Мир сегодня с "Юрий Подоляка"
Мир сегодня с "Юрий Подоляка"
Қарау
Труха⚡️Україна
Труха⚡️Україна
Қарау
Николаевский Ванёк
Николаевский Ванёк
Қарау
Мир сегодня с "Юрий Подоляка"
Мир сегодня с "Юрий Подоляка"
Қарау
Труха⚡️Україна
Труха⚡️Україна
Қарау
Николаевский Ванёк
Николаевский Ванёк
Қарау
~AkademiK TiL~ avatar

~AkademiK TiL~

Ilm faqat xoslar uchun.
Kanalga 2022-yilning 3-martida asos solingan.
Bu kanal avvalgi kanalning nusxasi.
Tilshunoslik.
Tarix.
Etnografiya.
Turkologiya
Mifologiya
Ilmiy maqolalar.
Etimologiya uchun:
https://t.me/+HFWv0TltEdRlZDJi
TGlist рейтингі
0
0
ТүріҚоғамдық
Растау
Расталмаған
Сенімділік
Сенімсіз
Орналасқан жері
ТілБасқа
Канал құрылған күніJun 13, 2024
TGlist-ке қосылған күні
Nov 05, 2024
Мен каналдың иесімін
Өзгерістер тарихы
Қосылған топ
Bayt ul-abror
Bayt ul-abror
10

Өсу

Толығырақ
Жазылушылар
Цитата индексі
1 хабарламаның қаралымы
Жарнамалық хабарлама қаралымы
ER
ERR
NOV '24DEC '24JAN '25FEB '25MAR '25APR '25
Толығырақ

~AkademiK TiL~ танымал жазбалары

Барлық жазбалар
07.04.202502:11
#Men #Proteza
Bakalavrda 1-kursga Qoraqalpog‘istonga o‘qishga kirganman. Nukusga borib joylashib, institutimizni aylanib-o‘rganib yursam koridor oxiridagi bir yozuvga ko‘zim tushib qoldi. Qarang, eshikka HAYALLAR XANASI deb yozib qo‘yilgan ekan (1-kursda tilshunoslik tugul, ona tiliga ham qiziqmas edim). Bu yozuv meni juda o‘ylantirib qo‘ydi. Bu yerdagilar orzu qilish (xayol qilish) uchun alohida xona tashkil qilishgan ekanmi? deb bir hafta o‘ylanib yurdim. Keyinchalik bilishimcha, qoraqalpoqchada HAYAL degani "ayol" degani ekan. 😁

👉 Dialektologiya va turkologiya fanida bu hodisa Proteza (tovush orttirilishi) deyiladi.

@akademik_til
26.03.202502:13
#Men
Assalomu alaykum.
Hurmatli obunachilar!
Bu hafta kanal faoliyatini ilmiy jurnallarga bag‘ishlamoqchiman. Kanal yo‘nalishi va o‘z qiziqishlarimdan kelib chiqqan holda ilmiy-nazariy maqolalar berib boriladi, Inshaalloh.
Ayniqsa, eng asosiy maqolalar "O‘zbek tili va adabiyoti" jurnalidan bo‘ladi. Filolologlar yaxshi bilishadi bu jurnalning qanchalik qiymatga ega ekanligi. Iloji boricha, 1958-yildan boshlaymiz.

📌 Eslatib o‘tamiz, bu jurnalning hozircha PDF shakli mavjud emas, jurnalni qog‘oz shakli ham viloyat kutubxonalari yoki oliygoh kutubxonalarida uchraydi xolos. Shuning uchun sizdan kanalda faol bo‘lishingizni so‘rab qolaman.

@akademik_til
28.03.202512:55
#Maqola #Tarix
B. JO‘RAYEVA. Maqol-matal tipidagi paremalar.

["O‘zbek tili va adabiyoti" jurnali].

@akademik_til
04.04.202519:19
#Devon
Mahmud Koshg‘ariyning "Devonu lug‘otit turk" asarini asl nusxasini (faksimile) ko‘rganmisiz?
Bir varoqlab ko‘ring.

@akademik_til
18.04.202513:52
#Etnografiya
TOK DO‘LMA YOKI KOVATOK DO‘LMA

[Karim MAHMUDOV. O‘zbek tansiq taomlari. – Toshkent. "Mehnat". 1989].

@akademik_til
09.04.202512:44
#Etimologiya
Qo‘lda bosti <> qo‘l basti > qo‘lbasti > kolbasti > kolbasa (колбаса).

Ruslar bizni qazimizni "kolbasa" deb o‘g‘irishgan. Qazini tayyorlanishi ko‘rsangiz, ichakning ichiga go‘shtni qo‘l bilan bosib tayyorlanadi.

@akademik_til
25.03.202516:31
#Maqola
Eldar ASANOV. Shevalar adabiy tilga emas, adabiy til shevalarga moslashib borishi lozim. – "Ma'rifat" xalq ziyolilari gazetasi. 2020-yil 19-fevral, chorshanba Nō 8 (9281). 10-bet.

@akademik_til
07.04.202518:03
#Kitob
Qo‘rqut ota hikoyalari: Tashqi O‘g‘uz beylarining Qazan Xonga isyoni". Yunus Emre Enstitüsü. 2019. (Turk tilida).

👉 Folklor ajoyib soha. Baridir ibtidoga qaytmasdan bugungi baholash va kelajakni tasavvur qilish qiyin. Faqat o‘qing. O‘qishdan to‘xtaman.

@akademik_til
Қайта жіберілді:
~AkademiK TiL~ avatar
~AkademiK TiL~
Post media background
Post media
28.03.202516:06
#Humo #Umay #Ramz
OLTOY TURKLARINING "TURK HUMO QUSHI" TASVIRLARI

Umay Ona – Turk mifologiyasida bolalar, ayollar va hayvonlarni himoya qiluvchi Ona ma'budasi arxetipidir. Turk mifologiyasi bilan bog‘liq va hanuz davom etayotgan bu ikonografiya iloha Umay Ona va uning ko‘rinishlaridan biri bo‘lmish Humo qushiga taalluqlidir. Umay Ona yer yuziga qanotli qush qiyofasida tushadi. Uning boshida unga xos "Uch tilli toj" bo‘ladi. Bu qushga Humo qushi deyiladi va u Ruh qushlari bilan ham bog‘liq. Humo qushi "Davlat qushi" sifatida ham tanilgan.

@akademik_til
09.04.202510:53
Kolbasa (колбаса) ham turkcha desam ishonasizlarmi?

@akademik_til
Қайта жіберілді:
TURKONA.UZ avatar
TURKONA.UZ
28.03.202516:05
AY YOLA – Boshqirdistonlik san'atkorlarning ijro guruhi. Qardoshlarimiz oxirgi vaqtlarda tomoshabinlarga turkiylar tarixi qa'ridan "O‘rol Botir" dostonini zamonaviy talqinda yetkazishgan edi. “Homay” (Humo, Umay) ularning bu yo’ldagi ikkinchi ijrosi. Tinglang va baho bering.

https://t.me/turkona_uz
27.03.202504:23
#Maqola #Sheva
N. IKROMOVA. TAOM NOMLARINI IFODALOVCHI SO‘Z-TERMINLAR HAQIDA.

["O‘zbek tili va adabiyoti" jurnali. 1964/Nō 4. 51-56-betlar].

Maqolada:
> Taomlar etimologiyasini bilasizmi?
> Navoiy davridagi taom nomlari.
> O‘zbek tiliga o‘zlashgan tojikcha, xitoycha va hindcha taom nomlari.
> Pomidor, kashtoshka, rediska, karamni ruslar olib kirganmi?

@akademik_til
04.04.202513:24
#Etnografiya #Õyin
OSHIQ O‘YINI

Oshiq o‘yinida, asosan, ikki kishi qatnashadi. Qolgan bolalar kutib
turishadi. Oshiqlarni bolalar qo‘y so‘yilganda (to‘ylarda, ma’rakalarda)
yig‘ib yurishadi. 20-30 ta oshiq yiqqandan keyin o‘yinga qo‘shilishadi. Maydonga kattaligi har tomonlama yarim qadam bo‘lgan aylana chiziladi. Har bir ishtirokchi aylana o‘rtasiga ikkitadan yoki uchtadan (xohlagancha) oshiq qo‘yadi. O‘yinchilarning har bittasida soqqa oshiq bo‘ladi. Soqqa oshiq og‘irroq bo‘lishi uchun ichiga qo‘rg‘oshin quyib tayyorlanadi.
O‘yin boshlanadi. Oldin aylanadan besh qadam uzoqlikda yarim qadamlik to‘g‘ri chiziq tortiladi. Bu o‘yinda otish joyi deyiladi. O‘yinchilardan biri shu chiziq ustida turib soqqasini otadi. Ikkinchisi uning otgan oshig‘ini nishonga oladi. Agar oshiq soqqa oshiqqa tegsa, aylana o‘rtasida tikilgan oshiqlarga qarata otadi. Oshiqlarning nechtasiga tegib yiqitsa, oshiqlar urib yiqitganning yutug‘iga aylanadi. Soqqa oshiqqa tegizolmasa, birinchi otgan bola o‘ynaydi. Lekin hamma oshiqni yutqazib qo‘ysa ham, soqqa oshiqni o‘rtaga qo‘ymaydi. Yana oshiq yig‘adi. Yutqazgan bola o‘yindan chiqadi. Keyin yutgan bola bilan kutib turgan bolalardan bittasi qo‘shilib o‘ynaydi. O‘yin shu tariqa davom etaveradi. Oshiq vositasida o‘tadigan musobaqa o‘yinlari ham mazmuni va kelib chiqishi jihatidan tosh o‘yinlariga o‘xshab ketadi. Bunday o‘yinlarni bolalar, o‘smirlar, hatto 25-30 yoshli oilali kishilar ham o‘ynashgan.
O‘yinning tur va xillari ko‘p. «Uch oshiq» o‘yini shular jumlasidandir. Uch kishi qatnashuvchi mazkur o‘yin qur’a tashlash bilan boshlanadi. Omadi chopgan o‘yinchi barcha oshiqlarni qo‘lga olib, taxminan 35-40 santimetr balandlikdan navbati bilan yerga tashlaydi. Qoidaga köra kimning tashlagan oshig‘i yerga «olchi» holatida tushsa, u yutuqni olishga xaqli bo‘ladi. Xalqimiz orasidagi "oshig‘i olchi" iborasi ham aslida shunga ishora sifatida paydo bo‘lgan. O‘yinning bu turi Samarqand viloyati Bulung‘ur tumanidagi Qorlik urug‘iga mansub o‘zbeklar orasida «Olchi qo‘par» nomi bilan ommalashgan. Shuningdek, uning «Uch oyoq» degan xili ham bor. Zarafshon qipchoqlari uni forschasiga «Se poy» deb atashadi. Ko‘pincha ishtirokchilar o‘z oshiqlarini tekislab, ko‘zga tashlanadigan ranglar bilan bo‘yab olishadi. Bunday oshiqlar boshqalarnikidan alohida ajralib turadi va tabiiyki, hamma uni yutib olishga harakat qiladi.
O‘yinning tartibi shunday: yerga aylana chiziladi. Keyin qarama-qarshi
tomonlarda ikkita to‘g‘ri chiziq tortiladi. Shu chiziqlarning ustida turib aylanaga qarata oshiqlar otiladi. Otilgan oshiq aylana ichidagi gan (ganaklar)dan biriga tegib tashqariga chiqara olsa, o‘sha oshiq unga YUTUQ sifatida beriladi. Aylana chizig‘ini bosish uyin qoidasiga zid. Bunday harakat yuz berganda o‘yinni uning raqibi davom ettiradi.

Turk asotirlari

@akademik_til
17.04.202513:54
#Tilshunoslik
Tilshunoslikda so‘z ma’nosining torayishi – bu leksik-semantik hodisalardan biri bo‘lib, dastlab keng ma’noga ega bo‘lgan so‘zning ma’nosi vaqt o‘tishi bilan ancha tor doiradagi predmet yoki hodisani ifodalashga o‘tishini anglatadi. Bunday o‘zgarishlar tilning tabiiy taraqqiyoti jarayonida, jamiyatdagi ijtimoiy, madaniy yoki texnologik o‘zgarishlarga bog‘liq holda yuz beradi

Masalan, osh so‘zi oldin "ovqat, yemak" ma'nosida ishlatilgan bo‘lsa, hozirgi kunda "palov"ga nisbatan qo‘llaniladi. Lekin ba'zi so‘zlar va iboralar tarkibida "ovqat" anglamini saqlab qolgan.

Oshxona => palovxona emas.
Osh bo‘lsin => palov bo‘lsin emas.
Oshingni suz => palovni suz emas.

Yoki yog‘och (ağaç) qadimda daraxt ma'nosida ishlatilgan bo‘lsa, hozir xomashyo, daraxtning bir qismi anglamiga egadir.

@akademik_til
Post media background
Post media
19.04.202515:31
#Sheva #Xorazm #Surxondaryo #Farğona
📌 JO‘SHMOQ – Xorazm va Surxondaryo shevasida chin ko‘ngildan mehmon qilmoq, ziyofat bermoq.
Og‘a siz jo‘shing [Og‘a siz mehmon qiling].

📌 Farg‘ona shevasida, aynan, shu ma'noda ERIMOQ so‘zi qo‘llaniladi.
Bugun men sizga eriyman Bugun men sizni mehmon qilaman].

👉 Sizning shevangizda bu ma'no qaysi so‘z bilan aytiladi, izohlarda qoldiring!

@akademik_til
Көбірек мүмкіндіктерді ашу үшін кіріңіз.