Труха⚡️Україна

Николаевский Ванёк

Карап чыгуу

Реальна Війна | Україна | Новини

Карап чыгуу

Труха⚡️Україна

Карап чыгуу

Николаевский Ванёк

Карап чыгуу

Реальна Війна | Україна | Новини

Карап чыгуу

سیدجواد میری مینق

Global Center for Intercivilizational Dialogue
Founder and Director of Global Critical Theory Center
&
Founding Editor of Islamic Perspective since 2007-2018 and Advisor since 2018 onwards

TGlist рейтинг

ТипАчык

Текшерүү

Текшерилбеген

Ишенимдүүлүк

Ишенимсиз

Орду

ТилиБашка

Канал түзүлгөн датаГруд 08, 2015

TGlistке кошулган дата

Жовт 26, 2024

Мен каналдын ээсимин

Өзгөрүүлөр тарыхы

Тиркелген топ

گفتگوی کانال سیدجواد میری

260

Telegram каналы سیدجواد میری مینق статистикасы

Толугураак

Катталгандар

3 996

24 саат

5-0.1%Жума

16-0.4%Ай

42-1%

Цитация индекси

0

Эскерүүлөр1Каналдарда бөлүштү0Каналдарда эскерүүлөр1

1 посттун орточо көрүүлөрү

121

12 саат121

14.6%24 саат121

13.9%48 саат141

29%

Катышуу (ER)

1.85%

Кайра посттошту0Комментарийлер1Реакциялар3

Көрүүлөр боюнча катышуу (ERR)

4.05%

24 саат

0.55%Жума

1.93%Ай

2.21%

1 жарнама посттун орточо көрүүлөрү

260

1 саат6625.38%1 – 4 саат8733.46%4 - 24 саат12246.92%

Толугураак

Биздин ботту каналыңызга кошуп, анын аудиториясынын жынысын билүү.

Акыркы 24 саатта бардык посттор

14

Динамика

"سیدجواد میری مینق" тобундагы акыркы жазуулар

Бардык посттор

18.05.202517:22

مفهوم "خرقه قدرت" در دیوان خطائی

سیدجواد میری

(بخش اول)
#سنت_خطائی
#شاه_اسماعیل
#دارالارشاد_اردبیل

@seyedjavadmiri

18.05.202515:02

مفهوم "شهید" در نگاه خطائی

در دیوان خطائی مفهوم "شهید" توسط شاه اسماعیل صفوی به کار رفته است. به عنوان مثال، در غزل شماره ۳۲۵ در بیت آخر شاه اسماعیل صحنه قیامت را ترسیم می‌کند و می‌گوید "یئتمیش ایکی ملت" (پیروان هفتاد و دو مذهب و دین) به مقام معنوی شاه اسماعیل رشک خواهند برد و دلیلش این است که خطائی "شهید غمزه دلدار" است. اما برای فهم این بیت ما نیازمند واسازی مفهوم "شهید" در نگاه شاه اسماعیل هستیم. زیرا همانگونه که پیشتر اشاره کردیم نگاه شاه خطائی به شهید با صورتبندی‌هایی که امروزه از این مفهوم خلق و ابداع شده است متفاوت است و اگر ما این تمایز را ذیل "منطق هرمنوتیک" درک نکنیم تفاسیر و تاویلاتی که ارائه خواهیم داد نسبتی با منطق درونی متنِ دیوان نخواهد داشت. نکته حائز اهمیت در این بیت این است که خطائی مفهوم "شهید" را در نسبت با "غمزه‌ی دلدار" مفصلبندی کرده است و این نشان می‌دهد که شاه اسماعیل درباره "سالک" -و نه غازی و صحنه قتال- و طریق او به سوی ساحت معنا سخن می‌گوید. زیرا "غمزه" اشاره به فیوضات و جذبه‌های قلبی است که "دلدار" (یعنی حق که معشوق حقیقی سالکان است) آن را ممکن کرده است. به عبارت دیگر، شهید در این بستر اشارت به سالکی دارد که مندکّ در پرتو تجلیات معشوق شده است. این سخن به چه معناست؟ این سخن بدین معناست که شهید در این بستر اشارت به سالکی دارد که در پرتو تجلیات حق خراب و ویران شده است و به مقام فنا دست یافته است و بقاء بالله شده است. هنگامیکه می‌گوییم سالک مندکّ شده است یعنی از منِ خویش تهی گشته است و انانیت او ویران شده است و در پرتو تجلیات حق "احیاء عند ربهم یرزقون" شده است. به عبارت دیگر، شهید در نگاه شاه خطائی اشاره به "مقام فناء فی‌الله" و "بقاء بالله" دارد. خطائی در دیوان اینگونه مفاهیم عرفانی فناء و بقاء را به تصویر کشیده است:

ای "خطائی"! سن شهید غمزه‌ی دلدار سن
حشرده رشک آپارور یئتمیش‌ایکی ملت سنه

البته ما می‌دانیم که خطائی در این راه تنها نیست بل کل ادبیات عرفانی (چه به فارسی و چه به ترکی و چه به عربی) مملو از این مضامین است. به عنوان مثال، رومی بر این باور است که "شهید" راه عشق چون می‌داند خونبهایش، دیدار معشوق (دلدار) است بنابراین از شهادت باکی ندارد:

ما بها و خونبها را یافتیم
جانبِ جان‌باختن بشتافتیم

(مثنوی، دفتر اول: بیت ۱۷۵۰)*

شهادت با نگاه عرفانی مانند عشق از زمین شروع می‌شود ولی در سیر استعلائی خود به سماء ختم می‌گردد و اگر چنین نباشد یا نگردد سالک نابود می‌شود ولی به "فناء" نمی‌رسد. به عبارت دیگر، با اتکاء به روایت شاه خطائی شهید شدن مترادف و محدود به ساحت سیاست نیست بل گشودگی به افق‌های معنوی طی‌نشده است که در عالَم درون رخ می‌دهد. تقلیل این رخداد درونی به سیاست‌های منتج از موازنه‌های قدرت مفاهیم حکمی و عرفانی و رهایی‌بخش را از محتوا تهی می‌کند و ما را به یکی از "یئتمیش‌ایکی ملت" (هفتاد و دو ملت) که در "وضع حسرت‌آور" مستقر هستند تبدیل خواهد کرد و این همان وضعی است که خطائی در دیوانش از افتادن در آن موقعیت انذار می‌دهد.

سیدجواد میری

(بخش سوم)
#سنت_خطائی
#شاه_اسماعیل
#دارالارشاد_اردبیل

*مولوی، جلال‌الدین محمد. مثنوی معنوی، مقابل نسخه تصحیحی رینولد نیکلسون، تهران: تمیشه، ۱۳۸۴.

@seyedjavadmiri

18.05.202514:07

مفهوم "شهید" در نگاه خطائی

برساخت‌های رسانه‌ای از مفهوم "شهید" چنان با ساز و کار‌های قدرت درهمتنیده‌اند که برای ذهن متعارف به سادگی ممکن نیست معانی دیگر "شهید" را ببیند یا بپذیرد. این سنخ از تصورات مخدوش فقط منحصر به فضاهای مسلمانان نیست بل در کشورهای دیگر غربی و شرقی هم که مسلمانان اکثریت نیستند رسوخ کرده است و مفهوم "شهید" معنای ستیز و جنگجویی و مقاتله به خود گرفته است. یادم میآید در سیبری روسیه زندگی می‌کردم و در دانشکده مردمشناسی و مطالعات منطقه‌ای دانشگاه چیتا بین سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ تدریس می‌کردم. پیش از آن در چین در شهر هاربین که در استان هیلونجانگ و در مجاورت مرزهای سیبریایی روسیه بود به تدریس اشتغال داشتم. در اوائل سال ۲۰۰۷ بود که با همسرم در شهر چیتا ازدواج کردم و او که تازه مسلمان شده بود و حجاب بر سر کرده بود در خیابانی نزدیک به میدان شهر در اداره دولتی ثبت احوال با مرد جوانی وارد مشاجره لفظی شد. من هم در آنجا حاضر بودم و داشتم ماجرا را تماشا می‌کردم و می‌خواستم بدانم دلیل استنکاف آن مرد جوان برای عدم انجام کار ثبت چه است اما هر چه بیشتر به سخنانش گوش می‌کردم کمتر به استدلال‌هایش (یا بهتر بگویم عدم همکاریش) پی می‌بردم. سرانجام به همسرم گفتم بیا برویم چون این فرد معقول نیست. ناگهان مرد جوان به زبان روسی کلمه‌ای گفت که مرا شگفت‌زده کرد.‌ او به همسرم که هموطن خودش بود و روس بود و فقط حجابی بر سر داشت با عصبانیت گفت: برو به جهنم Shahidka "شهیدکا" (шахидка). آن مرد جوان وقتی این واژه را در سیبری به کار برد که شاید بیش از ده هزار کیلومتر با منطقه قفقاز شمالی (در چچن و اینگوشتیا و واقعه بسلان که در منطقه اوستیای شمالی قرار گرفته و در سال ۲۰۰۴ شاهد گروگان‌گیری در مدرسه‌ای بود که در آن ۳۳۴ کشته شدند و حمله تروریستی منسوب به گروهی جهادی به نام ریاض الصالحین به رهبری شامیل باسایف بود) فاصله داشت مقصودش از شهیدکا "تروریست جهادی مونث" بود. به عبارت دیگر، استفاده از واژه شهید در بستر روسیه که بین بخشی از گروه‌های مسلمانان روسیه و حاکمیت پس از جنگ‌های چچن اختلافات شدیدی رخ داده بود دارای بار منفی بود و شاید هم امروز هست. اما نکته من از ذکر این خاطره این بود که مفهوم "شهید" در جهان دیجیتالی معاصر شدیداً از معانی دیگر خود یا تهی شده است یا برای مطرح کردن دیگر امکان‌های معنایی عرصه بسیار تنگ است. حال تصور کنید در این فضای پیچیده و ستیزه‌گرانه که مفاهیم و ارزش‌ها با ابعاد رسانه‌ایی که پیدا کرده‌اند ما بخواهیم از متنی که در پانصد سال پیش نگاشته شده است سخن بگوییم و علی‌الخصوص بر روی مفهومی همچون "شهید" دست بگذاریم و بگوییم خطائی چه تلقی از این مفهوم داشته است؟ به نظرم صحنه بسیار مشوش است و اذهان عمیقاً گسسته و امکان امتزاج افق‌ها شدیداً صعب‌الوصول است. البته من نمی‌گویم ما با ناممکن‌ها روبرو هستیم ولی وضعی که در آن قرار داریم برای مطرح کردن نظرات شاه اسماعیل و مولفه‌های حِکمی و تعابیر غیر-معاصر او بسیار چالش‌برانگیز (اگر نخواهیم بگوییم خصمانه) است. شاید شما بگویید چرا از لفظ خصمانه در پرانتز استفاده کردم؟ پاسخ من به این پرسش این است که در فضای مه‌آلود امروز سخن نامشهور گفتن به نوعی نانوشته جرم است و من خود شاهد بودم که وقتی کتاب "تُراث حِکمی شاه اسماعیل" را نوشتم آماج تهمت‌های بیشماری قرار گرفتم و حتی ممنوع‌الانتشار تا اطلاع ثانوی شدم. من این مصائب را شخصی یا روانشناختی تفسیر نمی‌کنم بل بر این باورم که "ذهن عوامانه" حوصله مواجهه با پیچیدگی‌ها را ندارد و مسائل فرهنگی و اجتماعی و مفهومی را فقط با "تقلیل" به "پروژه‌های دشمنان" می‌تواند برای ذهن خویش قابل فهم کند. اما فراسوی این تقلیل‌گرایی مسئله‌ای برای "ذهن عوامانه" وجود ندارد. اما "ذهن وجودی" -یعنی ذهنی که هستی را در تمامی ابعادش به مثابه موسیقی یا شعر و هنر درک می‌کند و تلاش دارد آن را زندگی کند- شیوه دیگری برای صورتبندی مسئله‌ها دارد و دائم با معاصران وجودی (نه فقط آنهایی که بر روی تقویم با آنها همعصر است) وارد دیالوگ می‌گردد و نتیجه این گفتگوها و نجواها "گشودگی به ابدیت" است. از این منظر وقتی ورود کنیم آنگاه سوال از شاه اسماعیل و تلقی او از مفهوم "شهید" صرفاً یک پروژه نیست بل امکان بازآفرینی پنجره‌ای جدید به تحولات وجود است که ما را از تنگناهایی که در آن گرفتار شده‌ایم ممکن است نجات دهد. نه اینکه شاه اسماعیل منجی است بل در ساحت وجود امکان‌هایی است که با اتصال به آنها شاید افق یا افق‌هایی پیش روی ما گشوده شود که راهی به سوی بازآفرینی باشد.

سیدجواد میری

(بخش دوم)
#سنت_خطائی
#شاه_اسماعیل
#دارالارشاد_اردبیل

@seyedjavadmiri

18.05.202513:34

مفهوم "شهید" در نگاه خطائی

آیا شاه اسماعیل از مفهوم "شهید" در آثار خود استفاده کرده است؟ مفهوم شهید در قرآن و ادبیات دینی و تفاسیر قرآنی به صورت وسیعی مطرح و مورد بحث و گفتگو قرار گرفته است. اما شاید بتوان مدعی شد که برآیند تفاسیر موجود درباره مفهوم "شهید" معطوف به یک معنی باشد و آن هم عبارت است از "کسی که برای هدف مقدس و برای رضای خدا کشته شود". البته این معنا از شهید مترادف معانی لغوی و تفسیری آن در سنت‌های فکری اسلامی نیست بل اشاره به "تلقی" عامی است که از این مفهوم در ذهن و فرهنگ مسلمانان غالب شده است. به عنوان مثال، شهید از منظر لغوی اشاره به کسی دارد که در گواهی دادن خود امین باشد و یا حتی گفته‌اند که شهید به معنی کسی است که هیچ چیز از علم او پوشیده نیست و در این معنا از "اسماء الحسنی" می‌باشد.

سیدجواد میری

(بخش اول)
#سنت_خطائی
#شاه_اسماعیل
#دارالارشاد_اردبیل

@seyedjavadmiri

18.05.202509:08

فواد ایزدی

مالکوم ایکس و سیاست خارجی آمریکا

یکشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴

سمینار صد سالگی مالکوم ایکس

@seyedjavadmiri

18.05.202508:47

حامد ناصریان

مالکوم ایکس در میان تحریف و حقیقت

یکشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴

سمینار صد سالگی مالکوم ایکس

@seyedjavadmiri

18.05.202508:03

برزین جعفرتاش

پیام مالکوم ایکس برای عصر ما

یکشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴

سمینار صد سالگی مالکوم ایکس

@seyedjavadmiri

18.05.202507:51

مهدی خانعلی‌زاده

تحلیل چرایی مطلوبیت جنگ اوکراین برای ایالات متحده آمریکا از منظر مطالعات پسااستعماری

یکشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴

سمینار صد سالگی مالکوم ایکس

@seyedjavadmiri

18.05.202507:33

سارا لاریجانی

مالکوم ایکس در غزه

یکشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴

سمینار صد سالگی مالکوم ایکس

@seyedjavadmiri

18.05.202506:56

Shaun King

فعال سیاسی آمریکایی

عنوان سخنرانی ایشان

Malcolm X and The Unified Ummah

یکشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴

سمینار صد سالگی مالکوم ایکس

@seyedjavadmiri

18.05.202506:27

ستاره صادقی

مالکوم ایکس و فرانتس فانون: خشونت انقلابی و مقاومت مسلحانه در جهان پسااستعماری

یکشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴

سمینار صد سالگی مالکوم ایکس

@seyedjavadmiri

18.05.202506:12

حسن حسینی

حقوق سیاه‌پوستان: مقایسه مالکوم ایکس و دکتر کینگ
استاد دانشگاه تهران در دانشکده مطالعات جهان

یکشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴

سمینار صد سالگی مالکوم ایکس

@seyedjavadmiri

17.05.202520:51

مفهوم "شهید" در نگاه خطائی

سیدجواد میری

(بخش اول)
#سنت_خطائی
#شاه_اسماعیل
#دارالارشاد_اردبیل

@seyedjavadmiri

16.05.202521:34

دل و دین در دیوان خطائی

اگر به قاموس مفاهیم تصوف و عرفان و حکمت بنگریم آنگاه متوجه خواهیم شد که مفاهیمی که در این گفتمان‌ها مورد استعمال قرار می‌گیرند معانی متفاوتی از معانی واژگانی که در فرهنگ‌های لغات موجود است، دارند. اجازه دهید برخی از کلماتی که در غزل ۳۲۵ توسط خطائی مورد استفاده قرار گرفته است را دوباره مرور کنیم. به عنوان مثال،‌ کلمه "دل" در بیت سوم این غزل به چه معناست؟ دل وقتی به عنوان اسم استفاده می‌شود می‌تواند دلالت بر دو معنا داشته باشد؛ در معنای نخست مترادف قلب است که جایگاه عواطف و احساسات در انسان است و در معنای دوم اشاره به یکی از اندام درونی بدن دارد که ماهیچه‌ای بوده و با حرکتی یکنواخت و پیاپی، خون را در بدن به گردش درمی‌آورد. البته "دل" معانی دیگری را همچون "خاطر"، "شکم" و "دلیری" و "ضمیر" را هم شامل می‌شود. اما در ادبیات عرفاء و حکماء و متصوفه "دل" اشارت به "نفس ناطقه که محل تفصیل معانی است" دارد و نفس ناطقه به معنای آن ساحت از وجود است که دارای اندیشه، خرد و سخن است. به عبارت دقیق‌تر، نفس ناطقه منبع تفکر، اراده و عقلانیت آدمی است و به واسطه آن است که انسان می‌تواند به "معرفت" و "حقیقت" برسد. در زبان اهل نظر، نفس ناطقه همان "من" یا "انا" است. اصطلاح دیگر که خطائی در غزل ۳۲۵ از آن استفاده کرده است کلمه "دین" است. خطائی در بیت سوم درخواستش این این است که "دل" و "دین" هر دو از "ائو" (خانه) بیرون بروند ولی سوال اینجاست که "دین" در زبان خطائی به چه معناست؟‌ دین در اصطلاح عرفاء و حکماء و متصوفه اشاره به "راهی به سوی حقیفت" یا "روش شناخت" برای رسیدن به حقیقت هستی است. اما سوال اینجاست که چرا باید این ابزار شناخت را بیرون انداخت؟ به نظرم این سخن نامفهوم باقی خواهد ماند اگر ما به مفهوم "دلدار" التفات نکنیم. زیرا دل و دین در جارچوب نظری خطائی "ابزاری" هستند برای رسیدن به حقیقت و هنگامیکه سالک به این منزل رسید آنگاه مرکب خویش را باید تغییر دهد. به نظرم میآید "ابزار" شناخت فی‌نفسه قداست ندارند بل آنچه بنیادی است حقیقت است که به دلیل تقدس ابزارها از نظرها و توجه‌ها غایب شده است و جهان و آدمیان را دچار سردرگمی‌های بنیادی کرده است. اما کلمه سوم که در غزل ۳۲۵ مورد استفاده قرار گرفته است واژه "دلدار" است که خطائی به دلیل آمدن (یا دلدارون گلمکی) دلدار از دل و دین خواسته است که صحن خانه (یا ائو) را ترک کنند. این کلمه در اصطلاح عرفاء و حکماء به معنای "معشوق" است. به عبارت دیگر، هنگامیکه خطائی سخن از "دلدار" به میان میآورد اشارت به معشوق دارد و معشوق از آن جهت که مایه امید حیات عاشق است، صاحبِ "دل" یا دارنده دل می‌گردد. به سخن دیگر، در عرفان "معشوق" غالباً به خداوند یا تجلیات خدا اشاره دارد و هنگامیکه "دلدار" به صحن وجود ورود می‌کند یعنی آدمی به مقام فناء نائل شده است و در اینجا دیگر "ابزارها" -که برای رسیدن به مقصد مورد استفاده قرار می‌گرفت- بلاموضوع می‌گردند. به همین دلیل است که خطائی در مصرع دوم در بیت سوم غزل ۳۲۵ به جان یا همان روح خودش می‌گوید که تو هم اجازه داری قالب را تهی کنی و بروی. چرا؟ زیرا در مقام فناء که با ورود دلدار (که معشوق سالک است) عاشق به مقام فناء و وصول به معشوق می‌رسد. به عبارت دیگر، ما در دیوان خطائی با پنج جریان سترگ حکمت و عرفان و تصوف و فتوت و فلسفه روبرو هستیم که هر کدام از این جریان‌ها ابعادی جهانی دارند که بدون درک ظرائف نظری هر یک از آنها امکان تفسیر و تاویل ناممکن خواهد بود. ما می‌دانیم که شاه اسماعیل به عنوان مرشدی در طریقت صفوی با مصطلحات تصوف آشنایی عمیقی داشته است. اگر این مفروض درست باشد آنگاه می‌توان گفت کخ در اصطلاح تصوف، "دلدار" اشاره‌ای معرفتی به "حکمت ذوقی" یا "علم حضوری" دارد. به عبارت دیگر، دلدار اشارت به قدرت وجودی انسان برای فرا رفتن از عالم محسوسات و درک معقولات دارد. البته لازم به ذکر است که خطائی در قالب شعری نمی‌توانسته مبانی فلسفی و نظری را صورتبندی استدلالی هم بکند اما اشارات بیشمار او دلالت بر این دارد که مفاهیم و مضامین دیوان خطائی بدون درک مبانی حکمت ذوقی ناممکن است.

سیدجواد میری

(بخش هفتم)
#سنت_خطائی
#شاه_اسماعیل
#دارالارشاد_اردبیل

@seyedjavadmiri

16.05.202520:11

دل و دین در دیوان خطائی

بین "واژه" و "مفهوم" باید تمایز قائل شد. واژه دلدار در اشعار شعرای کلاسیک از حافظ و سعدی و مولوی و خاقانی و عطار تا پوریای ولی و کمال اسماعیل و نظامی به کرّات به کار رفته است. به عنوان مثال، عطار درباره "دلدار" چنین می‌گوید:

دردا که ز یک همدم آثارنمی‌بینم
دل بازنمی‌یابم دلدار نمی.بینم

یا نظامی که چنین می‌سراید:

همان بهتر که با آن ماه دلدار
نهفته دوستی ورزم پریوار

یا حافظ که به زیبایی درباره دلدار می‌گوید:

گرم از دست برخیزد که با دلدار بنشینم
ز جام وصل می‌نوشم ز باغ عیش گل چینم

یا در زبان خاقانی که چنین از دلدار می‌گوید:

بس لابه که بنمودم و دلدار نپذرفت
صد بار فغان کردم و یک بار نپذرفت

یا پوریای ولی که در وصف دلدار اینچنین می‌نویسد:

چو پیدا شد ز پشت پرده دلدار
یقین دلاله شد معزول از کار

یا کمال اسماعیل معروف به "خلاق المعانی" که در باب دلدار اینچنین گفته است:

زلف تو که هم دلبر و هم دلدار است
هندو دزد است و پاسبانی داند

یا مولوی که اینگونه واژه دلدار را در اشعار خود به کار گرفته است:

قافیه اندیشم و دلدار من
گویدم مندیش جز دیدار من

همانگونه که مشاهده می‌کنید کلمه "دلدار" توسط شعرای بزرگ در زبان فارسی در ایران و شبه قاره هندوستان توسط بیدل دهلوی و علامه اقبال لاهوری مورد استفاده قرار گرفته است اما سوال اینجاست که کلمه دلدار در چارچوب مفهومی عرفاء و متصوفه و دروایش به چه معنایی به کار برده می‌شود؟ به عبارت دیگر، آیا کلمه دلدار دلالت معنایی در "سنت حکمت ذوقی" دارد و اگر پاسخ به این سوال ایجابی است آن دلالت یا دلالت‌ها چیست؟ و سرآخر نکته مهم دیگر این است که آیا کلمه و مفهوم "دلدار" که در ادبیات عرفانی و حکمی در زبان ترکی مورد استفاده قرار گرفته است نسبتی با ادبیات و شعر فارسی دارد؟ به عبارت دیگر، وقتی شاه اسماعیل از کلمه "دلدار" در دیوان خطائی استفاده می‌کند این کلمه همان دلالت‌های مفهومی را دارد که عرفاء و متصوفه در متون حکمی به زبان فارسی نوشته و صورتبندی نظری کرده‌اند؟‌ آیا نمی‌توان از یک "مخزن مشترک حِکمی" سخن گفت که در تمدن اسلامی دارای شاکله نظری شده بود و به زبان‌های عربی و فارسی و ترکی (و شاید هم زبان‌های دیگر) دستگاه مفهومی عرفان و تصوف را مفصلبندی تئوریک کرده بود؟

سیدجواد میری

(بخش ششم)
#سنت_خطائی
#شاه_اسماعیل
#دارالارشاد_اردبیل

@seyedjavadmiri

Бардык посттор

Жарнамаланган0 секунда

18.05.202508:27تاریخ، نقدفرهنگ، الهیات: خاورمیانه و غرب(His.myth.theo) middle east studies

334

Жарнамаланган0 секунда

17.05.202517:43برزین جعفرتاش

595

Толугураак

Рекорддор

06.04.202523:59

4KКатталгандар

24.03.202523:59

300Цитация индекси

08.04.202521:15

7801 посттун көрүүлөрү

08.04.202521:15

7801 жарнама посттун көрүүлөрү

03.05.202506:11

29.79%ER

08.04.202523:59

19.27%ERR

Өнүгүү

Толугураак

Катталуучулар

Citation индекси

Бир посттун көрүүсү

Жарнамалык посттун көрүүсү

ERR

Толугураак

سیدجواد میری مینق популярдуу жазуулары

Бардык посттор

25.04.202518:28

@seyedjavadmiri

09.05.202513:57

سخنرانی سیدجواد میری با عنوان
نسبت هویت ملی و هویت دینی در ایران معاصر

و

پرسش و پاسخ

مکان: نمایشگاه بین‌المللی واقع در مصلی تهران
زمان: جمعه ۱۹ اردیبهشت ساعت ۱۱ الی ۱۲

@seyedjavadmiri

15.05.202520:29

مدرسهٔ مطالعات هویت باشگاه اندیشه برگزار کرد:

سلسله نشست‌های سنت خطائی در بستر تحولات جهانی "حکمت ذوقی"

نشست نخست

سیدجواد میری

پنجشنبه ۲۵ اردیبهشت۱۴۰۴
ساعت ۱۸ الی ۱۹

@seyedjavadmiri

10.05.202506:53

آینده مذاکرات را چگونه می‌بینم؟

✍خبری بود در رویترز یکماه پیش مبنی بر اینکه ایران در سوریه به دنبال اجرای برنامه شبیه "مارشال پلن" بود که ایران و عراق و سوریه و لبنان را در یک حوزه اقتصادی مدیترانه‌ای قرار دهد.

✍این خبر ممکن است دروغ باشد یا اغراق و شاید هم راست اما آنچه این خبر را مهم می‌کند این است که غربی‌ها ذنب‌لایغفری را به جمهوری اسلامی نسبت دادند.

✍نتیجه این است که ما مسیر ساده‌ای پیش روی خود نداریم. جنگ تنها گزینه روی میز است و اگر جمهوری اسلامی مانند چین و روسیه و کره شمالی مسلح تا بن دندان نباشد یقین بدانید که نابودش می‌کنند.

سیدجواد میری

https://www.reuters.com/investigations/iran-had-imperial-ambitions-syria-secret-embassy-papers-show-why-it-failed-2025-05-01/

@seyedjavadmiri

13.05.202520:45

سکوت رهگشاست.

سیدجواد میری

@seyedjavadmiri

13.05.202510:08

"حکمت اسکندر" در دیوان خطائی

در ادبیات ایرانی "اسکندر" دارای دو چهره کاملاً متضاد است و این تصویر متضاد محدود به اسکندر نیست بل شامل تمامی شخصیت‌های بزرگ تاریخی است که تلاش کرده‌اند "حکمت و حکومت" را با هم جمع کنند. در تاریخ جهان شما می‌توانید در کنار اسکندر مقدونی به مارکوس اورلیوس، آشوکا در هند، آلفونسو خر مند، فردریک بزرگ پادشاه پروسیا، اکبر شاه امپراطور گورکانی و بسیاری از شاهان حکیم در ایران باستان و چین رجوع کنید که تلاش کرده‌اند جامع حکمت و حکومت باشند اما اینکه قضاوت تاریخ درباره آنها چیست محل مناقشه است. به عنوان مثال، چنگیز به عنوان یک جنگجوی خونریز در ذهن و زبان بسیاری از ملل قلمداد می‌گردد اما یافته‌های تاریخی اشارت به این دارد که او "حکیمی شمنی" بوده است که سودای ایجاد "حکومت معنوی" بر جهان را داشته است. به عبارت دیگر، تصویری که از "اسکندر" در ادبیات ایرانی پیش و پس از اسلام وجود دارد کاملاً متضاد است. در روایت‌های پهلوی، اسکندر با صفت "گجستک" به تصویر کشیده شده است و این کلمه به معنای "ملعون" و "اهریمن" می‌باشد. اما در روایت‌های فارسی، ما با تصویر دیگری از اسکندر روبرو هستیم که در کنار خضر نبی به عنوان "اهل سلوک" و حکیم معرفی می‌شود. به عنوان مثال، تصویری که نظامی گنجوی از "اسکندر" برای ما ترسیم می‌کند چهره یک "منجی جهانی" است که با تدبیر "فیلقوس" که شاهی نامور بود و روم و روس پذیرای فرمان او بودند سرانجام به قدرت می‌رسد و در نتیجه فرمانروایی اسکندر جهان روی شادی و سعادت می‌بیند. اما اسکندر مقدونی بیرون از روایات ایرانی واقعاً که بود؟ اگر ما بخواهیم به این پرسش پاسخ دهیم که چرا شاه اسماعیل صفوی در "دیوان خطائی" به "حکمت اسکندر" اشاره کرده است و آیا این اشاره مبنایی هم در تاریخ فکر و فلسفه دارد؟

سیدجواد میری

(بخش اول)
#سنت_خطائی
#شاه_اسماعیل
#دارالارشاد_اردبیل

@seyedjavadmiri

11.05.202507:16

نقد و بررسی کتاب "ایرانیان و رویای قرآن پارسی" نوشته دکتر محمود فتوحی

در این نشست من تلاش نمودم روایت فتوحی را در نسبت با سه کلان‌روایت باستانگرایانه، اسلامگرایانه و تجددگرایانه مورد بحث و گفتگو قرار بدهم.

سیدجواد میری

۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۴

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

@seyedjavadmiri

Медиа контентке кире албай жатабыз

09.05.202506:51

@seyedjavadmiri

18.05.202506:12

13.05.202511:01

"حکمت اسکندر" در دیوان خطائی

اسکندر تاریخی که از مقدونیه برخاست که بود؟ اسکندر سوم از مقدونیه که مشهور به اسکندر کبیر است در جولای ۳۶۵ قبل از میلاد مسیح در "پللا" (Pella) متولد شد و در سال ۳۲۳ پیش از میلاد مسیح در سن ۳۲ سالگی در بابل درگذشت. پدر او فیلیپ دوم هنگامیکه اسکندر ۱۳ ساله بود تلاش کرد برای او آموزگاری حکیم برگزیند و از بین فیلسوفانی همچون اسپئوسیپوس (Speusippus) و ایسوکراتس (Isocrates) و ارسطو سرانجام قرعه به نام ارسطو فیلسوف بزرگ زدند. جالب است بدانید ایسوکراتس از کسانی بود که مصرانه خواستار برقراری اتحاد میان تمامی یونانیان علیه ایرانیان بود و در راستا به شدت از اتحادیه کورنت حمایت می‌کرد. اما سرنوشت اینگونه برای اسکندر رقم خورد که بزرگترین فیلسوف یونان یعنی ارسطو آموزگار او گردد. دروسی که اسکندر در نزد ارسطو آموخت شامل طب و فلسفه و اخلاق و دین و منطق و هنر بود. علاوه بر این دروس تحت تاثیر ارسطو، اسکندر آثار هومر و مشخصاً "ایلیاد" (اشعاری که منتسب به هومر است) را مطالعه کرد و آنها را از بر هم نمود. (Lane Fox, 1980)* به عبارت دیگر، اسکندر تاریخی آنچنان که از منابع موجود به جای مانده می‌توان استنباط کرد فردی بوده است که با علوم زمانه خود آشنا بوده است و از محضر یکی از بزرگترین حکمای عصر خویش نیز بهره برده است. یکی از منابع مهمی که درباره اسکندر وجود دارد آثار فیلسوف و مورخ یونانی به نام اونیسکرتیس (Onesicritus) است. او که بود و درباره اسکندر مقدونی چه گفته است؟‌ اونیسکرتیس در سال ۳۶۰ قبل از میلاد مسیح در استیپالیا (Astypalaia) به دنیا آمد و در ۲۹۰ پیش از میلاد دارفانی را وداع گفت. اونیسکرتیس از فیلسوفان مکتب کلبیون (Cynicism) بود که بزرگانی همچون "دیوژن حکیم" را به جهان هدیه کرده بود. اونیسکرتیس از مریدان و شاگردان دیوژن حکیم بود و ما می‌دانیم که این مکتب تاثیرات بنیادینی بر نحله‌های عرفانی و تصوف در جهان اسلام داشته است.

سیدجواد میری

(بخش دوم)
#سنت_خطائی
#شاه_اسماعیل
#دارالارشاد_اردبیل

* Lane Fox, Robin. The search for Alexander. Boston: Little Brown, 1980.

@seyedjavadmiri

08.05.202521:11

مفاهیم دینی هنگامیکه از بسترهای کلامی و دعواهای عقیدتی جدا می‌شوند و در ساحت وجودی با آنها مواجهه پیدا می‌کنیم به عظمت و سترگی و عمق آنها بیشتر می‌توان پی برد. به عنوان مثال، انسان وقتی با "فقدان" و "مرگ" روبرو می‌شود و مفهومی همچون "قضای الهی" را متذکر می‌شود آنگاه عمق وجودی مفاهیم دینی را در‌می‌یابد.

سیدجواد میری

@seyedjavadmiri

09.05.202515:57

امروز در خدمت دکتر سیدبیوک محمدی و دکتر بیژن عبدالکریمی در مصلی تهران نمایشگاه بین‌المللی کتاب

@seyedjavadmiri

08.05.202515:00

پوشه شنیداری 🔺🔺🔺

🔹انجمن جامعه شناسی ایران

🔹موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران

🔹عنوان نشست🔻
چالشهای علوم اجتماعی ایران :
مسایل اجتماع علمی

🔹با حضور 🔻

#سید_جواد_میری
( استاد جامعه شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی )

#مهرداد_عربستانی
(دانشیار انسان شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران )

#سید_محمود_نجاتی_حسینی
(پژوهشگر میهمان در موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران)

🔹زمان 🔻
۴ شنبه ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۴
ساعت ۱۳۳۰ تا ۱۵۰۰

🔹مکان:
دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
سالن اجتماعات انجمن هاي علمی

https://isa.org.ir
https://isr.ut.ac.ir
#انجمن_جامعه_شناسی_ایران
#موسسه_مطالعات_و_تحقیقات_اجتماعی
#دانشگاه_تهران
#دانشکده_علوم_اجتماعی
@iran_sociology
#انجمن_جامعه_شناسی_ایران

12.05.202512:05

"هو" و جایگاه آن در دیوان خطائی

هنگامیکه شاه اسماعیل می‌گوید "هو دئیره‌م گرچک‌لرین دمینه" این بیت صرفاً یک توصیف استعاری نیست بل اشارتی به "حلقه ذکر دراویش" است که در آن حلقه مریدان ذکر "یاهو" می‌گویند. در کتاب "صوفیان نخستین در ادبیات ترک" محمد فواد کوپریلی در بخش پنجم به دیوان حکمت خواجه احمد یسوی اشاره می‌کند و در آنجا به مضامین و مفاهیمی که خواجه احمد یسوی به آن پرداخته بود و اینکه این دیوان چگونه بر شاکله حکمت و عرفان و تصوف در زبان ترکی تاثیر گذاشته است اشارات دقیقی می‌کند. (کوپریلی، ۱۳۸۵. ۱۶۵-۱۷۰)* خواجه احمد بسوی از شاعر-صوفیانی است که در اشعار خود به زیبایی به "حلقه ذکر هو" اشاره کرده است. او در شعری با عنوان "هو حلقه‌سی" اینگونه می‌گوید:

هُو حلقه سی قورولدی
ای درویشلر گلینگ‌لر
حق سفره‌سی یاییلدی
آندین اولوش آلینگ‌لر
هُو ارّه‌سین آلیـــبان
نفس باشیغه سالیـــبان
تونی گونــی طالب‌لر
جان نی قربان قیلینگ‌لر
حلقه ایچره هُو دینگ‌لر
عشق اوتیــغه یانینگ‌لر
تن جان برلــه طالب‌لر
تکبیر باشلاب آیتینگ‌لر
هُـو دیو زار ایـنگراب
هُو دیماک‌ده معنی بار
دیـداریـندین امیـدوار
رحمتــیدین آلیـنگ‌لر

به عبارت دیگر، خواجه احمد یسوی، می.گوید که حلقه هُو برگزار شد، ای درویشان بیایید، سفره حق گسترده شد، سهم خود را از آن برگیريد، ارّه هُو را گرفته، بر سر نفس فرود آورده، امروز جان طالبان را قربان کنید، درون حلقه، هُو بگویید، و در آتش محبت حق بسوزید، ای طالبان با تن و جان، تکبیر شروع کرده بگویید، هو گویید با زاری، در هُو گفتن معنا هست، از دیدار خداوند امیدوار باشید و از رحمتش برگیرید. همانطور که می‌بینید "حلقه هو" در طریقت‌های صوفیه در تمامی پهنه تمدن اسلامی جاری و ساری بود و پیران طریقت ذکر را نوعی تذکر برای "بیدار شدن" از غفلت وجودی می‌دانستند. به عبارت دیگر، هنگامیکه خطائی می‌گوید "هو می‌گویم" (هو دئیره‌م) این عبارت هم به معنای "حلقه ذکر صوفیان" است و هم اشارتی نظری به این نکته که "هو" بنیادِ بنیادِ وجود ( The Ground of the Ground of Being) است. به سخن دیگر، ما در اینجا با مسئله بنیادین وجود در خوانش خطائی روبرو هستیم. زیرا کلمه "هو" فراتر از یک ضمیر در زبان عربی است. هو نمادی از ذات بی‌نهایت و نامتناهی حق است که از هرگونه توصیف و تعین فراتر است. هنگامیکه خطائی بر "هو" تمرکز می‌کند به نوعی به ما می‌گوید که عارف باید توجه خود را از صفات و تجلیات خداوند به سوی ذات بی‌نهایت او معطوف کند. کلمه "هو" در زبان خطائی یک رمز و راز محسوب می‌شود که در نگاه او از نور دوازده امام به سالکان داده می‌شود تا ما بتوانیم به معرفت عمیق‌تر از هستی دست یابیم. هو دروازه ورود به دنیای عرفان و کشف حقایق پنهان هستی است. اما خطائی این دروازه را به "اهل‌البیت" پیوند می‌زند. در نتیجه باید دوباره تکرار کنم که ما در دیوان خطائی با یک دیوان شعر ساده روبرو نیستیم بل این متن نقطه اتصال جریان‌های بزرگ حکمی و عرفانی و فلسفی و نظری در جهان اسلام و شاید به یک اعتبار سنت‌های باطنی جهان می‌باشد که با تمامی پیچیدگی‌هایش و تنوعات سرچشمه‌های فکریش رنگ و بوی شیعی خود را نیز حفظ کرده است.

سیدجواد میری
(بخش سوم)

#سنت_خطائی
#شاه_اسماعیل
#دارالارشاد_اردبیل

*کوپریلی، محمد فواد. صوفیان نخستین در ادبیات ترک. ترجمه و توضیح توفیق سبحانی. انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۸۵.
@seyedjavadmiri

08.05.202509:02

جایگاه احادیث در "دیوان خطائی"

در غزل شماره ۹ در دیوان خطائی، شاه اسماعیل اینگونه می‌سُراید:

ای رموزِ خط و خالون شرح قرآن یا <<علی>>!
وی رخ فرخنده فالون، ماه تابان، یا <<علی>>!
خاکِ کویوندن مخمر اولدی آدم طینتی،
ای سر کویون نسیمی، روحِ انسان یا <<علی>>!

در این غزل مفاهیم مهمی مطرح شده است که از یک سو با "اسطوره خلقت انسان" مرتبط است و از سوی دیگر به خوانش حِکمی و عرفانی درباره جایگاه "پیشا-خلقتِ علی" در جهانبینی باطنی و در ساحت دیگر مسئله "قرآن صامت" و "قرآن ناطق" که "علی" محور این مقوله در رویکردهای گنوسی بوده است. برای شرح و بسط هر کدام از این مقولات ما نیازمند بازخوانی مباحث دینی، کلامی، عرفانی و حکمی در جهان اسلام و حتی مشابهت‌های موجود بین اسلام و مسیحیت و یهودیت هستیم. به عنوان مثال، عیسی به مثابه "کلمه" -پیش از خلقت- و نقش این انگاره در صورتبندی چارچوب‌هاب تئولوژیک مسیحی و جریان‌های گنوسی در حوزه طریقت‌های باطنی و نسبت‌های آنها با مانویت و حتی جریان‌های بودایی در چین و ژاپن و اروپای شرقی و مسیحیت "پراواسلاونای روسی" (Russian Orthodox Church) نشان می‌دهد که این غزل دارای مفروضاتی است که از روی تصادف در دیوان خطائی پدیدار نگشته است. به عنوان مثال، در تفسیر آیه‌ای که در قرآن مفسران به وجود شخصیتی به نام "آصف بن برخیا" در دربار سلیمان نبی اشاره شده است برخی از اهل تاویل (مانند شیخ حسین جمال الحق) قائل به این بودند که آن شخص "علی" بوده است. اما اینکه چه نسبتی بین علیِ تاریخی و علیِ فراتاریخی وجود دارد این مقوله‌ای است که کمتر در باب آن سخن گفته شده است. مفهوم تفسیر فلسفه تاریخ مبتنی بر "اسماء" و ظهور دوریِ اسماء از مباحثی است که با چارچوب‌های خطی فلسفه‌های معاصر و "منتالیته‌های خطی" (Linear Mentalities) همخوانی ندارد. برای درک نسبت "علیِ تاریخی" و "علیِ فراتاریخی" که شاه اسماعیل در این غزل به آن اشاره می‌کند ما نیازمند "تعلیق" باورهای خطی خود از وجود و بیرون اِستادن از چارچوب‌های مفهوم پروگرس هستیم. البته وقوف کامل دارم که گفتن این سخن عین ابراز کفر به "عقیده روشنگری" است که در نظام سرمایه‌داری مبتنی بر ارزش‌های بورژوازی عالمیت سوبژکتیویستی را شکل داده است و هر گونه انکار این مولفه‌ها منجر به تکفیر
(Excommunication)
خواهد شد. اما در مقام نظر باید در جایی اِستاد و از قدرت تکفیر نهراسید و با تفکیر راهی به سوی فرا-سوی عالمیت سوبژکتیویستی گشود. به عبارت ساده‌تر، آنچه خطائی به آن اشارت دارد تفسیر غیر-خطی (Non-Linear) از هستی است که نه تنها انسان را به سکون دعوت نمی‌کند بل او را دائم متذکر می‌گردد که لیس للانسان الا ما سعی ولی این سعی و تلاش و تدبیر در دایره "تقدیر" مستقر است. اما حال اجازه دهید بازگردیم به ربط این غزل و احادیث. به سخن دیگر، آیا موضوعی که شاه اسماعیل در این غزل به آن اشاره کرده است مبتنی بر حدیث یا مجموعه گفتارهای دینی است؟

سیدجواد میری
(بخش دوم)

#سنت_خطائی
#شاه_اسماعیل
#دارالارشاد_اردبیل

@seyedjavadmiri

Көбүрөөк функцияларды ачуу үчүн кириңиз.