دوگونه از سیستم اداره شهر
در آمریکا همه شهرها سیستم حکومت‌گری (Governance) یک‌سانی ندارند و به تبع آن، شهرداران همه شهرها نقش‌ها، آرزوها و وظایف مشابه ندارند. برخی شهرها به اصطلاح «شهردار-محور» (Strong Mayor) هستند که در آن شهردار مثل رییس‌جمهور آمریکا است که قدرت اجرایی بالایی دارد. برخی دیگر شهردار-تشریفاتی (Weak Mayor) هستند که در آن شهردار بیش‌تر نقش روابط بیرونی و عمومی را ایفا می‌کند (مثل رییس جمهور خیلی کشورها) و امور روزمره شهر توسط یک متخصص حرفه‌ای به اسم مدیر شهر (City Manager) انجام می‌شود. انتخاب شهردار در این نوع شهرها یک فرآیند سیاسی (رای‌گیری شهروندان) و استخدام مدیر شهر مثل استخدام مدیران حرفه‌ای شرکت‌ها و از طریق رزومه و مصاحبه است. این توضیح هم لازم است که تقریبا در همه شهرها، علاوه بر موضوعات کلاسیک مثل مسکن و حمل و نقل و پارک‌ها، شهردار مسوول پلیس شهر هم هست. در برخی شهرها، اداره مدارس هم زیر نظر شهردار است ولی نه لزوما در همه. مثلا در کالیفرنیا مدارس مستقیما زیر نظر شورای آموزش و وصل به دولت ایالتی است و دولت محلی نقشی در مدیریت آن ندارد.
در شهرهای (با شهردار ضعیف)، شورای شهر هم معمولا خودش نقش مستقیم اجرایی دارد (مثل هیات مدیره تمام‌وقت یک شرکت که درگیر عملیات است) ولی در شهرهای با شهردار قوی، نصب معاونت‌های مختلف شهرداری و مسوولان شهر معمولا مستقیم با شهردار است. مثال‌های معروف شهردار قوی نیویورک و لوس‌آنجلس هستند که شهرداران‌شان معمولا سودای قدم‌های بعدی سیاسی مثلا ریاست‌جمهوری و فرمانداری را دارند. در مقابل اکثر شهرهای سایز متوسط آمریکا مدل شهردار-ضعیف را دارند که کسی حتی اسم شهردارشان را یادش نمی‌آید چون شهردار کم‌تر سیاسی یا حزبی و بیش‌تر یک شخصیت محلی است.
این تجربه ممکن است به کار ایران هم بیاید. خیلی شهرهای ایران شهرداران یا مدیران شهری حرفه‌ای و غیرسیاسی و با افق کاری بلندمدت لازم دارند که باید بیرون از بازی سیاسی باشند و روی مسایل شهر تمرکز کنند. شورای شهر هم به تبع باید از صاحب‌نظران متنوع موضوعات شهری (شهرسازی، معماری، حمل و نقل، بهداشت، اقتصاد، محیط‌زیست، حقوق، فناوری، ...) تشکیل شود و مستقیم درگیر اداره جنبه‌های مختلف شهر باشد.
@hamed_ghoddusi تماس با نویسنده
@hamedghoddusi
