و معیشت مردم و نیازهای آنها سخن می¬گفتند.
از دیگر نویسندگان مهمی که در بیداری آذربایجانیان نقش بسزایی داشتند می¬توان به میرزا حسن رشدیه (متول 1268/ 1851 در تبریز) اشاره کرد که کتاب وطن دیلی را برای تدریس در مدارس آذربایجان تالیف کرد.
در دوره انقلاب مشروطیت توجه به زبان تورکی بیش از پیش نمود پیدا کرده و در روزنامه¬ها و نشریاتی به زبان تورکی و یا دوزبانه منتشر می¬شد مانند فریاد در اورمیه و فروردین، انجمن و سایر.
دوره پهلوی دوره شور بختی و ممنوعیت زبات تورکی آذربایجانی بود. در این دوره شاعران و نویسندگان آذربایجانی به ناچار به فارسی می¬نوشتند گرچه در اوایل دوره پهلوی میرزاعلی معجز شبستری با زبان طنز ترکی به نقد اجتماع می¬پرداخت. در دوره پهلوی، تئاتر آذربایجان که با سابقه¬ترین و پیشرفته¬ترین تئاتر شرق و ملل مسلمان بود به بهانه فارسی نبودن تعطیل شد. بعد از اشغال ایران توسط روسها و انگلیسی ها در شهریور 1320، خفقان از بین رفت و در این مدت روزنامه¬های آذربایجان ، وطن یولوندا و مشفق و جودت به ترکی منتشر گردید. در تبریز شاعیرلر مجلسی با حضور شاعران بزرگی مانند محزون، بالاش آذراوغلو، مدینه گلگون، سهند، یحی شیدا و ... تشکیل شد.
بعد از کودتای 28 مرداد 1332 تا 1357 ممنوعیت دوباره زبان ترکی شروع شد. با این حال علیرغم این خفقان، شهریار حیدر بابیه سلام را سروده و منشر مود. سهند نیز داستانهای دده قورقود را به شعر درآورد و دو جلسه آنرا به نام سازیمین سؤزو منتشر نمود.
بعد از انقلاب اسلامی ممنوعیت زبان ترکی برداشته شد و صدها مجله، روزنامه، کتاب با خط مشی و سبک و سیاق متفاوت منتشر شد. علاوه بر شعر در مجله وارلیق نیز رشته مقالاتی درباره تاریخ زبان ترکی، گرامر و ادبیات ترکان به رشته تحریر درآمد. ۲۹ مهر ۱۴۰۳
https://t.me/melikzadeh
20.04.202518:40
Azərbaycanda kürd silahlı qruplarının tarixinə bir nəzər
(20aprel 1979-ci il Nəqədə qırğınının şəhidlərinin xatirəsinə)
Dr. Tohid Məlikzadə
https://t.me/melikzadeh
Ümumiyyətlə bilirik ki, inqilabın ilk dövrlərində kürd silahlı qrupları, Sulduz vilayətinin mərkəzi olan Nəqədə şəhərində hərbi mitinq təşkil edərək Azərbaycan şəhərlərində nüfuzlarını genişləndirmək istəyirdilər. Lakin Sulduz xalqının və Urmiya ilə ətraf şəhərlərdən gələn Azərbaycan qüvvələrinin rəhbərliyi altında, mərhum Həsəni'nin rəhbərliyi ilə bu sui-qəsd dəf edildi.
Ancaq sual budur ki, kürd silahlı qrupları Azərbaycanda nə edirdilər?
O dövrdə kürd silahlı qrupları solçu ideologiyaya malik idilər və SSRİ tərəfindən regiondakı solçu hökumətlər vasitəsilə silahlandırılırdılar. Əvvəllər Rza şah, Atatürklə bağladığı təhlükəsizlik müqaviləsi sayəsində, Simitqo üsyanı (İranda) və Ararat üsyanı kimi hərəkatları nəzarətə almışdı. Məhəmməd Riza şah da, 1941-1946-ci illərdəki beş illik qeyri-sabitlik dövrünə baxmayaraq, sərhəd bölgələrindəki kürd qəbilələrini jandarma və ordu qüvvəsi ilə nəzarət altında saxlaya bilmişdi. Lakin İran-İraq sərhəd münaqişələri 1961-cı illərin sonlarında vəziyyəti dəyişdi. Tədricən, İraqla olan münaqişələr solçu Baas rejiminin qurulması ilə zirvəyə çatdı. 1969-1974-cü illər İran-İraq arasında gərginliyin ən yüksək səviyyəyə çatdığı dövr oldu. Nəhayət, Barzani qəbiləsi öz hökumətləri ilə birbaşa müharibəyə girdi.
Kirmanşahlı olan və SAVAK rəsmisi İsa Pəjmanın xatirələrindən öyrənirik ki, Barzanilərin bütün silahları, ərzaq və təchizatı şah tərəfindən təmin edilirdi və onlar yalnız müharibədə muzdlu əsgər rolunu oynayırdılar. Müharibə şiddətlə davam etdi, nəhayət 1975-ci ildə İran-İraq arasında Cəzair sülh müqaviləsi imzalandı. Bu müqavilənin şərtlərinə görə, hər iki tərəf bir-birinin düşmən qruplarını dəstəkləməməli idi. Müqavilə imzalandıqdan sonra şah Barzanilərdən əməliyyatları dayandırmalarını və ya silahlarını təslim edib İrana sığınmaq seçimini etmələrini istədi. Barzanilər ikinci variantı seçdilər və on minlərlə kürd döyüşçüsü ailələri ilə birlikdə Qərbi Azərbaycan sərhədlərindən İrana daxil oldu. Bərzani liderləri Kərəcə aparıldı və orada yerləşdirildi. Uşaqları ən yaxşı məktəb və universitetlərdə pulsuz oxudular, yoxsullar isə Qərbi Azərbaycanda yerləşdirilən düşərgələrdə qaldılar.
Yüz minlərlə İraq kürdünün müharibə və partizan təcrübəsi ilə Qərbi Azərbaycana gəlməsi, həm demoqrafik, həm də təhlükəsizlik baxımından regional balansı pozdu. İki il sonra şah rejimi sarsıldı və bu təcrübəli döyüşçülər "Xalq Kürdü" və "Demokrat" kimi təşkilatlanmağa başladılar.
İslam İnqilabının qələbəsindən sonra kürd silahlı qrupları Qərbi Azərbaycanın sərhəd bölgələrindəki qarnizonlara hücumlara başladılar. Mahabad, Sənəndəc, Piranşəhr və digər qarnizonları mühasirəyə aldılar. Mahabad qarnizonunun bütün yüngül və ağır silahları Qasımlı ləqəbli "Demokrat" döyüşçülərinin əlinə keçdi. Mərkəzi hökumət hələ tam formalaşmadığı üçün vəziyyətə nəzarət edə bilmirdi. Müvəqqəti hökumətin təcrübəsiz nümayəndələrinin gəliş-getməsi kürd silahlılarının əlinə keçdi.
Kürd separatçıları İrandan ayrılmaq uğrunda "muxtariyyət" şüarı altında fəaliyyət göstərirdilər. İraq kürdlərinin üsyan təcrübəsi, marksist partizan doktrinaları və yerli kommunistlərin nəzəriyyələri kürd muxtariyyəti təbliğatı üçün münbit zəmin yaratdı. Bu təbliğat İraq kürdləri tərəfindən tədricən İran kürdlərinə öyrədilirdi.
İrandan ayrılmaq üçün Azərbaycan torpaqlarına hücum etmək lazım idi və Nəqədə şəhəri və Sulduz bölgəsindən daha uyğun bir yer yox idi. Nəqədə'nin türk ağsaqqallarının mitinq rəhbərlərinə gərginlik yaratmamaq barədə xəbərdarlıqları fayda vermədi və nəticədə Nəqədə faciəsi baş verdi.
1986-ci ilin əvvəllərinə qədər fasiləsiz, daha sonra isə arasıra davam edən silahlı toqquşmalar oldu. Bu gün Azərbaycan şəhərlərində dəfn olunmuş şəhidlərin 80%-dən çoxu və İranın mərkəzi şəhərlərindəki şəhidlərin əksəriyyəti separatçı qruplara qarşı mübarizədə şəhid olublar.
20 aprel 2025
https://t.me/melikzadehe
(20aprel 1979-ci il Nəqədə qırğınının şəhidlərinin xatirəsinə)
Dr. Tohid Məlikzadə
https://t.me/melikzadeh
Ümumiyyətlə bilirik ki, inqilabın ilk dövrlərində kürd silahlı qrupları, Sulduz vilayətinin mərkəzi olan Nəqədə şəhərində hərbi mitinq təşkil edərək Azərbaycan şəhərlərində nüfuzlarını genişləndirmək istəyirdilər. Lakin Sulduz xalqının və Urmiya ilə ətraf şəhərlərdən gələn Azərbaycan qüvvələrinin rəhbərliyi altında, mərhum Həsəni'nin rəhbərliyi ilə bu sui-qəsd dəf edildi.
Ancaq sual budur ki, kürd silahlı qrupları Azərbaycanda nə edirdilər?
O dövrdə kürd silahlı qrupları solçu ideologiyaya malik idilər və SSRİ tərəfindən regiondakı solçu hökumətlər vasitəsilə silahlandırılırdılar. Əvvəllər Rza şah, Atatürklə bağladığı təhlükəsizlik müqaviləsi sayəsində, Simitqo üsyanı (İranda) və Ararat üsyanı kimi hərəkatları nəzarətə almışdı. Məhəmməd Riza şah da, 1941-1946-ci illərdəki beş illik qeyri-sabitlik dövrünə baxmayaraq, sərhəd bölgələrindəki kürd qəbilələrini jandarma və ordu qüvvəsi ilə nəzarət altında saxlaya bilmişdi. Lakin İran-İraq sərhəd münaqişələri 1961-cı illərin sonlarında vəziyyəti dəyişdi. Tədricən, İraqla olan münaqişələr solçu Baas rejiminin qurulması ilə zirvəyə çatdı. 1969-1974-cü illər İran-İraq arasında gərginliyin ən yüksək səviyyəyə çatdığı dövr oldu. Nəhayət, Barzani qəbiləsi öz hökumətləri ilə birbaşa müharibəyə girdi.
Kirmanşahlı olan və SAVAK rəsmisi İsa Pəjmanın xatirələrindən öyrənirik ki, Barzanilərin bütün silahları, ərzaq və təchizatı şah tərəfindən təmin edilirdi və onlar yalnız müharibədə muzdlu əsgər rolunu oynayırdılar. Müharibə şiddətlə davam etdi, nəhayət 1975-ci ildə İran-İraq arasında Cəzair sülh müqaviləsi imzalandı. Bu müqavilənin şərtlərinə görə, hər iki tərəf bir-birinin düşmən qruplarını dəstəkləməməli idi. Müqavilə imzalandıqdan sonra şah Barzanilərdən əməliyyatları dayandırmalarını və ya silahlarını təslim edib İrana sığınmaq seçimini etmələrini istədi. Barzanilər ikinci variantı seçdilər və on minlərlə kürd döyüşçüsü ailələri ilə birlikdə Qərbi Azərbaycan sərhədlərindən İrana daxil oldu. Bərzani liderləri Kərəcə aparıldı və orada yerləşdirildi. Uşaqları ən yaxşı məktəb və universitetlərdə pulsuz oxudular, yoxsullar isə Qərbi Azərbaycanda yerləşdirilən düşərgələrdə qaldılar.
Yüz minlərlə İraq kürdünün müharibə və partizan təcrübəsi ilə Qərbi Azərbaycana gəlməsi, həm demoqrafik, həm də təhlükəsizlik baxımından regional balansı pozdu. İki il sonra şah rejimi sarsıldı və bu təcrübəli döyüşçülər "Xalq Kürdü" və "Demokrat" kimi təşkilatlanmağa başladılar.
İslam İnqilabının qələbəsindən sonra kürd silahlı qrupları Qərbi Azərbaycanın sərhəd bölgələrindəki qarnizonlara hücumlara başladılar. Mahabad, Sənəndəc, Piranşəhr və digər qarnizonları mühasirəyə aldılar. Mahabad qarnizonunun bütün yüngül və ağır silahları Qasımlı ləqəbli "Demokrat" döyüşçülərinin əlinə keçdi. Mərkəzi hökumət hələ tam formalaşmadığı üçün vəziyyətə nəzarət edə bilmirdi. Müvəqqəti hökumətin təcrübəsiz nümayəndələrinin gəliş-getməsi kürd silahlılarının əlinə keçdi.
Kürd separatçıları İrandan ayrılmaq uğrunda "muxtariyyət" şüarı altında fəaliyyət göstərirdilər. İraq kürdlərinin üsyan təcrübəsi, marksist partizan doktrinaları və yerli kommunistlərin nəzəriyyələri kürd muxtariyyəti təbliğatı üçün münbit zəmin yaratdı. Bu təbliğat İraq kürdləri tərəfindən tədricən İran kürdlərinə öyrədilirdi.
İrandan ayrılmaq üçün Azərbaycan torpaqlarına hücum etmək lazım idi və Nəqədə şəhəri və Sulduz bölgəsindən daha uyğun bir yer yox idi. Nəqədə'nin türk ağsaqqallarının mitinq rəhbərlərinə gərginlik yaratmamaq barədə xəbərdarlıqları fayda vermədi və nəticədə Nəqədə faciəsi baş verdi.
1986-ci ilin əvvəllərinə qədər fasiləsiz, daha sonra isə arasıra davam edən silahlı toqquşmalar oldu. Bu gün Azərbaycan şəhərlərində dəfn olunmuş şəhidlərin 80%-dən çoxu və İranın mərkəzi şəhərlərindəki şəhidlərin əksəriyyəti separatçı qruplara qarşı mübarizədə şəhid olublar.
20 aprel 2025
https://t.me/melikzadehe
14.04.202520:51
علل تمایل عشایر کرد به مراتع کوهستانهای غرب آذربایجان در دوره صفویه
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
بدنبال شکل گیری حکومت صفویه با تم مذهبی در آذربایجان و شرق آناطولی (از دیاربکر گرفته تا قارص) و توسعه آن که با هم مرزی با اراضی عثمانی به انجام رسید، گروههای تورک هوادار صوفیان اردبیل دسته دسته اراضی خود را ترک و خود را به تبریز و اردبیل می رساندند. سلطان بایزید پسر سلطان محمدفاتح فاتح استانبول ارادت خاصی به اجاق اردبیل داشت و در برابر این تحولات سیاسی و اجتماعی چشم می پوشید.
رفتار سلطان عثمانی در فعل و انفعالات شرق عثمانی به هیچ وجه خوشایند مزاج یئنی چری ها و فرزندش سلیم نبود و بالاخره بایزید توسط سلیم خلع و سیاست نرم عثمانی به سیاست خشن سلطان سلیم تبدیل شد.
سلیم با گرفتن فتوایی از علمای عثمانی، افکار صفویان به سرکردگی «اردبیل اوغلو اسماعیل» را مصداق خروج از اسلام تعبیر کرده و به سرکوبی آنها پرداخت.
طرفداران صوفیان اگر شانسی داشتند مهاجرت می کردند و اگر بدشانس بودند کشته می شدند. در طی این سیاست مناطق شرق آناطولی، دیاربکر مرکز آق قویونلوها، شمال بین النهرین خالی از ترکان شده و جایشان به عشایر سنی مذهبی داده شد که ترکها آنها را با عنوان عمومی کرد می نامند. بسیاری از ترکان هم از بیم جان هم مذهبشان و هم زبان و هویتشان را از دست دادند مانند افشارها که در آناطولی کردیزه شدند و یا زازاها که علوی مذهب باقی ماندند ولی کردیزه شدند.
مرزهای صفوی در آذربایجان هم مرز سرزمینهایی شد که سلطان سلیم به عنوان تیول به سرکردگان عشایر کرد داده بود. این عشایر نیز از همان دوران آغاز حکومت صفوی کارشان حمله به شهرهای مرزی غرب آذربایجان نظیر خوی، سلماس و اورمیه شده بود.
چندی نگذشت که پاره ای از این عشایر به کوهستانهای پر آب و علف آذربایجان رخنه کرده و زندگی در قلمرو صفویه شیعی اما غیر منظم را به زندگی در قلمرو سلطان عثمانی سنی و منظم ترجیح دادند.
آن موقع عثمانی ها دارای سیستم منظم و دقیق مالیات گیری بودند و صفویان بی بهره از این سیستم. لذا عشایر زندگی بدون آقا بالا سر قلمرو صفوی را ترجیح دادند.
مهاجرت عشایر به غرب آذربایجان شدت بیشتری یافت.
شهر و ولایت ساوجبلاغ به مکریان داده شد و آنها صاحب اراضی بیشماری در ذیل حمایت والی آذربایجان و شاه صفوی قرار گرفتند. دستجات عشایر از مناطق مختلف خاورمیانه و شمال بین النهرین به آذربایجان سرازیر شد و به معیشت شبانی خود پرداختند.
عشایر برادوست هم بدین منوال برای اثبات شاهدوستی خود گاهگاهی با عثمانیان در نبرد بودند. در یکی از این جنگها رئیس یکی از عشایر به نام امیر از ناحیه دست رخمی شد و دستش کلا قطع شد.
شاه عباس حامی طرفدارانش بود و در یک مرحله امارت اراضی وسیعی از آذربایجان را به وی داد. حتی برای دلجویی از وی و قدردانی از شاهسونی اش بجای دست قطع شده اش دستی از طلا ساخته به وی فرستاده وی را ملقب به لقب خانی کرد و شد امیرخان. ولی چه فایده؟ شاه عباس گول وی را خورد...
امیرخان که مردم آذربایجان وی را امیرخان چلاق می نامیدند با استعانت از کمکهای سالیانه و حمایتهای شاه عباس در قلعه دیم دیم اورمیه شورش کرد.
شاه عباس اوایل اعتنایی به شورش وی نمی کرد ولی حملات وی به اورمیه جدی تر می شد تا اینکه در طی چند نوبت وی سرکوب شد و برای تامین امنیت پایدار اورمیه تدابیری اندیشید و غرب آذربایجان آرام گردید.
گرچه تاخت و تاز عشایر هر سال انجام می گرفت ولی تهاجمات عشایر حرکتی مذبوحانه و منفعل تلقی می شد و تا شورش شیخ عبیدالله تحرک گسترده ای از اکراد دیده نشد.
https://t.me/melikzadeh
۲۶ فروردین ۱۴۰۴
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
بدنبال شکل گیری حکومت صفویه با تم مذهبی در آذربایجان و شرق آناطولی (از دیاربکر گرفته تا قارص) و توسعه آن که با هم مرزی با اراضی عثمانی به انجام رسید، گروههای تورک هوادار صوفیان اردبیل دسته دسته اراضی خود را ترک و خود را به تبریز و اردبیل می رساندند. سلطان بایزید پسر سلطان محمدفاتح فاتح استانبول ارادت خاصی به اجاق اردبیل داشت و در برابر این تحولات سیاسی و اجتماعی چشم می پوشید.
رفتار سلطان عثمانی در فعل و انفعالات شرق عثمانی به هیچ وجه خوشایند مزاج یئنی چری ها و فرزندش سلیم نبود و بالاخره بایزید توسط سلیم خلع و سیاست نرم عثمانی به سیاست خشن سلطان سلیم تبدیل شد.
سلیم با گرفتن فتوایی از علمای عثمانی، افکار صفویان به سرکردگی «اردبیل اوغلو اسماعیل» را مصداق خروج از اسلام تعبیر کرده و به سرکوبی آنها پرداخت.
طرفداران صوفیان اگر شانسی داشتند مهاجرت می کردند و اگر بدشانس بودند کشته می شدند. در طی این سیاست مناطق شرق آناطولی، دیاربکر مرکز آق قویونلوها، شمال بین النهرین خالی از ترکان شده و جایشان به عشایر سنی مذهبی داده شد که ترکها آنها را با عنوان عمومی کرد می نامند. بسیاری از ترکان هم از بیم جان هم مذهبشان و هم زبان و هویتشان را از دست دادند مانند افشارها که در آناطولی کردیزه شدند و یا زازاها که علوی مذهب باقی ماندند ولی کردیزه شدند.
مرزهای صفوی در آذربایجان هم مرز سرزمینهایی شد که سلطان سلیم به عنوان تیول به سرکردگان عشایر کرد داده بود. این عشایر نیز از همان دوران آغاز حکومت صفوی کارشان حمله به شهرهای مرزی غرب آذربایجان نظیر خوی، سلماس و اورمیه شده بود.
چندی نگذشت که پاره ای از این عشایر به کوهستانهای پر آب و علف آذربایجان رخنه کرده و زندگی در قلمرو صفویه شیعی اما غیر منظم را به زندگی در قلمرو سلطان عثمانی سنی و منظم ترجیح دادند.
آن موقع عثمانی ها دارای سیستم منظم و دقیق مالیات گیری بودند و صفویان بی بهره از این سیستم. لذا عشایر زندگی بدون آقا بالا سر قلمرو صفوی را ترجیح دادند.
مهاجرت عشایر به غرب آذربایجان شدت بیشتری یافت.
شهر و ولایت ساوجبلاغ به مکریان داده شد و آنها صاحب اراضی بیشماری در ذیل حمایت والی آذربایجان و شاه صفوی قرار گرفتند. دستجات عشایر از مناطق مختلف خاورمیانه و شمال بین النهرین به آذربایجان سرازیر شد و به معیشت شبانی خود پرداختند.
عشایر برادوست هم بدین منوال برای اثبات شاهدوستی خود گاهگاهی با عثمانیان در نبرد بودند. در یکی از این جنگها رئیس یکی از عشایر به نام امیر از ناحیه دست رخمی شد و دستش کلا قطع شد.
شاه عباس حامی طرفدارانش بود و در یک مرحله امارت اراضی وسیعی از آذربایجان را به وی داد. حتی برای دلجویی از وی و قدردانی از شاهسونی اش بجای دست قطع شده اش دستی از طلا ساخته به وی فرستاده وی را ملقب به لقب خانی کرد و شد امیرخان. ولی چه فایده؟ شاه عباس گول وی را خورد...
امیرخان که مردم آذربایجان وی را امیرخان چلاق می نامیدند با استعانت از کمکهای سالیانه و حمایتهای شاه عباس در قلعه دیم دیم اورمیه شورش کرد.
شاه عباس اوایل اعتنایی به شورش وی نمی کرد ولی حملات وی به اورمیه جدی تر می شد تا اینکه در طی چند نوبت وی سرکوب شد و برای تامین امنیت پایدار اورمیه تدابیری اندیشید و غرب آذربایجان آرام گردید.
گرچه تاخت و تاز عشایر هر سال انجام می گرفت ولی تهاجمات عشایر حرکتی مذبوحانه و منفعل تلقی می شد و تا شورش شیخ عبیدالله تحرک گسترده ای از اکراد دیده نشد.
https://t.me/melikzadeh
۲۶ فروردین ۱۴۰۴
26.03.202518:12
اطلاعیه همکاری
https://t.me/melikzadeh
برای بررسی موسیقی قدیم آذربایجان و تحقیق کتب صفی الدین ارموی به متخصص تئوری موسیقی قدیم و جدید نیاز است. علاقمندان ترجیحا ساکن اورمیه لطفا با پی وی اینجانب تماس بگیرند. با تشکر
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
https://t.me/melikzadeh
برای بررسی موسیقی قدیم آذربایجان و تحقیق کتب صفی الدین ارموی به متخصص تئوری موسیقی قدیم و جدید نیاز است. علاقمندان ترجیحا ساکن اورمیه لطفا با پی وی اینجانب تماس بگیرند. با تشکر
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
12.03.202509:43
مساعدت علمی به تحقیقات آذربایجان شناسی
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
هموطنان گرامی
با توجه به نبود انستیتو و آکادمی مربوط به تحقیقات تورکولوژی ، تاریخ، فرهنگ، فولکلور و ادب آذربایجان در کشور و براساس درخواستهای همشهریان و جوانان محقق برای کسب مشاوره و راهنمایی در این باب، از کلیه علاقمندان و جوانان علاقمند برای تحقیقات تاریخی، فرهنگی ، فولکلور و ترجمه درخواست می گردد اعلام آمادگی خود را به پی وی اینجانب ارسال نمایند تا استاد راهنمای مربوطه جهت بررسی تحقیقات علمی معرفی گردد ... ضمنا دوستانی که قبلا عنوان پروژه انتخاب کرده و کار انجام داده اند لطفا با اینجانب در ارتباط باشند...دکتر توحید ملک زاده https://t.me/melikzadeh
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
هموطنان گرامی
با توجه به نبود انستیتو و آکادمی مربوط به تحقیقات تورکولوژی ، تاریخ، فرهنگ، فولکلور و ادب آذربایجان در کشور و براساس درخواستهای همشهریان و جوانان محقق برای کسب مشاوره و راهنمایی در این باب، از کلیه علاقمندان و جوانان علاقمند برای تحقیقات تاریخی، فرهنگی ، فولکلور و ترجمه درخواست می گردد اعلام آمادگی خود را به پی وی اینجانب ارسال نمایند تا استاد راهنمای مربوطه جهت بررسی تحقیقات علمی معرفی گردد ... ضمنا دوستانی که قبلا عنوان پروژه انتخاب کرده و کار انجام داده اند لطفا با اینجانب در ارتباط باشند...دکتر توحید ملک زاده https://t.me/melikzadeh
26.10.202419:11
افتخارات تاریخ آذربایجان (۱)
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
اراضی تاریخی و بهم پیوسته آذربایجان از دمیرقاپی دربند تا همدان و کرمانشاه از هزاره های قبل از میلاد تا امروز از حیث علم و فرهنگ و ادب و هنر یادگارهایی به بشریت کرده که در این سلسله یادداشتها به تعدادی از آنها اشاره می شود....
۱. آذربایجانیان ابداع کننده آبیاری بوسیله کانالهای مصنوعی و قنات
سه هزار سال قبل آن هنگام که تعداد جمعیت اراضی مختلف جهان از جمله آذربایجان بیشتر می شد نیاز به استفاده از آب برای کشت و زرع بیشتر جهت کشاورزی و بدست آوردن موادغذایی از جمله غلات افزایش یافت. منابع آبی آن موقع نیز محدود بود خصوصا اینکه با توجه به اختلاف ارتفاع رود با اراضی حاشیه ای، تنها اراضی حاشیه رودخانه ها قابلیت آبیاری مستقیم داشتند.
هورری های آذربایجان و اخلاف بلاواسطه آنها دولت اورارتو سه هزار سال قبل برای حل این مشکل چاره ای اندیشیده و با حفر کانالهایی عمدتا سنگی هم از زیر زمین و هم از رودخانه ها و دریاچه ها آب را به اراضی حاصلخیز دوردست رسانده و به کشاورزی پرداختند. تولید غذا ثروت اهالی دولت اورارتو در آذربایجان را دو چندان نمود و این ثروت بصورت هنر اورارتویی عرض اندام نمود.
هنر اورارتویی در ساخت خانه ها و کاخ های سنگی، دیوار سنگی شهرها، فلزکاری و تهیه کلاهخود فلزی و آلات جنگی متجلی شد.
بسیاری از دانشمندان جهان پدران آذربایجانی های امروز در دوران اورارتو را بانی حفر قنات و استفاده از آن می دانند. به تدریج تکنیک و چگونگی استفاده از آب زیرزمینی بصورت کهریز به اطراف آذربایجان از جمله اراضی نیمه خشک فلات ایران نیز رسید...
این تکنیک آبیاری امروزه نیز در سراسر جهان کاربرد دارد
۶ آبان ۱۴۰۳
https://t.me/melikzadeh
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
اراضی تاریخی و بهم پیوسته آذربایجان از دمیرقاپی دربند تا همدان و کرمانشاه از هزاره های قبل از میلاد تا امروز از حیث علم و فرهنگ و ادب و هنر یادگارهایی به بشریت کرده که در این سلسله یادداشتها به تعدادی از آنها اشاره می شود....
۱. آذربایجانیان ابداع کننده آبیاری بوسیله کانالهای مصنوعی و قنات
سه هزار سال قبل آن هنگام که تعداد جمعیت اراضی مختلف جهان از جمله آذربایجان بیشتر می شد نیاز به استفاده از آب برای کشت و زرع بیشتر جهت کشاورزی و بدست آوردن موادغذایی از جمله غلات افزایش یافت. منابع آبی آن موقع نیز محدود بود خصوصا اینکه با توجه به اختلاف ارتفاع رود با اراضی حاشیه ای، تنها اراضی حاشیه رودخانه ها قابلیت آبیاری مستقیم داشتند.
هورری های آذربایجان و اخلاف بلاواسطه آنها دولت اورارتو سه هزار سال قبل برای حل این مشکل چاره ای اندیشیده و با حفر کانالهایی عمدتا سنگی هم از زیر زمین و هم از رودخانه ها و دریاچه ها آب را به اراضی حاصلخیز دوردست رسانده و به کشاورزی پرداختند. تولید غذا ثروت اهالی دولت اورارتو در آذربایجان را دو چندان نمود و این ثروت بصورت هنر اورارتویی عرض اندام نمود.
هنر اورارتویی در ساخت خانه ها و کاخ های سنگی، دیوار سنگی شهرها، فلزکاری و تهیه کلاهخود فلزی و آلات جنگی متجلی شد.
بسیاری از دانشمندان جهان پدران آذربایجانی های امروز در دوران اورارتو را بانی حفر قنات و استفاده از آن می دانند. به تدریج تکنیک و چگونگی استفاده از آب زیرزمینی بصورت کهریز به اطراف آذربایجان از جمله اراضی نیمه خشک فلات ایران نیز رسید...
این تکنیک آبیاری امروزه نیز در سراسر جهان کاربرد دارد
۶ آبان ۱۴۰۳
https://t.me/melikzadeh
16.10.202415:44
تاریخ مختصر زبان ترکی (قسمت اول )
دکتر توحید ملک زاده دیلمقانی https://t.me/melikzadeh
براساس یافته های اخیر باستانشناسان ، زبانشناسان و محققین تاریخ موطن اصلی ترکان در سرزمینهای واقع در حوضه دریای خزر، دریاچه اورمیه ، وان و دریای سیاه بوده که به دلیل مهاجرتهای فراوان این اقوام به اطراف، لهجه های مختلف زبان ترکی بوجود آمده است. در سنه های گذشته موج حرکت و پخش ترکان از شرق به غرب نیز دیده می شود که عمدتا در دوران اوایل میلاد دیده می شود.
مراحل تاریخی زبان ترکی بدین شرح می باشد:
1- دوران آلتایی
2- دوران پروتوتورک
3- دوران ترکی اولیه
4- دوران ترکی قدیم
5- دوران ترکی میانه
6- دوران ترکی جدید
در دوران آلتای کلیه زبانهای التصاقی یکی بودند.
دوران پروتو تورک
سومریان اولین قوم مشخص پروتوتورک می باشند که پنج هزار سال قبل پایه های مدنیت نوین جهانی را پایه ریزی کردند. افسانه مشهور قیل قمیش و یا به تعبیری دیگر بیل قامیش چکیده ادبیات سومری و نخستین حماسه ضبط شده جهان می باشد. بیش از 300 کلمه سومری موجود می باشد که در ترکی معاصر ما کاربرد دارد.اقوام پروتو تورک ائلام، گوتی، لولوبی، هورری، اورارتو، ماننا، ساکا هر کدام توانسته اند در طی اعصار گذشته بر غنای زبان ترکی باستان بیفزایند.
دوران ترکی اولیه شامل زبانهای هون، ترکی بلغار، پئچه نک و خزر نیز هست که از قبل از میلاد تا تاسیس دولت گؤک تورک ادامه داشته است.
دوران تورکی قدیم، دوران گوگ تورک و ترکان اویغور را شامل میشود و از قرن ششم میلادی تا دهم میلادی را در بر میگیرد. از این دوران سنگ نوشته های بسیاری برجای مانده که مهمترینش کتیبه بیلگه خاقان و کتیبه تونیوقوق میباشد که مشهور به "اورخون آبیده لری" میباشد. الفبای مخصوص این کتیبه ها به الفبای گؤک تورک مشهور است.
ترکی اویغوری دنباله ترکی گوگ تورک میباشد که به مرور زمان تغییراتی در آن پیدا شده و آنرا از ترکی قبلی متمایز می¬سازد. الفبای مشهور اویغوری به مدت چندین قرن در آسیا رایج بوده و با قبول و اشاعه اسلام در میان ترکان، الفبای اویغوری کم کم اهمیت خود را دست داد و به تدریج جای خود را به خط عربی داد.
ترکی میانه
ترکی میانه (اورتا تورکجه) در حقیقت ادامه ترکی قدیم است با مختصر تغییراتی که زبان رسمی دولت قره خانلی لار بوده است. تورکی میانه را ترکی خاقانی یا ترکی کاشغری هم می¬گویند. در همین اوقات در غزنه خراسان جکومت ترکان غزنوی تاسیس شد که که دربارش مرکز شعرای فارسی زبان مانند منوچهری، فرخی،اسدی طوسی، فردوسی و غیره بود. دیوان لغات الترک محمود کاشغری مهمترین اثر این دوره می-باشد. دیگر اثر مشهور این دوره "قوتادقوبیلیگ" میباشد که از طرف یوسف اولوع خاص حاجب به رشته نظم درآمده و به سلطان قراخانی بوغراخان تقدیم شده است. عتبته الحقایق، دیوان حکم احمد یسوی و قصص الانبیاء رابغوزی از دیگر آثار این دوره زبان تورکی می¬باشند.
در دوره تورکی جدید به تدریج هر یک از زبانهای ترکی وارد شکل مستقل خود شده و ترکی آذربایجانی از ترکی اوغوزی شکل گرفت. اشعار ترکی مولوی، شیاد حمزه، سلطان ولد، یونس امره، دهانی و حسن اوغلو و کتاب ارزشمند دده قورقود در زمره ادبیات نخستین ترکی آذربایجانی محسوب می¬گردد.
در قرن 13 میلادی نمونه نثر ترکی آذربایجانی کتاب "صحاح العجم" هندوشاه نخجوانی میباشد این کتاب لغتی است چهارزبانه برای تعلیم زبان فارسی به ترکان آذربایجان.
در قرن 14 میلادی نکامل محسوسی در زبان ادبی از نوع نظم و نثر دیده می¬شود. شعرای بزرگی مانند نسیمی و قاضی برهان الدین و ضریر آثار ارزشمندی خلق نموده اند. نسیمی را میتوان بنیانگذار شعر آذربایجانی دانست. قصه یوسف که به شکل دو بیتی شبیه قوشما در سال 609 قمری/ 1230 میلادی توسط شاعری به نام علی سروده شده از جمله اشعار ترکی آذربایجانی محسوب میشود.
در این دوران کتابهای لغت زیر نوشته شده است مانند تحفه حسام، حلیه الانسان و حلبه اللسان. در قرن پانزدهم با حکومت ترکان آق-قویونلو و قره قویونلو ادبیات آذربایجانی وارد مرحله دیگری گردید.
جهانشاه قره قویونلو به دوزبان فارسی و ترکی شعر می¬گفت و در اشعارش "حقیقی" تخلص میکرد. شیخ قاسم انوار از اهالی سراب از شعرای معروف این دوره بود. حبیبی، کشوری دیلمقانی و خلیلی از شاعران برجسته این دوران بودند.
نثر ترکی قرن 15 دارای سبک علمی بوده است. کتاب "اختیارات قواعد کلیه یا دایره جهان نما" از این قبیل کتابها می¬باشد. کتاب کوامل التعبیر بوازیچی نمونه دیگری از کتب قرن پانزده میباشد که درباره تعبیر خواب نوشته شده است. ۲۵ مهر ۱۴۰۳
https://t.me/melikzadeh
دکتر توحید ملک زاده دیلمقانی https://t.me/melikzadeh
براساس یافته های اخیر باستانشناسان ، زبانشناسان و محققین تاریخ موطن اصلی ترکان در سرزمینهای واقع در حوضه دریای خزر، دریاچه اورمیه ، وان و دریای سیاه بوده که به دلیل مهاجرتهای فراوان این اقوام به اطراف، لهجه های مختلف زبان ترکی بوجود آمده است. در سنه های گذشته موج حرکت و پخش ترکان از شرق به غرب نیز دیده می شود که عمدتا در دوران اوایل میلاد دیده می شود.
مراحل تاریخی زبان ترکی بدین شرح می باشد:
1- دوران آلتایی
2- دوران پروتوتورک
3- دوران ترکی اولیه
4- دوران ترکی قدیم
5- دوران ترکی میانه
6- دوران ترکی جدید
در دوران آلتای کلیه زبانهای التصاقی یکی بودند.
دوران پروتو تورک
سومریان اولین قوم مشخص پروتوتورک می باشند که پنج هزار سال قبل پایه های مدنیت نوین جهانی را پایه ریزی کردند. افسانه مشهور قیل قمیش و یا به تعبیری دیگر بیل قامیش چکیده ادبیات سومری و نخستین حماسه ضبط شده جهان می باشد. بیش از 300 کلمه سومری موجود می باشد که در ترکی معاصر ما کاربرد دارد.اقوام پروتو تورک ائلام، گوتی، لولوبی، هورری، اورارتو، ماننا، ساکا هر کدام توانسته اند در طی اعصار گذشته بر غنای زبان ترکی باستان بیفزایند.
دوران ترکی اولیه شامل زبانهای هون، ترکی بلغار، پئچه نک و خزر نیز هست که از قبل از میلاد تا تاسیس دولت گؤک تورک ادامه داشته است.
دوران تورکی قدیم، دوران گوگ تورک و ترکان اویغور را شامل میشود و از قرن ششم میلادی تا دهم میلادی را در بر میگیرد. از این دوران سنگ نوشته های بسیاری برجای مانده که مهمترینش کتیبه بیلگه خاقان و کتیبه تونیوقوق میباشد که مشهور به "اورخون آبیده لری" میباشد. الفبای مخصوص این کتیبه ها به الفبای گؤک تورک مشهور است.
ترکی اویغوری دنباله ترکی گوگ تورک میباشد که به مرور زمان تغییراتی در آن پیدا شده و آنرا از ترکی قبلی متمایز می¬سازد. الفبای مشهور اویغوری به مدت چندین قرن در آسیا رایج بوده و با قبول و اشاعه اسلام در میان ترکان، الفبای اویغوری کم کم اهمیت خود را دست داد و به تدریج جای خود را به خط عربی داد.
ترکی میانه
ترکی میانه (اورتا تورکجه) در حقیقت ادامه ترکی قدیم است با مختصر تغییراتی که زبان رسمی دولت قره خانلی لار بوده است. تورکی میانه را ترکی خاقانی یا ترکی کاشغری هم می¬گویند. در همین اوقات در غزنه خراسان جکومت ترکان غزنوی تاسیس شد که که دربارش مرکز شعرای فارسی زبان مانند منوچهری، فرخی،اسدی طوسی، فردوسی و غیره بود. دیوان لغات الترک محمود کاشغری مهمترین اثر این دوره می-باشد. دیگر اثر مشهور این دوره "قوتادقوبیلیگ" میباشد که از طرف یوسف اولوع خاص حاجب به رشته نظم درآمده و به سلطان قراخانی بوغراخان تقدیم شده است. عتبته الحقایق، دیوان حکم احمد یسوی و قصص الانبیاء رابغوزی از دیگر آثار این دوره زبان تورکی می¬باشند.
در دوره تورکی جدید به تدریج هر یک از زبانهای ترکی وارد شکل مستقل خود شده و ترکی آذربایجانی از ترکی اوغوزی شکل گرفت. اشعار ترکی مولوی، شیاد حمزه، سلطان ولد، یونس امره، دهانی و حسن اوغلو و کتاب ارزشمند دده قورقود در زمره ادبیات نخستین ترکی آذربایجانی محسوب می¬گردد.
در قرن 13 میلادی نمونه نثر ترکی آذربایجانی کتاب "صحاح العجم" هندوشاه نخجوانی میباشد این کتاب لغتی است چهارزبانه برای تعلیم زبان فارسی به ترکان آذربایجان.
در قرن 14 میلادی نکامل محسوسی در زبان ادبی از نوع نظم و نثر دیده می¬شود. شعرای بزرگی مانند نسیمی و قاضی برهان الدین و ضریر آثار ارزشمندی خلق نموده اند. نسیمی را میتوان بنیانگذار شعر آذربایجانی دانست. قصه یوسف که به شکل دو بیتی شبیه قوشما در سال 609 قمری/ 1230 میلادی توسط شاعری به نام علی سروده شده از جمله اشعار ترکی آذربایجانی محسوب میشود.
در این دوران کتابهای لغت زیر نوشته شده است مانند تحفه حسام، حلیه الانسان و حلبه اللسان. در قرن پانزدهم با حکومت ترکان آق-قویونلو و قره قویونلو ادبیات آذربایجانی وارد مرحله دیگری گردید.
جهانشاه قره قویونلو به دوزبان فارسی و ترکی شعر می¬گفت و در اشعارش "حقیقی" تخلص میکرد. شیخ قاسم انوار از اهالی سراب از شعرای معروف این دوره بود. حبیبی، کشوری دیلمقانی و خلیلی از شاعران برجسته این دوران بودند.
نثر ترکی قرن 15 دارای سبک علمی بوده است. کتاب "اختیارات قواعد کلیه یا دایره جهان نما" از این قبیل کتابها می¬باشد. کتاب کوامل التعبیر بوازیچی نمونه دیگری از کتب قرن پانزده میباشد که درباره تعبیر خواب نوشته شده است. ۲۵ مهر ۱۴۰۳
https://t.me/melikzadeh
20.04.202511:43
نگاهی به تاریخچه گروههای مسلح کردی در آذربایجان
( گرامیداشت شهدای نقده در کشتار ۳۱فروردین ۱۳۵۸)
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
عموما اطلاع داریم که در اوایل انقلاب گروههای مسلح خشن کردی با برپایی میتینگی نظامی در شهر نقده مرکز ولایت سولدوز درصدد گسترش دامنه نفوذ خود در شهرهای آذربایجان بودند که با پایمردی مردم سولدوز و قوای مردمی آذربایجانی از اورمیه و شهرهای اطراف با رهبری مرحوم حسنی این توطئه خنثی شد.
ولی سوال این است گروههای کردی مسلح در آذربایجان چه می کردند؟
آن زمان گروههای مسلح کردی دارای افکار چپی بودند و توسط شوروی و از طریق دولتهای چپ منطقه تسلیح می شدند.
قبلا رضاشاه طی پیمانی امنیتی با آتاتورک توانسته بودند تحرکات مرزی از جمله شورش سیمیتقو در ایران و شورش احسان موسوم به شورش آرارات را مهار کنند. محمدرضاشاه هم علیرغم پنج سال ناامنی ۱۳۲۰ الی ۱۳۲۵ توانسته بود عشایر کرد مناطق مرزی را ولو با زور ژاندارمری و ارتش سرجایشان بنشاند ولی اختلافات مرزی ایران و عراق در اواخر دهه چهل موضوع را متفاوت کرد. به تدریج اختلافات با عراق با استقرار نظام چپ بعثی به اوج خود رسید. از سال ۱۳۴۸ الی ۱۳۵۳ اوج تنش بین ایران و عراق بود تا اینکه قبیله بارزانی وارد معرکه جنگ مستقیم با دولت خودشان شدند. در خاطرات عیسی پژمان از مسولان ساواک از اهالی کرمانشاه و به عنوان رابط مسلح کردن بارزانی در می یابیم که تمام سلاح، مواد غذایی و تدارکات بارزانی ها توسط شاه انجام میشده و آنها فقط نقش مزدوری در جنگ را داشتند.جنگ به شدت ادامه داشت تا اینکه ۲۳ خرداد ۱۳۵۴ پیمان صلح ایران و عراق موسوم به پیمان الجزایر منعقد شد و براساس یکی از مفاد آن طرفین بایستی از گروههای متخاصم همدیگر حمایت نکنند. با امضای این پیمان، شاه از بارزانی ها خواست که ضمن توقف عملیات، می توانند در عراق بمانند یا اینکه با تحویل سلاح به ایران پناهنده شوند. بارزانی ها شق دوم را انتخاب کردند و دهها هزار جنگجوی کرد با خانواده از مرزهای آذربایجان غربی وارد ایران شدند. سرکردگان بارزانی ها به کرج برده شده و در آنجا اسکان یافتند. فرزندانشان در بهترین مدارس و دانشگاهها رایگان به تحصیل پرداختند و بی چیزان در اردوگاههای آذربایجان غربی ماندند. پناهندگی صدها هزار کرد عراقی با پیشینه جنگی و چریکی به آذربایجان غربی معادلات منطقه چه از حیث جمعیتی و چه از نظر امنیتی را به هم زد. دو سال بعد حکومت شاه در حال لرزیدن بود و این جنگجویان با تجربه در قالب اسامی دهن پرکنی چون خلق کرد و دموکرات در حال سازماندهی بودند.
با پیروزی انقلاب اسلامی گروههای مسلح و آماده کردی حملات خود به پادگانهای مناطق مرزی آذربایجان غربی شروع کرده به محاصره پادگانهای منطقه از جمله مهاباد، سنندج، پیرانشهر و ... پرداختند. آنان پادگان مجهز مهاباد را که می توانست در برابر قشون عراق مقاومت کند با خیانت افراد بومی به تصرف خود در آوردند. تمام سلاحهای سبک و سنگین پادگان به تصرف جنگجویان قاسملو موسوم به دموکراتها درآمد. دولت مرکزی انقلابی چون هنوز بطور کامل مستقر نشده بود لذا قادر به جمع و جور کردن اوضاع نبود. رفت و آمدهای فرستادگان ناپخته دولت موقت بازیچه گرگ باران دیده های کرد شده بود. چه روحانی چه فرد مسلح و چه فرد عادی حزب در سر سودای تجزیه از ایران با پوشش خودمختاری کرد داشت. تجربیات شورشیان کرد عراقی، آموزه های چریکی مارکسیستی داخلی و تئوری پردازی های کمونیستهای وطنی بستر مناسبی برای تبلیغات خودمختاری کردان ایجاد کرد. تبلیغاتی که کردان عراقی به مرور زمان به کردان ایرانی یاد داده بودند.
برای گسترش اراضی تجزیه شده از ایران حمله مسلحانه به اراضی آذربایجان لازم بود و چه منطقه ای بهتر از شهر نقده و منطقه سولدوز. نصیحتهای ریش سفیدان ترک نقده به سردمداران این میتینگ مبنی بر اجتناب از ایجاد تنش سودی نبخشید و بالاخره فاجعه نقده بوقوع پیوست.
تا اوایل سال ۶۵ بطور مستمر و تا چندی پیش بطور منقطع درگیری های نیروهای مسلح ایران با اشرار تجزیه طلب ادامه داشت. امروزه بیش از هشتاد درصد شهدای مدفون در شهرهای آذربایجان و جمع کثیری از شهدای موجود در شهرهای مرکزی ایران در راه دفع دستجات تجزیه طلب به شهادت رسیده اند.
۳۱ فروردین ۱۴۰۴
https://t.me/melikzadeh
( گرامیداشت شهدای نقده در کشتار ۳۱فروردین ۱۳۵۸)
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
عموما اطلاع داریم که در اوایل انقلاب گروههای مسلح خشن کردی با برپایی میتینگی نظامی در شهر نقده مرکز ولایت سولدوز درصدد گسترش دامنه نفوذ خود در شهرهای آذربایجان بودند که با پایمردی مردم سولدوز و قوای مردمی آذربایجانی از اورمیه و شهرهای اطراف با رهبری مرحوم حسنی این توطئه خنثی شد.
ولی سوال این است گروههای کردی مسلح در آذربایجان چه می کردند؟
آن زمان گروههای مسلح کردی دارای افکار چپی بودند و توسط شوروی و از طریق دولتهای چپ منطقه تسلیح می شدند.
قبلا رضاشاه طی پیمانی امنیتی با آتاتورک توانسته بودند تحرکات مرزی از جمله شورش سیمیتقو در ایران و شورش احسان موسوم به شورش آرارات را مهار کنند. محمدرضاشاه هم علیرغم پنج سال ناامنی ۱۳۲۰ الی ۱۳۲۵ توانسته بود عشایر کرد مناطق مرزی را ولو با زور ژاندارمری و ارتش سرجایشان بنشاند ولی اختلافات مرزی ایران و عراق در اواخر دهه چهل موضوع را متفاوت کرد. به تدریج اختلافات با عراق با استقرار نظام چپ بعثی به اوج خود رسید. از سال ۱۳۴۸ الی ۱۳۵۳ اوج تنش بین ایران و عراق بود تا اینکه قبیله بارزانی وارد معرکه جنگ مستقیم با دولت خودشان شدند. در خاطرات عیسی پژمان از مسولان ساواک از اهالی کرمانشاه و به عنوان رابط مسلح کردن بارزانی در می یابیم که تمام سلاح، مواد غذایی و تدارکات بارزانی ها توسط شاه انجام میشده و آنها فقط نقش مزدوری در جنگ را داشتند.جنگ به شدت ادامه داشت تا اینکه ۲۳ خرداد ۱۳۵۴ پیمان صلح ایران و عراق موسوم به پیمان الجزایر منعقد شد و براساس یکی از مفاد آن طرفین بایستی از گروههای متخاصم همدیگر حمایت نکنند. با امضای این پیمان، شاه از بارزانی ها خواست که ضمن توقف عملیات، می توانند در عراق بمانند یا اینکه با تحویل سلاح به ایران پناهنده شوند. بارزانی ها شق دوم را انتخاب کردند و دهها هزار جنگجوی کرد با خانواده از مرزهای آذربایجان غربی وارد ایران شدند. سرکردگان بارزانی ها به کرج برده شده و در آنجا اسکان یافتند. فرزندانشان در بهترین مدارس و دانشگاهها رایگان به تحصیل پرداختند و بی چیزان در اردوگاههای آذربایجان غربی ماندند. پناهندگی صدها هزار کرد عراقی با پیشینه جنگی و چریکی به آذربایجان غربی معادلات منطقه چه از حیث جمعیتی و چه از نظر امنیتی را به هم زد. دو سال بعد حکومت شاه در حال لرزیدن بود و این جنگجویان با تجربه در قالب اسامی دهن پرکنی چون خلق کرد و دموکرات در حال سازماندهی بودند.
با پیروزی انقلاب اسلامی گروههای مسلح و آماده کردی حملات خود به پادگانهای مناطق مرزی آذربایجان غربی شروع کرده به محاصره پادگانهای منطقه از جمله مهاباد، سنندج، پیرانشهر و ... پرداختند. آنان پادگان مجهز مهاباد را که می توانست در برابر قشون عراق مقاومت کند با خیانت افراد بومی به تصرف خود در آوردند. تمام سلاحهای سبک و سنگین پادگان به تصرف جنگجویان قاسملو موسوم به دموکراتها درآمد. دولت مرکزی انقلابی چون هنوز بطور کامل مستقر نشده بود لذا قادر به جمع و جور کردن اوضاع نبود. رفت و آمدهای فرستادگان ناپخته دولت موقت بازیچه گرگ باران دیده های کرد شده بود. چه روحانی چه فرد مسلح و چه فرد عادی حزب در سر سودای تجزیه از ایران با پوشش خودمختاری کرد داشت. تجربیات شورشیان کرد عراقی، آموزه های چریکی مارکسیستی داخلی و تئوری پردازی های کمونیستهای وطنی بستر مناسبی برای تبلیغات خودمختاری کردان ایجاد کرد. تبلیغاتی که کردان عراقی به مرور زمان به کردان ایرانی یاد داده بودند.
برای گسترش اراضی تجزیه شده از ایران حمله مسلحانه به اراضی آذربایجان لازم بود و چه منطقه ای بهتر از شهر نقده و منطقه سولدوز. نصیحتهای ریش سفیدان ترک نقده به سردمداران این میتینگ مبنی بر اجتناب از ایجاد تنش سودی نبخشید و بالاخره فاجعه نقده بوقوع پیوست.
تا اوایل سال ۶۵ بطور مستمر و تا چندی پیش بطور منقطع درگیری های نیروهای مسلح ایران با اشرار تجزیه طلب ادامه داشت. امروزه بیش از هشتاد درصد شهدای مدفون در شهرهای آذربایجان و جمع کثیری از شهدای موجود در شهرهای مرکزی ایران در راه دفع دستجات تجزیه طلب به شهادت رسیده اند.
۳۱ فروردین ۱۴۰۴
https://t.me/melikzadeh
11.04.202518:52
اولتیماتوم روسیه و انگلیس به ایران در سال ۱۲۹۰ شمسی و تبعات آن
https://t.me/melikzadeh
دکتر توحید ملک زاده
با توافق روسیه و انگلیس در سال ۱۹۰۵ ایران به دو منطقه نفوذ روسیه و انگلیس تقسیم شد. دو سال بعد جریان مشروطه خواهی در ایران شروع شد و سال ۱۹۰۸ محمدعلیشاه با توافق دولتین از سلطنت برکنار و دوباره با توافق دولتین ایران نو با ساختاری جدید و براساس تعریف جدید یک ملت، یک شاه و یک زبان( فارسی) تشکیل شد. احمدشاه که کودکی بیش نبود به تخت شاهی نشست و چون کودک بود به ترتیب عضدالملک و سپس ناصرالملک قره گوزلو که تحصیل کرده انگلیس بود نایب السلطنه شدند.
دولت جدید از مجلس دوم مشروطیت رای اعتماد گرفت و برای ساماندهی امور مالی ایران مورگان شوستر آمریکایی را بکار گرفت. بیم از نفوذ آمریکا که به تدریج در سیاست جهانی جای پایی برای خود ایجاد می کرد سبب شد تا دولتین روسیه و انگلیس برای اخراج مورگان شوستر به دولت ایران اولتیماتوم بدهند. مجلس فورا اولتیماتوم روسیه را رد کرد و دولت واقع بین که قدرت روسیه را می دانست اولتیماتوم را قبول کرد و مجلس را منحل نمود. ولی روسیه به آذربایجان و گیلان حمله کرد.
مقاومت سه روزه اهالی تبریز در برابر قشون روسیه با شکست مواجه شده و مجاهدین از تبریز پراکنده شدند. عده ای از طریق سلماس به عثمانی و جمعی نیز مخفیانه به تهران مهاجرت کردند. ستارخان و باقرخان نیز مجبورا به تهران مهاجرت کردند. صمدخان شجاع الدوله از خوانین مراغه با فشار روسیه والی آذربایجان شده دمار از مجاهدین مشروطه درآورد. وی طرفدار نظام حکومتی قدیم قاجار و شخص محمدعلیشاه بود بنابراین با حکومت اصفهانی ها، بختیاری ها و تنکابنی ها مخالف بود.
محمدامین رسول زاده مدیر روزنامه « ایران نو» و سیدحسن تقی زاده وکیل مردم تبریز و از بزرگان حزب دموکرات از تهران تبعید و به استانبول رفتند. این دو یار غار باکویی و تبریزی سرنوشت متفاوتی پیدا کردند. رسول زاده در استانبول گرایش ترکی پیدا کرده و از موسسین اصلی جمهوری آذربایجان در سال ۱۹۱۸ گردید. تقی زاده نیز به آلمان رفته گرایشات آریانیزمی پیدا کرده در نشریه کاوه ( شخصیتی شاهنامه ای) کار کرده و در دوران رضاخان رئیس مجلس سنای ایران شد.
آذربایجان درجنگ جهانی اول محل نبرد قشون روسیه و عثمانی شد. با جنگ بزرگ دیلمان( سلماس) در اردیبهشت ۱۲۹۴ش/۱۹۱۵ کلا تحت اشغال روسیه قرار گرفت.
آذربایجان تا اواخر سال ۱۹۱۷ تحت اشغال روسیه بود و با وقوع انقلاب بلشویکی و تبلیغات صلح گرایانه لنین، قشون روسیه به مملکتشان برگشت. برگشت قشون روسیه سرآغاز فجایع جیلولوق در غرب آذربایجان بود.
پایان جنگ جهانی اول سرآغاز نابودی امپراطوری ها و تشکیل دولت های ملی بسیاری در آسیای غربی شد. طی این پوست اندازی، دولت عثمانی به جمهوری ترکیه و شاهنشاهی ایران قاجاری بدون تبدیل نظام سیاسی و البته تبدیل نظام فرهنگی به شاهنشاهی ایران پهلوی تبدیل شد. در این تبدیلات فرهنگی، مهاجران ایرانی به آلمان، مستشرقین آلمانی، انگلیسی و فرانسوی نقش محوری داشتند.
۲۳ فروردین ۱۴۰۴
https://t.me/melikzadeh
https://t.me/melikzadeh
دکتر توحید ملک زاده
با توافق روسیه و انگلیس در سال ۱۹۰۵ ایران به دو منطقه نفوذ روسیه و انگلیس تقسیم شد. دو سال بعد جریان مشروطه خواهی در ایران شروع شد و سال ۱۹۰۸ محمدعلیشاه با توافق دولتین از سلطنت برکنار و دوباره با توافق دولتین ایران نو با ساختاری جدید و براساس تعریف جدید یک ملت، یک شاه و یک زبان( فارسی) تشکیل شد. احمدشاه که کودکی بیش نبود به تخت شاهی نشست و چون کودک بود به ترتیب عضدالملک و سپس ناصرالملک قره گوزلو که تحصیل کرده انگلیس بود نایب السلطنه شدند.
دولت جدید از مجلس دوم مشروطیت رای اعتماد گرفت و برای ساماندهی امور مالی ایران مورگان شوستر آمریکایی را بکار گرفت. بیم از نفوذ آمریکا که به تدریج در سیاست جهانی جای پایی برای خود ایجاد می کرد سبب شد تا دولتین روسیه و انگلیس برای اخراج مورگان شوستر به دولت ایران اولتیماتوم بدهند. مجلس فورا اولتیماتوم روسیه را رد کرد و دولت واقع بین که قدرت روسیه را می دانست اولتیماتوم را قبول کرد و مجلس را منحل نمود. ولی روسیه به آذربایجان و گیلان حمله کرد.
مقاومت سه روزه اهالی تبریز در برابر قشون روسیه با شکست مواجه شده و مجاهدین از تبریز پراکنده شدند. عده ای از طریق سلماس به عثمانی و جمعی نیز مخفیانه به تهران مهاجرت کردند. ستارخان و باقرخان نیز مجبورا به تهران مهاجرت کردند. صمدخان شجاع الدوله از خوانین مراغه با فشار روسیه والی آذربایجان شده دمار از مجاهدین مشروطه درآورد. وی طرفدار نظام حکومتی قدیم قاجار و شخص محمدعلیشاه بود بنابراین با حکومت اصفهانی ها، بختیاری ها و تنکابنی ها مخالف بود.
محمدامین رسول زاده مدیر روزنامه « ایران نو» و سیدحسن تقی زاده وکیل مردم تبریز و از بزرگان حزب دموکرات از تهران تبعید و به استانبول رفتند. این دو یار غار باکویی و تبریزی سرنوشت متفاوتی پیدا کردند. رسول زاده در استانبول گرایش ترکی پیدا کرده و از موسسین اصلی جمهوری آذربایجان در سال ۱۹۱۸ گردید. تقی زاده نیز به آلمان رفته گرایشات آریانیزمی پیدا کرده در نشریه کاوه ( شخصیتی شاهنامه ای) کار کرده و در دوران رضاخان رئیس مجلس سنای ایران شد.
آذربایجان درجنگ جهانی اول محل نبرد قشون روسیه و عثمانی شد. با جنگ بزرگ دیلمان( سلماس) در اردیبهشت ۱۲۹۴ش/۱۹۱۵ کلا تحت اشغال روسیه قرار گرفت.
آذربایجان تا اواخر سال ۱۹۱۷ تحت اشغال روسیه بود و با وقوع انقلاب بلشویکی و تبلیغات صلح گرایانه لنین، قشون روسیه به مملکتشان برگشت. برگشت قشون روسیه سرآغاز فجایع جیلولوق در غرب آذربایجان بود.
پایان جنگ جهانی اول سرآغاز نابودی امپراطوری ها و تشکیل دولت های ملی بسیاری در آسیای غربی شد. طی این پوست اندازی، دولت عثمانی به جمهوری ترکیه و شاهنشاهی ایران قاجاری بدون تبدیل نظام سیاسی و البته تبدیل نظام فرهنگی به شاهنشاهی ایران پهلوی تبدیل شد. در این تبدیلات فرهنگی، مهاجران ایرانی به آلمان، مستشرقین آلمانی، انگلیسی و فرانسوی نقش محوری داشتند.
۲۳ فروردین ۱۴۰۴
https://t.me/melikzadeh
24.03.202520:08
در حاشیه اعلان روز تولد زرتشت در تقویم فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
شورای انقلاب فرهنگی - عالیترین نهاد تصمیم گیری فرهنگی جمهوری اسلامی- روز ۶ فروردین را به عنوان روز تولد زرتشت در تقویم فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ثبت کرد. جدای از تبعات این قبیل اقدامات سطحی و به اصطلاح آبکی در تقویم فرهنگی یک کشور چگونگی تثبیت روز تولد یک مولود چندین هزار سال قبل بسیار تعجب آور است. چرا که حداقل در سه مورد وجود ، زمان تولد و مکان تولد زرتشت اختلاف نظرهای اساسی وجود دارد:
1- وجود زرتشت: جمعی از دانشمندان زرتشت را موجودی اسطوره ای و غیر حقیقی می دانند و بعضی ها وی را کاهنی می دانند که در قبایل بدوی می زیسته. هرتسفلد، هنینگ، نیبرگ، دارمستتر، دیاکونوف و دیگران درباره وی اظهار نظرهایی کرده اند که با هم اختلافات اساسی دارد.
2- زمان زرتشت: منابع مختلف وجود زرتشت را از 6000 سال قبل میلاد تا سده ششم ق. میلاد می دانند. بعضی ها هم این تاریخ را به طرز معماگونه بیان کرده اند: دوپرون: 12-589 ق.م، جکسن 583-660ق.م، بعضی ها 5/2 سده قبل از اسکندر، 660 ق.م . غیره
3- مکان تولد: نیز از مبهمیات این شخص می باشد از حوالی دریاچه اورمیه، شیز و موغان و سبلان گرفته تا ری و بلخ در شرق و سپس مناطقی در غرب.
به نظر می رسد اعلام دقیق تاریخ تولد زرتشت – اگر شخصی خیالی تصور نشود- و ثبت آن به صورت رسمی در تقویم فرهنگی, خبر از فعل و انفعالاتی می دهد که چندین سال است با نام کوروش گره خورده و آن هم ختم به نظریه خطرناک ایرانشهری(بخوانید ویرانشهری) می شود. نفوذ و پیشرفت نرم طرفداران و مجریان نظریه ویرانگر نظریه برانداز ایرانشهری در سیستم دینی ایران قابل تامل، مطالعه و بررسی می باشد. فعالیتهای سخت و هماهنگی موفق آمیز این فرقه ضاله با عشایر برای کسب کرسی های مجلس استان آذربایجان غربی و تلاش برای تغییر بافت فرهنگی تاریخی غرب آذربایجان زنگ خطری برای هویت ملی- دینی آذربایجان می باشد.
۵ فروردین ۱۴۰۴
https://t.me/melikzadeh
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
شورای انقلاب فرهنگی - عالیترین نهاد تصمیم گیری فرهنگی جمهوری اسلامی- روز ۶ فروردین را به عنوان روز تولد زرتشت در تقویم فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ثبت کرد. جدای از تبعات این قبیل اقدامات سطحی و به اصطلاح آبکی در تقویم فرهنگی یک کشور چگونگی تثبیت روز تولد یک مولود چندین هزار سال قبل بسیار تعجب آور است. چرا که حداقل در سه مورد وجود ، زمان تولد و مکان تولد زرتشت اختلاف نظرهای اساسی وجود دارد:
1- وجود زرتشت: جمعی از دانشمندان زرتشت را موجودی اسطوره ای و غیر حقیقی می دانند و بعضی ها وی را کاهنی می دانند که در قبایل بدوی می زیسته. هرتسفلد، هنینگ، نیبرگ، دارمستتر، دیاکونوف و دیگران درباره وی اظهار نظرهایی کرده اند که با هم اختلافات اساسی دارد.
2- زمان زرتشت: منابع مختلف وجود زرتشت را از 6000 سال قبل میلاد تا سده ششم ق. میلاد می دانند. بعضی ها هم این تاریخ را به طرز معماگونه بیان کرده اند: دوپرون: 12-589 ق.م، جکسن 583-660ق.م، بعضی ها 5/2 سده قبل از اسکندر، 660 ق.م . غیره
3- مکان تولد: نیز از مبهمیات این شخص می باشد از حوالی دریاچه اورمیه، شیز و موغان و سبلان گرفته تا ری و بلخ در شرق و سپس مناطقی در غرب.
به نظر می رسد اعلام دقیق تاریخ تولد زرتشت – اگر شخصی خیالی تصور نشود- و ثبت آن به صورت رسمی در تقویم فرهنگی, خبر از فعل و انفعالاتی می دهد که چندین سال است با نام کوروش گره خورده و آن هم ختم به نظریه خطرناک ایرانشهری(بخوانید ویرانشهری) می شود. نفوذ و پیشرفت نرم طرفداران و مجریان نظریه ویرانگر نظریه برانداز ایرانشهری در سیستم دینی ایران قابل تامل، مطالعه و بررسی می باشد. فعالیتهای سخت و هماهنگی موفق آمیز این فرقه ضاله با عشایر برای کسب کرسی های مجلس استان آذربایجان غربی و تلاش برای تغییر بافت فرهنگی تاریخی غرب آذربایجان زنگ خطری برای هویت ملی- دینی آذربایجان می باشد.
۵ فروردین ۱۴۰۴
https://t.me/melikzadeh
31.10.202421:09
افتخارات تاریخ آذربایجان (۲)
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
کارگاه تولیدات سلاح سنگی در سلماس نه هزار سال قبل
در شمال شهر کنونی سلماس در اراضی اهروان/ اهرنجان تپه ای باستانی وجود دارد که مردم به آن کول تپه می گویند. خاک این تپه به علت دارا بودن کول/ خاکستر به مرور زمان صرف حاصلخیزی مزارع روستاهای مغانجوق و سایر روستاها شده و امروزه محوطه کوچکی از آن باقی مانده است.
براساس کاوشهای باستانشناسی، این روستا که قدیمی ترین روستا و محل اسکان بشری در آذربایجان و قسمتی از آسیای غربی بوده در حقیقت کارگاهی بوده برای اسلحه سازی. بدین ترتیب که انسانهای باستان از معادن سنگهای اوبسیدینی که امروزه در اراضی ترکیه قرار دارد سنگهای خام را وارد کرده و با تبحر خاصی که به مرور بدست آورده بودند آنها را به سلاح تبدیل می کردند. اکتشافات باستانشاسان در سالهای ۷۰ الی ۷۱ بقایای این سلاحهای سنگی اعم از سرنیزه، چاقو، ابزار برشی را از گمانه هایی به عمق دو متری زیرزمین آشکار نمود.
اکتشافات باستانشناسی یکجانشینی و کشاورز بودن اهالی این منطقه را نیز اثبات نمود.
بدین ترتیب کول تپه سلماس جزو قدیمی ترین کارگاههای تولید ابزارآلات سنگی در هزاره های خیلی قبل بشر محسوب می گردد.
دانشمندان معتقدند ابزارآلات و سلاحهای سنگی تولیدی این مجموعه جهت استفاده دیگر انسانها به کولونی های دیگر نیز صادر می شد. در قبال این صادرات چه چیزی اخذ می شد، سوالیست که فعلا جوابی برای آن نداریم...
۱۳ آبان ۱۴۰۳
https://t.me/melikzadeh
دکتر توحید ملک زاده
https://t.me/melikzadeh
کارگاه تولیدات سلاح سنگی در سلماس نه هزار سال قبل
در شمال شهر کنونی سلماس در اراضی اهروان/ اهرنجان تپه ای باستانی وجود دارد که مردم به آن کول تپه می گویند. خاک این تپه به علت دارا بودن کول/ خاکستر به مرور زمان صرف حاصلخیزی مزارع روستاهای مغانجوق و سایر روستاها شده و امروزه محوطه کوچکی از آن باقی مانده است.
براساس کاوشهای باستانشناسی، این روستا که قدیمی ترین روستا و محل اسکان بشری در آذربایجان و قسمتی از آسیای غربی بوده در حقیقت کارگاهی بوده برای اسلحه سازی. بدین ترتیب که انسانهای باستان از معادن سنگهای اوبسیدینی که امروزه در اراضی ترکیه قرار دارد سنگهای خام را وارد کرده و با تبحر خاصی که به مرور بدست آورده بودند آنها را به سلاح تبدیل می کردند. اکتشافات باستانشاسان در سالهای ۷۰ الی ۷۱ بقایای این سلاحهای سنگی اعم از سرنیزه، چاقو، ابزار برشی را از گمانه هایی به عمق دو متری زیرزمین آشکار نمود.
اکتشافات باستانشناسی یکجانشینی و کشاورز بودن اهالی این منطقه را نیز اثبات نمود.
بدین ترتیب کول تپه سلماس جزو قدیمی ترین کارگاههای تولید ابزارآلات سنگی در هزاره های خیلی قبل بشر محسوب می گردد.
دانشمندان معتقدند ابزارآلات و سلاحهای سنگی تولیدی این مجموعه جهت استفاده دیگر انسانها به کولونی های دیگر نیز صادر می شد. در قبال این صادرات چه چیزی اخذ می شد، سوالیست که فعلا جوابی برای آن نداریم...
۱۳ آبان ۱۴۰۳
https://t.me/melikzadeh
24.10.202420:09
" نام زبان ما ترکی است یا آذری": چرا عده ای برای انکار زبان ترکی در آذربایجان از کلمه آذری استفاده می کنند؟
دکتر توحید ملک زاده https://t.me/melikzadeh
از آنجایی که دو کلمه آذری و ترکی مابین عوام و کسانی که حساسیت لازمه را ندارند غالبا تحت یک معنا استعمال می شود لازم دانستیم درباره ی اختلاف این دو کلمه هم از نظر مفهومی و هم از نظر زبان شناسی توضیحاتی داده شود.
کلمه آذری غالبا در دو معنای مختلف توسط دو قشر فرهنگی جدا از هم استعمال می شود.
مریدان ایرانشهری ,آذری را ریشه ای هند اروپایی – ایرانی قلمداد کرده و در عوض در ترکی برای بیان زبان معاصر آذربایجان که در زیر گروه، زبانهای ترکی قرار دارد استعمال می شود.
به عقیده گروهی که آذری را با منشا هنداروپایی می دانند (که صحبت خواهیم کرد اشتباه محض است چون رایج در آذربایجان منشا اورال آلتاییک دارد و التصاقی است) آذری صفت نسبی برای آذربایجان بوده و هر چیزی که شامل آذربایجان باشد آذری است.لباس آذری، موسیقی آذری، رقص آذری، فرهنگ آذری و بالاخره زبان آذری.
حال ببینیم آذری مورد نظر ایرانشهری ها چه می باشد؟
به دنبال روی کار آمدن رژیم پهلوی و ظهور استبداد نوین سیاسی فرهنگی رضا خان از طرفی و رشد و بالندگی نازیسم و نژاد پرستی بر پایه نژاد برتر و سفید آریایی از طرف دیگر،زمینه مناسبی برای رشد و بالندگی شوونیسم که همانا هدفش سرکوب دیگر طوایف و ملل مختلف ایران و تعمیم زبان فارسی بر کل ایران و توسعه شعار "یک شاه ، یک مملکت ، یک زبان" ( شعاری که امروز هم می توان بقایای آنرا شنید ) بیش از پیش بوجود آمد.
از پرچم دارن این شوونیسم افراطی "سید احمد کسروی تبریزی" بود که اعتقاد داشت تمام زبانها و نیم زبانهای رایج در ایران از بین برود و زبان فارسی دری زبان تمام مردم ساکن ایران شود.واین خواسته را با تحقیق پیرامون تاریخ و ادبیات مناطقی که زبانشان غیر از فارسی بود شروع کرد و بالطبع آذربایجان – محل تولد وی نیز - یکی از این مناطق بود.بدین ترتیب آذربایجان که در طول تاریخ پرچم دار نهضتهای منطقه بود و به اصطلاح یک سر و گردن از دیگر مناطق کشور بالاتر بود به دست یکی از فرزندان نا خلف خود هدف این تؤطئه شوم قرار گرفت.
حاصل تلاشهای کسروی در باب اینکه زبان مردم آذربایجان فارسی بوده و بعدا ترکان و به ادعای بعضی ها مغولان زبان خود را به آذربایجانی ها تحمیل کرده اند در کتاب " آذری یا زبان باستان آذربایگان " در سال 1304 شمسی منتشر شد و از آنجایی که زبان اساسی ترین مشخصه یک فرهنگ است و ارزنده ترین ثروتی است که از میراث چندین هزار ساله یک خلق پاسداری می کند حدف زبان ترکی در حقیقت حذف فرهنگ غالب خواهد بود مورد پسند قشر حاکم پان فارسیست و شکست خوردگان نهضت مشروطیت آذربایجان و طرفدران نژاد آریایی آن زمان ( چون آن زمان کوروش به این شکل و شمایل اختراع نشده بود طبیعتا کوروش پرستی همچون امروز نبود تا از این تز حمایت کند ) قرار گرفت و به سرعت مورد تمجید و استقبال قرار گرفت. وی بدون توجه به زبانهای بومی مردم باستان آذربایجان نظیر سومریان،گوتیان،لولوبیها،هوریها،اورارتوها،مانناها، ساکاها،با مطالعه چند کتاب جغرافی ارمنی، و با استعانت از جو آریایی پرستی حاکم بر اروپا و مستشرقین، زبان باستان مردم آذربایجان را از نوع فارسی با ریشه مادی تحت عنوان آذری اعلام کرد.
بهر حال کسروی زبان " الآذریه " را با وجود ادعایش مبنی بر انشعاب از زبان فارسی که حتی فارسها از فهم آن عاجز بودند زبان باستان سراسر آذربایجان اعلام کرد و با این کشف به ظاهر علمی و زبانشناسی توانست به ظاهر راه هدم و نابودی زبان و فرهنگ چندین هزار ساله مردم آذربایجان را برای شوونیستهای دربار رضا خان پهلوی باز کند. با این حال وی تا آخر عمر نتوانست تفاوتهای عمیق دستوری-تلفظی زبان باستان مکشوفه خود یعنی " الآذریه " که بر مبنای ادعایش در تمام آذربایجان مورد تکلم قرار می گرفت توجیه علمی کند و با این عدم توجیه زمینه برای عدم پذیرفتن منشأ یگانه ای برای به اصطلاح زبانهای رایج " آذری " تبار در شهرهای آذربایجان آماده شد و ارزش علمی این تحقیقات روز به روز به زیر سؤال رفت.
۴ آبان ۱۴۰۳
https://t.me/melikzadeh
دکتر توحید ملک زاده https://t.me/melikzadeh
از آنجایی که دو کلمه آذری و ترکی مابین عوام و کسانی که حساسیت لازمه را ندارند غالبا تحت یک معنا استعمال می شود لازم دانستیم درباره ی اختلاف این دو کلمه هم از نظر مفهومی و هم از نظر زبان شناسی توضیحاتی داده شود.
کلمه آذری غالبا در دو معنای مختلف توسط دو قشر فرهنگی جدا از هم استعمال می شود.
مریدان ایرانشهری ,آذری را ریشه ای هند اروپایی – ایرانی قلمداد کرده و در عوض در ترکی برای بیان زبان معاصر آذربایجان که در زیر گروه، زبانهای ترکی قرار دارد استعمال می شود.
به عقیده گروهی که آذری را با منشا هنداروپایی می دانند (که صحبت خواهیم کرد اشتباه محض است چون رایج در آذربایجان منشا اورال آلتاییک دارد و التصاقی است) آذری صفت نسبی برای آذربایجان بوده و هر چیزی که شامل آذربایجان باشد آذری است.لباس آذری، موسیقی آذری، رقص آذری، فرهنگ آذری و بالاخره زبان آذری.
حال ببینیم آذری مورد نظر ایرانشهری ها چه می باشد؟
به دنبال روی کار آمدن رژیم پهلوی و ظهور استبداد نوین سیاسی فرهنگی رضا خان از طرفی و رشد و بالندگی نازیسم و نژاد پرستی بر پایه نژاد برتر و سفید آریایی از طرف دیگر،زمینه مناسبی برای رشد و بالندگی شوونیسم که همانا هدفش سرکوب دیگر طوایف و ملل مختلف ایران و تعمیم زبان فارسی بر کل ایران و توسعه شعار "یک شاه ، یک مملکت ، یک زبان" ( شعاری که امروز هم می توان بقایای آنرا شنید ) بیش از پیش بوجود آمد.
از پرچم دارن این شوونیسم افراطی "سید احمد کسروی تبریزی" بود که اعتقاد داشت تمام زبانها و نیم زبانهای رایج در ایران از بین برود و زبان فارسی دری زبان تمام مردم ساکن ایران شود.واین خواسته را با تحقیق پیرامون تاریخ و ادبیات مناطقی که زبانشان غیر از فارسی بود شروع کرد و بالطبع آذربایجان – محل تولد وی نیز - یکی از این مناطق بود.بدین ترتیب آذربایجان که در طول تاریخ پرچم دار نهضتهای منطقه بود و به اصطلاح یک سر و گردن از دیگر مناطق کشور بالاتر بود به دست یکی از فرزندان نا خلف خود هدف این تؤطئه شوم قرار گرفت.
حاصل تلاشهای کسروی در باب اینکه زبان مردم آذربایجان فارسی بوده و بعدا ترکان و به ادعای بعضی ها مغولان زبان خود را به آذربایجانی ها تحمیل کرده اند در کتاب " آذری یا زبان باستان آذربایگان " در سال 1304 شمسی منتشر شد و از آنجایی که زبان اساسی ترین مشخصه یک فرهنگ است و ارزنده ترین ثروتی است که از میراث چندین هزار ساله یک خلق پاسداری می کند حدف زبان ترکی در حقیقت حذف فرهنگ غالب خواهد بود مورد پسند قشر حاکم پان فارسیست و شکست خوردگان نهضت مشروطیت آذربایجان و طرفدران نژاد آریایی آن زمان ( چون آن زمان کوروش به این شکل و شمایل اختراع نشده بود طبیعتا کوروش پرستی همچون امروز نبود تا از این تز حمایت کند ) قرار گرفت و به سرعت مورد تمجید و استقبال قرار گرفت. وی بدون توجه به زبانهای بومی مردم باستان آذربایجان نظیر سومریان،گوتیان،لولوبیها،هوریها،اورارتوها،مانناها، ساکاها،با مطالعه چند کتاب جغرافی ارمنی، و با استعانت از جو آریایی پرستی حاکم بر اروپا و مستشرقین، زبان باستان مردم آذربایجان را از نوع فارسی با ریشه مادی تحت عنوان آذری اعلام کرد.
بهر حال کسروی زبان " الآذریه " را با وجود ادعایش مبنی بر انشعاب از زبان فارسی که حتی فارسها از فهم آن عاجز بودند زبان باستان سراسر آذربایجان اعلام کرد و با این کشف به ظاهر علمی و زبانشناسی توانست به ظاهر راه هدم و نابودی زبان و فرهنگ چندین هزار ساله مردم آذربایجان را برای شوونیستهای دربار رضا خان پهلوی باز کند. با این حال وی تا آخر عمر نتوانست تفاوتهای عمیق دستوری-تلفظی زبان باستان مکشوفه خود یعنی " الآذریه " که بر مبنای ادعایش در تمام آذربایجان مورد تکلم قرار می گرفت توجیه علمی کند و با این عدم توجیه زمینه برای عدم پذیرفتن منشأ یگانه ای برای به اصطلاح زبانهای رایج " آذری " تبار در شهرهای آذربایجان آماده شد و ارزش علمی این تحقیقات روز به روز به زیر سؤال رفت.
۴ آبان ۱۴۰۳
https://t.me/melikzadeh
15.10.202416:24
موقعیت ممتاز زبان ترکی در جهان از نگاه یک سیاح انگلیسی
دکتر توحید ملک زاده https://t.me/melikzadeh
یک سیاح انگلیسی به نام ادوارد برجیس در تاریخ 15 ژوئن 1841 (دوران محمدشاه قاجار و اوایل حکومت ناصرالدینشاه ) با بیان جزئیاتی از کاربرد زبانهای شرقی، زبان ترکی را از حیث نفوس متکلم و ضریب نفوس در رتبه اول، فارسی را به عنوان زبان مکتوب در رتبه دوم و عربی به لحاظ وسعت کاربرد در مرتبه سوم قرار داده از شهر تبریز چنین می نویسد: « ... امیدوارم دانش زبانهای فارسی و ترکی به من کمک کند تا در این کشورها بتوانم خرج خود را دربیاورم!. بسیاری از انگلیسیها فارسی می دانند زیرا زبان مکتوب نواحی وسیعی از هند است و آنها ناگزیر به فراگیری آن هستند. فارسی تنها زبان مکتوب ایران، افغانستان و بخشهایی از تاتارستان و هند است هرچند به زبانهای بسیار دیگری تکلم می شود.
( انگلیسی¬ها) به ندرت ترکی می دانند و من انگلیسی هایی دیده¬ام که بین بیست یا سی سال از عمر خود را در عثمانی گذرانده¬اند اما زبان آنرا یاد نگرفته اند. این زبان ( ترکی) شاید بیش از هر زبان دیگری در کره زمین رایج است. از مرزهای مجارستان گرفته تا استانهای شمالی چین به زبان ترکی در لهجه های مختلف سخن می¬گویند اما همه این لهجه-ها شبیه هم است و هر کسی که یک لهجه را خوب بداند همه را می فهمد. فکر می¬کنم عربی به لحاظ وسعت کاربرد در مرتبه سوم قرار دارد.»
منبع: نامه هایی از ایران(1828-1855) چارلز ادوارد برجیس، ترجمه معصومه جمشیدی، حسین اصغرنژاد، تهران نشر و پژوهش فرزان روز، 1384، ص: 58
https://t.me/melikzadeh
۲۴ مهر ۱۴۰۳
دکتر توحید ملک زاده https://t.me/melikzadeh
یک سیاح انگلیسی به نام ادوارد برجیس در تاریخ 15 ژوئن 1841 (دوران محمدشاه قاجار و اوایل حکومت ناصرالدینشاه ) با بیان جزئیاتی از کاربرد زبانهای شرقی، زبان ترکی را از حیث نفوس متکلم و ضریب نفوس در رتبه اول، فارسی را به عنوان زبان مکتوب در رتبه دوم و عربی به لحاظ وسعت کاربرد در مرتبه سوم قرار داده از شهر تبریز چنین می نویسد: « ... امیدوارم دانش زبانهای فارسی و ترکی به من کمک کند تا در این کشورها بتوانم خرج خود را دربیاورم!. بسیاری از انگلیسیها فارسی می دانند زیرا زبان مکتوب نواحی وسیعی از هند است و آنها ناگزیر به فراگیری آن هستند. فارسی تنها زبان مکتوب ایران، افغانستان و بخشهایی از تاتارستان و هند است هرچند به زبانهای بسیار دیگری تکلم می شود.
( انگلیسی¬ها) به ندرت ترکی می دانند و من انگلیسی هایی دیده¬ام که بین بیست یا سی سال از عمر خود را در عثمانی گذرانده¬اند اما زبان آنرا یاد نگرفته اند. این زبان ( ترکی) شاید بیش از هر زبان دیگری در کره زمین رایج است. از مرزهای مجارستان گرفته تا استانهای شمالی چین به زبان ترکی در لهجه های مختلف سخن می¬گویند اما همه این لهجه-ها شبیه هم است و هر کسی که یک لهجه را خوب بداند همه را می فهمد. فکر می¬کنم عربی به لحاظ وسعت کاربرد در مرتبه سوم قرار دارد.»
منبع: نامه هایی از ایران(1828-1855) چارلز ادوارد برجیس، ترجمه معصومه جمشیدی، حسین اصغرنژاد، تهران نشر و پژوهش فرزان روز، 1384، ص: 58
https://t.me/melikzadeh
۲۴ مهر ۱۴۰۳
显示 1 - 24 共 26
登录以解锁更多功能。