Strategic Focus: Central Asia
25.04.202507:18
Davomi
Turkiy dunyo nima qilishi kerak?
Turkiy dunyo o‘z kelajagi uchun hal qiluvchi kurash ostonasida turganini anglab yetishi kerak. Fitnaga qarshi turish uchun bizga quyidagilar zarur:
1. Birlashish. Turkiya, Ozarbayjon, Qozog‘iston, O‘zbekiston va boshqa davlatlarni birlashtiradigan iqtisodiy, harbiy va madaniy blok — turkiy alyans tuzish zarur. Turkiy davlatlar tashkiloti — bu faqat boshlanishi, u real kuchga aylanishi kerak.
2. Islomiy o’ziga xoslikni qayta tiklash. Islom nafaqat din, balki turkiylarni birlashtiruvchi madaniy koddir. Ekstremizm ayblovlariga qarshi qalqon bo‘ladigan mo‘tadil islomni rivojlantirish muhim. Aytish kerak, O’zbekiston hukumati bu yo’nalishda ancha faol bo’lib, Imom Moturidiy ta’limotini rivojlantirishga katta e’tibor qaratmoqda.
3. Suverenitetni mustahkamlash. Turkiy davlatlar iqtisodiyotni diversifikatsiya qilishi, ya’ni Xitoy, Rossiya va G‘arbga qaramlikni kamaytirishi lozim. Texnologiya, energetika va ta’limga investitsiya kiritish mintaqani yanada mustaqil qiladi.
4. Axborot frontini yaratish. Turklarga o‘z tarixini aytib beradigan, dushman targ‘ibotiga qarshi kurashadigan va yoshlarga ilhom beradigan ommaviy axborot platformalari kerak. Filmlar, seriallar va ijtimoiy tarmoqlar turkiy merosni ulug‘lashi kerak.
5. Uyg‘urlarni qo‘llab-quvvatlash. Uyg‘urlarni himoya qilish — turkiy dunyoning nafaqat axloqiy burchi, balki uyg‘onish sari tashlanadigan muhim qadami. Ularning ozodligini xalqaro maydonda talab qilish zarur.
Umuman olganda, Turklarga qarshi global fitna — bu “demokratiya” va “inson huquqlari” degan baland so‘zlar ortida yashiringan haqiqatdir. Uyg‘urlar, Markaziy Osiyo, Turkiya — biz hammamiz nishondamiz, chunki bizning birlashuvimiz mavjud global tartibotni o’zgartirishga qodir. Agar hozir harakat qilmasak, bizni bo‘lib tashlash, assimilyatsiya qilish va tarixdan yo‘qotish davom etadi. Lekin turk ruhi sinmaydi! Biz — buyuk imperiyalar merosxo‘rimiz. Endi yelkama-yelka turadigan vaqt keldi. Buyuk Turon — orzu emas, bu taqdir. Va bu taqdirni bizni yo‘q qilmoqchi bo‘lganlarning qo‘lidan tortib olishimiz kerak. Harakat qilish vaqti keldi!
Strategic Focus: Central Asia
Turkiy dunyo nima qilishi kerak?
Turkiy dunyo o‘z kelajagi uchun hal qiluvchi kurash ostonasida turganini anglab yetishi kerak. Fitnaga qarshi turish uchun bizga quyidagilar zarur:
1. Birlashish. Turkiya, Ozarbayjon, Qozog‘iston, O‘zbekiston va boshqa davlatlarni birlashtiradigan iqtisodiy, harbiy va madaniy blok — turkiy alyans tuzish zarur. Turkiy davlatlar tashkiloti — bu faqat boshlanishi, u real kuchga aylanishi kerak.
2. Islomiy o’ziga xoslikni qayta tiklash. Islom nafaqat din, balki turkiylarni birlashtiruvchi madaniy koddir. Ekstremizm ayblovlariga qarshi qalqon bo‘ladigan mo‘tadil islomni rivojlantirish muhim. Aytish kerak, O’zbekiston hukumati bu yo’nalishda ancha faol bo’lib, Imom Moturidiy ta’limotini rivojlantirishga katta e’tibor qaratmoqda.
3. Suverenitetni mustahkamlash. Turkiy davlatlar iqtisodiyotni diversifikatsiya qilishi, ya’ni Xitoy, Rossiya va G‘arbga qaramlikni kamaytirishi lozim. Texnologiya, energetika va ta’limga investitsiya kiritish mintaqani yanada mustaqil qiladi.
4. Axborot frontini yaratish. Turklarga o‘z tarixini aytib beradigan, dushman targ‘ibotiga qarshi kurashadigan va yoshlarga ilhom beradigan ommaviy axborot platformalari kerak. Filmlar, seriallar va ijtimoiy tarmoqlar turkiy merosni ulug‘lashi kerak.
5. Uyg‘urlarni qo‘llab-quvvatlash. Uyg‘urlarni himoya qilish — turkiy dunyoning nafaqat axloqiy burchi, balki uyg‘onish sari tashlanadigan muhim qadami. Ularning ozodligini xalqaro maydonda talab qilish zarur.
Umuman olganda, Turklarga qarshi global fitna — bu “demokratiya” va “inson huquqlari” degan baland so‘zlar ortida yashiringan haqiqatdir. Uyg‘urlar, Markaziy Osiyo, Turkiya — biz hammamiz nishondamiz, chunki bizning birlashuvimiz mavjud global tartibotni o’zgartirishga qodir. Agar hozir harakat qilmasak, bizni bo‘lib tashlash, assimilyatsiya qilish va tarixdan yo‘qotish davom etadi. Lekin turk ruhi sinmaydi! Biz — buyuk imperiyalar merosxo‘rimiz. Endi yelkama-yelka turadigan vaqt keldi. Buyuk Turon — orzu emas, bu taqdir. Va bu taqdirni bizni yo‘q qilmoqchi bo‘lganlarning qo‘lidan tortib olishimiz kerak. Harakat qilish vaqti keldi!
Strategic Focus: Central Asia
24.04.202513:56
Ekspertlar aytishicha, agar Keshmir mintaqasidagi keskinlik qurolli to‘qnashuvga olib kelsa, Pokiston mag’lubiyatga uchraydi.
Bunga dalil sifatida 2025–2026-yillarda Hindiston va Pokistonning mudofaa budjetlari keltirilmoqda. Hindistonning harbiy budjeti 80 milliard dollarni tashkil etsa, Pokistonning harbiy budjeti atigi 8,19 milliard dollarni tashkil etadi.
Strategic Focus: Central Asia
Bunga dalil sifatida 2025–2026-yillarda Hindiston va Pokistonning mudofaa budjetlari keltirilmoqda. Hindistonning harbiy budjeti 80 milliard dollarni tashkil etsa, Pokistonning harbiy budjeti atigi 8,19 milliard dollarni tashkil etadi.
Strategic Focus: Central Asia
23.04.202513:07
Investitsiya yoki biznes yuritish uchun tijorat obyekti kerakmi?
Space Property bilan investitsiya kiritish yoki obyektingizni sotish mumkin.
Kompaniya 1000 m² dan boshlab zarur maʼlumotlarga ega obyektlarni to‘pladi:
– maydoni va xarakteristikasi;
– asosiy afzalliklari;
– biznes uchun mo‘ljali va salohiyati.
Telegram-kanalimizda tanishib chiqishingiz mumkin:
https://t.me/space_property
Space Property bilan investitsiya kiritish yoki obyektingizni sotish mumkin.
Kompaniya 1000 m² dan boshlab zarur maʼlumotlarga ega obyektlarni to‘pladi:
– maydoni va xarakteristikasi;
– asosiy afzalliklari;
– biznes uchun mo‘ljali va salohiyati.
Telegram-kanalimizda tanishib chiqishingiz mumkin:
https://t.me/space_property
23.04.202507:15
⚡️Rus uyi (Rossotrudnichestvo) xodimasi va O‘sh shahri hokimligi matbuot xizmati vakili yollanma askarlarni yollashda ayblanib, Qirg‘iziston maxsus xizmatlari tomonidan qo‘lga olindi.
Strategic Focus: Central Asia
Strategic Focus: Central Asia
23.04.202504:24
⚡️ Italiya Bosh vaziri Jorja Melonining O‘zbekistonga (25–26 aprel) va Qozog‘istonga (27 aprel) rasmiy tashrifi keyingi muddatga qoldirildi. Sababi – Rim Papasi Fransiskning vafoti. Tashrif va “Markaziy Osiyo – Italiya” sammitining yangilangan sanalari keyinroq e’lon qilinadi.
Strategic Focus: Central Asia
Strategic Focus: Central Asia
Repost qilingan:
Alisher Sadullaev
22.04.202509:29
⚡️Dunyoning eng nufuzli universitetlari O‘zbekiston yoshlari uchun o‘z eshiklarini ochmoqda – bu esa hali boshlanishi!
Do‘stlaringiz orasida dunyoning TOP universitetlariga qabul qilinganlar bormi?
@alisher_sadullaev
Do‘stlaringiz orasida dunyoning TOP universitetlariga qabul qilinganlar bormi?
@alisher_sadullaev
25.04.202507:17
Turkiy dunyoga qarshi global fitna
Jahongir Botirov, mustaqil ekspert
Turklarga qarshi yashirin reja
Shimolda Yoqutistondan janubda Turkmanistongacha, sharqda Uyg‘uristondan g’arbda Turkiyagacha bo’lgan keng hududlarni o’z ichiga olgan Turkiy dunyo bugun global fitna nishoniga aylangan. Buyuk davlatlar, yadroviy kuchlar va G‘arb hamda Sharqdagi “soyadagi elitalar” turkiy xalqlarning birlashishidan cho‘chimoqda. Chunki bu birlashuv dunyo xaritasini o‘zgartirishi mumkin bo‘lgan kuchli geosiyosiy blokni yuzaga keltiradi. Turkiylar tarixan Sharq bilan G‘arbni bog‘lovchi kuch bo‘lgan: Temuriylar, Usmoniylar saltanati, Boburiylar imperiyasi bunga yorqin misol. Aynan shu sabab global kuchlar bizni bo‘lib tashlashga, ma’naviy ruhimizni sindirishga va turkiy qudratning qayta tiklanishiga yo‘l qo‘ymaslikka urinmoqda.
Nega uyg‘urlar Xitoy tarkibida qolib ketdi?
Uyg‘urlar — butun dunyo turk xalqini qanday bo’g’ayotganining yaqqol namunasidir. Xitoy G‘arb va Rossiyaning roziligi bilan Shinjon (Sharqiy Turkiston)da assimilyatsiya va repressiya siyosatini olib bormoqda. Nega hech kim aralashmayapti? Chunki uyg‘urlar oddiy etnik guruh emas — ular Turkiy dunyoning muhim elementidir, ular Markaziy Osiyo bilan Xitoy o‘rtasidagi potentsial ko‘prik. Agar uyg‘urlar ozod bo‘lsa, bu boshqa turkiy xalqlarni ham mustaqillik uchun kurash boshlashga ilhomlantiradi. Global elitalar o‘zaro kelishib olgan: Xitoy uyg‘urlarni nazoratda ushlab turadi, G‘arb esa iqtisodiy manfaat evaziga bunga ko‘z yumadi. Bu tasodif emas — bu turkiylar yadrosini zaiflashtirishga qaratilgan rejalashtirilgan operatsiya. Shinjon — sinov maydonchasi, bu yerda dunyo turklariga qay darajada bosim o’tkazish mumkinligi sinab ko‘rilmoqda.
Agar Markaziy Osiyo davlatlari o‘zini islomiy davlat deb e’lon qilsa nima bo‘ladi?
Agar Qozog‘iston, O‘zbekiston, Qirg‘iziston, Turkmaniston va Tojikiston o‘zini islomiy davlat deb e’lon qilsa, bu butun Turkiy dunyo uchun mafkuraviy va madaniy birlashuv sari qadam bo‘ladi. Islom — bu mintaqani birlashtiruvchi kuch. Shunday blok — katta resurslarga ega, strategik joylashgan, yadroviy salohiyati bor (masalan, Qozog‘iston sobiq SSSR texnologiyasiga ega) — G‘arb, Xitoy va Rossiyaning global hukmronligiga tahdid soladi. Ularning javobi keskin bo‘ladi: “terrorizmga qarshi kurash” yoki “demokratiyani himoya qilish” bahonasida mintaqa agressiyaga uchraydi. Sanksiyalar, “rangli inqiloblar”, sun’iy ekstremistik harakatlar yoki hatto to‘g‘ridan-to‘g‘ri harbiy urushlar yuzaga keladi. Ular Turkiy uyg‘onish markaziga aylanishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun Markaziy Osiyoni beqaror xavfli zonaga aylantirishga tayyor.
Turklarga qarshi global fitnaning vositalari
Turkiy dunyo birlashishining oldini olish uchun dunyo elitalari quyidagi murakkab usullardan foydalanmoqda:
Birinchidan, ichki nizolarni qo‘zg‘atish. Turkiy davlatlar o‘rtasida til, din va madaniyat asosida mojarolar targ‘ib qilinadi. Masalan, suv resurslari va chegaraviy masalalar atayin keskinlashtirilmoqda.
Ikkinchidan, iqtisodiy qaramlik. Mintaqa davlatlari “Bir makon – bir yo‘l” kabi Xitoy loyihalari, YOII orqali Rossiya, va kreditlar, investitsiyalar orqali G‘arbga bog‘lab qo‘yilgan. Bu ularni mustaqil siyosat yuritishdan mahrum qiladi.
Uchinchidan, Islomiy o’ziga xoslikni bostirish. Islom turklar birligini ta’minlovchi kuch sifatida, atayin “ekstremizm” bilan bog‘lanadi. Islomga oid har qanday harakat repressiyaga uchraydi. Markaziy Osiyoda diniy guruhlarga bosim — bu katta siyosatning bir qismi.
To’rtinchidan, elitalarni boshqarish. Turkiy mamlakatlar yetakchilari pora yoki tahdid bilan global kuchlarga xizmat qilishga majbur qilinmoqda. Qarshilik qilganlar ag‘dariladi yoki sanksiyalarga uchraydi.
Beshinchidan, axborot urushi. Gollivud, Netflix va ijtimoiy tarmoqlar orqali turkiy madaniyat zaiflashtirilmoqda, tarix qayta yozilyapti. Usmoniylar imperiyasi, Oltin O‘rda va boshqa buyuk turkiy davlatlarning merosi xalq xotirasidan o‘chirib tashlanmoqda.
Strategic Focus: Central Asia
Jahongir Botirov, mustaqil ekspert
Turklarga qarshi yashirin reja
Shimolda Yoqutistondan janubda Turkmanistongacha, sharqda Uyg‘uristondan g’arbda Turkiyagacha bo’lgan keng hududlarni o’z ichiga olgan Turkiy dunyo bugun global fitna nishoniga aylangan. Buyuk davlatlar, yadroviy kuchlar va G‘arb hamda Sharqdagi “soyadagi elitalar” turkiy xalqlarning birlashishidan cho‘chimoqda. Chunki bu birlashuv dunyo xaritasini o‘zgartirishi mumkin bo‘lgan kuchli geosiyosiy blokni yuzaga keltiradi. Turkiylar tarixan Sharq bilan G‘arbni bog‘lovchi kuch bo‘lgan: Temuriylar, Usmoniylar saltanati, Boburiylar imperiyasi bunga yorqin misol. Aynan shu sabab global kuchlar bizni bo‘lib tashlashga, ma’naviy ruhimizni sindirishga va turkiy qudratning qayta tiklanishiga yo‘l qo‘ymaslikka urinmoqda.
Nega uyg‘urlar Xitoy tarkibida qolib ketdi?
Uyg‘urlar — butun dunyo turk xalqini qanday bo’g’ayotganining yaqqol namunasidir. Xitoy G‘arb va Rossiyaning roziligi bilan Shinjon (Sharqiy Turkiston)da assimilyatsiya va repressiya siyosatini olib bormoqda. Nega hech kim aralashmayapti? Chunki uyg‘urlar oddiy etnik guruh emas — ular Turkiy dunyoning muhim elementidir, ular Markaziy Osiyo bilan Xitoy o‘rtasidagi potentsial ko‘prik. Agar uyg‘urlar ozod bo‘lsa, bu boshqa turkiy xalqlarni ham mustaqillik uchun kurash boshlashga ilhomlantiradi. Global elitalar o‘zaro kelishib olgan: Xitoy uyg‘urlarni nazoratda ushlab turadi, G‘arb esa iqtisodiy manfaat evaziga bunga ko‘z yumadi. Bu tasodif emas — bu turkiylar yadrosini zaiflashtirishga qaratilgan rejalashtirilgan operatsiya. Shinjon — sinov maydonchasi, bu yerda dunyo turklariga qay darajada bosim o’tkazish mumkinligi sinab ko‘rilmoqda.
Agar Markaziy Osiyo davlatlari o‘zini islomiy davlat deb e’lon qilsa nima bo‘ladi?
Agar Qozog‘iston, O‘zbekiston, Qirg‘iziston, Turkmaniston va Tojikiston o‘zini islomiy davlat deb e’lon qilsa, bu butun Turkiy dunyo uchun mafkuraviy va madaniy birlashuv sari qadam bo‘ladi. Islom — bu mintaqani birlashtiruvchi kuch. Shunday blok — katta resurslarga ega, strategik joylashgan, yadroviy salohiyati bor (masalan, Qozog‘iston sobiq SSSR texnologiyasiga ega) — G‘arb, Xitoy va Rossiyaning global hukmronligiga tahdid soladi. Ularning javobi keskin bo‘ladi: “terrorizmga qarshi kurash” yoki “demokratiyani himoya qilish” bahonasida mintaqa agressiyaga uchraydi. Sanksiyalar, “rangli inqiloblar”, sun’iy ekstremistik harakatlar yoki hatto to‘g‘ridan-to‘g‘ri harbiy urushlar yuzaga keladi. Ular Turkiy uyg‘onish markaziga aylanishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun Markaziy Osiyoni beqaror xavfli zonaga aylantirishga tayyor.
Turklarga qarshi global fitnaning vositalari
Turkiy dunyo birlashishining oldini olish uchun dunyo elitalari quyidagi murakkab usullardan foydalanmoqda:
Birinchidan, ichki nizolarni qo‘zg‘atish. Turkiy davlatlar o‘rtasida til, din va madaniyat asosida mojarolar targ‘ib qilinadi. Masalan, suv resurslari va chegaraviy masalalar atayin keskinlashtirilmoqda.
Ikkinchidan, iqtisodiy qaramlik. Mintaqa davlatlari “Bir makon – bir yo‘l” kabi Xitoy loyihalari, YOII orqali Rossiya, va kreditlar, investitsiyalar orqali G‘arbga bog‘lab qo‘yilgan. Bu ularni mustaqil siyosat yuritishdan mahrum qiladi.
Uchinchidan, Islomiy o’ziga xoslikni bostirish. Islom turklar birligini ta’minlovchi kuch sifatida, atayin “ekstremizm” bilan bog‘lanadi. Islomga oid har qanday harakat repressiyaga uchraydi. Markaziy Osiyoda diniy guruhlarga bosim — bu katta siyosatning bir qismi.
To’rtinchidan, elitalarni boshqarish. Turkiy mamlakatlar yetakchilari pora yoki tahdid bilan global kuchlarga xizmat qilishga majbur qilinmoqda. Qarshilik qilganlar ag‘dariladi yoki sanksiyalarga uchraydi.
Beshinchidan, axborot urushi. Gollivud, Netflix va ijtimoiy tarmoqlar orqali turkiy madaniyat zaiflashtirilmoqda, tarix qayta yozilyapti. Usmoniylar imperiyasi, Oltin O‘rda va boshqa buyuk turkiy davlatlarning merosi xalq xotirasidan o‘chirib tashlanmoqda.
Strategic Focus: Central Asia
24.04.202510:54
Toshkentda Markaziy Osiyo davlatlari maxsus xizmatlari rahbarlarining birinchi uchrashuvi bo‘lib o‘tdi
O‘zbekiston poytaxti Toshkent shahrida Markaziy Osiyo davlatlari maxsus xizmatlari rahbarlarining birinchi uchrashuvi bo‘lib o‘tdi. Ushbu tadbir O‘zbekiston Respublikasining Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining VII Maslahat uchrashuvidagi raisligi doirasida tashkil etildi. Tadbir ochilishida ishtirokchilarga O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning murojaati o‘qib eshittirildi. Unda Markaziy Osiyo davlatlari maxsus xizmatlari muloqoti mintaqaviy xavfsizlikni ta’minlash bo‘yicha qo‘shma yondashuvlar va ta’sirchan mexanizmlarni ishlab chiqishga xizmat qilishi qayd etildi.
Uchrashuv davomida asosiy e’tibor mintaqa mamlakatlari xavfsizligiga zamonaviy tahdidlar va xatarlarga baho berishning yagona yondashuvlarini ishlab chiqish, shuningdek ularni bartaraf etishda maxsus xizmatlar o‘rtasida o‘zaro hamkorlik samaradorligini oshirish masalalariga qaratildi.
Tomonlar mintaqaviy xavfsizlik, terrorizm, ekstremizm, noqonuniy narkotik va qurol-yarog‘ aylanmasiga qarshi kurashish, transmilliy jinoyatchilik, axborot va kiberxavfsizlikni ta’minlash sohalaridagi dolzarb masalalarni hamda o‘zaro manfaatli boshqa hamkorlik yo‘nalishlarini muhokama qildilar.
Ushbu tadbir Markaziy Osiyo davlatlari o‘rtasida xavfsizlik sohasidagi hamkorlikni rivojlantirishda muhim bosqich bo‘lib, mintaqamizda tinchlik va barqarorlikni yanada mustahkamlash maqsadida maxsus xizmatlar rahbarlarining muntazam uchrashuvlariga asos soldi.
Manba: https://t.me/xavfsizlik_uz/1347
O‘zbekiston poytaxti Toshkent shahrida Markaziy Osiyo davlatlari maxsus xizmatlari rahbarlarining birinchi uchrashuvi bo‘lib o‘tdi. Ushbu tadbir O‘zbekiston Respublikasining Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining VII Maslahat uchrashuvidagi raisligi doirasida tashkil etildi. Tadbir ochilishida ishtirokchilarga O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning murojaati o‘qib eshittirildi. Unda Markaziy Osiyo davlatlari maxsus xizmatlari muloqoti mintaqaviy xavfsizlikni ta’minlash bo‘yicha qo‘shma yondashuvlar va ta’sirchan mexanizmlarni ishlab chiqishga xizmat qilishi qayd etildi.
Uchrashuv davomida asosiy e’tibor mintaqa mamlakatlari xavfsizligiga zamonaviy tahdidlar va xatarlarga baho berishning yagona yondashuvlarini ishlab chiqish, shuningdek ularni bartaraf etishda maxsus xizmatlar o‘rtasida o‘zaro hamkorlik samaradorligini oshirish masalalariga qaratildi.
Tomonlar mintaqaviy xavfsizlik, terrorizm, ekstremizm, noqonuniy narkotik va qurol-yarog‘ aylanmasiga qarshi kurashish, transmilliy jinoyatchilik, axborot va kiberxavfsizlikni ta’minlash sohalaridagi dolzarb masalalarni hamda o‘zaro manfaatli boshqa hamkorlik yo‘nalishlarini muhokama qildilar.
Ushbu tadbir Markaziy Osiyo davlatlari o‘rtasida xavfsizlik sohasidagi hamkorlikni rivojlantirishda muhim bosqich bo‘lib, mintaqamizda tinchlik va barqarorlikni yanada mustahkamlash maqsadida maxsus xizmatlar rahbarlarining muntazam uchrashuvlariga asos soldi.
Manba: https://t.me/xavfsizlik_uz/1347
23.04.202511:35
Lavrovning til masalasidagi fikriga SFCA eskpertlarining munosabati:
S.Pinxasova: Lavrovga O‘zbekiston sobiq guberniya emas, mustaqil davlat ekanligini eslatish kerak. Yodgorliklardagi tillar haqidagi izohlar noo‘rin bosim va eski imperiya siyosatini o‘rnatishga urinishdek ko‘rinadi.
M.Imomov: Rossiya tashqi ishlar vazirining Samarqanddagi yozuv qaysi tilda bo‘lishi kerakligini ko‘rsatishi diplomatiya emas, bu qo’pollik va hurmatsizlik. O‘zbekiston hech kimga qaram emas - ayniqsa xotira va ramzlar masalasida.
K.Abdullayev: Lavrov sovet davri allaqachon tugaganini unutib qo‘ydi. O‘zbekistondagi yodgorliklardagi yozuvlarga bo‘lgan da’volar suverenitetga hurmatsizlik va Moskva yo‘q bo‘lgan joyda nazorat illyuziyasini saqlab qolish istagidir.
K.Ametov: Lavrovning Samarqanddagi yodgorlik yonida rus tilida yozuv yo‘qligi haqidagi bayonoti xotira haqida qayg‘urish emas. Ruslar ochiqchasiga O‘zbekistonga o‘z ramzlarini qanday bezatishni buyurishga urinyapti. Bunday xatti-harakatlarga suveren mamlakat bilan munosabatlarda o‘rin yo’q, biz buni eski imperiyaviy refleks sifatida baholasak bo’ladi.
Strategic Focus: Central Asia
S.Pinxasova: Lavrovga O‘zbekiston sobiq guberniya emas, mustaqil davlat ekanligini eslatish kerak. Yodgorliklardagi tillar haqidagi izohlar noo‘rin bosim va eski imperiya siyosatini o‘rnatishga urinishdek ko‘rinadi.
M.Imomov: Rossiya tashqi ishlar vazirining Samarqanddagi yozuv qaysi tilda bo‘lishi kerakligini ko‘rsatishi diplomatiya emas, bu qo’pollik va hurmatsizlik. O‘zbekiston hech kimga qaram emas - ayniqsa xotira va ramzlar masalasida.
K.Abdullayev: Lavrov sovet davri allaqachon tugaganini unutib qo‘ydi. O‘zbekistondagi yodgorliklardagi yozuvlarga bo‘lgan da’volar suverenitetga hurmatsizlik va Moskva yo‘q bo‘lgan joyda nazorat illyuziyasini saqlab qolish istagidir.
K.Ametov: Lavrovning Samarqanddagi yodgorlik yonida rus tilida yozuv yo‘qligi haqidagi bayonoti xotira haqida qayg‘urish emas. Ruslar ochiqchasiga O‘zbekistonga o‘z ramzlarini qanday bezatishni buyurishga urinyapti. Bunday xatti-harakatlarga suveren mamlakat bilan munosabatlarda o‘rin yo’q, biz buni eski imperiyaviy refleks sifatida baholasak bo’ladi.
Strategic Focus: Central Asia
23.04.202506:47
Markaziy Osiyo uchun xalqaro munosabatlarda kuch va manfaatlar muvozanatini saqlash zaruriyati – davomi
Rossiyaning boshqa hududlardagi ta’sirining yo’qolishi barobarida G’arb Markaziy Osiyodan ham uni siqib chiqarishga harakat qilmoqda. Vashington va Brussel ushbu hududlarni mustaqil davlatlar sifatida Rossiya ta’sirini tiyib turish vositasi sifatida ko’radi. Shuningdek hozirgi kunda o’tkazilayotgan ,,C5+1’’ diplomatik platformasi ham mintaqa davlatlari bilan munosabatlarni yaxshilash uchun o’tkazib kelinmoqda.
Ayni vaqtda Markaziy Osiyoga Xitoy ham faol ravishda kirib kelmoqda. Mintaqadagi raqobatchilarining bandligidan foydalanib qolgan Xitoy Markaziy Osiyoda o’zining iqtisodiy lohihalarini amalga oshirmoqchi. Bu yerda biz kuch va manfaatlar munosabatlari o’rtasidagi farqni ko’rishimiz mumkin. Bizningcha kuchlar muvozanati asosan qarama-qarshi raqiblar o’rtasida amalga oshiriladigan jarayondir. Zero raqiblar bir-biri bilan kuch bilan raqobatlashishadi, shu bilan birgalikda ular o’rtasida manfaatlar to’qnashuvi ham vujudga keladi. Manfaatlar muvozanati esa kuchlar muvozanatidan torroq tushuncha hisoblanadi. Kuch va manfaatlar muvozanati faqat raqiblar o’rtasida yuzaga keladi, manfaatlar esa ittifoqchi davlatlar o’rtasida ham qarama-qarshilikka olib kelishi mumkin.
Aynan Markaziy Osiyo ittifoqchi bo’lgan Rossiya-Xitoy o’rtasida manfaatlar to’qnashuviga olib kelmoqda. Ular o’rtasida kuchlar to’qnashuvi yo’q lekin manfaatiy qarama-qarshilik mavjud. Har ikki davlat ham mintaqada o’z loyihalarini amalga oshirishni, ushbu hududni o’zining ta’sir doirasida tutib turishni xohlaydi. Buning natijasida esa Markaziy Osiyo davlatlarida manfaatlar muvozanatini saqlash zaruriyati paydo bo’lmoqda. Zero yuqoridagi davlatlardan biri biz uchun mintaqaviy xavfsizlik, ishchi kuchi eksporti uchun muhim bo’lsa, boshqasi esa iqtisodiy loyihalar uchun muhim hisoblanadi. Shuning uchun ham mintaqa uchun ushbu ikki manfaatiy tomonlar o’rtasida manfaatlar muvozanatini saqlash juda muhimdir. Sababi kuch va manfaatlar muvozanatini saqlash Markaziy Osiyoning suverenitetiga va tashqi aloqalarda mustaqil siyosat yuritish imkonini beradi.
Xalqaro munosabatlarda har bir mintaqa yoki davlatning mustaqil tashqi siyosat yuritishi uning o’zga davlatlar bilan muvozanatni saqlashiga bog’liq. Agar mintaqa bir tomonga yon bosadigan bo’lsa o’zining ba’zi manfaatlaridan voz kechishga, suverenitetidan to’liq foydalana olmay qolishiga olib kelishi mumkin. Shu kabi barcha davlatlar siyosiy doiralari uchun muhim bo’lgan ko’rsatgich davlatning tashqi siyosatini belgilab beradi.
Xulosa qilib aytganda, hozirgi kunda Markaziy Osiyo uchun xalqaro munosabatlarda kuch va manfaatlar muvozanatini saqlash juda murakkab bo’lib qolmoqda. Sababi mintaqada o’z ta’siriga ega bo’lish uchun o’zaro raqobatlashayotgan tashqi kuchlar mavjud. Ulardan birlari demokratiya vainson huquqlari nomi bilan, ikkinchisi mintaqaviy xavfsizlik shiori bilan, yana boshqasi esa iqtisodiy hamkorlik bahonasi bilan mintaqada tobora ko’proq o’z manfaatlariga ega bo’lishga intilmoqda. Bunday sharoitda Markaziy Osiyo, xususan, O’zbekiston uchun ko’p va teng vektorli tashqi siyosat muhim bo’lib qolmoqda. Zero tashqi kuchlar o’rtasidagi qarama-qarshilikka qaramay, bir tomonga yon bosmagan holatda mintaqaning o’z manfaatlari jihatidan harakat qilishi ushbu tashqi siyosatning asosiy mazmuni hisoblanadi.
Shu bilan birga, mintaqaning integratsiyalashuvi xalqaro munosabatlarda kuch va manfaatlar muvozanatini saqlashda eng muhim omil ekanligini unutmasligimiz lozim. Buning natijasida tashqi siyosatda mintaqaning umumiy va mushtarak siyosiy qarashlari shakllanadi. Turkiy davlatlar integratsiyasi esa Markaziy Osiyoning integratsiyasi uchun asosiy tayanch sifatida ko’rilishi kerak. Ushbu omillar hisobga olingandagina Markaziy Osiyo uchun tashqi kuchlar o’rtasida muvozanatni saqlash imkoniyati yuzaga keladi, deb aytish mumkin.
Strategic Focus: Central Asia
Rossiyaning boshqa hududlardagi ta’sirining yo’qolishi barobarida G’arb Markaziy Osiyodan ham uni siqib chiqarishga harakat qilmoqda. Vashington va Brussel ushbu hududlarni mustaqil davlatlar sifatida Rossiya ta’sirini tiyib turish vositasi sifatida ko’radi. Shuningdek hozirgi kunda o’tkazilayotgan ,,C5+1’’ diplomatik platformasi ham mintaqa davlatlari bilan munosabatlarni yaxshilash uchun o’tkazib kelinmoqda.
Ayni vaqtda Markaziy Osiyoga Xitoy ham faol ravishda kirib kelmoqda. Mintaqadagi raqobatchilarining bandligidan foydalanib qolgan Xitoy Markaziy Osiyoda o’zining iqtisodiy lohihalarini amalga oshirmoqchi. Bu yerda biz kuch va manfaatlar munosabatlari o’rtasidagi farqni ko’rishimiz mumkin. Bizningcha kuchlar muvozanati asosan qarama-qarshi raqiblar o’rtasida amalga oshiriladigan jarayondir. Zero raqiblar bir-biri bilan kuch bilan raqobatlashishadi, shu bilan birgalikda ular o’rtasida manfaatlar to’qnashuvi ham vujudga keladi. Manfaatlar muvozanati esa kuchlar muvozanatidan torroq tushuncha hisoblanadi. Kuch va manfaatlar muvozanati faqat raqiblar o’rtasida yuzaga keladi, manfaatlar esa ittifoqchi davlatlar o’rtasida ham qarama-qarshilikka olib kelishi mumkin.
Aynan Markaziy Osiyo ittifoqchi bo’lgan Rossiya-Xitoy o’rtasida manfaatlar to’qnashuviga olib kelmoqda. Ular o’rtasida kuchlar to’qnashuvi yo’q lekin manfaatiy qarama-qarshilik mavjud. Har ikki davlat ham mintaqada o’z loyihalarini amalga oshirishni, ushbu hududni o’zining ta’sir doirasida tutib turishni xohlaydi. Buning natijasida esa Markaziy Osiyo davlatlarida manfaatlar muvozanatini saqlash zaruriyati paydo bo’lmoqda. Zero yuqoridagi davlatlardan biri biz uchun mintaqaviy xavfsizlik, ishchi kuchi eksporti uchun muhim bo’lsa, boshqasi esa iqtisodiy loyihalar uchun muhim hisoblanadi. Shuning uchun ham mintaqa uchun ushbu ikki manfaatiy tomonlar o’rtasida manfaatlar muvozanatini saqlash juda muhimdir. Sababi kuch va manfaatlar muvozanatini saqlash Markaziy Osiyoning suverenitetiga va tashqi aloqalarda mustaqil siyosat yuritish imkonini beradi.
Xalqaro munosabatlarda har bir mintaqa yoki davlatning mustaqil tashqi siyosat yuritishi uning o’zga davlatlar bilan muvozanatni saqlashiga bog’liq. Agar mintaqa bir tomonga yon bosadigan bo’lsa o’zining ba’zi manfaatlaridan voz kechishga, suverenitetidan to’liq foydalana olmay qolishiga olib kelishi mumkin. Shu kabi barcha davlatlar siyosiy doiralari uchun muhim bo’lgan ko’rsatgich davlatning tashqi siyosatini belgilab beradi.
Xulosa qilib aytganda, hozirgi kunda Markaziy Osiyo uchun xalqaro munosabatlarda kuch va manfaatlar muvozanatini saqlash juda murakkab bo’lib qolmoqda. Sababi mintaqada o’z ta’siriga ega bo’lish uchun o’zaro raqobatlashayotgan tashqi kuchlar mavjud. Ulardan birlari demokratiya vainson huquqlari nomi bilan, ikkinchisi mintaqaviy xavfsizlik shiori bilan, yana boshqasi esa iqtisodiy hamkorlik bahonasi bilan mintaqada tobora ko’proq o’z manfaatlariga ega bo’lishga intilmoqda. Bunday sharoitda Markaziy Osiyo, xususan, O’zbekiston uchun ko’p va teng vektorli tashqi siyosat muhim bo’lib qolmoqda. Zero tashqi kuchlar o’rtasidagi qarama-qarshilikka qaramay, bir tomonga yon bosmagan holatda mintaqaning o’z manfaatlari jihatidan harakat qilishi ushbu tashqi siyosatning asosiy mazmuni hisoblanadi.
Shu bilan birga, mintaqaning integratsiyalashuvi xalqaro munosabatlarda kuch va manfaatlar muvozanatini saqlashda eng muhim omil ekanligini unutmasligimiz lozim. Buning natijasida tashqi siyosatda mintaqaning umumiy va mushtarak siyosiy qarashlari shakllanadi. Turkiy davlatlar integratsiyasi esa Markaziy Osiyoning integratsiyasi uchun asosiy tayanch sifatida ko’rilishi kerak. Ushbu omillar hisobga olingandagina Markaziy Osiyo uchun tashqi kuchlar o’rtasida muvozanatni saqlash imkoniyati yuzaga keladi, deb aytish mumkin.
Strategic Focus: Central Asia
22.04.202518:07
Isroil tashqi siyosatining tarixiy-falsafiy asoslari - davomi
Geosiyosiy pragmatizm: bosim doktrinasi
Dushman davlatlar qurshovida joylashgan Isroil o‘zining harbiy kuchi va strategik ittifoqlari orqali raqiblarni jilovlash va mintaqaga o‘z shartlarini o‘tkazish siyosatini ishlab chiqdi.
“Temir devor” doktrinasi: Jabotinskiyning kuch orqali xavfsizlikni ta’minlash g‘oyasi kuchli armiya va taxminan 80–200 ta yadroviy kallakka ega bo‘lish orqali ro‘yobga chiqdi.
Iroqdagi Osirak reaktori (1981) yoki Suriyadagi yadroviy obyektning (2007) yo‘q qilinishi tahdidlar ro‘yobga chiqmasidan avval ularni bartaraf etishga tayyorlikni namoyish qiladi.
AQSh bilan ittifoq: Tashkil topgandan beri Isroil AQShning Yaqin Sharqdagi asosiy ittifoqchisiga aylangan bo‘lib, har yili taxminan 3,8 milliard dollarlik harbiy yordam oladi (2016–2026 yillardagi kelishuv asosida). Hozirga qadar 310 milliard dollar yordam qabul qilgan. Bu Isroilga texnologik ustunlikni saqlab turishga imkon beradi, xususan, “Temir gumbaz” havo hujumidan mudofaa tizimi va 8200-harbiy kiber guruh kabi vositalar orqali.
Yashirin operatsiyalar. Mossad va Shin Bet butun dunyo bo‘ylab operatsiyalar olib boradi, jumladan, Eron olimlarining (masalan, 2020 yilda Moxsen Faxrizoda) yo‘q qilinishi orqali yadroviy tahdidning oldini olish va mintaqaviy hukmronlikni saqlashga qaratilgan tadbirlar.
Isroilning strategik maqsadi: mintaqada mutlaq hokimyatni o‘rnatish
Tinchlikka intilish niqobi ostida Isroil Yaqin Sharqda harbiy ustunlik, hududiy ekspansiya va diplomatik manipulyatsiyalar orqali to‘liq nazorat o‘rnatish maqsadini ko‘zlamoqda. Bu maqsad xavfsizlikka oid ritorikada yashiriladi, biroq qo‘shnilarni zaiflashtirish va butun mintaqani bo‘ysundirishga qaratilgan harakatlarda yaqqol namoyon bo‘ladi.
Falastinni bostirish. 2007 yildan beri G‘azo sektoriga nisbatan qo‘llanilayotgan blokada va “Mudofaa chegarasi” (2014) kabi harbiy operatsiyalar Falastin qarshilik kuchlarini yo‘q qilishga qaratilgan. Ko‘chmanchilikning kengaytirilishi va “ikki davlat” tamoyilidan voz kechilishi bahsli hududlarni to‘liq integratsiyalash niyatini anglatadi.
Raqobatchilarni zaiflashtirish. Isroil Eron bilan faol kurash olib bormoqda — sanksiyalarni qo‘llab-quvvatlaydi, kiberhujumlar uyushtiradi (masalan, Stuxnet virusi, 2010). Suriyada va Livanda Hizbulloh nishonlariga qarshi havo hujumlari (2011 yildan beri yuzlab) mintaqaviy raqiblarni yo‘q qilishga qaratilgan.
Ibrohim kelishuvlari (2020). BAA, Bahrayn va Marokash bilan munosabatlarni normallashtirish orqali Isroil Eronga qarshi koalitsiya shakllantirib, o‘z ta’sirini kuchaytirdi. Bu kelishuvlar Falastin masalasini chetlab o‘tgan holda, geosiyosiy hukmronlikni adolatli yechimdan ustun qo‘yishni namoyon qiladi.
Universallik – niqob sifatida
Isroil o‘zini demokratiya va texnologiya yetakchisi sifatida ko‘rsatib, G‘arbning qo‘lloviga erishmoqchi va ekspansionistik intilishlarini yashirmoqda. Bu gumanitar aksiyalar va global hamkorlik orqali “yumshoq kuch” instrumentlariga aylanadi.
Gumanitar missiyalar. Nepalda (2015) amalga oshirilgan qutqaruv amaliyotlari kabi tadbirlar Isroilga ijobiy imidj berib, G‘azo yoki G‘arbiy Sohildagi harbiy harakatlardan e’tiborni chalg‘itadi.
Texnologik yetakchilik. Isroil kiberxavfsizlik texnologiyalarini (masalan, NSO Group) eksport qilib, global ta’sirini mustahkamlamoqda. Biroq Pegasus kabi texnologiyalar siyosiy raqiblar ustidan nazoratni kuchaytirish uchun ishlatilmoqda.
BMTdagi targ‘ibot. 2000 yildan beri Isroil siyosatini qoralovchi 30 dan ortiq BMT rezolyutsiyasiga qaramay, davlat diplomatik va lobbistik mexanizmlarni (masalan, AQShdagi AIPAC) ishga solib, xalqaro bosimni kamaytirishga harakat qilmoqda.
Strategic Focus: Central Asia
Geosiyosiy pragmatizm: bosim doktrinasi
Dushman davlatlar qurshovida joylashgan Isroil o‘zining harbiy kuchi va strategik ittifoqlari orqali raqiblarni jilovlash va mintaqaga o‘z shartlarini o‘tkazish siyosatini ishlab chiqdi.
“Temir devor” doktrinasi: Jabotinskiyning kuch orqali xavfsizlikni ta’minlash g‘oyasi kuchli armiya va taxminan 80–200 ta yadroviy kallakka ega bo‘lish orqali ro‘yobga chiqdi.
Iroqdagi Osirak reaktori (1981) yoki Suriyadagi yadroviy obyektning (2007) yo‘q qilinishi tahdidlar ro‘yobga chiqmasidan avval ularni bartaraf etishga tayyorlikni namoyish qiladi.
AQSh bilan ittifoq: Tashkil topgandan beri Isroil AQShning Yaqin Sharqdagi asosiy ittifoqchisiga aylangan bo‘lib, har yili taxminan 3,8 milliard dollarlik harbiy yordam oladi (2016–2026 yillardagi kelishuv asosida). Hozirga qadar 310 milliard dollar yordam qabul qilgan. Bu Isroilga texnologik ustunlikni saqlab turishga imkon beradi, xususan, “Temir gumbaz” havo hujumidan mudofaa tizimi va 8200-harbiy kiber guruh kabi vositalar orqali.
Yashirin operatsiyalar. Mossad va Shin Bet butun dunyo bo‘ylab operatsiyalar olib boradi, jumladan, Eron olimlarining (masalan, 2020 yilda Moxsen Faxrizoda) yo‘q qilinishi orqali yadroviy tahdidning oldini olish va mintaqaviy hukmronlikni saqlashga qaratilgan tadbirlar.
Isroilning strategik maqsadi: mintaqada mutlaq hokimyatni o‘rnatish
Tinchlikka intilish niqobi ostida Isroil Yaqin Sharqda harbiy ustunlik, hududiy ekspansiya va diplomatik manipulyatsiyalar orqali to‘liq nazorat o‘rnatish maqsadini ko‘zlamoqda. Bu maqsad xavfsizlikka oid ritorikada yashiriladi, biroq qo‘shnilarni zaiflashtirish va butun mintaqani bo‘ysundirishga qaratilgan harakatlarda yaqqol namoyon bo‘ladi.
Falastinni bostirish. 2007 yildan beri G‘azo sektoriga nisbatan qo‘llanilayotgan blokada va “Mudofaa chegarasi” (2014) kabi harbiy operatsiyalar Falastin qarshilik kuchlarini yo‘q qilishga qaratilgan. Ko‘chmanchilikning kengaytirilishi va “ikki davlat” tamoyilidan voz kechilishi bahsli hududlarni to‘liq integratsiyalash niyatini anglatadi.
Raqobatchilarni zaiflashtirish. Isroil Eron bilan faol kurash olib bormoqda — sanksiyalarni qo‘llab-quvvatlaydi, kiberhujumlar uyushtiradi (masalan, Stuxnet virusi, 2010). Suriyada va Livanda Hizbulloh nishonlariga qarshi havo hujumlari (2011 yildan beri yuzlab) mintaqaviy raqiblarni yo‘q qilishga qaratilgan.
Ibrohim kelishuvlari (2020). BAA, Bahrayn va Marokash bilan munosabatlarni normallashtirish orqali Isroil Eronga qarshi koalitsiya shakllantirib, o‘z ta’sirini kuchaytirdi. Bu kelishuvlar Falastin masalasini chetlab o‘tgan holda, geosiyosiy hukmronlikni adolatli yechimdan ustun qo‘yishni namoyon qiladi.
Universallik – niqob sifatida
Isroil o‘zini demokratiya va texnologiya yetakchisi sifatida ko‘rsatib, G‘arbning qo‘lloviga erishmoqchi va ekspansionistik intilishlarini yashirmoqda. Bu gumanitar aksiyalar va global hamkorlik orqali “yumshoq kuch” instrumentlariga aylanadi.
Gumanitar missiyalar. Nepalda (2015) amalga oshirilgan qutqaruv amaliyotlari kabi tadbirlar Isroilga ijobiy imidj berib, G‘azo yoki G‘arbiy Sohildagi harbiy harakatlardan e’tiborni chalg‘itadi.
Texnologik yetakchilik. Isroil kiberxavfsizlik texnologiyalarini (masalan, NSO Group) eksport qilib, global ta’sirini mustahkamlamoqda. Biroq Pegasus kabi texnologiyalar siyosiy raqiblar ustidan nazoratni kuchaytirish uchun ishlatilmoqda.
BMTdagi targ‘ibot. 2000 yildan beri Isroil siyosatini qoralovchi 30 dan ortiq BMT rezolyutsiyasiga qaramay, davlat diplomatik va lobbistik mexanizmlarni (masalan, AQShdagi AIPAC) ishga solib, xalqaro bosimni kamaytirishga harakat qilmoqda.
Strategic Focus: Central Asia
22.04.202507:46
Davomi
Markaziy Osiyoning boshqa mamlakatlarida ham Rossiya ta’sirining pasayish tendensiyasi kuchayib bormoqda.
O‘zbekiston Qozog‘iston kabi Xitoy va Turkiya bilan aloqalarni mustahkamlab, savdo va infratuzilmani rivojlantirmoqda. Toshkent Moskva bilan qarama-qarshilikdan qochib, Rossiya, Xitoy va G‘arb o‘rtasida muvozanatni saqlab, C5+1 formati orqali mintaqaviy hamkorlikni rivojlantiryapti. Biroq, Xitoyga nisbatan iqtisodiy bog‘liqlikning kuchayishi Xitoyga qarshi kayfiyatni keltirib chiqarishi mumkin (bunday kayfiyatlar allaqachon ijtimoiy tarmoqlarda tarqalmoqda).
Qirg‘iziston Rossiyaga eng qaram davlat bo‘lib qolmoqda, sanksiyalarni chetlab o‘tishga faol yordam bermoqda, ammo Xitoy bilan aloqalarni kuchaytirmoqda. Bishkek cheklangan muqobil variantlar tufayli Moskvaga sodiqligini saqlab qoladi.
Turkmaniston betaraflikni saqlagan holda Xitoyga gaz eksportini oshirmoqda va Rossiyaning ta’sirini minimallashtirish orqali Kaspiy orqali Yevropaga yetkazib berishni o‘rganmoqda.
Migratsiya va mudofaa sohasida Rossiyaga bog‘liq bo‘lgan Tojikiston iqtisodiy ehtiyojlar tufayli Xitoy bilan aloqalarni chuqurlashtiradi, ammo turg‘unlik tahdidi sabab Moskva orbitasida qolish ehtimoli bor.
Umuman olganda, Markaziy Osiyo uchun Rossiya ta’sirining pasayishi Xitoy va qisman G‘arbning roli oshishi bilan davom etadi. Mintaqaviy integratsiya va ko‘p vektorlilik geosiyosiy notinchlik sharoitida barqarorlikning asosiy omillari bo‘ladi.
Strategic Focus: Central Asia
Markaziy Osiyoning boshqa mamlakatlarida ham Rossiya ta’sirining pasayish tendensiyasi kuchayib bormoqda.
O‘zbekiston Qozog‘iston kabi Xitoy va Turkiya bilan aloqalarni mustahkamlab, savdo va infratuzilmani rivojlantirmoqda. Toshkent Moskva bilan qarama-qarshilikdan qochib, Rossiya, Xitoy va G‘arb o‘rtasida muvozanatni saqlab, C5+1 formati orqali mintaqaviy hamkorlikni rivojlantiryapti. Biroq, Xitoyga nisbatan iqtisodiy bog‘liqlikning kuchayishi Xitoyga qarshi kayfiyatni keltirib chiqarishi mumkin (bunday kayfiyatlar allaqachon ijtimoiy tarmoqlarda tarqalmoqda).
Qirg‘iziston Rossiyaga eng qaram davlat bo‘lib qolmoqda, sanksiyalarni chetlab o‘tishga faol yordam bermoqda, ammo Xitoy bilan aloqalarni kuchaytirmoqda. Bishkek cheklangan muqobil variantlar tufayli Moskvaga sodiqligini saqlab qoladi.
Turkmaniston betaraflikni saqlagan holda Xitoyga gaz eksportini oshirmoqda va Rossiyaning ta’sirini minimallashtirish orqali Kaspiy orqali Yevropaga yetkazib berishni o‘rganmoqda.
Migratsiya va mudofaa sohasida Rossiyaga bog‘liq bo‘lgan Tojikiston iqtisodiy ehtiyojlar tufayli Xitoy bilan aloqalarni chuqurlashtiradi, ammo turg‘unlik tahdidi sabab Moskva orbitasida qolish ehtimoli bor.
Umuman olganda, Markaziy Osiyo uchun Rossiya ta’sirining pasayishi Xitoy va qisman G‘arbning roli oshishi bilan davom etadi. Mintaqaviy integratsiya va ko‘p vektorlilik geosiyosiy notinchlik sharoitida barqarorlikning asosiy omillari bo‘ladi.
Strategic Focus: Central Asia
Repost qilingan:
Eron-Turkiya: tahlil va xabarlar
25.04.202505:38
Hindiston Pokistonga qarshi urush boshlaydimi?
Yaqinda Kashmirdagi terrorchilik hujumi Hindiston va Pokiston o‘rtasidagi munosabatlarning keskinlashuviga sabab bo’ldi, Janubiy Osiyo mintaqasi inqiroz yoqasida turibdi.
Hindiston ushbu hujumga javoban qattiq choralar ko‘rdi:
Birinchi, Nyu-Dehli 1960 yilda imzolangan Hind daryosi bo‘yicha suv taqsimotini tartibga soluvchi bitimni to‘xtatib qo‘ydi. Daryo manbai Hindiston hududida joylashgan bo‘lib, Pokistonning qishloq xo‘jaligi va ichimlik suvi unga bevosita bog‘liq. Shunday ekan, bu qaror Islomobod uchun qurg‘oqchilik va oziq-ovqat inqirozi xavfini tug‘diradi hamda ehtimoliy iqtisodiy blokada xavotirlarini kuchaytiradi.
Ikkinchi, Hindiston barcha pokistonlik fuqarolar, shuningdek, elchixona xodimlarini chiqarib yuborish (1 hafta muddat berildi) va chegarani to‘liq yopishi haqida e’lon qildi. Hind tomoni o’zining diplomatlarini tezkor tartibda qaytarmoqda. Bu ikki davlat o‘rtasidagi chegaradosh savdo va gumanitar aloqalarga jiddiy zarba bo‘lib, amalda ularni izolyatsiyalaydi.
Uchinchi, Hindiston mudofaa vaziri parlament a’zolari uchun yopiq brifing o‘tkazishga tayyorgarlik ko‘rmoqda. Fikrimizcha, bu ehtimoliy harbiy harakatlarga tayyorgarlik belgisi bo‘lishi mumkin.
Pokiston esa o‘z qurolli kuchlarini to‘liq jangovar shaylik holatiga keltirdi: ya’ni pokistonliklar Hindistonning har qanday harakatlariga javob berishga tayyorligini namoyish qilishmoqda. Har ikki davlat yadro qudratiga ega bo‘lganini hisobga olsak, bu harbiylashuv katta xavotir uyg‘otmoqda.
Mojaro Kashmir bo’yicha tarixiy ziddiyat, Hindistonda kuchayib borayotgan millatchilik kayfiyati va geosiyosiy omillar — xususan, Pokistonga Xitoy va Hindistonga AQSh tomonidan ko‘rsatilayotgan ko‘mak fonida yanada murakkablashmoqda.
Tahlillardan kelib chiqsak, quyidagilarni prognoz qilish mumkin: a) xalqaro bosim ostida diplomatik yechim; b) 2019 yilgi zarbalar kabi cheklangan harbiy harakatlar; yoki c) suv bitimining buzilishi tufayli yuzaga keladigan gumanitar va ekologik oqibatlarga ega uzoq muddatli inqiroz.
Tomonlarning o‘zini tiyishi va xalqaro hamjamiyatning faol aralashuvi bo‘lmasa, mintaqa fojiali oqibatlarga duch kelishi mumkin. Hozirgi vaziyat — so‘nggi yillardagi eng og’irlaridan biri bo‘lib, zudlik bilan e’tibor va harakat talab qiladi.
@erontahlili
Yaqinda Kashmirdagi terrorchilik hujumi Hindiston va Pokiston o‘rtasidagi munosabatlarning keskinlashuviga sabab bo’ldi, Janubiy Osiyo mintaqasi inqiroz yoqasida turibdi.
Hindiston ushbu hujumga javoban qattiq choralar ko‘rdi:
Birinchi, Nyu-Dehli 1960 yilda imzolangan Hind daryosi bo‘yicha suv taqsimotini tartibga soluvchi bitimni to‘xtatib qo‘ydi. Daryo manbai Hindiston hududida joylashgan bo‘lib, Pokistonning qishloq xo‘jaligi va ichimlik suvi unga bevosita bog‘liq. Shunday ekan, bu qaror Islomobod uchun qurg‘oqchilik va oziq-ovqat inqirozi xavfini tug‘diradi hamda ehtimoliy iqtisodiy blokada xavotirlarini kuchaytiradi.
Ikkinchi, Hindiston barcha pokistonlik fuqarolar, shuningdek, elchixona xodimlarini chiqarib yuborish (1 hafta muddat berildi) va chegarani to‘liq yopishi haqida e’lon qildi. Hind tomoni o’zining diplomatlarini tezkor tartibda qaytarmoqda. Bu ikki davlat o‘rtasidagi chegaradosh savdo va gumanitar aloqalarga jiddiy zarba bo‘lib, amalda ularni izolyatsiyalaydi.
Uchinchi, Hindiston mudofaa vaziri parlament a’zolari uchun yopiq brifing o‘tkazishga tayyorgarlik ko‘rmoqda. Fikrimizcha, bu ehtimoliy harbiy harakatlarga tayyorgarlik belgisi bo‘lishi mumkin.
Pokiston esa o‘z qurolli kuchlarini to‘liq jangovar shaylik holatiga keltirdi: ya’ni pokistonliklar Hindistonning har qanday harakatlariga javob berishga tayyorligini namoyish qilishmoqda. Har ikki davlat yadro qudratiga ega bo‘lganini hisobga olsak, bu harbiylashuv katta xavotir uyg‘otmoqda.
Mojaro Kashmir bo’yicha tarixiy ziddiyat, Hindistonda kuchayib borayotgan millatchilik kayfiyati va geosiyosiy omillar — xususan, Pokistonga Xitoy va Hindistonga AQSh tomonidan ko‘rsatilayotgan ko‘mak fonida yanada murakkablashmoqda.
Tahlillardan kelib chiqsak, quyidagilarni prognoz qilish mumkin: a) xalqaro bosim ostida diplomatik yechim; b) 2019 yilgi zarbalar kabi cheklangan harbiy harakatlar; yoki c) suv bitimining buzilishi tufayli yuzaga keladigan gumanitar va ekologik oqibatlarga ega uzoq muddatli inqiroz.
Tomonlarning o‘zini tiyishi va xalqaro hamjamiyatning faol aralashuvi bo‘lmasa, mintaqa fojiali oqibatlarga duch kelishi mumkin. Hozirgi vaziyat — so‘nggi yillardagi eng og’irlaridan biri bo‘lib, zudlik bilan e’tibor va harakat talab qiladi.
@erontahlili
23.04.202516:37
⚡️Hindiston Pokistonga qarshi urush boshlamoqchimi?
Batafsil: https://t.me/erontahlili/984
Batafsil: https://t.me/erontahlili/984
23.04.202510:56
Rossiya tashqi ishlar vaziri Sergey Lavrov Samarqandga tashrifi chog‘ida "Motamsaro ona" yodgorligida yozuv rus tilida emas, ingliz tilida yozilganiga hayron bo‘lganini aytdi.
Ta’kidlash joizki, ushbu yodgorlik Ikkinchi jahon urushida halok bo‘lganlar xotirasiga bag‘ishlangan bo‘lib, umummilliy qayg‘u va ehtirom ramzi sifatida barpo etilgan. Ingliz tilidagi yozuv - bu nimanidir istisno qilishga urinish emas, balki hammaga tushunarli bo’lishi uchun tanlangan.
Rus tili va sovet jangchilari xotirasi O‘zbekistondagi o‘nlab yodgorliklar, muzeylar va qabrlarda saqlab qolingan, ularda rus tili o‘zbek tili bilan bir qatorda qo‘llaniladi.
Janob Lavrovning bayonoti, xususan, do‘stona mamlakatda norozilikni ommaviy namoyish etishni talab qilmaydigan masalani siyosiylashtirishga urinishdek ko‘rinadi. Ushbu remarka ohangi o’zaro hurmat asosidagi muloqot muhitiga yordam berishdan ko‘ra ko‘proq zarar yetkazadi. O‘zbekiston sovet o‘tmishini takrorlamasdan, balki mustaqil zamonaviy o‘ziga xoslikni barpo etib, tarixiy xotirani qanday va qaysi tillarda saqlashni o‘zi belgilashga haqli.
Strategic Focus: Central Asia
Ta’kidlash joizki, ushbu yodgorlik Ikkinchi jahon urushida halok bo‘lganlar xotirasiga bag‘ishlangan bo‘lib, umummilliy qayg‘u va ehtirom ramzi sifatida barpo etilgan. Ingliz tilidagi yozuv - bu nimanidir istisno qilishga urinish emas, balki hammaga tushunarli bo’lishi uchun tanlangan.
Rus tili va sovet jangchilari xotirasi O‘zbekistondagi o‘nlab yodgorliklar, muzeylar va qabrlarda saqlab qolingan, ularda rus tili o‘zbek tili bilan bir qatorda qo‘llaniladi.
Janob Lavrovning bayonoti, xususan, do‘stona mamlakatda norozilikni ommaviy namoyish etishni talab qilmaydigan masalani siyosiylashtirishga urinishdek ko‘rinadi. Ushbu remarka ohangi o’zaro hurmat asosidagi muloqot muhitiga yordam berishdan ko‘ra ko‘proq zarar yetkazadi. O‘zbekiston sovet o‘tmishini takrorlamasdan, balki mustaqil zamonaviy o‘ziga xoslikni barpo etib, tarixiy xotirani qanday va qaysi tillarda saqlashni o‘zi belgilashga haqli.
Strategic Focus: Central Asia
23.04.202506:47
Markaziy Osiyo uchun xalqaro munosabatlarda kuch va manfaatlar muvozanatini saqlash zaruriyati
Muhammadumarov Sarvar, O’zbekiston Milliy universiteti, Siyosatshunoshlik yo’nalishi 3-kurs talabasi
2022-yil Ukrainaga hujum va yangi siyosiy dilemma
Rossiyaning 2022-yilning 24-fevralida Ukraina hududiga bostirib kirishi Xalqaro munosabatlarda yangi siyosiy dilemmani vujudga keltirdi. Rossiyaning ushbu harakatini Markaziy Osiyo xususan, O’zbekiston chuqur xavotir bilan qarshi oldi.
Sababi bir paytlar Ittifoq tarkibida bo’lgan vahamkor davlatlarning bir-biriga bunday munosabati o’zaro ishonch tamoyilini yo’qqa chiqargan edi.
Rossiyaning bunday agressiv harakatiga qarshi G’arb davlatlari bir qancha sanksiyalarni e’lon qildilar. Ushbu urush natijasida Markaziy Osiyoning Rossiya uchun ahamiyati yanada oshdi deyish mumkin. Rossiya ushbu hududni sanksiyalarni chetlab o’tish va xalqaro maydonda o’zining ,,do’stlar’’i mavjud ekanligini ko’rsatib qo’yish uchun asosiy ittifoqchilar sifatida ko’rmoqda. Kollektiv G’arb esa Rossiyani kuchsizlantirish uchun uning ,,ittifoqchi’’larini tamomila undan uzoqlashtirishga qattiq kirishgan. Natijada Markaziy Osiyo bu ikki manfaatdor kuchlar o’rtasida ularning manfaatlari to’qnashgan mintaqaga aylandi.
Markaziy Osiyoning xalqaro munosabatlarda ikki tomon uchun ham manfaatlar kesishgan nuqtaga aylanishida o’ziga xos sabablar mavjud. Z.Bjezinskiy ta’kidlaganidek, Kollektiv G’arb Rossiya ta’sirini Sharqiy Yevropa, Kavkazorti va Markaziy Osiyo hududlarida kamaytirishi kerak. Ushbu hududlardan Sharqiy Yevropa va Kavkazorti Rossiyaning ta’siridan chiqib ketdi deyish mumkin. Natijada faqat Markaziy Osiyo Rossiya uchun “so’ngi umid” bo’lib qolmoqda. Buning oqibatida mintaqa Kollektiv G’arb va Rossiya o’rtasida talash hududga aylandi.
Rossiyaning Sharqiy Yevropada ta’sirining yo’qolishi
2014-yil Qrim anneksiyasidan so’ng Rossiyaning ushbu mintaqa bilan aloqalariga putur yetdi. Ukraina bilan aloqalar deyarli uzildi va ushbu davlat Sobiq Ittifoqdagi davlatlarni bir-biri bilan bog’lab turadigan Mustaqil Davlatlar Hamdo’stligi tashkilotini tark etdi. 2022-yilgi bosqin esa vaziyatni yanada murakkablashtirdi. Endigina yaxshilanayotgan munosabtlarga darz ketdi. Polsha kabi davlatlar Rossiyani o’ziga dushman sifatida ko’rib, uning agressiyasidan himoyalanish uchun NATO bilan harbiy mashg’ulotlarni kuchaytirmoqda va zo’r berib qurollana boshladi. Ushbu mintaqada Rossiya ta’sirini saqlab qola olgan yagona davlat Belorussiya bo’lib qolmoqda. Lekin o’z imkoniyatlariga erishish uchun ushbu davlat Rossiya uchun yetarli emas.
Kavkarortining qo’ldan ketishi
Kavkazortidagi vaziyat esa umuman o’zgacha.Mintaqadagi Ozarbayjon SSSR tarqalishi bilan G’arb bilan yaqinlasha boshladi. Shuning uchun ham Rossiyaning ushbu davlatdagi ta’siri allaqachon yo’qqa chiqqan deyish mumkin. 2008-yilda Rossiyaning Janubiy Osetiya va Abxaziyaga nisbatan tutgan siyosati Gruziya bilan munosabatlarni yomonlashtirdi. Ikki o’rtadagi konflikt Gruziyani ham Rossiyadan yuz o’girishiga olib keldi. Armaniston doimo Rossiyaning asosiy ittifoqchisi bo’lib kelgan va aynan Armaniston orqali Rossiya Kavkazorti mintaqasida ta’sirini saqlab kelmoqda edi. Lekin oxirgi Tog’li Qorabog’ urushi natijasida ikki tomonning munosabatlari yomonlashdi. Rossiyaning KXSHT a’zosi o’laroq bu urushda Armanistonga yordam bermaganligi Yereavanning Rossiyadan “arazlashi”ga olib keldi. Buning oqibatida Armaniston KXSHTdagi ishtirokini butunlay muzlatib qo’ydi. Bu kabi voqelar natijasida Rossiyaning Kavkazortidagi ta’siri yo’qqa chiqdi. Ushbu yo’qotishlardan so’ng Rossiya Markaziy Osiyoni qo’ldan chiqarmaslikka harakat qilamoqda.
Shu o’rinda Markaziy Osiyoning G’arbiy blokuchun ahamiyati oshishiga ham bir qancha sabablar mavjud. SSSR tarqatilganidan so’ng ushbu mintaqa unchalik muhim bo’lmagan hudud sifatida ko’rilgan bo’lsa, 2001-yilgi teraktlardan so’ng G’arb Markaziy Osiyoni Afg’onistonga nisbatan harakatlarda asosiy hamkorlar sifatida ko’rdi. Xususan, Afg’onistondagi amaliyotlarda O’zbekistonning Xonobod aerodromidan ham foydalanildi.
Muhammadumarov Sarvar, O’zbekiston Milliy universiteti, Siyosatshunoshlik yo’nalishi 3-kurs talabasi
2022-yil Ukrainaga hujum va yangi siyosiy dilemma
Rossiyaning 2022-yilning 24-fevralida Ukraina hududiga bostirib kirishi Xalqaro munosabatlarda yangi siyosiy dilemmani vujudga keltirdi. Rossiyaning ushbu harakatini Markaziy Osiyo xususan, O’zbekiston chuqur xavotir bilan qarshi oldi.
Sababi bir paytlar Ittifoq tarkibida bo’lgan vahamkor davlatlarning bir-biriga bunday munosabati o’zaro ishonch tamoyilini yo’qqa chiqargan edi.
Rossiyaning bunday agressiv harakatiga qarshi G’arb davlatlari bir qancha sanksiyalarni e’lon qildilar. Ushbu urush natijasida Markaziy Osiyoning Rossiya uchun ahamiyati yanada oshdi deyish mumkin. Rossiya ushbu hududni sanksiyalarni chetlab o’tish va xalqaro maydonda o’zining ,,do’stlar’’i mavjud ekanligini ko’rsatib qo’yish uchun asosiy ittifoqchilar sifatida ko’rmoqda. Kollektiv G’arb esa Rossiyani kuchsizlantirish uchun uning ,,ittifoqchi’’larini tamomila undan uzoqlashtirishga qattiq kirishgan. Natijada Markaziy Osiyo bu ikki manfaatdor kuchlar o’rtasida ularning manfaatlari to’qnashgan mintaqaga aylandi.
Markaziy Osiyoning xalqaro munosabatlarda ikki tomon uchun ham manfaatlar kesishgan nuqtaga aylanishida o’ziga xos sabablar mavjud. Z.Bjezinskiy ta’kidlaganidek, Kollektiv G’arb Rossiya ta’sirini Sharqiy Yevropa, Kavkazorti va Markaziy Osiyo hududlarida kamaytirishi kerak. Ushbu hududlardan Sharqiy Yevropa va Kavkazorti Rossiyaning ta’siridan chiqib ketdi deyish mumkin. Natijada faqat Markaziy Osiyo Rossiya uchun “so’ngi umid” bo’lib qolmoqda. Buning oqibatida mintaqa Kollektiv G’arb va Rossiya o’rtasida talash hududga aylandi.
Rossiyaning Sharqiy Yevropada ta’sirining yo’qolishi
2014-yil Qrim anneksiyasidan so’ng Rossiyaning ushbu mintaqa bilan aloqalariga putur yetdi. Ukraina bilan aloqalar deyarli uzildi va ushbu davlat Sobiq Ittifoqdagi davlatlarni bir-biri bilan bog’lab turadigan Mustaqil Davlatlar Hamdo’stligi tashkilotini tark etdi. 2022-yilgi bosqin esa vaziyatni yanada murakkablashtirdi. Endigina yaxshilanayotgan munosabtlarga darz ketdi. Polsha kabi davlatlar Rossiyani o’ziga dushman sifatida ko’rib, uning agressiyasidan himoyalanish uchun NATO bilan harbiy mashg’ulotlarni kuchaytirmoqda va zo’r berib qurollana boshladi. Ushbu mintaqada Rossiya ta’sirini saqlab qola olgan yagona davlat Belorussiya bo’lib qolmoqda. Lekin o’z imkoniyatlariga erishish uchun ushbu davlat Rossiya uchun yetarli emas.
Kavkarortining qo’ldan ketishi
Kavkazortidagi vaziyat esa umuman o’zgacha.Mintaqadagi Ozarbayjon SSSR tarqalishi bilan G’arb bilan yaqinlasha boshladi. Shuning uchun ham Rossiyaning ushbu davlatdagi ta’siri allaqachon yo’qqa chiqqan deyish mumkin. 2008-yilda Rossiyaning Janubiy Osetiya va Abxaziyaga nisbatan tutgan siyosati Gruziya bilan munosabatlarni yomonlashtirdi. Ikki o’rtadagi konflikt Gruziyani ham Rossiyadan yuz o’girishiga olib keldi. Armaniston doimo Rossiyaning asosiy ittifoqchisi bo’lib kelgan va aynan Armaniston orqali Rossiya Kavkazorti mintaqasida ta’sirini saqlab kelmoqda edi. Lekin oxirgi Tog’li Qorabog’ urushi natijasida ikki tomonning munosabatlari yomonlashdi. Rossiyaning KXSHT a’zosi o’laroq bu urushda Armanistonga yordam bermaganligi Yereavanning Rossiyadan “arazlashi”ga olib keldi. Buning oqibatida Armaniston KXSHTdagi ishtirokini butunlay muzlatib qo’ydi. Bu kabi voqelar natijasida Rossiyaning Kavkazortidagi ta’siri yo’qqa chiqdi. Ushbu yo’qotishlardan so’ng Rossiya Markaziy Osiyoni qo’ldan chiqarmaslikka harakat qilamoqda.
Shu o’rinda Markaziy Osiyoning G’arbiy blokuchun ahamiyati oshishiga ham bir qancha sabablar mavjud. SSSR tarqatilganidan so’ng ushbu mintaqa unchalik muhim bo’lmagan hudud sifatida ko’rilgan bo’lsa, 2001-yilgi teraktlardan so’ng G’arb Markaziy Osiyoni Afg’onistonga nisbatan harakatlarda asosiy hamkorlar sifatida ko’rdi. Xususan, Afg’onistondagi amaliyotlarda O’zbekistonning Xonobod aerodromidan ham foydalanildi.
22.04.202518:06
Isroil tashqi siyosatining tarixiy-falsafiy asoslari
1948 yil 14 may kuni davlat sifatida e’lon qilingan Isroilning tashqi siyosati – tarixiy tajriba, diniy an’analar, sionistik mafkura va geosiyosiy zaruriyatning murakkab sintezidir. Mazkur siyosat mamlakatning dushmanlar qurshovida joylashgan holatini va mintaqaviy hukmronlikka erishish yo‘lida strategik ittifoqlar, harbiy kuch va diplomatik manevrlar orqali harakat qilayotganligini aks ettiradi.
Tarixiy tajriba: travmadan kuch manbai sifatida foydalanish
Yahudiy xalqining tarixiy tajribasi – Milodiy 70 yildagi Quddus ibodatxonasining vayron qilinishi, asrlar davom etgan diasporaviy hayot va Xolokost – “qamal ostidagi qal’a”mentalitetini shakllantirdi. Bu tajriba har qanday tahdidning oldini olishga qaratilgan tajovuzkor siyosatni oqlash uchun ishlatiladi.
Xolokost – bosim vositasi sifatida: 1939–1945 yillardagi 6 million yahudiyning qirg‘ini milliy ongda “boshqa hech qachon” tamoyilini muhrladi. 1948 yildagi mustaqillik deklaratsiyasida yahudiy xalqini himoya qilish oliy ustuvorlik sifatida belgilangan bo‘lib, bu 2008–2009 yillardagi G‘azodagi “Quyma qo‘rg‘oshin” operatsiyasi yoki Hizbullah yetakchilarining yo‘q qilinishi kabi preventiv zarbalarni oqlaydi.
Diaspora va safarbarlik: 1950 yildagi Qaytish to‘g‘risidagi qonun orqali 2020 yilga kelib 3,3 million yahudiyning qaytishi ta’minlandi, bu esa harbiylashgan siyosatning demografik asosini mustahkamladi. Yevropa va arab davlatlaridagi ta’qiblar tajribasi tashqi dushman obrazi atrofida millatni birlashtirishga xizmat qilmoqda.
Sionizm: hududiy ekspansiyaning mafkuraviy asosi
XIX asrda paydo bo‘lgan sionizm Isroil davlatining vujudga kelishi va uning ta’sirini kengaytirishga intilishining falsafiy asosidir. Teodor Gertslning 1896 yildagi «Yahudiy davlati» asarida milliy o‘choq barpo etilishi targ‘ib qilinsa-da, sionizmning radikal talqinlari tarixiy Erets-Isroil (Buyuk Isroil) ustidan to‘liq nazoratni nazarda tutadi.
Siyosiy sionizm. 1917 yildagi Balfur deklaratsiyasi va 1947 yildagi BMTning 181-sonli rezolyutsiyasi Isroilning tashkil etilishini xalqaro jihatdan qonuniylashtirdi. Biroq David Ben-Gurion kabi sionist rahbarlar buni mintaqadagi hukmronlikka olib boruvchi birinchi qadam deb bildilar. 1948 va 1967 yillardagi urushlar natijasida G‘arbiy Sohil va Golan tepaliklarining bosib olinishi bu ekspansionist intilishlarni tasdiqlaydi.
Revizionist sionizm. Zeev Jabotinskiyning “Buyuk Isroil” g‘oyalari ko‘chmanchilar siyosatiga ilhom baxsh etdi. 2023 yilga kelib G‘arbiy Sohilda 700 mingga yaqin isroillik ko‘chmanchi yashaydi, bu esa Falastin davlatini tuzish istiqbollariga putur yetkazib, mojaroli hududlar ustidan nazoratni kuchaytiradi.
Diniy-madaniy kontekst: Messiya g‘oyasi
Yahudiylik Isroil tashqi siyosatiga ilohiy ma’no yuklaydi, Tora zikr etgan yerlar ustidan da’volarni oqlaydi. Bu siyosatni tangrining irodasi sifatida tasvirlaydi.
Erets-Isroil – dogma sifatida. 1967 yilgi Olti kunlik urushdan keyin Sharqiy Quddusning anneksiya qilinishi va 1980 yildagi Quddus to‘g‘risidagi qonun orqali “abadiy poytaxt” deb e’lon qilinishi diniy asosga tayanadigan hududiy da’voning ifodasidir. AQSh bu qarorni 2017 yilda tan oldi, bu xalqaro miqyosdagi izolyatsiyani kuchaytirsa-da, ichki qat’iyatni mustahkamladi.
Diniy sionizm. 1970-yillarda shakllangan Gush Emunim harakati va uning izdoshlariga ko‘ra, yahudiy ko‘chmanchilik harakati Mashiax kelishini tezlashtiradi. Ular harbiy operatsiyalar va falastinlik qarshilikni bostirishni “muqaddas vazifa” sifatida ko‘radilar.
Strategic Focus: Central Asia
1948 yil 14 may kuni davlat sifatida e’lon qilingan Isroilning tashqi siyosati – tarixiy tajriba, diniy an’analar, sionistik mafkura va geosiyosiy zaruriyatning murakkab sintezidir. Mazkur siyosat mamlakatning dushmanlar qurshovida joylashgan holatini va mintaqaviy hukmronlikka erishish yo‘lida strategik ittifoqlar, harbiy kuch va diplomatik manevrlar orqali harakat qilayotganligini aks ettiradi.
Tarixiy tajriba: travmadan kuch manbai sifatida foydalanish
Yahudiy xalqining tarixiy tajribasi – Milodiy 70 yildagi Quddus ibodatxonasining vayron qilinishi, asrlar davom etgan diasporaviy hayot va Xolokost – “qamal ostidagi qal’a”mentalitetini shakllantirdi. Bu tajriba har qanday tahdidning oldini olishga qaratilgan tajovuzkor siyosatni oqlash uchun ishlatiladi.
Xolokost – bosim vositasi sifatida: 1939–1945 yillardagi 6 million yahudiyning qirg‘ini milliy ongda “boshqa hech qachon” tamoyilini muhrladi. 1948 yildagi mustaqillik deklaratsiyasida yahudiy xalqini himoya qilish oliy ustuvorlik sifatida belgilangan bo‘lib, bu 2008–2009 yillardagi G‘azodagi “Quyma qo‘rg‘oshin” operatsiyasi yoki Hizbullah yetakchilarining yo‘q qilinishi kabi preventiv zarbalarni oqlaydi.
Diaspora va safarbarlik: 1950 yildagi Qaytish to‘g‘risidagi qonun orqali 2020 yilga kelib 3,3 million yahudiyning qaytishi ta’minlandi, bu esa harbiylashgan siyosatning demografik asosini mustahkamladi. Yevropa va arab davlatlaridagi ta’qiblar tajribasi tashqi dushman obrazi atrofida millatni birlashtirishga xizmat qilmoqda.
Sionizm: hududiy ekspansiyaning mafkuraviy asosi
XIX asrda paydo bo‘lgan sionizm Isroil davlatining vujudga kelishi va uning ta’sirini kengaytirishga intilishining falsafiy asosidir. Teodor Gertslning 1896 yildagi «Yahudiy davlati» asarida milliy o‘choq barpo etilishi targ‘ib qilinsa-da, sionizmning radikal talqinlari tarixiy Erets-Isroil (Buyuk Isroil) ustidan to‘liq nazoratni nazarda tutadi.
Siyosiy sionizm. 1917 yildagi Balfur deklaratsiyasi va 1947 yildagi BMTning 181-sonli rezolyutsiyasi Isroilning tashkil etilishini xalqaro jihatdan qonuniylashtirdi. Biroq David Ben-Gurion kabi sionist rahbarlar buni mintaqadagi hukmronlikka olib boruvchi birinchi qadam deb bildilar. 1948 va 1967 yillardagi urushlar natijasida G‘arbiy Sohil va Golan tepaliklarining bosib olinishi bu ekspansionist intilishlarni tasdiqlaydi.
Revizionist sionizm. Zeev Jabotinskiyning “Buyuk Isroil” g‘oyalari ko‘chmanchilar siyosatiga ilhom baxsh etdi. 2023 yilga kelib G‘arbiy Sohilda 700 mingga yaqin isroillik ko‘chmanchi yashaydi, bu esa Falastin davlatini tuzish istiqbollariga putur yetkazib, mojaroli hududlar ustidan nazoratni kuchaytiradi.
Diniy-madaniy kontekst: Messiya g‘oyasi
Yahudiylik Isroil tashqi siyosatiga ilohiy ma’no yuklaydi, Tora zikr etgan yerlar ustidan da’volarni oqlaydi. Bu siyosatni tangrining irodasi sifatida tasvirlaydi.
Erets-Isroil – dogma sifatida. 1967 yilgi Olti kunlik urushdan keyin Sharqiy Quddusning anneksiya qilinishi va 1980 yildagi Quddus to‘g‘risidagi qonun orqali “abadiy poytaxt” deb e’lon qilinishi diniy asosga tayanadigan hududiy da’voning ifodasidir. AQSh bu qarorni 2017 yilda tan oldi, bu xalqaro miqyosdagi izolyatsiyani kuchaytirsa-da, ichki qat’iyatni mustahkamladi.
Diniy sionizm. 1970-yillarda shakllangan Gush Emunim harakati va uning izdoshlariga ko‘ra, yahudiy ko‘chmanchilik harakati Mashiax kelishini tezlashtiradi. Ular harbiy operatsiyalar va falastinlik qarshilikni bostirishni “muqaddas vazifa” sifatida ko‘radilar.
Strategic Focus: Central Asia
22.04.202507:36
Qozog’istonning Rossiyadan uzoqlashuvi va uning oqibatlari
K.Ametov, mustaqil ekspert
Global geosiyosiy o‘zgarishlar fonida Qozog‘iston Rossiyadan asta-sekin uzoqlashayotganini ko‘rsatmoqda, bu iqtisodiy, siyosiy va madaniy sohalarda namoyon bo‘lmoqda. Shubhasiz, bu jarayon ichki islohotlar, mustaqillikka intilish va tashqi omillar, jumladan, Moskvaning mintaqadagi ta’sirining zaiflashuvi bilan bog‘liq.
Qozog‘istonning Rossiyadan uzoqlashishining asosiy sabablari kompleks xarakterga ega.
Birinchidan, Qozog‘iston ko‘p vektorli tashqi siyosatga amal qilib, Xitoy, Yevropa Ittifoqi, AQSH va Yaqin Sharq mamlakatlari bilan aloqalarni mustahkamlamoqda. Hamkorlarni diversifikatsiya qilishga intilish, ayniqsa, Rossiya Federatsiyasiga qarshi sanksiyalar va uning mintaqaviy ta’siri qisqarishi sharoitida Rossiyaga bog‘liqlikni kamaytiradi.
Ikkinchidan, iqtisodiy yo‘nalishlar o‘zgarishi muhim rol o‘ynaydi: Xitoy 2024-yilda Qozog‘iston bilan tovar ayirboshlash bo‘yicha Rossiyani ortda qoldirdi (Xitoy - $43,8 mlrd, Rossiya - $27,8 mlrd ), Rossiyani chetlab o‘tgan holda energiya tashuvchilarni eksport qilish uchun Transkaspiy yo‘lagi faol rivojlanmoqda, Yevropa Ittifoqi va Fors ko‘rfazi mamlakatlaridan investitsiyalar Rossiya kompaniyalarining energetika sektoridagi rolini pasaytirmoqda.
Uchinchidan, 2022-yil yanvar voqealaridan keyin boshlangan ichki siyosiy o‘zgarishlar Rossiyaparast elitalardan uzoqlashgan va qozoq o‘ziga xosligiga urg‘u bergan, shu jumladan rus tilidan foydalanishni kamaytirgan Prezident To‘qayevning pozitsiyasini kuchaytirdi. Bu, ayniqsa, rusiyzabon aholi huquqlarini himoya qilish masalasida Moskva bilan keskinlikni keltirib chiqardi.
To‘rtinchidan, Ukrainadagi urush va u bilan bog‘liq Rossiyaga qarshi sanksiyalarning kuchayishi Qozog‘istonni ehtiyotkor pozitsiyani egallashga majbur qildi: Ostona Qrim anneksiyasi va Donbassning o‘zini o‘zi mustaqil deb e’lon qilgan respublikalarini tan olmadi, hududiy yaxlitlik ustuvorligini ta’kidlab, ikkilamchi sanksiyalardan qochish uchun parallel import sxemalarida ishtirok etishni kamaytirmoqda.
Nihoyat, "Bir makon - bir yo‘l" tashabbusi orqali Xitoy ta’sirining kuchayishi Qozog‘istonni Yevroosiyoning infratuzilma markaziga aylantiradi, bu esa Rossiyaning asosiy hamkor sifatidagi rolini pasaytiradi va mintaqada tashqi kuchlar raqobatini kuchaytiradi.
Bu jarayonning Qozog‘iston uchun oqibatlari ko‘p qirrali. Iqtisodiy jihatdan mamlakat Xitoy va Yevropa Ittifoqi bilan aloqalarni mustahkamlash, muqobil yo‘nalishlar orqali eksportning o‘sishi va investitsiyaviy jozibadorlikning oshishidan foyda ko‘rmoqda, biroq Rossiya bozorining qisqarishi va qishloq xo‘jaligi mahsulotlari eksportiga cheklovlar (masalan, Rosselxoznadzorning 2024-yil oktyabr oyidagi ba’zi taqiqlari) xavfiga duch kelmoqda.
Siyosiy jihatdan Qozog‘iston suverenitet va mintaqaviy ta’sirini mustahkamlamoqda, ammo Rossiya bilan, ayniqsa rusiyzabon aholi masalalari bo‘yicha keskinlik kuchayishi xavfi ostida. Derusifikatsiya bilan bog‘liq ijtimoiy-madaniy o‘zgarishlar ruslarning chiqib ketishiga (ularning soni 1991-yildan beri allaqachon 1,5 baravar kamaygan) va shimoliy mintaqalarda millatlararo munosabatlarning yomonlashuviga olib kelishi mumkin.
Geosiyosiy jihatdan Qozog‘istonga G‘arb yoki NATO bilan yaqinlashgan taqdirda Rossiya bosimi, aksincha, Ostona Moskvani qisman qo‘llab-quvvatlashda davom etsa, ikkilamchi sanksiyalar xavfi tahdid solmoqda.
Fikr va munosabatingizni izohlarda qoldiring.
Strategic Focus: Central Asia
K.Ametov, mustaqil ekspert
Global geosiyosiy o‘zgarishlar fonida Qozog‘iston Rossiyadan asta-sekin uzoqlashayotganini ko‘rsatmoqda, bu iqtisodiy, siyosiy va madaniy sohalarda namoyon bo‘lmoqda. Shubhasiz, bu jarayon ichki islohotlar, mustaqillikka intilish va tashqi omillar, jumladan, Moskvaning mintaqadagi ta’sirining zaiflashuvi bilan bog‘liq.
Qozog‘istonning Rossiyadan uzoqlashishining asosiy sabablari kompleks xarakterga ega.
Birinchidan, Qozog‘iston ko‘p vektorli tashqi siyosatga amal qilib, Xitoy, Yevropa Ittifoqi, AQSH va Yaqin Sharq mamlakatlari bilan aloqalarni mustahkamlamoqda. Hamkorlarni diversifikatsiya qilishga intilish, ayniqsa, Rossiya Federatsiyasiga qarshi sanksiyalar va uning mintaqaviy ta’siri qisqarishi sharoitida Rossiyaga bog‘liqlikni kamaytiradi.
Ikkinchidan, iqtisodiy yo‘nalishlar o‘zgarishi muhim rol o‘ynaydi: Xitoy 2024-yilda Qozog‘iston bilan tovar ayirboshlash bo‘yicha Rossiyani ortda qoldirdi (Xitoy - $43,8 mlrd, Rossiya - $27,8 mlrd ), Rossiyani chetlab o‘tgan holda energiya tashuvchilarni eksport qilish uchun Transkaspiy yo‘lagi faol rivojlanmoqda, Yevropa Ittifoqi va Fors ko‘rfazi mamlakatlaridan investitsiyalar Rossiya kompaniyalarining energetika sektoridagi rolini pasaytirmoqda.
Uchinchidan, 2022-yil yanvar voqealaridan keyin boshlangan ichki siyosiy o‘zgarishlar Rossiyaparast elitalardan uzoqlashgan va qozoq o‘ziga xosligiga urg‘u bergan, shu jumladan rus tilidan foydalanishni kamaytirgan Prezident To‘qayevning pozitsiyasini kuchaytirdi. Bu, ayniqsa, rusiyzabon aholi huquqlarini himoya qilish masalasida Moskva bilan keskinlikni keltirib chiqardi.
To‘rtinchidan, Ukrainadagi urush va u bilan bog‘liq Rossiyaga qarshi sanksiyalarning kuchayishi Qozog‘istonni ehtiyotkor pozitsiyani egallashga majbur qildi: Ostona Qrim anneksiyasi va Donbassning o‘zini o‘zi mustaqil deb e’lon qilgan respublikalarini tan olmadi, hududiy yaxlitlik ustuvorligini ta’kidlab, ikkilamchi sanksiyalardan qochish uchun parallel import sxemalarida ishtirok etishni kamaytirmoqda.
Nihoyat, "Bir makon - bir yo‘l" tashabbusi orqali Xitoy ta’sirining kuchayishi Qozog‘istonni Yevroosiyoning infratuzilma markaziga aylantiradi, bu esa Rossiyaning asosiy hamkor sifatidagi rolini pasaytiradi va mintaqada tashqi kuchlar raqobatini kuchaytiradi.
Bu jarayonning Qozog‘iston uchun oqibatlari ko‘p qirrali. Iqtisodiy jihatdan mamlakat Xitoy va Yevropa Ittifoqi bilan aloqalarni mustahkamlash, muqobil yo‘nalishlar orqali eksportning o‘sishi va investitsiyaviy jozibadorlikning oshishidan foyda ko‘rmoqda, biroq Rossiya bozorining qisqarishi va qishloq xo‘jaligi mahsulotlari eksportiga cheklovlar (masalan, Rosselxoznadzorning 2024-yil oktyabr oyidagi ba’zi taqiqlari) xavfiga duch kelmoqda.
Siyosiy jihatdan Qozog‘iston suverenitet va mintaqaviy ta’sirini mustahkamlamoqda, ammo Rossiya bilan, ayniqsa rusiyzabon aholi masalalari bo‘yicha keskinlik kuchayishi xavfi ostida. Derusifikatsiya bilan bog‘liq ijtimoiy-madaniy o‘zgarishlar ruslarning chiqib ketishiga (ularning soni 1991-yildan beri allaqachon 1,5 baravar kamaygan) va shimoliy mintaqalarda millatlararo munosabatlarning yomonlashuviga olib kelishi mumkin.
Geosiyosiy jihatdan Qozog‘istonga G‘arb yoki NATO bilan yaqinlashgan taqdirda Rossiya bosimi, aksincha, Ostona Moskvani qisman qo‘llab-quvvatlashda davom etsa, ikkilamchi sanksiyalar xavfi tahdid solmoqda.
Fikr va munosabatingizni izohlarda qoldiring.
Strategic Focus: Central Asia
25.04.202503:43
Tramp va Putinning Ukraina bo‘yicha muzokaralari: umumiy manzara, tendensiyalar va prognoz
Tramp vositachiligidagi Rossiya va Ukraina muzokaralari — aniq g’olibsiz kechayotgan mojaro uchun yechim topishga urinish sifatida baholanmoqda. Rossiya a) o‘z chegaralarini xavfsiz saqlash; b) ehtimoliy dushman kuchlarning yaqinlashuvini to‘xtatish; va c) armiyasining qudratini isbotlashga intilmoqda. Ukraina uchun bu urush — hayot-mamot masalasi bo‘lib, uni Rossiyaning kuchayishidan xavotirda bo‘lgan ittifoqchilari qo‘llab-quvvatlamoqda. AQSH esa vositachi sifatida eskalatsiyani oldini olishni xohlaydi, lekin zaif ko‘rinishni ham istamaydi. Biroq muzokaralar o‘zaro ishonchsizlik, jangovar harakatlarning davom etishi va ichki siyosiy omillar tufayli murakkab kechmoqda.
Urushdagi aniq favoritning yo’qligi bugungi vaziyatni yanada murakkablashtirmoqda. Rossiya va Ukraina xalqaro nufuzini saqlab qolishga harakat qilmoqda. Moskva muzokaralarni cho‘zmoqda: bu kuchlarni qayta taqsimlashga xizmat qilayotgan bo‘lishi mumkin. Ammo bu Kiyevda va umuman G‘arbda yangi hujumga tayyorgarlik ko‘rilayotgani haqida shubhalarni kuchaytirmoqda. AQSH esa vositachilikdan voz kechish yoki NATO orqali bosimni kuchaytirish bilan tahdid qilmoqda. Harbiy va siyosiy xavf darajasi yuqori: Rossiya armiyasi kampaniya boshidagi muvaffaqiyatsizliklardan keyin ichki muammolarga duch kelmoqda, AQSH va NATO esa Trampning savdo siyosati fonida bevosita aralashuvga siyosiy tayyor emas. Bu yerda asosiy omil — Trampning oldindan taxmin qilib bo’lmaydigan qarorlari. U Putinni noaniqlikda saqlab turibdi, bu esa Rossiyaga nisbatan bosimni kuchaytiradi, biroq hisob-kitob noto’g’ri ketsa, eskalatsiya xavfi oshishi aniq.
Tomonlarning strategik maqsadlari aniq: Rossiya xavfsizlik kafolatlari va nazorat ostidagi hududlardan voz kechmaslikni xohlaydi, Ukraina esa mustaqilligini himoya qilish va G‘arbdan yordam talab qilmoqda. Putin uchun urush bekorga ketmaganini ko‘rsatish muhim, Tramp esa xalqaro mag’lubiyatdan qochib, AQSH ichida pozitsiyasini mustahkamlashni istaydi. Biroq har ikkala tomonning zaif jihatlari bor: Rossiya armiyasi kutilgan natijani bermadi, G‘arb esa to‘liq to‘qnashuvga siyosiy va iqtisodiy tayyor emas.
Tahlilchilarga ko’ra, geosiyosiy manzara murosaga ishora qilmoqda. Rossiya ayrim hududlarni saqlab qoladi, Ukraina esa G‘arbdan iqtisodiy yordam oladi. Trampning noaniqligi Putinga nisbatan ustunlik beradi, chunki Rossiya ichki bosim va harbiy muvaffaqiyatsizliklar bilan cheklangan. Biroq bu hali muvaffaqiyat kafolati emas — jarayon cho‘zilishi ishonchsizlikni kuchaytirishi va keskinlikni yangi bosqichga olib chiqishi mumkin.
Taxminlarga ko’ra, kelishuv ehtimoli yuqori, biroq u minimal bo‘ladi — shunday shaklda tuziladiki, har bir tomon o‘zini “g’olib” deb e’lon qila oladi. Ammo uzoq muddatli tinchlik hanuz mavhum, chunki asosiy qarama-qarshiliklar hal qilinmasdan qoladi.
Strategic Focus: Central Asia
Tramp vositachiligidagi Rossiya va Ukraina muzokaralari — aniq g’olibsiz kechayotgan mojaro uchun yechim topishga urinish sifatida baholanmoqda. Rossiya a) o‘z chegaralarini xavfsiz saqlash; b) ehtimoliy dushman kuchlarning yaqinlashuvini to‘xtatish; va c) armiyasining qudratini isbotlashga intilmoqda. Ukraina uchun bu urush — hayot-mamot masalasi bo‘lib, uni Rossiyaning kuchayishidan xavotirda bo‘lgan ittifoqchilari qo‘llab-quvvatlamoqda. AQSH esa vositachi sifatida eskalatsiyani oldini olishni xohlaydi, lekin zaif ko‘rinishni ham istamaydi. Biroq muzokaralar o‘zaro ishonchsizlik, jangovar harakatlarning davom etishi va ichki siyosiy omillar tufayli murakkab kechmoqda.
Urushdagi aniq favoritning yo’qligi bugungi vaziyatni yanada murakkablashtirmoqda. Rossiya va Ukraina xalqaro nufuzini saqlab qolishga harakat qilmoqda. Moskva muzokaralarni cho‘zmoqda: bu kuchlarni qayta taqsimlashga xizmat qilayotgan bo‘lishi mumkin. Ammo bu Kiyevda va umuman G‘arbda yangi hujumga tayyorgarlik ko‘rilayotgani haqida shubhalarni kuchaytirmoqda. AQSH esa vositachilikdan voz kechish yoki NATO orqali bosimni kuchaytirish bilan tahdid qilmoqda. Harbiy va siyosiy xavf darajasi yuqori: Rossiya armiyasi kampaniya boshidagi muvaffaqiyatsizliklardan keyin ichki muammolarga duch kelmoqda, AQSH va NATO esa Trampning savdo siyosati fonida bevosita aralashuvga siyosiy tayyor emas. Bu yerda asosiy omil — Trampning oldindan taxmin qilib bo’lmaydigan qarorlari. U Putinni noaniqlikda saqlab turibdi, bu esa Rossiyaga nisbatan bosimni kuchaytiradi, biroq hisob-kitob noto’g’ri ketsa, eskalatsiya xavfi oshishi aniq.
Tomonlarning strategik maqsadlari aniq: Rossiya xavfsizlik kafolatlari va nazorat ostidagi hududlardan voz kechmaslikni xohlaydi, Ukraina esa mustaqilligini himoya qilish va G‘arbdan yordam talab qilmoqda. Putin uchun urush bekorga ketmaganini ko‘rsatish muhim, Tramp esa xalqaro mag’lubiyatdan qochib, AQSH ichida pozitsiyasini mustahkamlashni istaydi. Biroq har ikkala tomonning zaif jihatlari bor: Rossiya armiyasi kutilgan natijani bermadi, G‘arb esa to‘liq to‘qnashuvga siyosiy va iqtisodiy tayyor emas.
Tahlilchilarga ko’ra, geosiyosiy manzara murosaga ishora qilmoqda. Rossiya ayrim hududlarni saqlab qoladi, Ukraina esa G‘arbdan iqtisodiy yordam oladi. Trampning noaniqligi Putinga nisbatan ustunlik beradi, chunki Rossiya ichki bosim va harbiy muvaffaqiyatsizliklar bilan cheklangan. Biroq bu hali muvaffaqiyat kafolati emas — jarayon cho‘zilishi ishonchsizlikni kuchaytirishi va keskinlikni yangi bosqichga olib chiqishi mumkin.
Taxminlarga ko’ra, kelishuv ehtimoli yuqori, biroq u minimal bo‘ladi — shunday shaklda tuziladiki, har bir tomon o‘zini “g’olib” deb e’lon qila oladi. Ammo uzoq muddatli tinchlik hanuz mavhum, chunki asosiy qarama-qarshiliklar hal qilinmasdan qoladi.
Strategic Focus: Central Asia
23.04.202515:51
Lavrov lavozimidan ozod etiladimi?
Rossiya ekspertlari so‘nggi paytlarda 20 yildan ortiq Tashqi ishlar vaziri lavozimini egallab kelayotgan Sergey Lavrovning iste’foga chiqishi mumkinligi faol muhokama qilimoqda.
Rotatsiyaga turtki beruvchi asosiy omillar sifatida yosh (75 yosh) va lavozimda uzoq muddat ishlash ko‘rsatilgan. Ammo mish-mishlarning asosiy sababi Lavrovning ikkita qo‘pol xatosi edi: Qozog‘iston prezidenti Qosim-Jo‘mart To‘qayevni tanqid qilgani (bu Ostona bilan munosabatlarni murakkablashtirdi, va hattoki Putin uzr so’rab telefon qildi) va yahudiylarni natsistlar bilan qiyoslashi (xalqaro masshtabda rezonansga sabab bo‘lgan).
Bu xatolar ro’yxatiga endi Lavrovning Samarqandga tashrifi chog‘ida til masalasida aytgan provokatsion gapi ham qo‘shilsa kerak. Manbalarning ta’kidlashicha, katta ehtimol bilan Putin Mirziyoyevga qo‘ng‘iroq qilib, Rossiya vazirining qilig‘i uchun uzr so‘rashga majbur bo‘ladi. Shubhasiz, telefon suhbati TIV rahbarining pozitsiyasiga yanada putur yetkazadi.
Taxminlarga ko’ra, Lavrov iste’foga chiqqan taqdirda, u RF Xavfsizlik kengashidagi faxriy lavozimni egallaydi. Tajribali diplomat Sergey Butin (TIV birinchi o’rinbosari) yoki G‘arb bilan muzokaralarda qattiqqo‘lligi bilan tanilgan Aleksandr Grushko (TIV o’rinbosari, G’arb bo’yicha kurator) vazir etib tayinlanishi mumkin. Ayni vaqtda, belgilangan yo‘nalishni davom ettirishga qodir bo‘lgan Prezident Administratsiyasidan kutilmagan nomzodning tayinlovi ehtimoli ham mavjud.
Strategic Focus: Central Asia
Rossiya ekspertlari so‘nggi paytlarda 20 yildan ortiq Tashqi ishlar vaziri lavozimini egallab kelayotgan Sergey Lavrovning iste’foga chiqishi mumkinligi faol muhokama qilimoqda.
Rotatsiyaga turtki beruvchi asosiy omillar sifatida yosh (75 yosh) va lavozimda uzoq muddat ishlash ko‘rsatilgan. Ammo mish-mishlarning asosiy sababi Lavrovning ikkita qo‘pol xatosi edi: Qozog‘iston prezidenti Qosim-Jo‘mart To‘qayevni tanqid qilgani (bu Ostona bilan munosabatlarni murakkablashtirdi, va hattoki Putin uzr so’rab telefon qildi) va yahudiylarni natsistlar bilan qiyoslashi (xalqaro masshtabda rezonansga sabab bo‘lgan).
Bu xatolar ro’yxatiga endi Lavrovning Samarqandga tashrifi chog‘ida til masalasida aytgan provokatsion gapi ham qo‘shilsa kerak. Manbalarning ta’kidlashicha, katta ehtimol bilan Putin Mirziyoyevga qo‘ng‘iroq qilib, Rossiya vazirining qilig‘i uchun uzr so‘rashga majbur bo‘ladi. Shubhasiz, telefon suhbati TIV rahbarining pozitsiyasiga yanada putur yetkazadi.
Taxminlarga ko’ra, Lavrov iste’foga chiqqan taqdirda, u RF Xavfsizlik kengashidagi faxriy lavozimni egallaydi. Tajribali diplomat Sergey Butin (TIV birinchi o’rinbosari) yoki G‘arb bilan muzokaralarda qattiqqo‘lligi bilan tanilgan Aleksandr Grushko (TIV o’rinbosari, G’arb bo’yicha kurator) vazir etib tayinlanishi mumkin. Ayni vaqtda, belgilangan yo‘nalishni davom ettirishga qodir bo‘lgan Prezident Administratsiyasidan kutilmagan nomzodning tayinlovi ehtimoli ham mavjud.
Strategic Focus: Central Asia
Repost qilingan:
Fikrat
23.04.202510:31
⁉️⁉️⁉️⁉️⁉️ O'zbekiston tashqi siyosati: chaqiriq va takliflar
📱 https://youtube.com/live/jmJNFyP88S0?feature=share
📱 https://youtube.com/live/jmJNFyP88S0?feature=share
22.04.202510:40
Ekspertlar hamjamiyati Donald Trampning 2025-yilda Oq uyga qaytishi bilan yaqqol namoyon bo‘layotgan AQSH tashqi siyosatidagi keskin burilishni faol muhokama qilmoqda. Agar ilgari AQSH Xitoy va Rossiya bilan keskin raqobatga e’tibor qaratgan bo‘lsa, endi, ko‘rinishidan, yo‘nalishni tubdan o‘zgartirish rejalashtirilmoqda - raqobatdan yashirin hamkorlikka o‘tish. Taxminlarga ko‘ra, maxfiy kelishuvlar yangi dunyo tartibotini shakllanishiga olib kelishi mumkin, bunda asosiy kuchlar dunyoni ta’sir zonalariga bo‘lib, kichik o‘yinchilarning, jumladan, bu jarayonning chekkasida qolgan musulmon mamlakatlarining manfaatlarini e’tiborsiz qoldiradi.
Yaqindagina 2017-2024-yillar oralig‘ida Vashington dunyoni buyuk davlatlar o‘rtasidagi kurash maydoni sifatida ko‘rgandi. Trampning 2017 yilgi Milliy xavfsizlik strategiyasi Xitoy va Rossiyani global tartibni o‘z foydasiga o‘zgartirishga intilayotgan tahdidlar deb atagan. Bayden ma’muriyati avtoritar rejimlarning demokratiya uchun xavfini ta’kidlab, bu siyosatni davom ettirdi. Savdo va texnologiyalardan tortib global sog‘liqni saqlashgacha - hamma sohalar jang maydoniga aylandi. Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi Amerika dunyo tartibotiga hujum sifatida, Xitoyning Janubiy Xitoy dengizidagi harakatlari esa AQShni Hind-Tinch okeani mintaqasidan siqib chiqarishga urinish sifatida talqin qilindi. Vashington ittifoqlarni faol ravishda mustahkamladi va Xitoyning texnologik taraqqiyotini sekinlashtirdi.
Biroq, ko‘rinib turibdiki, Tramp ikkinchi muddatida o‘yin qoidalarini o‘zgartirmoqda. Xususan, AQSh rahbariyati Xitoy va Rossiya bilan kurashish o‘rniga ularning yetakchilari bilan bitim tuzishga intilmoqda. Qayd etilishicha, Tramp Si bilan savdo va yadro quroli bo‘yicha muzokaralar olib borishga tayyor va uning yetakchilik sifatlarini omma oldida olqishlamoqda. Rossiya bilan Tramp Putinni qo‘llab-quvvatlash va Kiyev manfaatlarini qurbon qilish orqali bo‘lsa ham Ukrainadagi urushni tezroq tugatmoqchi. Shu bilan birga, u Kanada va Yevropaga tariflar bilan tahdid qilish va hatto Grenlandiya va Panama kanaliga hududiy da’volar bilan ittifoqchilarga bosim o‘tkazmoqda.
Aksariyat tahlilchilar bunday burilish XIX asrdagi "Yevropa konserti"ni eslatishini aytishmoqda. O‘shanda buyuk davlatlar dunyoni birgalikda boshqarish haqida kelishib, kichik mamlakatlar manfaatlarini bostirgan. Aftidan, kuchli yetakchilar o‘z ta’sir doiralarini bo‘lishib, boshqalarni e’tiborsiz qoldiradigan zamonaviy muqobil dunyo tartibotini yaratishga urinishmoqda. Ba’zilarning fikricha, bunday kelishuvlar mojarolar xavfini vaqtincha kamaytirishi mumkin, masalan, qurollarni nazorat qilish bo‘yicha muzokaralar orqali. Biroq, prognozlarga ko‘ra, bunday yondashuv uzoq muddatda jiddiy muammolarni keltirib chiqaradi. Tarix shuni ko‘rsatadiki, bunday "konsertlar" raqobatning qayta tiklanishi tufayli barbod bo‘ladi, globallashuv esa dunyoni aniq ta’sir zonalariga bo‘lishga to‘sqinlik qiladi.
Biz yangi dunyo tartibotining shakllanish jarayonidan chetda qolish xavfi ostida bo‘lgan musulmon mamlakatlari, ayniqsa, turkiy davlatlar va Markaziy Osiyoning ahvoliga alohida e’tibor qaratmoqchimiz. O‘zbekiston, Qozog‘iston va Turkiya kabi davlatlar katta iqtisodiy va madaniy salohiyatga ega, ammo buyuk davlatlar dunyoni bo‘lib olishni boshlasa, ularning ovozi e’tiborsiz qolishi mumkin. Masalan, madaniy diplomatiya va ko‘p vektorli siyosat orqali mintaqaviy yetakchi sifatidagi rolini mustahkamlayotgan O‘zbekiston, agar Rossiya va Xitoy Markaziy Osiyo ustidan nazoratni kuchaytirsa, cheklovlarga duch kelishi mumkin. Yadro energetikasi va mintaqaviy ta’sirga ega bo‘lishga intilayotgan Turkiya ham global muzokaralardan chetda qolish xavfi ostida. Taxminlarga ko‘ra, musulmon davlatlari "kuchlilar klubi"ning e’tiborsizligiga qarshi turish uchun o‘z ittifoqlarini tuzish orqali mintaqaviy hamkorlikni kuchaytirish bilan javob berishi mumkin.
Strategic Focus: Central Asia
Yaqindagina 2017-2024-yillar oralig‘ida Vashington dunyoni buyuk davlatlar o‘rtasidagi kurash maydoni sifatida ko‘rgandi. Trampning 2017 yilgi Milliy xavfsizlik strategiyasi Xitoy va Rossiyani global tartibni o‘z foydasiga o‘zgartirishga intilayotgan tahdidlar deb atagan. Bayden ma’muriyati avtoritar rejimlarning demokratiya uchun xavfini ta’kidlab, bu siyosatni davom ettirdi. Savdo va texnologiyalardan tortib global sog‘liqni saqlashgacha - hamma sohalar jang maydoniga aylandi. Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi Amerika dunyo tartibotiga hujum sifatida, Xitoyning Janubiy Xitoy dengizidagi harakatlari esa AQShni Hind-Tinch okeani mintaqasidan siqib chiqarishga urinish sifatida talqin qilindi. Vashington ittifoqlarni faol ravishda mustahkamladi va Xitoyning texnologik taraqqiyotini sekinlashtirdi.
Biroq, ko‘rinib turibdiki, Tramp ikkinchi muddatida o‘yin qoidalarini o‘zgartirmoqda. Xususan, AQSh rahbariyati Xitoy va Rossiya bilan kurashish o‘rniga ularning yetakchilari bilan bitim tuzishga intilmoqda. Qayd etilishicha, Tramp Si bilan savdo va yadro quroli bo‘yicha muzokaralar olib borishga tayyor va uning yetakchilik sifatlarini omma oldida olqishlamoqda. Rossiya bilan Tramp Putinni qo‘llab-quvvatlash va Kiyev manfaatlarini qurbon qilish orqali bo‘lsa ham Ukrainadagi urushni tezroq tugatmoqchi. Shu bilan birga, u Kanada va Yevropaga tariflar bilan tahdid qilish va hatto Grenlandiya va Panama kanaliga hududiy da’volar bilan ittifoqchilarga bosim o‘tkazmoqda.
Aksariyat tahlilchilar bunday burilish XIX asrdagi "Yevropa konserti"ni eslatishini aytishmoqda. O‘shanda buyuk davlatlar dunyoni birgalikda boshqarish haqida kelishib, kichik mamlakatlar manfaatlarini bostirgan. Aftidan, kuchli yetakchilar o‘z ta’sir doiralarini bo‘lishib, boshqalarni e’tiborsiz qoldiradigan zamonaviy muqobil dunyo tartibotini yaratishga urinishmoqda. Ba’zilarning fikricha, bunday kelishuvlar mojarolar xavfini vaqtincha kamaytirishi mumkin, masalan, qurollarni nazorat qilish bo‘yicha muzokaralar orqali. Biroq, prognozlarga ko‘ra, bunday yondashuv uzoq muddatda jiddiy muammolarni keltirib chiqaradi. Tarix shuni ko‘rsatadiki, bunday "konsertlar" raqobatning qayta tiklanishi tufayli barbod bo‘ladi, globallashuv esa dunyoni aniq ta’sir zonalariga bo‘lishga to‘sqinlik qiladi.
Biz yangi dunyo tartibotining shakllanish jarayonidan chetda qolish xavfi ostida bo‘lgan musulmon mamlakatlari, ayniqsa, turkiy davlatlar va Markaziy Osiyoning ahvoliga alohida e’tibor qaratmoqchimiz. O‘zbekiston, Qozog‘iston va Turkiya kabi davlatlar katta iqtisodiy va madaniy salohiyatga ega, ammo buyuk davlatlar dunyoni bo‘lib olishni boshlasa, ularning ovozi e’tiborsiz qolishi mumkin. Masalan, madaniy diplomatiya va ko‘p vektorli siyosat orqali mintaqaviy yetakchi sifatidagi rolini mustahkamlayotgan O‘zbekiston, agar Rossiya va Xitoy Markaziy Osiyo ustidan nazoratni kuchaytirsa, cheklovlarga duch kelishi mumkin. Yadro energetikasi va mintaqaviy ta’sirga ega bo‘lishga intilayotgan Turkiya ham global muzokaralardan chetda qolish xavfi ostida. Taxminlarga ko‘ra, musulmon davlatlari "kuchlilar klubi"ning e’tiborsizligiga qarshi turish uchun o‘z ittifoqlarini tuzish orqali mintaqaviy hamkorlikni kuchaytirish bilan javob berishi mumkin.
Strategic Focus: Central Asia
22.04.202504:04
Turkiyada nafaqat turk seriallarini, balki oilaviy qadriyatlarni zaiflashtiruvchi barcha ko‘rsatuvlarni taqiqlash taklifi ilgari surildi.
“SAADET” partiyasi yetakchisi Mahmut Arikan bunday kontent an’analarga tahdid soladi, deb hisoblab, to‘liq taqiqqa chaqirmoqda.
O‘zbekistonda ham televideniyeni tartibga solish kerak — seriallar va ko‘rsatuvlar tobora ko‘proq savollar uyg‘otmoqda: buzuqlik, fahsh va madaniyatimizga qarshi g’oyalarni targ’ib qilish oddiy holga aylanib qolgan.
Fikr va munosabatingizni izohlarda qoldiring.
Strategic Focus: Central Asia
“SAADET” partiyasi yetakchisi Mahmut Arikan bunday kontent an’analarga tahdid soladi, deb hisoblab, to‘liq taqiqqa chaqirmoqda.
O‘zbekistonda ham televideniyeni tartibga solish kerak — seriallar va ko‘rsatuvlar tobora ko‘proq savollar uyg‘otmoqda: buzuqlik, fahsh va madaniyatimizga qarshi g’oyalarni targ’ib qilish oddiy holga aylanib qolgan.
Fikr va munosabatingizni izohlarda qoldiring.
Strategic Focus: Central Asia
Ko'rsatilgan 1 - 24 dan 348
Ko'proq funksiyalarni ochish uchun tizimga kiring.