Bon va shu kabi yirik bizneslar atrofidagi masalaga sovuq aql bilan kanalimda nuqta qo‘ysak.
Xulosalarimni bandlar bilan yozmoqchiman.
• Bon – O‘zbekistondagi eng yirik, eng birinchilardan boshlagan, yo‘lboshchi qahvaxonalar tarmog‘i (xohlaymizmi-yo‘qmi, bu fakt). Dastlab bir nechtagina nuqtalari bo‘lgan kompaniya o‘zining maqsadli auditoriyasini rus / ingliz tillarida gaplashadigan, bir nechta tillarni biladigan kichik mijozlar qatlamida ko‘rgan. Yillar o‘tib, kompaniya kengaydi va uning mijozlar qatlami ham rang-baranglashdi – xorijda o‘qigan, dunyoda rus tilidan boshqa tillar borligini ko‘rgan yoshlar, bilimli yoshlar, o‘zbek tilida tili chiqqan, dunyoga rus sinflari, maktablari prizmasidan emas, o‘zbekona qaraydigan aholi ham tez-tez kira boshladi.
• Biznesni shuncha yillar davomida kengaytirib, sifatni ushlab turishning o‘zi bo‘lmaydi. Ishonamanki, Bon yoki shu kabi qahvaxonalarning o‘ziga xosligi – bu unga bir paytlar kirib kelgan kiborlar yoki rus tilidagi muloqotning ustuvorligida emas, balki sifatli ichimlik, taom va xizmatda.
• Biznes kengayib, umummamlakat miqyosiga chiqishi, auditoriya o‘zgarishi yangi chorlovlar tashlaydi – mijozlar o‘zining sevimli brendidan samimiylik, do‘stona muhit va bir tildagina emas, o‘z tilida ham munosabatni kutadi. Shuni vaqtida payqagan, tahlil qilolgan kompaniya zarur choralarni ko‘rib qo‘yadi. Bu unga yaxshigina obro‘, hurmat, simpatiya va jarayonga mantiq olib keladi.
• Hozir turli kayfiyat, turli yo‘nalishlarda norozi foydalanuvchilar o‘zbek tilida to‘g‘ri yozadimi, noto‘g‘ri yozadimi – hissiyot bilan shovqin qilyapti. Boshqa bir qutbdagilar buni tahdid deb sezyapti. O‘zi nima xohlayotgani to‘lig‘icha tushunmayotgan “hayda, ketdik”chilar ham necha o‘n minglab izohlar yozgan / o‘zbek tili imkoniyatlari yetarli darajaga chiqmagan deb o‘ylayotgan “donolar”, necha yillarki o‘zbek tilidagina gaplashadiganlarni qishloqi, bilimsiz sanaydiganlar (tan olmay iloj yo‘q) ham bor. O‘zaro adovat, nafrat, heyt haypga qorishib sog‘lom fikrni loyqalatib tashlaydi. Buni to‘xtatish kerak. Siz postni o‘qiyapsizmi? Siz to‘g‘ri bo‘ling, yozmang heyt.
• O‘zbekistonda davlat tili targ‘ibotiga mas’ul tashkilotlar, maslahatchilar va shunchaki pashsha qo‘rib o‘tirgan amaldorlar anchagina (real ish qilayotganlarga tegib ketmasin, iltimos). Ular shunday shovqinlar kelib chiqmasligi uchun aslida harakat qilishlari, yangicha targ‘ibot usullarini, kreativroq usullarni taqdim etishi kerak – bostirib borib, “Nega o‘zbek tilida gapirmayapsan?” deb yoqasidan olib, yoptirib, jarima belgilab kelishi – mutlaqo ibtidoiy usul. Takrorlab kelaman – agressiya, zo‘ravonlik yechim emas.
• Xulosa: tadbirkorlar – tadbirli bo‘lishi, moslashuvchan bo‘lishini bilamiz, kerak bo‘lsa, bir kunda storilar o‘zbek tilida chiqa boshladi, masalan. O‘zgaradi, albatta. Mana shu joyda iroda kerak (bu afsuski qaror boshida turganlardan ko‘plarga yetmayapti), xohish-iroda tahlilga, yangi yechimlarga, sog‘lom fikrga olib keladi. Bahonalar emas.
O‘zbek tilida gapirganlar, huquqini talab qilganlar, shu tilda xizmat ko‘rsatilishini so‘raganlar madaniyatsiz, bilimsiz, pulsiz yoki qishloqi emas.
Rus tilida / boshqa tilda gapiradiganlar & vaziyat taqozosi bilan o‘zbek tilini bilmaydiganlar – qandaydir dushmanmas.
O‘zbek tilini chindan, ortiqcha shovqinsiz rivojlantirayotganlar va shu o‘rinda ona tili uchun haqli savol ko‘tarib chiqayotganlar nafratga loyiqmas.
Gapim tugadi.
Kuningiz yaxshi o‘tsin.
#MarketingvaPR
@mirzodanmaktub
