شبی یک سرگذشت : امشب
ظل السلطان حاکم نالایق اصفهان*
مسعودمیرزا ملقب به ظل‌السلطان (متولد ۱۵دی ۱۲۲۸ خورشیدی تبریز) شاهزادهٔ قاجار و بزرگترین پسر ناصرالدین شاه ، وی مدت( ۳۴) سال حاکم اصفهان بودبه زبان عربی وفرانسه آشنابود همچنین کتابخانه ای داشت که بیشترکتابهای خطی درآن موجود بود کتاب تاریخ مسعودی ازکارهای اوست که اطلاعات خوبی ازآن دوره بمامیدهد البته بعضی اعتقاد دارند پسر برادرش کتابرابنام اونوشته ، اوخود را مالک برحق تاج‌وتخت میدانست و پس از مرگ ناصرالدین شاه با این که مسن‌تر از مظفرالدین شاه بود به این دلیل که از مادری غیر قجر زاده شده بود ، از تاج‌وتخت محروم شد، این امر موجب کینه او شد و برای نشان دادن قدرت دست به کارهای عجیبی میزد که تخریب کاخ‌های صفوی از جملهٔ آنهاست (که البته از فروش مصالح کاخها پول خوبی به جیب میزد) او نیز مانند پدرش ناصر الدین شاه به نمایش قدرت و شکارحیوانات (شرح حیوانات شکارشده کمیاب باعث تاسف است) و حرمسرا خیلی علاقمند بود.
اوبرای خودش لشگری جداگانه با یونیفرم مخصوص داشت فرمانروایی سی و چهار ساله ظل‌السلطان بر اصفهان، با ویرانی بیش از ۵۰ اثر و بنای تاریخی و باغ ایرانی در پایتخت دولت صفوی همراه بود.
شهر اصفهان كه در روزگار اوج و شکوه خود دارای ۱۳۷ كاخ ، ۱۶۲ مسجد ، ۴۸ مدرسه ، ۲۷۳ حمام داشت در دوره ظل‌السلطان بیشتر شکوه و زیبایی خود را از کف داد.
درست در زمانی که ظل السلطان ایرانی اصفهان را شخم می زد ، یک خارجی بنام هولتسر غصه نابودی این ابنیه را داشت.
این شیفتگی و شیدایی (هولتسر) در زمانه‌ای که مردمش نسبت به میراث ملی خود بی‌تفاوت‌اند بسیار ستودنی است.
چه اندوهناک و دردناک است که یک بیگانه چنین مفتون و دلباخته‌ی دیرینه‌های این سرزمین باشد آنگاه کسانی که هستی‌شان از این خاک است قدر و منزلت فرهنگ و هنر خویش را ندانند.
هولستر از بی‌مهری حاکم اصفهان نسبت به داشته‌های تاریخی بی‌نظیر و باشکوه روایت تلخی میکند(دریغا طولی نخواهد کشید، که از یادگارهای این دوره‌ی جالب ( صفویان) آثار زیادی باقی نخواهد ماند.
طوفان، درخت‌های چهارباغ را از جا میکند و جای آنها چیزی کاشته نمی‌شود. باد و بوران و یخ‌بندان ساختمان‌های کهن را می‌ترکاند ، کسی آنها را تعمیر نمی‌کند و سنگ و آجرهای آنها برای ساختمان خانه‌های نو به کار می‌روند. مسجدهای کهن برای اهالی کنونی بزرگ هستند و نمی‌توانند آنها را تعمیر کنند و نگه دارند. مردم ترجیح میدهند که قسمت‌های جدیدی بسازند و قسمت‌های کهنه را به حال خود واگذارند ، گفته می شود ظل السلطان حتی دستور تخریب کاخ چهلستون را هم داده بود که یکی از تجار خوش نام اصفهان به نام ملک التجار به موقع اطلاع می یابد و با خرید آن ، این ملک تاریخی را از دست نادانی او می رهاند.
ظل‌السلطان همچنین آینه کاری‌های روی ستون های عالی قاپو و چهلستون را از میان برد و علاوه بر این دستور داد روی نقاشی‌های نفیس داخل چهل ستون را با گچ بپوشانند و نقاشان قاجاری بر روی آنها نقاشی‌های کم‌ارزش خود را بنگارند.
توصیف برخی از این عمارتهای تخریب شده بدستور ظل‌السلطان در برخی سفرنامه‌ها و بخصوص سفرنامه‌های مربوط به مستشرقین و اروپائیانی که از اصفهان در عصر صفوی بازدید کرده اند ، ذکر شده است.
عمارتی که در خیابان استانداری قرار دارد روزگاری خانه ظل السلطان بوده و بر در و دیوار آن سر حیواناتی که این شاهزاده قاجاری شکار کرده بود نصب بوده است.
مستند آن تصویری است که هولستر در زمان فرمانروایی وی از آنجا ثبت و ضبط کرده است. این خانه در دوره پهلوی تبدیل به استانداری اصفهان گردید شاید به همین خاطر نیز خیابان روبروی آن (استانداری) گردید.
امروز آنجا موزه هنرهای معاصر اصفهان است. تنها برخی از جنایات وی در قبال تخریب بناهای عمدتاً صفوی اصفهان به شرح زیر است : باغ و قصر سعادت آباد ، عمارت هفت دست ، قصر نمکدان ، آئینه خانه ، بهشت برین ، بهشت آئین ، انگورستان ، بادامستان ، نارنجستان ، کلاه فرنگی ، باغ تخت ، باغ آلبالو ، باغ طاووس ، عمارت و باغ نقش جهان ، باغ فتح آباد ، گلدسته ، تالار اشرف ، عمارت خورشید ، سرپوشیده ، عمارت خسروخانی ، باغ زرشک ، باغ چرخاب ، باغ محمود ، باغ صفی میرزا ، باغ قوشخانه ، باغ نظر ، عمارت و سردر باغ هزارجریب ، عمارت جهان نما ووو….او شخصیتی عجیبی داشت درجریان مشروطه کمک های زیادی به مشروطه خواهان میکردواین خیلی عجیب بود.
شرح شکارهای او وتعداد ازبین بردن حیوانات
خیلی باعث تعجب است.
اودر تاریخ (۱۲تیر ۱۲۹۷)دراصفهان چشم ازجهان فروبست پیکراورابه مشهدودرحرم دفن کردند*
کاظم مزینانی تامطلبی دیگربدرود*
ماخذ:*
شرح حال رجال ایران *
تاریخ مشروطه *
ازخراسان تا بختیاری هانری رنه دالمانی
ج۲ فصل یازدهم قسمت اصفهان*
@goshetarikh
