Yozish til ko‘nikmalari ichida eng oxiri shakllanadi (yozish deganda matn yaratishni nazarda tutyapman). Shu fakt uning qolgan til ko‘nikmalariga nisbatan qiyinligining birinchi sababi deyish mumkin. Undan tashqari, matn bu tizimga solingan fikr-mulohazadir. Insonda tizimli fikrlash ko‘nikmasi bo‘lmas ekan, matn yaratish ilojsiz. Bizdagi ilmiy yoki ilmiy-ommabop matnlar borasidagi mavjud inqirozni fikrlash yetarlicha rag‘batlantirilmaydigan ta’lim mazmuni bilan izohlash mumkin. Afsuski, bu kamchilik barcha bosqichdagi ta’limda ko‘zga tashlanadi. Fikrlash eslab qolsihga nisbatan ko‘proq energiya talab qiladigan jarayon. Qandaydir mavzuda agar matn yaratish qiyinlik qilayotgan bo‘lsa, bilingki, bu sizning qobiliyatsiz ekaningizni emas, o‘zingizni o‘sha matnni yaratish uchun yetarlicha tajriba bilan ta’minlash uchun mehnat qilishga dangasalik qilayotganingizni bildiradi. Yozishdan avval hamisha o‘qish keladi. Yozishning poydevori o‘qish. Xuddi gapira olish uchun eshitish zarurligi kabi. Yozishda mahorat erishish uchun harakatni avval ko‘p o‘qishdan boshlash kerak. Ammo shu bilan birga yozishni mashq qilmasdan faqat o‘qishning o‘zi bilan natijaga erishib bo‘lmaydi.
Yozishda qiyinchilikni HAMMA boshidan o‘tkazgan. Faqat mehnat va o‘sha mashaqqatga sabr qilish bilan yozish mahoratiga erishish mumkin.
Yozishdagi eng muhim jihat - tahrirdir. Afsuski, bizda hech bir ta’lim bosqichida bu nazarda tutilmaydi. o‘quvchidan insho 45 minutlik dars davomida yozdirib olinadi, men o‘qigan ta’lim dasturlarining birortasida matn yaratishni o‘rgatish bo‘lmagan, na o‘rta va na oliy ta’limda. Hatto eng mahoratli ijodkorlar ham bitta o‘tirishda boshidan oxirigacha tahrirsiz matn yozMAydi.
Tahrirni matn yaratishning asosiy va muhim qismi ekanligini anglash yozishdagi psixologik to‘siqni yengishga yordam beradi. Aksariyatimizda yozgan gapimiz o‘zimizga yoqmaydi, aynan shu bizni yozishdan to‘xtatadi. Matn - muloqotning yaxlit birligi. Shuni tushunarkanmiz, o‘zimizga yoqmagan gaplarimizni ham yozib matnni oxiriga yetkazib olsak, keyin uning xohlagan joyini tahrir qilish imkoniyatiga ega bo‘lamiz. Yozilmagan narsani esa tahrir qilib bo‘lmaydi.
@psixolingvist
