De facto. Беларуская навука
Інфармацыя пра ўсе значныя падзеі ў беларускім даследчым жыцці ў краіне і за мяжой з фокусам на сацыяльныя і гуманітарныя дысцыпліны.
Перадрукі і цытаванні дапускаюцца – з абавязковай гіперспасылкай на канал.
Перадрукі і цытаванні дапускаюцца – з абавязковай гіперспасылкай на канал.
TGlist рейтингі
0
0
ТүріҚоғамдық
Растау
РасталмағанСенімділік
СенімсізОрналасқан жері
ТілБасқа
Канал құрылған күніЛип 04, 2022
TGlist-ке қосылған күні
Лют 22, 2025Қосылған топ
Рекордтар
20.04.202523:59
785Жазылушылар22.02.202523:59
200Дәйексөз индексі21.03.202503:48
9091 жазбаның қамтуы09.04.202502:23
525Жарнамалық жазбаның қамтуы23.03.202502:38
22.30%ER20.03.202523:59
130.98%ERR
03.04.202509:10
Навукоўцы налічылі ў Беларусі 12 відаў кляшчоў. Як ад іх абараніцца?
За ўвесь час даследаванняў на тэрыторыі Беларусі зарэгістравана 12 відаў кляшчоў трох родаў, расказала гендырэктар па навуковай рабоце НПЦ па біярэсурсах Таццяна Волкава. Яе словы прыводзіць газета «Навука». Эпідэмічнае значэнне для чалавека маюць Ixodes ricinus (найбольш шматлікі і агрэсіўны да людзей від), Ixodes persulcatus і Dermacentor reticulatus.
Кляшчы не падаюць з дрэў, самкі падцікоўваюць чалавека на расліннасці вышынёю да 1 м – захоп адбываецца на ўзроўні каленаў. Таму і рэкамендуюць на ўчастках скошваць траву. Пры выхадзе ў лес пажадана не вельветавае і ваўнянае адзенне, за якое кляшчам лягчэй зачапіцца, а з гладкімі паверхнямі.
Эфектыўным сродкам у барацьбе з клешчавым энцэфалітам з'яўляецца вакцынацыя. Універсальнай экстранай хіміяпрафілактыкай ад барэліёзу можа стаць даксіцыклін або яго аналагі (для дзяцей ёсць супрацьпаказанні), які трэба прыняць аднаразова ў першыя трое сутак з моманту ўкусу кляшча.
За ўвесь час даследаванняў на тэрыторыі Беларусі зарэгістравана 12 відаў кляшчоў трох родаў, расказала гендырэктар па навуковай рабоце НПЦ па біярэсурсах Таццяна Волкава. Яе словы прыводзіць газета «Навука». Эпідэмічнае значэнне для чалавека маюць Ixodes ricinus (найбольш шматлікі і агрэсіўны да людзей від), Ixodes persulcatus і Dermacentor reticulatus.
Кляшчы не падаюць з дрэў, самкі падцікоўваюць чалавека на расліннасці вышынёю да 1 м – захоп адбываецца на ўзроўні каленаў. Таму і рэкамендуюць на ўчастках скошваць траву. Пры выхадзе ў лес пажадана не вельветавае і ваўнянае адзенне, за якое кляшчам лягчэй зачапіцца, а з гладкімі паверхнямі.
Эфектыўным сродкам у барацьбе з клешчавым энцэфалітам з'яўляецца вакцынацыя. Універсальнай экстранай хіміяпрафілактыкай ад барэліёзу можа стаць даксіцыклін або яго аналагі (для дзяцей ёсць супрацьпаказанні), які трэба прыняць аднаразова ў першыя трое сутак з моманту ўкусу кляшча.
05.04.202511:16
Выйшла кніга «Бешанковіцкі край: гісторыка-культурная спадчына рэгіёна»
Гэта зборнік навуковых артыкулаў ад выдавецтва «Беларуская навука», якія прайшлі апрабацыю на канферэнцыі «Бешанковіцкі край: гісторыка-культурная спадчына рэгіёна (да 100-годдзя Бешанковіцкага раёна)», што адбылася ў райцэнтры ў чэрвені 2024 года.
На 522 старонках выдання – матэрыялы, прысвечаныя праблемам палітычнай, сацыяльнай, эканамічнай і культурнай гісторыі Бешанковіччыны, края з цэнтрам у мястэчку на левым беразе ракі Дзвіна, які ў 1634 годзе атрымаў магдэбургскае права.
Раней у гэтай жа серыі «Беларусь праз прызму рэгіянальнай гісторыі» выйшаў зборнік «Гісторыка-культурная спадчына Слонімшчыны: да 770-годдзя Слоніма».
Гэта зборнік навуковых артыкулаў ад выдавецтва «Беларуская навука», якія прайшлі апрабацыю на канферэнцыі «Бешанковіцкі край: гісторыка-культурная спадчына рэгіёна (да 100-годдзя Бешанковіцкага раёна)», што адбылася ў райцэнтры ў чэрвені 2024 года.
На 522 старонках выдання – матэрыялы, прысвечаныя праблемам палітычнай, сацыяльнай, эканамічнай і культурнай гісторыі Бешанковіччыны, края з цэнтрам у мястэчку на левым беразе ракі Дзвіна, які ў 1634 годзе атрымаў магдэбургскае права.
Раней у гэтай жа серыі «Беларусь праз прызму рэгіянальнай гісторыі» выйшаў зборнік «Гісторыка-культурная спадчына Слонімшчыны: да 770-годдзя Слоніма».
01.04.202509:26
Любы ахвочы можа прыняць удзел у археалагічных раскопках у Беларусі
Пра гэта на прэс-канферэнцыі заявіў загадчык цэнтра археалогіі Беларусі Аляксей Аўласовіч. Як правіла, археалагічныя экспедыцыі адкрыты для ўдзелу валанцёраў і на сайце Інстытута гісторыі хутка будзе размешчана інфармацыя аб усіх экспедыцыях, якія плануецца правесці ў 2025 годзе. Любы ахвочы зможа прыняць у іх удзел, адзначыў Аўласовіч.
«Можна будзе прыняць удзел у раскопках на рацэ Менцы, вывучаць помнікі неаліту або бронзавага веку Віцебскага Паазер'я, прыняць удзел у даследаванні ракі Студзёнкі. Гэта месца пераправы французскіх войскаў у 1812 годзе», – паведаміў археолаг.
Па словах Аўласовіча, раскопкі на Менцы сталі самымі маштабнымі за ўсю гісторыю незалежнай Беларусі. У іх бралі ўдзел сотні студэнтаў з 17 ВНУ краіны. Нагадаем, што нядаўна навукоўцы высветлілі, калі будавалася гарадзішча на рацэ Менка.
Пра гэта на прэс-канферэнцыі заявіў загадчык цэнтра археалогіі Беларусі Аляксей Аўласовіч. Як правіла, археалагічныя экспедыцыі адкрыты для ўдзелу валанцёраў і на сайце Інстытута гісторыі хутка будзе размешчана інфармацыя аб усіх экспедыцыях, якія плануецца правесці ў 2025 годзе. Любы ахвочы зможа прыняць у іх удзел, адзначыў Аўласовіч.
«Можна будзе прыняць удзел у раскопках на рацэ Менцы, вывучаць помнікі неаліту або бронзавага веку Віцебскага Паазер'я, прыняць удзел у даследаванні ракі Студзёнкі. Гэта месца пераправы французскіх войскаў у 1812 годзе», – паведаміў археолаг.
Па словах Аўласовіча, раскопкі на Менцы сталі самымі маштабнымі за ўсю гісторыю незалежнай Беларусі. У іх бралі ўдзел сотні студэнтаў з 17 ВНУ краіны. Нагадаем, што нядаўна навукоўцы высветлілі, калі будавалася гарадзішча на рацэ Менка.
13.04.202510:56
У топе продажаў «Акадэмкнігі» – «Беларуская мова ад А да Я»
Пра гэта паведамляецца на старонцы кнігарні ў сацсетках. «Беларуская мова ад А да Я» – навукова-папулярнае выданне ад Ігара Капылова, Алены Лапцёнак і Наталлі Паляшчук з Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа. Кніга выйшла напрыканцы 2024 года.
На 167 старонках выдання ў папулярнай форме расказваецца пра галоўныя падзеі ў гісторыі беларускай мовы, яе адметныя рысы, знакавыя пісьмовыя помнікі і сучасныя слоўнікавыя выданні. Прыводзяцца цікавыя моўныя факты, выказванні паэтаў і пісьменнікаў пра роднае слова, самабытная лексіка, прыказкі, якія адлюстроўваюць каларыт нацыянальнай мовы. Інфармацыя суправаджаецца багатым ілюстрацыйным матэрыялам.
Навукоўцы выкарысталі некалькі прыёмаў, каб зрабіць выданне цікавым і карысным для розных катэгорый чытачоў, у тым ліку для дзяцей. Адзін з іх — размяшчэнне інфармацыі ў алфавітным парадку.
Пра гэта паведамляецца на старонцы кнігарні ў сацсетках. «Беларуская мова ад А да Я» – навукова-папулярнае выданне ад Ігара Капылова, Алены Лапцёнак і Наталлі Паляшчук з Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа. Кніга выйшла напрыканцы 2024 года.
На 167 старонках выдання ў папулярнай форме расказваецца пра галоўныя падзеі ў гісторыі беларускай мовы, яе адметныя рысы, знакавыя пісьмовыя помнікі і сучасныя слоўнікавыя выданні. Прыводзяцца цікавыя моўныя факты, выказванні паэтаў і пісьменнікаў пра роднае слова, самабытная лексіка, прыказкі, якія адлюстроўваюць каларыт нацыянальнай мовы. Інфармацыя суправаджаецца багатым ілюстрацыйным матэрыялам.
Навукоўцы выкарысталі некалькі прыёмаў, каб зрабіць выданне цікавым і карысным для розных катэгорый чытачоў, у тым ліку для дзяцей. Адзін з іх — размяшчэнне інфармацыі ў алфавітным парадку.
31.03.202511:50
Беларусь і Саламонавы астравы на першых месцах у свеце па колькасці выпадкаў утаплення
Пра гэта кітайскія даследчыкі пішуць у новым артыкуле ў Scientific Reports. Яны прааналізавалі дадзеныя за 2021 год. Тады ў свеце зарэгістравалі 856,1 тысячы выпадкаў утаплення, якія прывялі да 274,2 тысячы смерцяў.
Найбольшую колькасць зафіксавалі на Саламонавых астравах (40,6 выпадкаў на 100 тысяч насельніцтва), у Беларусі (28,5) і ва Украіне (28,4). Высокія паказчыкі ў Беларусі, магчыма, звязаны з багаццем унутраных вадаёмаў і недастаткова развітой палітыкай бяспекі на вадзе, адзначаюць даследчыкі. Пры гэтым назіраецца значнае зніжэнне ўзроўню ўтаплення ў рэгіёнах з высокім даходам з-за паляпшэння інфраструктуры бяспекі вады і адукацыі насельніцтва.
Культурныя звычаі, такія як нормы нагляду за дзецьмі і адносіны да ўжывання алкаголю, могуць істотна паўплываць на небяспеку ўтаплення. Дададамо, што ў 2021 годзе ў Беларусі зафіксавалі антырэкорд: патануў 481 чалавек, 252 з іх – у нецвярозым стане.
Пра гэта кітайскія даследчыкі пішуць у новым артыкуле ў Scientific Reports. Яны прааналізавалі дадзеныя за 2021 год. Тады ў свеце зарэгістравалі 856,1 тысячы выпадкаў утаплення, якія прывялі да 274,2 тысячы смерцяў.
Найбольшую колькасць зафіксавалі на Саламонавых астравах (40,6 выпадкаў на 100 тысяч насельніцтва), у Беларусі (28,5) і ва Украіне (28,4). Высокія паказчыкі ў Беларусі, магчыма, звязаны з багаццем унутраных вадаёмаў і недастаткова развітой палітыкай бяспекі на вадзе, адзначаюць даследчыкі. Пры гэтым назіраецца значнае зніжэнне ўзроўню ўтаплення ў рэгіёнах з высокім даходам з-за паляпшэння інфраструктуры бяспекі вады і адукацыі насельніцтва.
Культурныя звычаі, такія як нормы нагляду за дзецьмі і адносіны да ўжывання алкаголю, могуць істотна паўплываць на небяспеку ўтаплення. Дададамо, што ў 2021 годзе ў Беларусі зафіксавалі антырэкорд: патануў 481 чалавек, 252 з іх – у нецвярозым стане.
16.04.202508:10
Група навукоўцаў (у тым ліку з Беларусі) адкрыла ліпахрасток — новую шкілетную тканку
У вушах і носе млекакормячых знайшлі новую шкілетную тканку – ліпахрасток, яна спалучае ў сабе прыкметы тлушчавай і храстковай тканак. Вынікі даследавання група навукоўцаў з некалькіх краін апублікавала напачатку 2025 года ў часопісе Science.
У ходзе эксперыментаў на трансгенных мышах, а затым і ў дзесятках відах млекакормячых, выявілі ліпахандрацыты ў вушной ракавіне, гартані, грудзіне і насавым храстку. Гэтыя клеткі выконваюць важную ролю ў арганізме, змякчаючы жорсткасць храсткоў. Адкрыццё можна выкарыстаць у рэгенератыўнай медыцыне і тканкавай інжынерыі.
Групу навукоўцаў узначальваў Максім Плікус, прафесар Каліфарнійскага ўніверсітэта ў Ірвайне і выпускнік Гродзенскага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта. У групе таксама працавалі Аляксандр Астроўскі з Інстытута біяхіміі біялагічна актыўных злучэнняў (Гродна) і Аксана Астроўская з Гродзенскага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта.
У вушах і носе млекакормячых знайшлі новую шкілетную тканку – ліпахрасток, яна спалучае ў сабе прыкметы тлушчавай і храстковай тканак. Вынікі даследавання група навукоўцаў з некалькіх краін апублікавала напачатку 2025 года ў часопісе Science.
У ходзе эксперыментаў на трансгенных мышах, а затым і ў дзесятках відах млекакормячых, выявілі ліпахандрацыты ў вушной ракавіне, гартані, грудзіне і насавым храстку. Гэтыя клеткі выконваюць важную ролю ў арганізме, змякчаючы жорсткасць храсткоў. Адкрыццё можна выкарыстаць у рэгенератыўнай медыцыне і тканкавай інжынерыі.
Групу навукоўцаў узначальваў Максім Плікус, прафесар Каліфарнійскага ўніверсітэта ў Ірвайне і выпускнік Гродзенскага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта. У групе таксама працавалі Аляксандр Астроўскі з Інстытута біяхіміі біялагічна актыўных злучэнняў (Гродна) і Аксана Астроўская з Гродзенскага дзяржаўнага медыцынскага ўніверсітэта.
02.04.202508:19
Як інспектар раскрытыкаваў змены ў беларускіх вучылішчах, якія адбыліся пры Расійскай імперыі
Пра гэта піша гісторык Андрэй Ганчар. У 1828 годзе стацкі саветнік граф Філіп Платэр наведаў свецкія і духоўныя вучылішчы ў Віцебскай і Магілёўскай губернях і раскрытыкаваў праект пераўтварэння вучылішчаў у Беларусі Осіпа Сянкоўскага. Платэр прыйшоў да высновы: ранейшы статут больш адпавядаў мэтам асветы, чым новыя пастановы ад урада Расійскай імперыі.
Так, раней з павятовага вучылішча кожны мог паступіць ва ўніверсітэт, што адкрывала дарогу да асветы для беднага дваранства. Пасля зменаў трэба было паступаць спачатку ў гімназію. З іншых заўваг: у першым класе сталі навучаць геаметрыі, хаця дзеці не маглі яе разумець. А паэзія была выключана з праграмы.
Камітэт навучальных устаноў падтрымаў ініцыятывы Платэра, але затым стаў больш кіравацца довадамі Сянкоўскага. Прапанаваныя пераўтварэнні духоўных вучылішчаў былі рэалізаваны ў адносінах да Рымска-каталіцкай царквы.
Пра гэта піша гісторык Андрэй Ганчар. У 1828 годзе стацкі саветнік граф Філіп Платэр наведаў свецкія і духоўныя вучылішчы ў Віцебскай і Магілёўскай губернях і раскрытыкаваў праект пераўтварэння вучылішчаў у Беларусі Осіпа Сянкоўскага. Платэр прыйшоў да высновы: ранейшы статут больш адпавядаў мэтам асветы, чым новыя пастановы ад урада Расійскай імперыі.
Так, раней з павятовага вучылішча кожны мог паступіць ва ўніверсітэт, што адкрывала дарогу да асветы для беднага дваранства. Пасля зменаў трэба было паступаць спачатку ў гімназію. З іншых заўваг: у першым класе сталі навучаць геаметрыі, хаця дзеці не маглі яе разумець. А паэзія была выключана з праграмы.
Камітэт навучальных устаноў падтрымаў ініцыятывы Платэра, але затым стаў больш кіравацца довадамі Сянкоўскага. Прапанаваныя пераўтварэнні духоўных вучылішчаў былі рэалізаваны ў адносінах да Рымска-каталіцкай царквы.
10.04.202507:51
125 гадоў таму нарадзіўся Гаўрыла Гарэцкі
Гаўрыла Іванавіч Гарэцкі (10 красавіка 1900 - 20 лістапада 1988) з 1927 г. працаваў дырэктарам новастворанага Навукова-даследчага інстытута сельскай і лясной гаспадаркі пры СНК БССР, выступаў за перайманне досведу Заходняй Еўропы. У 28 гадоў абраны членам Беларускай акадэміі навук: самы малады сярод акадэмікаў-заснавальнікаў Акадэміі і дагэтуль застаецца наймаладзейшым сярод абраных акадэмікаў.
У 1930-м і 1938-м навукоўца двойчы арыштоўвалі і прысуджалі да расстрэлу, але затым прысуды змянялі. У ГУЛАГу працаваў геолагам. Рэабілітаваны ў 1958-м, але вярнуцца ў Беларусь дазволілі толькі праз дзесяць гадоў. Працаваў у Інстытуце геахіміі і геафізікі, які ўзначальваў яго сын Радзім Гарэцкі.
Гаўрыла Іванавіч зрабіў вялікі ўнёсак не толькі ў развіццё беларускай навукі (у галінах геалогіі, геаграфіі, фальклору), ён быў актыўным грамадскім дзеячам, сярод іншага дамогся вяртання ў грамадскую прастору памяці пра свайго рэпрэсаванага брата пісьменніка Максіма Гарэцкага.
Гаўрыла Іванавіч Гарэцкі (10 красавіка 1900 - 20 лістапада 1988) з 1927 г. працаваў дырэктарам новастворанага Навукова-даследчага інстытута сельскай і лясной гаспадаркі пры СНК БССР, выступаў за перайманне досведу Заходняй Еўропы. У 28 гадоў абраны членам Беларускай акадэміі навук: самы малады сярод акадэмікаў-заснавальнікаў Акадэміі і дагэтуль застаецца наймаладзейшым сярод абраных акадэмікаў.
У 1930-м і 1938-м навукоўца двойчы арыштоўвалі і прысуджалі да расстрэлу, але затым прысуды змянялі. У ГУЛАГу працаваў геолагам. Рэабілітаваны ў 1958-м, але вярнуцца ў Беларусь дазволілі толькі праз дзесяць гадоў. Працаваў у Інстытуце геахіміі і геафізікі, які ўзначальваў яго сын Радзім Гарэцкі.
Гаўрыла Іванавіч зрабіў вялікі ўнёсак не толькі ў развіццё беларускай навукі (у галінах геалогіі, геаграфіі, фальклору), ён быў актыўным грамадскім дзеячам, сярод іншага дамогся вяртання ў грамадскую прастору памяці пра свайго рэпрэсаванага брата пісьменніка Максіма Гарэцкага.
30.03.202508:35
Новае ўскоснае пацвярджэнне эпідэміі чумы ў Полацку сярэдзіны XIV стагоддзя
У «Полацкім весніку» выйшаў артыкул кандыдата біялагічных навук Вольгі Емельянчык пра смяротнасць насельніцтва Полацка. У ім прадстаўленыя вынікі палеадэмаграфічнага аналізу астэалагічных матэрыялаў (астэалогія – раздзел анатоміі, прысвечаны вывучэнню шкілета), якія былі здабыты археолагамі з чатырох некропаляў горада.
Найбольш нізкі сярэдні ўзрост смерці дарослых (35,1 года) адзначаны ў групе сярэднявечнага насельніцтва Полацка XIII-XIV стст. з тэрыторыі Ніжняга замка. Сума назіранняў дазваляе выказаць здагадку, што пахаванні на тэрыторыі Ніжняга замка могуць адлюстроўваць адзін з эпізодаў «катастрафічнай» смяротнасці жыхароў Полацка, звязаны з ваеннымі дзеяннямі або эпідэміяй чумы сярэдзіны XIV ст.
На карысць апошняй здагадкі сведчыць наяўнасць калектыўнага пахавання, які ўключаў астанкі маладых індывідаў і дзяцей, піша кандыдат біялагічных навук.
На ілюстрацыі – замкі Полацка XVI ст. на гравюры па малюнку С. Пахалавіцкага.
У «Полацкім весніку» выйшаў артыкул кандыдата біялагічных навук Вольгі Емельянчык пра смяротнасць насельніцтва Полацка. У ім прадстаўленыя вынікі палеадэмаграфічнага аналізу астэалагічных матэрыялаў (астэалогія – раздзел анатоміі, прысвечаны вывучэнню шкілета), якія былі здабыты археолагамі з чатырох некропаляў горада.
Найбольш нізкі сярэдні ўзрост смерці дарослых (35,1 года) адзначаны ў групе сярэднявечнага насельніцтва Полацка XIII-XIV стст. з тэрыторыі Ніжняга замка. Сума назіранняў дазваляе выказаць здагадку, што пахаванні на тэрыторыі Ніжняга замка могуць адлюстроўваць адзін з эпізодаў «катастрафічнай» смяротнасці жыхароў Полацка, звязаны з ваеннымі дзеяннямі або эпідэміяй чумы сярэдзіны XIV ст.
На карысць апошняй здагадкі сведчыць наяўнасць калектыўнага пахавання, які ўключаў астанкі маладых індывідаў і дзяцей, піша кандыдат біялагічных навук.
На ілюстрацыі – замкі Полацка XVI ст. на гравюры па малюнку С. Пахалавіцкага.
25.03.202510:10
Дык якой насамрэч была гістарычная назва Брэста?
Гісторык Мікола Волкаў адзначае: «Аб тым, як горад называлі ў канцы XV-XVI стст., найлепш сведчаць запісы ў метрыцы ВКЛ. Агулам я выявіў 30 запісаў, якія датуюцца 1493 - 1567 гг. У іх назва горада або замка згадваецца ў назоўным або вінавальным склоне 37 разоў. 35 разоў фігуруе форма «Берестеи» (Берасцей), 1 — «Бересть» (Берасць), і 1 — «Берестье» (Берасце). У апошнім выпадку магчымая памылка пісара або выдаўцоў метрыкі...
І «вішанка» на гэтым «торце» — менавіта форма «Берестеи» ўжываецца ў слыннай рэвізіі 1566 г. (на здымку). Берасць («Бересть») — гэта больш зручнае скарачэнне, упершыню згадваецца ў 1562 г… Адсюль польскі Brześć. У метрыцы ў XVI ст. ва ўскосных склонах таксама часам фіксуецца паланізаваная форма «Бресть» (Брэсць). А з польскай назвы ў ХІХ ст. была ўтворана расійская форма — «Брест» (Брэст). Усё мужчынскага роду.
Адкуль ўзялося «Берестье» (Берасце), як нібыта гістарычная назва горада, — асобная цікавая гісторыя, вартая добрага артыкула».
Гісторык Мікола Волкаў адзначае: «Аб тым, як горад называлі ў канцы XV-XVI стст., найлепш сведчаць запісы ў метрыцы ВКЛ. Агулам я выявіў 30 запісаў, якія датуюцца 1493 - 1567 гг. У іх назва горада або замка згадваецца ў назоўным або вінавальным склоне 37 разоў. 35 разоў фігуруе форма «Берестеи» (Берасцей), 1 — «Бересть» (Берасць), і 1 — «Берестье» (Берасце). У апошнім выпадку магчымая памылка пісара або выдаўцоў метрыкі...
І «вішанка» на гэтым «торце» — менавіта форма «Берестеи» ўжываецца ў слыннай рэвізіі 1566 г. (на здымку). Берасць («Бересть») — гэта больш зручнае скарачэнне, упершыню згадваецца ў 1562 г… Адсюль польскі Brześć. У метрыцы ў XVI ст. ва ўскосных склонах таксама часам фіксуецца паланізаваная форма «Бресть» (Брэсць). А з польскай назвы ў ХІХ ст. была ўтворана расійская форма — «Брест» (Брэст). Усё мужчынскага роду.
Адкуль ўзялося «Берестье» (Берасце), як нібыта гістарычная назва горада, — асобная цікавая гісторыя, вартая добрага артыкула».
Қайта жіберілді:
ICBS (Міжнародны Кангрэс даследчыкаў Беларусі)
28.03.202519:44
Арганізацыйны камітэт абвяшчае збор заявак на стварэнне панэляў у межах XIІ Міжнароднага Кангрэса даследчыкаў Беларусі. Сёлета Кангрэс адбудзецца 25-27 верасня 2025 года ў Берліне (Нямеччына) у партнёрстве з Універсітэтам Гумбальта (Humboldt-Universität zu Berlin).
Панэлі могуць быць прысвечаны абмеркаванню даследчых праблем ці прэзентацыі вынікаў навуковай дзейнасці.
Колькасць удзельнікаў панэляў на стадыі падачы заяўкі таксама не абмяжоўваецца. Калі ўдзельнікаў будзе шмат, заяўленая панэль можа быць падзеленая на некалькі асобных панэляў, альбо вылучана ў асобную секцыю.
Арганізацыйны камітэт запрашае даследчыя і экспертныя арганізацыі і супольнасці, а таксама акадэмічных лідараў прыняць удзел у вызначэнні праграмы сёлетняга Кангрэса. I
Заяўнікамі могуць выступаць асобы, а таксама зацікаўленыя інстытуцыі і арганізацыі. Для падачы заяўкі неабходна да 25 красавіка 2025 года запоўніць наступную анлайн-форму.
Дадатковыя пытанні можна задаць, напісаўшы на пошту icbs@palityka.org
Панэлі могуць быць прысвечаны абмеркаванню даследчых праблем ці прэзентацыі вынікаў навуковай дзейнасці.
Колькасць удзельнікаў панэляў на стадыі падачы заяўкі таксама не абмяжоўваецца. Калі ўдзельнікаў будзе шмат, заяўленая панэль можа быць падзеленая на некалькі асобных панэляў, альбо вылучана ў асобную секцыю.
Арганізацыйны камітэт запрашае даследчыя і экспертныя арганізацыі і супольнасці, а таксама акадэмічных лідараў прыняць удзел у вызначэнні праграмы сёлетняга Кангрэса. I
Заяўнікамі могуць выступаць асобы, а таксама зацікаўленыя інстытуцыі і арганізацыі. Для падачы заяўкі неабходна да 25 красавіка 2025 года запоўніць наступную анлайн-форму.
Дадатковыя пытанні можна задаць, напісаўшы на пошту icbs@palityka.org
Қайта жіберілді:ICBS (Міжнародны Кангрэс даследчыкаў Беларусі)
18.04.202513:36
Лепшыя навуковыя публікацыі 2024 года. Арганізацыйны камітэт Міжнароднага Кангрэса даследчыкаў Беларусі аб’яўляе пачатак працы камісіі па вызначэнні лепшых навуковых публікацый у галіне сацыяльных і гуманітарных дысцыплін па вынікам 2024 года.
Запрашаем прадстаўнікоў акадэмічнай супольнасці дасылаць сваё меркаванні пра найлепшыя навуковыя публікацыі і зрабіць свой унёсак у папулярызацыю дасягненняў беларускай навукі.
Прапановы можна падаць на адрас premija@palityka.org да 1 чэрвеня 2025 года.
Урачыстае аб’яўленне спісу лепшых публікацый адбудзецца 26 верасня 2025 года падчас XII Кангрэса ў Берліне.
У выніку працы камісіі будуць вызначаны па тры лепшыя публікацыі па наступным накірункам:
– Гісторыя (манаграфіі, артыкулы);
– Гуманітарныя навукі (манаграфіі, артыкулы);
– Сацыяльна-палітычныя навукі (манаграфіі, артыкулы).
Для ацэнкі камісіяй могуць таксама прымацца працы апублікаваныя ў 2023 годзе, якія раней не вылучаліся на конкурс.ю
Запрашаем прадстаўнікоў акадэмічнай супольнасці дасылаць сваё меркаванні пра найлепшыя навуковыя публікацыі і зрабіць свой унёсак у папулярызацыю дасягненняў беларускай навукі.
Прапановы можна падаць на адрас premija@palityka.org да 1 чэрвеня 2025 года.
Урачыстае аб’яўленне спісу лепшых публікацый адбудзецца 26 верасня 2025 года падчас XII Кангрэса ў Берліне.
У выніку працы камісіі будуць вызначаны па тры лепшыя публікацыі па наступным накірункам:
– Гісторыя (манаграфіі, артыкулы);
– Гуманітарныя навукі (манаграфіі, артыкулы);
– Сацыяльна-палітычныя навукі (манаграфіі, артыкулы).
Для ацэнкі камісіяй могуць таксама прымацца працы апублікаваныя ў 2023 годзе, якія раней не вылучаліся на конкурс.ю
24.03.202517:11
Навукоўцы: пры правільным падыходзе можна адрадзіць частку старажытных паркаў Беларусі і вярнуць ім ролю культурных цэнтраў
Пра гэта супрацоўнікі Інстытута эксперыментальнай батанікі ім. Купрэвіча І. Вазнячук і А. Нясцюк пішуць у часопісе «Ботанические сады в современном мире». Інтэнсіўнае паркабудаванне ў Беларусі вялося ў XVIII і асабліва ў XIX ст., калі было закладзена не менш за 1000 сядзібных паркаў.
З часам многія з іх былі страчаны, іншыя зведалі значныя змены (на графіку – параўнанне колькасці старажытных паркаў і ахоўных у статусе помнікаў прыроды па абласцях). Разбурэнне паркаў працягваецца. У заканадаўстве не адлюстроўваюцца пытанні аб асаблівасцях іх аднаўлення і асаблівага догляду за каштоўнымі раслінамі.
Навукоўцы прапанавалі «экалагічна арыентаваную мадэль» аднаўлення садова-паркавай спадчыны Беларусі. Пры правільным падыходзе можна дабіцца не толькі адраджэння асобных сядзіб і паркаў, але і вяртання ім ролі сапраўдных культурных цэнтраў, упэўненыя навукоўцы.
Пра гэта супрацоўнікі Інстытута эксперыментальнай батанікі ім. Купрэвіча І. Вазнячук і А. Нясцюк пішуць у часопісе «Ботанические сады в современном мире». Інтэнсіўнае паркабудаванне ў Беларусі вялося ў XVIII і асабліва ў XIX ст., калі было закладзена не менш за 1000 сядзібных паркаў.
З часам многія з іх былі страчаны, іншыя зведалі значныя змены (на графіку – параўнанне колькасці старажытных паркаў і ахоўных у статусе помнікаў прыроды па абласцях). Разбурэнне паркаў працягваецца. У заканадаўстве не адлюстроўваюцца пытанні аб асаблівасцях іх аднаўлення і асаблівага догляду за каштоўнымі раслінамі.
Навукоўцы прапанавалі «экалагічна арыентаваную мадэль» аднаўлення садова-паркавай спадчыны Беларусі. Пры правільным падыходзе можна дабіцца не толькі адраджэння асобных сядзіб і паркаў, але і вяртання ім ролі сапраўдных культурных цэнтраў, упэўненыя навукоўцы.
26.03.202516:08
«Акадэмкніга» паведаміла пра апошнія асобнікі кнігі «Як нацыя вучылася спяваць: жыццё і дзейнасць Антона Грыневіча»
Інфармацыя размешчана ў канале «Акадэмкнігі» ў сацсетках. Манаграфія кандыдата філалагічных навук Яніны Грыневіч выйшла напрыканцы 2024 году. Яна прысвечана асобе Антона Грыневіча — збіральніка фальклору, кампазітара, педагога і выдаўца.
На падставе архіўных матэрыялаў, частка якіх уводзіцца ў навуковы зварот упершыню, на 135 старонках кнігі ўзноўлены малавядомыя этапы біяграфіі Антона Грыневіча, паказана роля фальклору ў працэсе нацыянальнага будаўніцтва ў першай трэці ХХ ст., унёсак педагога ў развіццё нацыянальнай культуры пераасэнсаваны з сучасных пазіцый.
Ураджэнец Полаччыны жыў і працаваў у Пецярбургу, дзе заснаваў прыватнае выдавецтва, затым выкладаў спевы ў Віленскай беларускай гімназіі, а ў 1925-м нелегальна выехаў у Мінск. Антон Грыневіч працаваў у Інстытуце беларускай культуры і Акадэміі навук БССР, быў арыштаваны ў 1933-м, памёр у лагеры.
Інфармацыя размешчана ў канале «Акадэмкнігі» ў сацсетках. Манаграфія кандыдата філалагічных навук Яніны Грыневіч выйшла напрыканцы 2024 году. Яна прысвечана асобе Антона Грыневіча — збіральніка фальклору, кампазітара, педагога і выдаўца.
На падставе архіўных матэрыялаў, частка якіх уводзіцца ў навуковы зварот упершыню, на 135 старонках кнігі ўзноўлены малавядомыя этапы біяграфіі Антона Грыневіча, паказана роля фальклору ў працэсе нацыянальнага будаўніцтва ў першай трэці ХХ ст., унёсак педагога ў развіццё нацыянальнай культуры пераасэнсаваны з сучасных пазіцый.
Ураджэнец Полаччыны жыў і працаваў у Пецярбургу, дзе заснаваў прыватнае выдавецтва, затым выкладаў спевы ў Віленскай беларускай гімназіі, а ў 1925-м нелегальна выехаў у Мінск. Антон Грыневіч працаваў у Інстытуце беларускай культуры і Акадэміі навук БССР, быў арыштаваны ў 1933-м, памёр у лагеры.
Көбірек мүмкіндіктерді ашу үшін кіріңіз.
