Мир сегодня с "Юрий Подоляка"

Труха⚡️Україна

Карап чыгуу

Николаевский Ванёк

Карап чыгуу

Мир сегодня с "Юрий Подоляка"

Карап чыгуу

Труха⚡️Україна

Карап чыгуу

Николаевский Ванёк

Карап чыгуу

Mirkonomika

Bu yerda yozilgan fikrlar shaxsiy bo’lib, hech qaysi tashkilot fikri yoki qarashlarini ifoda etmaydi.

TGlist рейтинг

ТипАчык

Текшерүү

Текшерилбеген

Ишенимдүүлүк

Ишенимсиз

ОрдуУзбекістан

ТилиБашка

Канал түзүлгөн датаJun 05, 2019

TGlistке кошулган дата

Dec 03, 2024

Мен каналдын ээсимин

Өзгөрүүлөр тарыхы

Telegram каналы Mirkonomika статистикасы

Толугураак

Катталгандар

5 052

24 саат

430.9%Жума

1553.2%Ай

69015.8%

Цитация индекси

50

Эскерүүлөр1Каналдарда бөлүштү0Каналдарда эскерүүлөр1

1 посттун орточо көрүүлөрү

1 532

12 саат1 3580%24 саат1 5320%48 саат3 5350%

Катышуу (ER)

0.91%

Кайра посттошту14Комментарийлер0Реакциялар21

Көрүүлөр боюнча катышуу (ERR)

30.43%

24 саат

1.12%Жума

1.39%Ай0%

1 жарнама посттун орточо көрүүлөрү

1 234

1 саат49540.11%1 – 4 саат23819.29%4 - 24 саат37029.98%

Толугураак

Биздин ботту каналыңызга кошуп, анын аудиториясынын жынысын билүү.

Акыркы 24 саатта бардык посттор

3

Динамика

"Mirkonomika" тобундагы акыркы жазуулар

Бардык посттор

21.04.202518:50

Tramp Federal rezerv (Markaziy bank) raisiga “hujum” qilishda davom etmoqda.

Tramp ijtimoiy tarmoqlarda “Energiya xarajatlari ancha pasaygan, oziq-ovqat narxlari sezilarli darajada arzonlashgan, va boshqa ko‘plab “narsalar”ning narxlari pasayish tendensiyasida, natijada deyarli inflyatsiya kuzatilayotgani yo‘q. Agar janob "Juda kech" foiz stavkalarini HOZIR pasaytirmasa, iqtisodiyot sekinlashishi mumkin. Pauell doim vaziyatga “juda kech reaksiya qiladi", degan fikrni bildirib Markaziy bank raisini “loser” deb atagan.

Trampning Markaziy bankka foiz stavkalarini pasaytirishi borasidagi bosimlari, bojlar natijasida bozorlarda yuzaga kelgan pasayishning o‘rnini yopib ketadi degan maqsadda qilinayotgan bo‘lishi mumkin. Lekin bozorlar Trampning Markaziy bankka bosimiga javoban aksincha pasaymoqda. Xususan, dushanba tongida Dow jones 2,8 foizga hamda S&P 500 2,9 foizga pasaygan.

21.04.202511:57

Birinchi chorakda iqtisodiy o‘sish tezlashgan

Birinchi chorakda iqtisodiy o‘sish 6,8 foizni tashkil etib, 2024 yilning birinchi choragiga nisbatan 0,4 foiz bandga tezlashgan. Bunda, oldingi yilga nisbatan o‘sish tezlashgan tarmoqlar qurilish ( o‘sish 6,8 foizdan, 10,8 foizgacha tezlashgan), chakana savdo (9,3 foizdan 9,5 foizgacha), transport hamda qishloq xo‘jaligi bo‘lsa, bozor xizmatlarida o‘sish 14,2 foizdan 12,6 foizgacha sekinlashgan. Sanoatda esa o‘sish 2024 yilning birinchi choragidagi kabi 6,5 foiz shakllangan.

Shuningdek, tashqi savdo aylanmasining o‘sish sur’ati 2024 yilning birinchi choragidagi 7 foizdan 8,6 foizgacha tezlashgan. Bu holat eksportda o‘sishning 12,3 foizdan 24,4 foizgacha (asosan oltin eksporti hisobiga) tezlashganligi qatorida importning 2,3 foizga qisqarganligi bilan izohlanadi (2024 yilning birinchi choragida 3,6 foizga o‘sgan edi).

21.04.202506:43

Yevropa "moliyaviy boshpanaga" aylanmoqdami?

AQShda qimmatli qog‘ozlarining daromadliligi oshayotganligiga qaramasdan dollar kuchsizlanishda davom etmoqda (odatda teskarisi yuz berar edi). Yevropada esa teskari holat, Germaniya qimmatli qog‘ozlari daromadliligi pasayayotgan bo‘lishiga qaramasdan yevro dollarga nisbatan mustahkamlanishda davom etmoqda.

Xususan, aprel oyida yevro dollarga nisbatan taxminan 5 foizga mustahkamlandi. Shuningdek AQShning ikki yillik qimmatli qog‘ozlari daromadliligi Germaniyanikidan taxminan 2 foiz bandga yuqori shakllanmoqda (mart oyi boshida bu farq taxminan 1,7 foiz band edi). Ya’ni AQShdagi nisbatan yuqori foiz stavkalari ham AQShga kapital oqimini oshirish uchun yetarli bo‘lmayapti.

Ya’ni investorlar AQShdagi hozirgi noaniqliklar fonida Yevropa mamlakatlarini (Xususan Germaniyani) "moliyaviy boshpana" sifatida ko‘rishni boshlayotgandek.

18.04.202516:49

So’nggi kunlarda Aktual memlar:

Chorshanba kuni Federal rezerv raisi foiz stavkalarini o‘zgartirishdan oldin iqtisodiyotning yo‘nalishi bo‘yicha qo‘shimcha ma’lumotlarni kutilishi haqida xabar berdi.

Payshanba kuni Tramp Jerom Pauellning harakatlaridan mamnun emasligi hamda xohlasa uni ishdan bo‘shatishi mumkinligini aytdi.

Xususan, Tramp: “Men uning harakatlaridan mamnun emasman. Agar men uni lavozimidan bo‘shatmoqchi bo‘lsam, u juda tez ketadi, ishonavering. Federal rezerv stavkalarni pasaytirishi orqali amerikaliklar oldidagi burchini ado etishi kerak”

18.04.202511:29

Yirik iqtisodiyotlar import to’siqlarini tinimsiz oshirayotgan sharoitda tashqi savdomizni erkinlashtirishga harakat qilayotganimiz judayam yaxshi qadam. Ochig’i global tendensiyalar fonida buning teskarisini kutayotgandim.

18.04.202507:27

The Economist nashrining muqovasi:

“Amerika aktivlari o‘n yilliklar davomida global moliya tizimining tayanchiga aylangan. Dollar xalqaro savdoda ustunlik qiladi; G‘aznachilik obligatsiyalari ishonchli aktivlar sifatida ko‘riladi; Federal zaxira tizimi, Moliya vazirligi va sudlar esa investorlarni, ayniqsa xorijliklarni, o‘z mablag‘lari Amerikada nafaqat yaxshi qarshi olinishi, balki xavfsizligi kafolatlanganiga ishontirib kelgan.

Hozir esa garchi G‘aznachilik obligatsiyalari daromadliligi oshayotgan bo‘lsa ham dollar qadrsizlanmoqda. Bu esa investorlar Amerikaga bo‘lgan ishonchlari o‘rinlimi yoki yo‘qligidan shubhalana boshlaganidan darak.

Bunday vaziyat odatda AQshdek moliyaviy boshpana mamlakatdan ko‘ra rivojlanayotgan bozorlar uchun xos.”

17.04.202513:02

2024 yilda o‘sish qaysi omil hisobiga shakllangan?

2024 yilda YAIM real ko‘rsatkichlarda 6,5 foizga o‘sib, o‘sish sur’ati 2023 yildagi 6,3 foizga nisbatan 0,2 foiz bandga tezlashgan.

2024 yilda real ko‘rsatkichlarda investitsiyalar 27,6 foizga o‘sgan bo‘lsa, shaxsiy iste’mol xarajatlari 7,5 foizga, davlat xarajatlari (faqat iste’mol) 1,1 foizga o‘sgan.

Shuningdek, import real ko‘rsatkichlarda 1,5 foizga, eksport esa 5,9 foizga qisqargan. Nominal ko‘rsatkichlarda import 39 mlrd dollarni tashkil etib, 0,8 foizga o‘sgan bo‘lsa, eksport 27 mlrd dollarni tashkil etib, 8,4 foizga o‘sgan edi.

Importning qisqarishi 2023 yildagi asosan bir martalik tovarlar hisobiga yuzaga kelgan yuqori baza bilan izohlansa. Eksportning qisqarishi oltin eksportining 2023 yildagi 8,2 mlrd dollardan 7,5 mlrd dollargacha qisqarganligi hamda ba’zi savdo hamkorlarimizga (Xitoy, Turkiya, Qirg‘iziston, Tojikiston, Eron, BAA) eksportning qisqarayotganligi bilan izohlanadi.

Investitsiyalarning yuqori sur’atlarda o‘sishi 2023 yilda ham iqtisodiy o‘sishni ta’minlashda asosiy rol o‘ynagan. Xususan, 2023 yilda investitsiyalarning real o‘sishi 23,4 foizni tashkil etgan. So‘ngi 5 yilda 2020 hamda 2022 yillarda kapital qo‘yilmalar real ko‘rsatkichlarda pasaygan. Xususan, 2020 yilda pandemiya natijasida kapital qo‘yilmalar 5 foizga, 2022 yilda mintaqaviy noaniqliklar natijasida 0,3 foizga qisqargan.

Investitsiyalarning YAIM o‘sishiga ta’siri 10,2 foiz bandni tashkil etsa, xususiy iste’molning ta’siri 5 foiz bandni, davlat xarajatlariniki esa 0,16 foiz bandni tashkil etgan.

@Mirkonomika

Кайра бөлүшүлгөн:

bakiroo

16.04.202514:08

Инфляция кузатувларида ОАВ иштирок этмоқда

Миллий статистика қўмитасининг март ойидаги инфляция даражасини ҳисоблаш бўйича бозорлар, супермаркетлар ва бошқа катта-кичик савдо тармоқларида нарх кузатувларида бир неча ОАВлар иштирок этган.

11 апрель куни “Эски жўва” деҳқон бозори ҳамда Шайхонтоҳур туманидаги савдо ва хизмат кўрсатиш объектларидаги кузатувларда Кун мухбирлари қатнашган.

18 март куни Миробод бозоридаги ўрганишларда эса Газета вакиллари статистика ходимлари ўтказган жараёнларни кузатган.

Инфляция кузатувларида ОАВлар иштироки нафақат жараённи ёритиш учун, шаффофлик ва ишончни таъминлашда ҳам муҳим аҳамиятга эга. Балки шу тажриба баҳона инфляцияни ойда 10 кун эмас, ҳар ҳафталик кесимда кузатишга ўтилар.

16.04.202512:59

Urush davrida Qirg‘izistonda iqtisodiy o‘sish tarixiy yuqori ko‘rsatkichlarga yetgan

2024 yilda Qirg‘iziston iqtisodiyoti 9 foizga o‘sib, ketma-ket 3 yildan buyon 9 foizlik iqtisodiy o‘sishga erishib kelmoqda. Taqqoslash uchun, pandemiyadan keyingi tiklanish yili hisoblangan 2021 yilda iqtisodiy o‘sish 5,5 foizni tashkil etgan. Pandemiyadan oldingi 5 yilda esa o‘rtacha iqtisodiy o‘sish 4,3 foizni tashkil etgan. Xo‘sh, 2022 yildan keyingi davrda qo‘shnimizning iqtisodiyoti qanday qilib 9 foizlik judayam yuqori iqtisodiy o‘sishga erishmoqda?

Bu holat birinchi navbatda, Rossiyaga kiritilgan sanksiyalar natijasida reeksportning yuqori o‘sganligi bilan izohlanadi ( Rossiya va Qirg'iziston bitta bojxona ittifoqiga a'zo). Xususan, 2022 yilda MDHga a’zo bo‘lmagan davlatlardan import 2,4 barobarga oshgan bo‘lsa, MDH mamlakatlariga eksport 71,5 foizga o‘sgan. Boshqa davlatlardan importning o‘sishi (51,7 foiz) 2023 yilda ham davom etgan bo‘lsa-da, MDH mamlakatlariga eksport 2023 yilda 3,7 foizga qisqargan. 2024 yilda esa boshqa davlatlardan import 8,1 foizga qisqargani holatida, MDH mamlakatlariga eksport 12,7 foizga o‘sgan (o‘sish ko‘rsatkichlari somda hisoblangan dollardagi o‘sish farq qilishi mumkin).

Ikkinchidan, mobilizatsiya xavotirlarining ortishi natijasida rossiyaliklar boshqa davlatlar qatori Qirg‘izistonga ham kelishgan. Xususan, 2023 yilda Qirg‘izistonga tashrif buyurgan rossiyaliklar soni 2 barobarga oshgan. Rossiyaliklarning ko‘proq tashrif buyurishi hamda qanchadir muddat davomida mamlakatda qolishi (ba’zilari Qirg‘izistonda haligacha faoliyatini olib borayotgan bo‘lishi mumkin) o‘z navbatida yalpi talabni oshiradi. Bu esa iqtisodiy o‘sishning tezlashishiga sabab bo‘ladi.

Bundan tashqari, Qirg‘izistonga pul o‘tkazmalarida Rossiya asosiy mamlakat hisoblanadi. Masalan 2024 yilda mamlakatga jami pul o‘tkazmalarining 93,1 foizi Rossiyadan kelgan. Lekin pul o‘tkazmalari iqtisodiy o‘sishining tezlashishida katta rol o‘ynagan deb aytish qiyin. Chunki Rossiyadan pul o‘tkazmalari 2022 yilda 9,2 foiz o‘sgan, 2023 yilda 13,8 foizga qisqargan hamda 2024 yilda 10 foizga o‘sganligini kuzatish mumkin. Ya’ni Rossiyadan pul o‘tkazmalari oldingi davrdagi o‘rtacha ko‘rsatkichlardan katta farq qilmagan. Boshqa davlatlardan pul o‘tkazmalari yuqori sur’atlarda o‘sayotgan bo‘lsa-da bu davlatlarning vazni pastligi hisobiga pul o‘tkazmalari o‘sishining iqtisodiy o‘sishga ta’siri cheklangan.

Yana bir omil 2022-2023 yillardagi o‘sishda o‘zining ta’sirini o‘tkazgan bo‘lishi mumkin. Qirg‘iziston iqtisodiyoti 2020 yilda 7,1 foizga qisqargan edi. Lekin 2021 yilda tiklanish (5,5 foiz) pandemiya davridagi pasayish bilan taqqoslaganda nisbatan past shakllangan. Ya’ni pasayish davrida yig‘ilib qolgan talab 2021 yildan keyingi yillarda ham yalpi talabning yuqori shakllanishiga ta’sir o‘tkazgan bo‘lishi mumkin.

Qo‘shnimizda mustaqillikdan buyon hech qachon iqtisodiy o‘sish ketma-ket uch yil davomida hozirgi kabi yuqori bo‘lmagan. Masalan 2022 yildan oldingi davrdagi eng yuqori o‘sish 2013 yilga to‘g‘ri keladi (11 foiz) lekin undan keyingi yillarda o‘sish o‘rtacha 4 foiz atrofida shakllangan. Rossiya-Ukraina urushi esa Qirg‘izistonga kutilmaganda yuqori o‘sishga erishish imkoniyatini taqdim etdi.

@Mirkonomika

15.04.202507:00

Xitoyda yalpi talab bilan muammolar davom etmoqda. Savdo urushi esa bu jarayonni yanada tezlashtirishi mumkin.

Mart oyida Xitoyda eksportning o‘sishi tezlashib, import qisqarishda davom etgan. Xususan, oy davomida 314 mlrd dollarlik eksport amalga oshirilgan bo‘lib, o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 12,4 foizga o‘sgan. Import hajmi esa 211,3 mlrd dollarni tashkil etib, 4,3 foizga qisqargan.

Joriy yilning ilk ikki oyida ham xuddi shunday tendensiya davom etayotgandi. Lekin eksport o‘sishi nisbatan past shakllanayotgan edi. Xususan, eksport yanvar-fevral oylarida 540 mlrd dollarni tashkil etib, 2,3 foizga o‘sgan bo‘lsa, import 369 mlrd dollarni tashkil etib, 8,4 foizga qisqargan edi. Bunda, importning qisqarishi asosan Yevropa ittifoqi (-5,6 foiz), Lotin Amerikasi (-15,4 foiz), Afrika qit’asidagi (-10,7 foiz) mamlakatlar bilan yuz bergan bo‘lsa, hozir savdo urushi davom etayotgan AQShdan import 2,7 foizga o‘sgan.

Albatta, mart oyida AQSh-Xitoy o‘rtasidagi tariflar uqadar yuqori emasdi. Apreldan esa tariflar sezilarli oshadi. Bu o‘z navbatida mart oyida yuqori o‘sgan eksportga ta’sir qilmasdan qolmaydi. Lekin bundan ham xavotirlisi o‘zi shundoq ham qisqarayotgan import yanada tezroq qisqarish ehtimoli yo‘q emas. Ya’ni birinchi 3 oylik ma’lumotlardan ko‘rish mumkinki, Xitoyda o‘zi shundoq ham yalpi talab bilan muammolar mavjud edi. Savdo urushining keskinlashishi esa yalpi talab qisqarishini yanada tezlashtirishi turgan gap. Bu jarayon tabiiyki mamlakatimizga ham ta’sir qilmasdan qolmaydi.

2024 yilda Xitoyga jami eksportimiz 2,1 mlrd dollarni tashkil etib, oldingi yilga nisbatan 16 foizga qisqargan. 2023 yilda esa eksportimiz 2,5 mlrd dollarni tashkil etib, 2022 yilga nisbatan 5,6 foizga qisqargan edi. Ta’kidlash kerakki, Xitoyga eksportning qisqarishi joriy yilda ham davom etmoqda. Xususan, joriy yilning yanvar-fevral oylarida Xitoyga eksportimiz 304 mln dollarni tashkil etib, 2024 yilning mos davriga nisbatan 13,1 foizga qisqargan.

2024 yilda Xitoyga asosiy eksport tovarlarimiz mis (bojxona kodi 7403) - 749 mln dollar (umumiy eksportdagi ulushi 40,5 foiz), ip-kalava (5205) - 514,7 mln dollar (ulushi 27,8 foiz), sabzavotlar (0713) – 126,3 mln dollar (ulushi 6,8 foiz), Sabzavot sharbatlari va ekstraktlari (1302) – 54,9 mln dollar (ulushi 3 foiz) kabi mahsulotlar bo‘lgan.

Comtrade

bazasida gaz eksporti qaysi mamlakatga amalga oshirilayotganligi ko‘rsatilmagan, shu sababli 2024 yildagi 628 mln dollarlik gaz eksporti Xitoyga eksport sifatida emas, balki ko‘rsatilmagan davlatlarga eksport sifatida ko‘rinadi.

Xitoyda o‘zi shundoq ham pasayayotgan talab savdo urushi natijasida tezlashi ehtimoli yuqori. Bu esa Xitoyga eksportimiz qisqarishini yanada tezlashtirishi, import esa Xitoydagi ortiqcha taklif hisobiga tezroq o'sishini kutish mumkin. Bu o‘z navbatida eksporti Xitoyga bog‘liq sektorlarda (gaz yoki misdan boshqa) eksport bilan turli qiyinchiliklarni keltirib chiqarsa, Xitoy tovarlariga raqobatbardosh sektorlarda kutilmagan qo‘shimcha raqobatning paydo bo‘lishiga olib keladi.

@Mirkonomika

11.04.202507:56

Qozog‘iston Markaziy banki Asosiy stavkani yillik 16,5 foiz darajada o‘zgarishsiz qoldirish bo‘yicha qaror qabul qildi.

Markaziy bank press-relizida mart oyida yillik inflyatsiya 10 foizga yetganligi hamda inflyatsiyani oshiruvchi asosiy omil xizmatlar inflyatsiyasi bo‘layotganligi (nazorat qilinadigan narxlarning erkinlashtirilishi hisobiga), shuningdek Jahon bozorida oziq-ovqat narxlarining o‘sishi fonida oziq-ovqat inflyatsiyasining mart oyida o‘suvchi trendni namoyon qilganligi qayd etilgan.

Bundan tashqari, mart oyida oylik inflyatsiya fevraldagi 1,5 foizdan 1,3 foizgacha sekinlashganligi (noziq-ovqat inflyatsiyasi hisobiga) hamda qisqa muddatli inflyatsion kutilmalarning biroz pasayganligiga qaramasdan uzoq muddatli kutilmalar yuqori saqlanib qolayotganligi ko‘rsatilgan.

Shuningdek, Markaziy bank navbatdagi yig‘ilishda muhokama qilinayotgan soliq islohotlarining ta’siri hamda AQSh tarif siyosatining oqibatlari baholanishini alohida ta’kidlab o‘tgan.

10.04.202518:18

Fevral oyida Qozog‘istonda real valyuta kursi mustahkamlangan bo‘lsa, O‘zbekiston hamda Qirg‘izistonda qadrsizlangan

Fevral oyida Rossiya-AQSh munosabatlaridagi keskin burilish Markaziy Osiyo mamlakatlariga o‘zining ta’siri o‘tkazmasdan qolmadi. Xususan, oy davomida rubl dollarga nisbatan 10,5 foizga mustahkamlanishi ortidan, mintaqamizdagi boshqa davlatlar valyutalari ham birin-ketin mustahkamlanishni yoki barqarorlashni boshlandi.

Jumladan, fevral oyida tenge dollarga nisbatan 3,6 foizga (yanvarda 1 foizga qadrsizlangan) mustahkamlangan bo‘lsa, so‘m va qirg‘iz somi dollarga nisbatan barqaror saqlanib qoldi. Xususan, fevral oyidan oldingi 6 oyida so‘mning o‘rtacha kursi dollarga nisbatan qadrsizlanishi kuzatilayotgan edi.

Lekin mintaqamizdagi davlatlar valyutalari oy davomida rublga nisbatan chuqur qadrsizlangan, masalan, fevral oyida tenge rublga nisbatan 6 foizga, so‘m 9,4 foizga, qirg‘iz somi 10,4 foizga qadrini yo‘qotgan.

Rublning keskin mustahkamlanishi o‘z navbatida mamlakatimiz hamda qo‘shnimiz real valyuta kursining qadrsizlanishiga zamin yaratgan. Xususan, fevral oyida so‘mning real samarali almashinuv kursi 3,4 foizga, qirg‘iz somi indeksi esa 3,3 foizga qadrsizlangan. Ta’kidlash kerakki, qirg‘iz somining indeksi yanvar oyida ham qadrsizlangan bo‘lsa, so‘mning indeksi (real kurs) 6 oydan buyon mustahkamlanib kelayotgan edi.

So‘m va som indekslari qadrsizlangan bo‘lsa-da tengening real kursi fevral oyida 2,3 foizga mustahkamlangan. Tenge indeksining mustahkamlanishi birinchidan, rublga nisbatan qadrsizlanishning nisbatan past shakllanganligi bilan izohlansa, ikkinchidan, boshqa savdo hamkorlar valyutalariga nisbatan yuqori mustahkamlanganligi bilan izohlanadi. Xususan, oy davomida tenge dollarga nisbatan 3,6 foizga, yevroga nisbatan 3,1 foizga, yuanga nisbatan 3,1 foizga, so‘mga nisbatan 3,4 foizga, qirg‘iz somiga nisbatan 3,8 foizga mustahkamlangan.

Ta’kidlash kerakki, Rublning dollarga nisbatan mustahkamlanishi mart oyida ham davom etgan. Mart oyida rublning o‘rtacha kursi dollarga nisbatan 7,2 foizga mustahkamlangan. Rubl kursidagi keskin o‘zgarishlar o‘z navbatida mintaqamizdagi mamlakatlar valyutalari nominal kursi hamda real kursi o‘zgarishini belgilab beruvchi asosiy omillardan biri bo‘lib xizmat qilmoqda.

@Mirkonomika

10.04.202505:59

Qozog‘iston tuxum importiga vaqtincha cheklov kiritdi xo‘sh bu biz uchun nimani anglatadi?

9 apreldan Qozog‘iston mahalliy ishlab chiqaruvchilarni qo‘llab quvvatlash maqsadida tuxum importiga 6 oylik cheklov kiritdi.

Qozog‘iston 2024 yilda 42 mln dollarlik tuxum import qilib, import qiymati 2023 yilga nisbatan 11,8 foizga oshgan. Import hajmi esa 10,7 ming tonnani tashkil etib, 2023 yilga nisbatan 46 foizga kamaygan. Bunda, mamlakatimizdan Qozog‘istonga eksport 3 mln dollarni tashkil etgan. Bu Qozog‘iston umumiy tuxum importining 7,1 foizini tashkil etadi.

Qozog‘istonning asosiy import yo‘nalishlari esa Rossiya (2023 yilda umumiy importning 53 foizi), Turkiya (ulushi 26,4 foiz), Chexiya (ulushi 10 foiz) hisoblanadi.

Mamlakatimiz tuxum eksportida netto eksportyor bo‘lib, 2024 yilda tuxum eksporti 48,2 mln dollarni, import esa 0,6 mln dollarni tashkil etgan. Eksport hajmi 2023 yilga nisbatan 4,3 barobarga oshgan bo‘lsa, import 71 foizga kamaygan.

Qozog‘istonga tuxum eksporti umumiy tuxum eksportimizning 6,4 foizini tashkil etadi. Mamlakatlar kesimida asosiy eksport yo‘nalishlarimiz, Afg‘oniston 17,7 mln dollar (ulushi 36,7 foiz), Rossiya 11,2 mln dollar (ulushi 23,2 foiz) hamda Tojikiston 9,1 mln dollar (ulushi 18,9 foiz) hisoblanadi.

Qozog‘iston tomonidan o‘rnatilgan cheklovlar eksportimizga biroz ta’sir qilsa-da, lekin Qozog‘istonning umumiy tuxum eksportimizdagi ulushi kichikligi hisobiga ta’sir judayam cheklangan bo‘ladi. Masalan, narxlarning mavsumiy pasayish davri nisbatan biroz chuqurroq bo‘lishi mumkin.

O‘zi umuman so‘nggi yilda tuxum narxi sezilarli pasayganligini kuzatish mumkin. Xususan, fevral oyida tuxum narxi 12 foizga, so‘ngi 12 oyda esa 30,4 foizga arzonlangan edi. Bu holat ichki ishlab chiqarishning o‘sayotganligi bilan izohlanishi mumkin, 2024 yilda 8,8 mlrd dona tuxum yetishtirilgan bo‘lib 2023 yilga nisbatan 3,7 foizga o‘sgan.

@Mirkonomika

09.04.202518:49

AQShda nimalar bo'layotgani haqida qisqacha. (#)

09.04.202512:38

Albatta yuqorida faqatgina import bojlari bo‘yicha hisob kitoblarga ko‘ra, AQSh eng proteksionist mamlakatga aylanmoqda. Ammo ba’zi uchinchi dunyo mamlakatlari borki, ularda deyarli har kuni yangi notarif cheklovlar paydo bo‘ladi.

Ba’zi holatlarda esa qaysidir mahsulotga to‘siq borligi bozorda defitsit va narx o‘sishi boshlangandan keyingina yuzaga chiqadi.

Бардык посттор

Жарнамаланган1 күндүз

21.04.202512:38bakiroo

63.5K

Жарнамаланган0 секунда

18.04.202507:30Iqtisodchi Kundaligi

24.6K

Жарнамаланган21 саат

12.04.202507:56bakiroo

63.5K

Толугураак

Рекорддор

21.04.202523:59

5.1KКатталгандар

24.03.202523:59

400Цитация индекси

25.03.202523:59

8.5K1 посттун көрүүлөрү

25.03.202523:59

8.5K1 жарнама посттун көрүүлөрү

22.03.202523:59

4.21%ER

25.03.202523:59

183.35%ERR

Өнүгүү

Толугураак

Катталуучулар

Citation индекси

Бир посттун көрүүсү

Жарнамалык посттун көрүүсү

ERR

Толугураак

Mirkonomika популярдуу жазуулары

Бардык посттор

31.03.202505:51

Yalpi tashqi qarz uchun foiz to‘lovlar 3 mlrd dollardan oshgan

2024 yilda jami yalpi tashqi qarz hajmi 10,8 mlrd dollarga oshib , 64,1 mlrd dollarga yetgan. So‘nggi 5 yilda yalpi tashqi qarz hajmi qariyb 2 barobarga oshgan. Bunda korporativ qarz o‘sishi muhim rol o‘ynagan.

To‘lov balansiga ko‘ra, 2024 yilda tashqi qarz uchun umumiy foiz to‘lovlari 3,3 mlrd dollarga yetgan. Bunda, portfel investitsiyalar uchun foiz to‘lovlar 468 mln dollarni, boshqa qarz instrumentlari uchun to‘lovlar 2,8 mlrd dollarni tashkil etgan. 2019 yil bilan taqqoslaganda portfel investitsiyalar uchun foiz to‘lovlar 10,4 barobarga oshgan bo‘lsa, boshqa qarz instrumentlari uchun qariyb 4 barobarga oshgan. Tashqi qarz bo‘yicha to‘lovlarning o‘sishi ikkita omil bilan izohlanadi.

Birinchidan, tashqi qarz hajmi so‘nggi yillarda yuqori sur’atlarda o‘sayotgan bo‘lsa, ikkinchidan yirik iqtisodiyotlarda yuqori inflyatsiya sabab foiz stavkalari keskin oshirildi. Ya’ni so‘nggi yillarda qarz jalb qilish qimmat bo‘lishi bilan birga, mavjud qarz tarkibidagi o‘zgaruvchan foiz stavkali qarz qismi uchun ham foiz to‘lovlar keskin oshdi. Xususan, davlat qarzining taxminan 40 foizi o‘zgaruvchan foiz stavkasida jalb qilingan (korporativ qarz bo‘yicha ma’lumot mavjud emas).

Ma’lumot uchun, bozor stavkasi (6 oylik SOFR) 2021 yilda (yillik o‘rtacha) 0,5 foizni tashkil etgan bo‘lsa, 2024 yilga kelib 5,3 foizga yetgan. Foiz stavkasidagi bunday yuqori o‘sishi tabiiyki qarzga xizmat ko‘rsatish xarajatlari keskin o‘sishiga olib keladi.

Umuman olganda, joriy yilda foiz stavkalarining pasayishi prognoz qilinayotgan edi, lekin hozirgi global noaniqliklar fonida bu tendensiya orqaga surilishi mumkin. Bu esa o‘z navbatida hozirgi yuqori qarz jalb qilish fonida qarzga xizmat ko‘rsatish xarajatlarining so‘nggi yillardagi kabi yuqori sur’atlarda o‘sishda davom etishiga sabab bo‘lishi mumkin. Masalan, 2024 yilda tashqi qarz uchun foiz to‘lovlar 33 foizga yoki qariyb 805 mln dollarga oshgan. 2023 yilda esa tashqi qarz uchun foiz to‘lovlar qariyb 2 barobarga (yoki 1,1 mlrd dollar) oshgan edi.

@Mirkonomika

03.04.202507:53

AQSh tomonidan mamlakatimizga o‘rnatilgan boj iqtisodiyotimizga qanday ta’sir qiladi?

2024 yilda AQSh bilan tashqi savdo aylanmamiz 882 mln dollarni tashkil etib, 2023 yilga nisbatan 15,2 foizga oshgan. Bunda, AQSh ga eksportimiz 314,7 mln dollar, importimiz esa 564,3 mln dollarni tashkil etgan. AQShga eksportimiz umumiy eksportning 1,2 foiz ulushiga teng.

Bundan tashqari, eksportimizning asosiy qismi xizmatlar eksporti hisoblanadi. Xususan, 2024 yilda tovarlar eksporti 44,4 mln dollarni tashkil etgan. Ya’ni eksportimizning 86 foizi xizmatlar eksporti hisobiga shakllangan. Xizmatlar eksporti esa bojga tortilmaydi. Boshqacha aytganda, AQShga eksportimizning 86 foizi kecha e’lon qilingan tariflardan tashqarida. Qolgan 14 foiz eksportimiz esa qo‘shimcha tariflarga tortiladi.

Tovarlar eksportining asosiy qismi ochiqlanmagan tovarlar (bojxona kodi 9999)- 7.9 mln dollar, qimmatbaho metall (7112)- 6,6 mln dollar, alyuminiy 6,6 mln dollar kabi tovarlarga to‘g‘ri keladi.

Umuman olganda, tariflarning mamlakatimizga to‘g‘ridan-to‘g‘ri ta’siri judayam kichik. Chunki birinchidan AQSh eksportimizda yirik savdo hamkorimiz hisoblanmaydi. Ikkinchidan joriy qilingan bojlar eksport tovarlarimizning asosiy qismiga ta’sir qilmaydi.

Lekin tariflarning deyarli barcha davlatlarga o‘rnatilganligi yaqin kelajakda o‘zining salbiy ta’sirlari ko‘rsatmasdan qolmaydi (bu haqida Xitoy misolida oldin ham yozgandim). Ya’ni AQSh tomonidan o‘rnatilgan tariflar butun dunyoda shu jumladan asosiy hamkorlarimizda ham o‘sishning sekinlashishiga olib keladi. O‘sishning sekinlashishi esa tabiiyki tovarlarimizga bo‘lgan talabni pasaytiradi. Xususan, o‘zi shundoq ham eksportimiz pasayishi davom etayotgan Xitoy, Turkiya, Qirg‘iziston, Tojikiston kabi hamkorimizga eksportimiz pasayishi yana tezlashishi yoki o‘sish boshlanishi orqaga surilishi mumkin.

Ammo noaniqliklar sharoitida asosiy eksport tovarimiz bo‘lgan oltinning narxi yangi tarixiy maksimumlarga yetishi kutilmoqda. Ya’ni boshqa tovarlar eksportidagi pasayish oltin eksporti bilan kompensatsiya qilishi mumkin. Bundan tashqari, AQSh katta iqtisodiyot bo‘lganligi sababli, AQSh tomonidan o‘rnatilgan boj global bozorda tovarlar narxini pasaytiradi. Bu esa o‘z navbatida importimizning arzonroq kirib kelishiga olib kelishi mumkin. Bir jihatdan bu monetar siyosat uchun yaxshi shart-sharoitlar yaratsa, ya’ni inflyatsiyani jilovlash yo‘nalishida. Boshqa tomondan ichki ishlab chiqaruvchilarga kutilmagan raqobatni paydo qilishi mumkin.

@Mirkonomika

30.03.202514:56

To‘lov balansi 2024

2024 yilda joriy operatsiyalar hisobining defitsiti 5,7 mlrd dollarni tashkil etib, 2023 yilgi (YAIMga nisbatan tarixiy maksimum) ko‘rsatkichga nisbatan 2 mlrd dollarga qisqargan (YAIMga nisbatan ulushi 2,6 foiz bandga). Joriy operatsiyalar hisobi defitsitining qisqarishi birlamchi hamda ikkilamchi daromadlarning yuqori sur’atlarda o‘sishi fonida tashqi savdo balansining biroz qisqarganligi bilan izohlanadi.

Tashqi savdo defitsitining qisqarishi asosan (avtobus, samolyot kabi) bir martalik tovarlar importi natijasida 2023 yildagi yuqori baza bilan, pul o‘tkazmalarining o‘sishi esa an’anaviy bozorlar ishchi kuchiga talab va ularda oylik maoshlarning ortishi hamda yangi bozorlarga migrantlarning ko‘payishi bilan izohlanadi.

Joriy operatsiyalar hisobi defitsitining qisqarishi fonida moliyaviy hisob defitsiti (mamlakatimizga sof pul oqimi) deyarli o‘zgarmagan. 2024 yilda moliyaviy hisob defitsiti 6,8 mlrd dollarni tashkil etib, 2023 yilga nisbatan 122 mln dollarga oshgan (ya'ni moliyaviy oqim oshgan). Bunda, moliyaviy oqimlarning umumiy hajmida katta o‘zgarish kuzatilmagan bo‘lsa-da uning tarkibida keskin o‘zgarishlar kuzatilgan.

2024 yilda moliyaviy hisobning asosiy komponenti portfel investitsiyalar (yevrobondlar) bo‘lgan bo‘lsa, 2023 yilda asosiy moliyaviy oqimlar boshqa investitsiyalar (qarz instrumentlari) hisobiga shakllangan edi. Xususan, 2024 yilda 3,1 mlrd dollar portfel investitsiyalar jalb qilingan bo‘lib, 2023 yilga nisbatan 3 barobarga oshgan. Shuningdek, 2023 yilda qisqargan to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalar esa 30 foizga oshib 2,8 mlrd dollarga yetgan. Boshqa investitsiyalarning sof oqimi esa 2,7 mlrd dollarga qisqarib 883 mln dollarni tashkil etgan.

Moliyaviy oqimlarning joriy operatsiyalar hisobi defitsitiga nisbatan yuqori shakllanganligiga qaramasdan xatoliklar hisobiga to‘lov balansini moliyalashtirish uchun zaxira aktivlar 734 mln dollarga qisqargan. Bunda, to‘lov balansi tranzaksiyalarni hisobga olganligi sababli, oltin narxi o‘zgarishi natijasida zaxiralarning o‘sishi to‘lov balansida qayd etilmaydi.

@Mirkomonika

21.04.202518:50

31.03.202508:33

To‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalar tarkibida taqsimlanmagan foyda sifatida qilingan investitsiyalar hajmi keskin qisqargan

2024 yilda to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalar sof hajmi 30 foizga oshib 2,8 mlrd dollarga yetgan (YAIMga nisbatan ulushi 2,5 foiz). Taqqoslash uchun, 2023 yilda 2,1 mlrd dollarni tashkil etgan edi.

Oldingi yillarda taqsimlanmagan foyda to‘g‘ri investitsiyalar tarkibida katta ulushga ega bo‘lgan bo‘lsa, 2024 yilda taqsimlanmagan foydaning to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalardagi ulushi 5,8 foizgacha pasaygan. Taqqoslash uchun, 2023 yilda taqsimlanmagan foydaning ulushi 36,6 foizni tashkil etgan edi. O‘zi umuman 2019 yildan keyingi hech qaysi yilda taqsimlanmagan foydaning ulushi 18 foizdan past bo‘lmagan.

To‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiya kiritilgan korxonalar tomonidan dividend sifatida olib chiqib ketilgan daromad hajmi 2024 yilda 701 mln dollarni tashkil etib, 2023 yilga nisbatan 6 foizga pasaygan (2023 yilda 744,5 mln dollar). To‘g‘ri investitsiya kiritilgan korxonalarning to'g'ri investitsiya ulushiga mos taqsimlanmagan foydasi esa 79 foizga pasayib 163,4 mln dollarni tashkil etgan.

@Mirkonomika

15.04.202507:00

Comtrade

24.03.202508:59

Foiz stavkasi bu-xonaning harorati emas, xohlagan vaqtga sun’iy yo‘llar bilan tushirish yoki ko‘tarish mumkin bo‘lgan

Agar depozitlar uchun foiz stavkasi baland bo‘lsa, demak foiz stavkasi balandligining sababi bor. Ya’ni uni shunchaki ma’muriy yo‘llar bilan pasaytirib bo‘lmaydi. Agar shunday qilinsa, tabiiyki, bu yomon oqibatlarga olib keladi.

Foiz stavkasi bu narx, bilamizki narxlar muhim ma’lumot, signal va rag‘batlarni tashuvchi vosita. Foiz stavkasining balandligi esa odamlar tomonidan ko‘proq depozit qo‘yishga rag‘batni uyg‘otadi. Kredit olishga xohishni esa pasaytiradi. Kredit olishning sekinlashishi esa yuqori inflyatsiya sharoitida inflyatsiyani sekinlashtiruvchi omil bo‘lib xizmat qiladi.

Rivojlanayotgan davlatlarda kreditlar foiz stavkasi yuqoriligining asosiy sababi depozitlar stavkasi yuqoriligi degan fikr mavjud. Shu sababli, kreditlarning foiz stavkasini pasaytirish maqsadida depozitlarning foiz stavkasini pasaytirishga qaratilgan siyosat uchrab turadi (foiz stavkasiga yuqori chegara o‘rnatish, yoki boshqa ma’muriy yo‘llar bilan pasaytirish). Lekin “yaxshi” niyatlar bilan qilingan bunday siyosatlar oxir-oqibat qaror qabul qiluvchilar xohlamagan og‘ir oqibatlarga olib keladi. Ya’ni oldin kreditlar qimmat bo‘lgan bo‘lsa foiz stavkasi nazorati o‘rnatilgandan keyin kreditlar shunchaki mavjud bo‘lmay qoladi. Bundan tashqari, jamg‘arma mablag‘larining bank tizimidan chiqib ketishi natijasida, boshqa ko‘zlanmagan sektorlarda (masalan, uy-joy, avtomobil bozorlari) narx “pufak”larining hosil bo‘lishiga sabab bo‘ladi.

Bu jarayon xuddi odamlarni boy qilish uchun past foizdan imtiyozli kreditlar uchun resurs ajratishga o‘xshaydi. Oxir oqibat esa resurslar “niyat” qilingani kabi unga eng muhtoj bo‘lganlarga yetib bormaydi. Shuningdek, imtiyozli kreditning haqiqiy narxi kredit oluvchi uchun bozor narxiga aylanaveradi (kredit olishdagi norasmiy qo‘shimcha to‘lovlar evaziga).

Yuqori foizlarni hamma yomon ko‘radi, lekin yuqori foizlarga to‘g‘ridan-to‘g‘ri qarshi kurashish oqibat bilan kurashishdan boshqa narsa emas. Masalan so‘nggi yillardagi Turkiya bunga yaqqol misol. Siyosiy xohishlar bilan foiz stavkasini pasaytirishga qaratilgan harakatlar yuqori inflyatsiya, valyuta kursining keskin qadrsizlanishi kabi oqibatlarga olib keldi.

Foiz stavkasi (ya’ni narx) nazorati eng oqilona va to‘g‘ri yo‘l bo‘lganda hamma davlatlar rivojlanishda shu yo‘ldan borgan bo‘lardi. Bozor prinsiplariga qarshi harakatlar esa oxir oqibat jazolanmasdan qolmaydi. Bu rivojlanishning orqaga surilishi, aholining kambag‘allashishi, iqtisodiy barqarorlikning yo‘qolishi kabi omillar bilan namoyon bo‘ladi.

@Mirkonomika

27.03.202509:38

Tariflar inflyatsiyaga sabab bo‘ladimi?

Bojlar inflyatsiyaga qanday ta’sir qiladi degan muhokamalar hozirgi savdo urushi fonida yana dolzarblashdi. Bu yerda tariflarning inflyatsiyaga ta’siri haqida yaxshi yozilibdi.

Asosiy xulosa, tayyor mahsulotlarga o‘rnatilgan bojlar inflyatsiyaga asosan bir martalik ta’sir o‘tkazsa, oraliq tovarlar (intermidiate goods) uchun o‘rnatilgan bojlarning inflyatsiyaga ta’siri uzoqroq muddat saqlanib qoladi ekan.

31.03.202509:28

Portfel investitsiyalar kim tomonidan jalb qilinyapti?

2024 yilda jalb qilingan portfel investitsiyalar hajmi 3,1 mlrd dollarni tashkil etib, 2023 yilga nisbatan 3,2 barobarga oshgan. Bunda, Portfel investitsiyalarning hammasi qimmatli qog‘ozlar chiqarish orqali jalb qilingan (qarz instrumenti)

Hukumat tomonidan jalb qilingan portfel investitsiyalar (majburiyatlarning sof o‘zgarishi) 854 mln dollarni tashkil etib, 2023 yilga nisbatan 2 foizga kamaygan bo‘lsa, bank sektori tomonidan jalb qilingan portfel investitsiyalar hajmi 1,2 mlrd dollarni tashkil etgan. Ta’kidlash kerakki, bank sektori 2020 yildan buyon katta hajmda portfel investitsiya jalb qilmagan edi.

Boshqa sektorlar esa 1 mlrd dollar miqdorida portfel investitsiyalar jalb qilgan bo‘lib, boshqa sektorlarning portfel investitsiya orqali bunday yirik miqdorda qarz jalb qilishi faqat 2021 yilda kuzatilgan (2021 yilda 1 mlrd). Boshqa yillarda esa bu sektor portfel investitsiya ko‘rinishida qarz jalb qilmagan.

Hukumat tomonidan 2024 yilning boshidan 2019 yilda jalb qilingan birinchi yevrobondlar qaytarilgan. Shu sababli birinchi chorakda hukumatning norezidentlar oldidagi majburiyatlari 490 mln dollarga kamaygan. Ikkinchi chorakda esa 1,3 mlrd dollarlik portfel investitsiyalar jalb qilingan. Shu sababli, 2024 yilda portfel investitsiya bo‘yicha majburiyatlar 854 mln dollarga oshgan.

@Mirkonomika

27.03.202508:31

Tug‘ilishlar soni pasayishi haqida

Tug‘ilishlar pasayishni boshlagandan buyon yozib kelaman (bu mavzuda maqola ham chiqqan) tug‘ilishlarning hozirgi pasayishi fertillikning (farzand ko‘rishga munosabat) pasayishi emas balki avlodlar almashinuvi natijasida yuzaga kelmoqda.

Ya’ni mustaqillikning ilk yillaridan yangi asrgacha deyarli har yili oldingi yilga nisbatan kamroq bolalar tug‘ilgan. Hozirgi kunga kelib esa aynan ular mamlakatda tug‘ilish darajasini belgilab beruvchilar hisoblanadi. Ayni shu sabab 2024 yilda tug‘ilishlar soni 2023 yildagi 962 mingdan 926,4 mingtagacha kamaygan.

Statistika qo‘mitasi e’lon qilgan ma’lumotlar ko‘ra, 2024 yilda umumiy fertillik darajasi 3,35 ni tashkil etib, 2023 yildagi ko‘rsatkichga nisbatan biroz (0,095 ga) pasaygan, hamda tug‘ilishlar soni ko‘p bo‘lgan 2022 yilga nisbatan yuqori shakllangan. Taqqoslash uchun 2022 yilda tug‘ilishlar soni 932 ming tani, fertillik darajasi esa 3,31 ni tashkil etgan edi.

Respublika bo‘yicha fertillik pasaygan bo‘lishiga qaramasdan, Buxoro, Qashqadaryo, Namangan, Xorazm, Farg‘ona kabi viloyatlarning qishloq hududlarida tug‘ilish darajasi oshgan. Shahar hududlarda esa fertillikning pasayishi kuzatilmoqda. 2024 yilda eng katta pasayish Toshkent shahriga to‘g‘ri kelgan. Tug‘ilish darajasi eng past hudud esa Qoraqalpog‘iston bo‘lib qolmoqda (umumiy fertillik 2,64).

Fertillik pasaygan bo‘lishiga qaramasdan, uning hozirgi darajasi mintaqadagi boshqa davlatlar hamda o‘z-o‘zini tiklash darajasidan (2,1) sezilarli yuqori shakllanmoqda. To‘g‘ri, turmush qurish yoshining kechikishi, farzand ko‘rishdagi rejalashtirish kabi omillarning ahamiyati oshayotganligi fertillikka ta’sir qilgan lekin ayni hozirgi vaqtda ular jiddiy demografik muammolarni keltirib chiqaradigan darajada yirik emas.

Katta ehtimol bilan avlodlar almashinuvi davri o‘tishi bilan tug‘ilishlar soni yana o‘suvchi trendni namoyon qiladi. Ya’ni fundamental demografik muammolar ayni vaqtda mamlakatimizga xavf solayotgani yo‘q.

@Mirkonomika

21.04.202506:43

31.03.202511:10

2024 yilda zaxiralardan qancha daromad olingan?

Zaxiralarning valyuta qismini qisqa muddatli depozitga qo‘yishdan 2024 yilda 416 mln dollar foizli daromad olinib 2023 yilga nisbatan 11 foizga (yoki 51,3 mln dollar) kamaygan. 2019 yil bilan taqqoslaganda esa zaxiralardan olingan daromadlar 47 foiz yoki 132.4 mln dollarga oshgan.

So‘nggi 6 yilda eng past daromad olingan yil 2021 yilga to‘g‘ri kelib, 2021 yilda zaxiralardan olingan foizli daromadlar 38,6 mln dollarni tashkil etgan. Bu holat o‘sha vaqtda butun dunyoda foiz stavkalarining keskin pasayganligi bilan izohlanadi. Masalan, 2019 yilda bozor stavkasi (LIBOR 6 oylik, yillik o'rtacha ) 2,3 foizni tashkil etgan bo‘lsa, 2021 yilga kelib 0,2 foizgacha pasaygan (2020 yilda 0,7 foiz). Ya’ni foiz stavkasining pasayishi o‘z navbatida zaxiralarni depozitga joylashtirishdan keladigan daromadning keskin qisqarishiga sabab bo‘lgan.

Keyinchalik yuqori inflyatsiyani jilovlash maqsadida rivojlangan davlatlarda oshirilgan foiz stavkalari foizli daromadlarning o‘sishiga olib kelgan. Masalan, 2022 yilda zaxiralardan foizli daromadlar 2021 yilga nisbatan 5 barobarga oshib 196,3 mln dollarga yetgan (foiz stavkalarining o‘zgarishidan tashqari depozitga qo‘yilgan miqdor ham foizli daromadning o‘zgarishida muhim rol o‘ynaydi lekin bu haqida ma’lumotlar mavjud emas).

@Mirkonomika

23.03.202510:03

Savdo urushi mamlakatimizga ta’sir qilishni boshladimi? Xitoydan import so‘nggi 7 oydan birinchi marta o‘sgan

AQShning Xitoy tomoniga o‘rnatgan bojlari mamlakatimizga importning o‘sishi hamda eksportning qisqarishi bilan ta’sir qilishi mumkinligi haqida yozgan edim.

Fevral oyida Xitoydan oylik import so‘nggi 7 oyda birinchi marta o‘sganligi kuzatilgan. Oy davomida Xitoydan import 870,3 mln dollarni tashkil etib, 2024 yilning mos davriga nisbatan 5,1 foizga o‘sgan. Taqqoslash uchun, oylik import yanvar oyida 5,4 foizga, dekabr oyida 21,2 foizga, noyabr oyida 31,6 foizga qisqargan edi. Umuman olganda, Xitoydan import iyul oyidan buyon doimiy qisqarayotgan edi.

2024 yil
davomida Xitoydan import hajmi 10,4 mlrd dollarni tashkil etib, 2023 yilga nisbatan 8,1 foizga (yoki qariyb 1 mlrd dollarga) qisqargan. Bunda, asosiy qisqarish avtobuslar (-160,9 mln dollar), yuk mashinalari (-120,7 mln dollar) hisobiga yuz bergan ( asosan bir martalik import). Shuningdek, 2023 yilda yuqori sur’atlarda o‘sgan boshqa transport vositalar importining o‘sishi ham sekinlashgan ( yuqori baza va qo‘shimcha cheklovlar).

Fevral oyida importning o‘sishi avtomobillar importining chuqur qisqarishi fonida yuz berayotganligi albatta qiziq tendensiya. Xususan, fevral oyida transport vositalari importi 47,2 mln dollarni tashkil etib, 2024 yilning mos oyiga nisbatan 70,7 foizga yoki 113,6 mln dollarga qisqargan. Avtomobillar importiga qo‘shimcha cheklovlar natijasida importning qisqarishi fonida ehtiyot qismlar importining o‘sayotganligi ayni Xitoydan import tiklanganligini qisman tushuntirib berishi mumkin. Xususan ehtiyot qismlar importi fevral foyda 36,1 foizga o‘sib, o‘sish sur’ati yanvar oyiga nisbatan sezilarli (24 foiz bandga) tezlashgan.

Albatta tovarlar kesimida ma’lumotlar hozircha mavjud bo‘lmaganligi sababli, Xitoydan ayni qaysi tovarlar kesimida importimiz oylik importning o‘sishini ta’minlaganligini izohlash qiyinroq, lekin AQSh tomonidan o‘rnatilgan bojlar o‘zining ta’sirini ko‘rsatishni boshlagan bo‘lishi ehtimoli yo‘q emas.

Import qatorida eksport ham so‘nggi 5 oyda birinchi marta o‘sgan. Fevral oyida Xitoyga eksport hajmi 215.9 mln dollarni tashkil etib, 2024-yilning mos davriga 20 foizga o‘sgan. Taqqoslash uchun, oylik eksport yanvarda 48 foizga, dekabrda 33 foizga qisqargan edi. Oylik eksportning o‘sishi gaz eksportining yuqori sur’atlarda o‘sayotganligi bilan izohlanishi mumkin. Xususan, fevral oyining o‘zida gaz eksporti 3 barobarga yoki 13,5 mln dollarga oshgan. Bu Xitoyga umumiy eksport o‘sishining 37,2 foizini tashkil etadi.

@Mirkonomika

21.04.202511:57

01.04.202507:36

Investorlar Qozog‘istondan investitsiyalarini olib chiqib ketishni boshlagan

Yuqoridagi postda yozganimdek, Qozog‘istonga to‘g‘ri investitsiyalar bo‘yicha sof oqim 2024 yilda 1,2 mlrd dollarni tashkil etgan.

Lekin sof oqimning shakllanishi asosan rezidentlarning to‘g‘ri investitsiyalar bo‘yicha boshqa davlatlardagi aktivlarning 1,9 mlrd dollarga qisqarganligi hisobiga yuz bergan. To‘g‘ri investitsiyalar bo‘yicha majburiyatlar esa 682 mln dollarga qisqargan hamda bu holat to‘lov balansi bo‘yicha ma’lumotlar mavjud bo‘lgan davrdan (2000 yildan) buyon birinchi marta kuzatilmoqda.

Ya’ni 2024 yilda chet ellik investorlar Qozog‘istonga qilgan investitsiyalaridan ko‘ra mamlakatga oldin qilingan investitsiyalarning olib chiqib ketilishi 682 mln dollarga ko‘proq bo‘lgan. Qozog‘istonlik tahlilchilar investitsiyalarning kamayishi qazib olish sektorida (neft) kechayotgan bo‘lsa-da ishlab chiqarishga investitsiyalar o‘sishda davom etayotganligini ta’kidlashgan.

Көбүрөөк функцияларды ачуу үчүн кириңиз.