Мир сегодня с "Юрий Подоляка"

Труха⚡️Україна

Қарау

Николаевский Ванёк

Қарау

Мир сегодня с "Юрий Подоляка"

Қарау

Труха⚡️Україна

Қарау

Николаевский Ванёк

Қарау

تاریخ تحلیلی

در این کانال پاره‌ای از تاملاتم را با تمرکز بر تاریخ نهضت ملی ایران می‌نویسم.
اخطار: نویسنده متخصص و یا کارشناس تاریخ نیست. محتویات کانال صرفا طرح بحث است و نباید به عنوان نتایج پژوهش های روشمند علمی مورد استناد واقع شوند.
تماس با نویسنده :

@hr_abedian

TGlist рейтингі

ТүріҚоғамдық

Растау

Расталмаған

Сенімділік

Сенімсіз

Орналасқан жері

ТілБасқа

Канал құрылған күніJan 05, 2019

TGlist-ке қосылған күні

Mar 04, 2025

Мен каналдың иесімін

Өзгерістер тарихы

Telegram арнасы تاریخ تحلیلی статистикасы

Толығырақ

Жазылушылар

1 899

24 сағат00%Апта

170.9%Ай

301.6%

Дәйексөз индексі

33

Ескертулер1Каналдарда қайта жазылу0Каналдарда ескерту1

1 жазбаның орташа қамтуы

677

12 сағат2060%24 сағат6770%48 сағат425

37.2%

Қатысу деңгейі (ER)

4.43%

Қайта жазылды30Пікірлер0Реакциялар0

Қамту бойынша қатысу деңгейі (ERR)

0%

24 сағат0%Апта

0.25%Ай0%

1 жарнамалық жазбаның қамтуы

677

1 сағат00%1 – 4 сағат00%4 - 24 сағат00%

Толығырақ

Каналға біздің ботымызды қосып, осы каналдың аудиториясын біліңіз.

24 сағаттағы жазбалар саны

0

Динамика

"تاریخ تحلیلی" тобындағы соңғы жазбалар

Барлық жазбалар

Қайта жіберілді:

مردم‌نامه (تاریخ مردم)

17.04.202508:18

✅ مصدق، پس از کودتا

سخنرانان:
سیدهاشم آقاجری
داریوش رحمانیان
محمد ترکمان

آقاجری: مصدق آدم واقع‌بینی بود/ با الگوی رضاشاه یا محمدرضا شاه، هیچ‌گاه به آزادی و دموکراسی نخواهیم رسید

رحمانیان: مصدق در حافظه تاریخی مردم هنوز زنده است

ترکمان: مصدق به ملت ایران وصیت کرد آن‌قدر در انتخابات شرکت کنید تا افراد سالمی را به مجلس بفرستید

📌 برای مشاهدۀ فیلم کامل این نشست، پیوندهای زیر را لمس کنید:

🔗 https://www.youtube.com/watch?v=pwz1m1k0gMY

🔗 https://www.aparat.com/v/jno1zfd

مردم‌نامه را در یوتیوب و آپارات دنبال و با بازنشر و پسند ویدیوها از ما حمایت کنید.

15.04.202502:02

سالگشت درگذشت عَلَم
در مطبوعات ایران

متنفذ اما سرسپرده
امیرحسین عباسی | کارشناس ارشد علوم سیاسی

هم میهن، ۲۵ فروردین ۱۴۰۴

▫️متن کامل در هم میهن آنلاین

14.04.202522:00

گفت جناب آقای حائری، این عین کلمات آقای اسدالله عَلَم است - خدا رحمتش کند - گفت من حس کردم که من با شما نمی توانم بطور مبهم صحبت کنم و یا با مجامره با شما صحبت کنم ولی روح قضیه را می گویم و آن این است که از طرف من سلام بنده را به آقایان، هر دو آقایان[میلانی و شریعتمداری] برسانید و به ایشان بگویید که به تمام مقدسات عالم قسم، اسدالله عَلَم مسلمان است، مسلمان است و اعتقاد به مذهب دارد و اعتقاد به خدا و دین اسلام دارد اما آن آزادی که آقایان پیشنهاد کردند که ما انجام بدهیم، آن را انجام نخواهیم داد زیرا که - همین شکلی می گفت - زیرا که اگر این گونه آزادی را ما بدهیم دیگر مائی نخواهیم بود تا انتخابی [انتخاباتی برگزار] بکنیم یا نکنیم، ما چه جور می توانیم این طور آزادی بدهیم؟

@hamidrezaabedian

14.04.202517:37

به بهانه ی ۲۵ فروردین،
سالگشت درگذشت اسدالله عَلَم

...پس از انقلاب ایران، مخالفان شاه کوشیده اند هرچه را به رژیم پیشین باز می گردد با بدبینی و بدگمانی تعبیر کنند و همه چیز را سیاه ببینند. از سوی دیگر برخی از هواخواهان سلطنت یا انقلابیون سرخورده ای که اکنون در حسرت گذشته هستند چیزی مگر درخشش و روشنایی در آن روزگار گمشده نمی یابند. اکثریت مردم هم درست نمی دانند چه به سرشان آمده است و اطلاعات و داوری آنان بستگی به این دارد که با چه کسی طرف هستند و زندگی روزانه آنان چه گونه برگزار می شود.

واقعیت این است که در نظام پیشین از دموکراسی و آزادی گفتار و مشارکت سیاسی خبری نبود. ولی با این همه در زمینه های اجتماعی و اقتصادی به رغم کوتاهی هایی که شد و انتقادهایی که می توان کرد، کارهای بسیار انجام یافت که چهرهٔ ایران را به کلی دگرگون ساخت.

از سوی دیگر، برخی از هواخواهان رژیم پیشین شاه را به عرش می برند و می خواهند به هر ترتیب شده است به گمان خود ثابت کنند که نظام او هیچ ایرادی نداشت، کشور در شاهراه پیشرفت بود و به دروازه های تمدن بزرگ رسیده بودیم و همه دنیا حسرت ما را می خوردند. روشن نیست چه گونه ناگهان نیروهای اهریمنی داخلی و رهبران ساده لوح بیگانه که از قضا متفق ایران بودند دست به دست یک دیگر دادند...

این گونه طرز فکر در میان بسیاری از هم میهنان ما وجود دارد در نتیجه به جای کوشش برای درک حقیقت راه افسانه پیش می گیرند و به جهانی خیالی و نیروهایی ناپیدا و اثبات ناپذیر روی می آورند و با به کار بردن فعل سوم شخص جمع، همه مسائل سیاسی را به آسانی حل می کنند: خواستند که چنین شود، آن یک را بردند و این یک را آوردند...

کی خواست؟ کی برد و کی آورد؟ متأسفانه بسیاری نیز این کلّی بافیها را بی گفت وگو می پذیرند و نیازی به ارائه مدرک و تحلیل رویدادها و سنجش منطقی این گونه مدعاها نمی بینند. چنین شیوه فکری نه تنها بی پایه و دور از هرگونه ارزش علمی است بلکه نسبت به مردمی که توانسته اند در برابر تندبادهای تاریخ بایستند و هویت ملی خود را حفظ کنند توهین آمیز است. انکار اصالت برای مردم ایران و نقش اساسی آنان در تعیین سرنوشت خود چیزی مگر تنبلی ذهنی یا نداشتن دانش سیاسی یا هر دو نمی تواند باشد.

یکی از پیامدهای چشمگیر انقلاب این بوده است که ایرانیان چه در درون و چه در بیرون کشور به خود آمده اند و در جست و جوی شناخت بهتر دوران خویش و فرآیندی هستند که وضع را به امروز کشانده است. این روند بسیار دلگرم کننده است و رفته رفته ما را از کلی بافی های بی سروته دور و زمینه را برای آگاهی درست تر از گذشته و حال خویش آماده می سازد.

در چنین شرایطی ارزش یادداشتهای عَلَم روشن می شود، زیرا نه تنها خواننده را با شیوه کار و اندیشه شاه و اطرافیان او آشنا می کند بلکه عامل هایی که به تدریج دست به دست هم دادند و زمینه را برای ناخرسندی مردم و انقلاب و فرو پاشیدن نظام شاهنشاهی فراهم آوردند در آن به خوبی دیده می شوند.

اندیشیدن درباره آنها می تواند درس عبرتی برای مردم و مسئولان کنونی و آینده ایران باشد که چه کارهایی را بکنند یا نکنند، از خودکامگان بپرهیزند و از شرکت دادن مردم در کارها نهراسند و با آنان همچون کسان نابالغ رفتار نکنند و با خواسته های آنان نستیزند...*

@hamidrezaabedian

* یادداشت های اسدالله عَلَم، جلد اول، دیباچه ویراستار به قلم زنده یاد علینقی عالیخانی، انتشارات کتاب سرا ص ۱۵-۱۴

Қайта жіберілді:

ایران فردا

12.04.202514:54

@iranfardamag

🔹دکتر محمود نکوروح از اعضای برجسته شورای مرکزی " حزب مردم ایران " در روزهای پایانی ۱۴۰۳ دیده بر جهان فرو بست. حزب و جریانی که از اندیشه‌هاو عملکرد دو شخصیت برجسته تاریخ معاصر ایران، یعنی دکتر محمد مصدق و دکتر محمد نخشب تاثیر می‌پذیرفت.

🔸محمود نکوروح در عنفوان جوانی جذب فعالیت‌های سیاسی محمد مصدق و جاذبه‌های اندیشگی محمد نخشب شد و تا پایان عمر بر آن وفادار و وامدار باقی ماند.

🔹شاید به جرات بتوان او را که از ابتدای جوانی به صف علاقمندان جنبش ملی شدن صنعت نفت پیوسته بود یکی از شاهدان تاریخ معاصر ایران از زمان جنبش ملی تاکنون نامید .

🔸این ویژه‌نامه که به مناسبت چهلمین سالروز درگذشت دکتر محمود نکوروح تشکیل شده است ، تنها بخش کوچکی از دیدگاه‌های این مبارزه راه آزادی را پوشش داده است. امید است به همت دوستان و فرزندان ایشان و ترسیم دقیق بیوگرافی مبارزاتی وی ، تصویر کامل‌تری از بیش از ۷۰ سال زندگانی سراسر تلاش وی تدوین گردیده و در اختیار علاقمندان و محققان قرار گیرد.

🔹باشد تا ادای دینی به خاطره این چهره ملی و مبارز راه آزادی باشد!

http://t.me/iranfardamag

AgADmhQAApvl0FM

4.45 MB

11.04.202514:12

ایالات متحده و ایران
زیر سایه ی مصدق *

اگر به ایرانیان اجازه داده می شد نفت خود را به هر کس و به هر قیمتی بفروشند آیا به توافق های بازاریابی و فروش با دیگر کشورهای واگذار کننده امتیاز آسیب وارد نمی آمد؟ احتمالاً، دست کم در کوتاه مدت چرا. به نظر می رسید احتمال خطر بیش از حد زیاد است. از آن گذشته اگر ایران مجبور می شد برای جلب مشتری نفت خود را ارزان بفروشد، این می توانست به معنای قیمت های پایین تر و درآمدهای کم تر برای همه باشد. در خصوص عرضه نیز اطمینان چندانی وجود نمی داشت و این احتمال مسئولان دولتی و مدیران نفتی را به یکسان نگران می کرد. مسئله غرامت نیز وجود داشت.

اگر به ایران اجازه داده می شد تنها بابت دارایی های شرکت نفت انگلیس در ایران و نه بابت عواید نفتی که هنوز در زیرزمین بود، غرامت بپردازد، آیا این ملی شدن را برای کشورهای عراق، کویت، یا عربستان سعودی جذاب نمی ساخت؟ و از همه اینها گذشته ملاحظات غیرمادی نیز در کار بود: غرور و اعتبار.

اگر مصدق پیروز می شد و برای ایرانیان و دیگر مردمان جهان سوم به صورت قهرمان در می آمد قدرتهای غربی چگونه می توانستند منافع منطقه ای خود را حفظ کنند؟ اگر انگلیسیها قبول می کردند که شرکت نفت انگلیس به وضعیت قبلی خود در ایران برنگردد و شرکت ملی نفت ایران بتواند هر کس را که مایل است برای راه اندازی صنعت نفت خود از جمله پالایشگاه آبادان و بهره برداری از نفت برگزیند، آیا این به منزله تسلیم گام به گام انگلیسی ها نبود؟ به نظر می رسید همۀ اینها اطمینان به کارآیی ایرانیان را بیش از آنچه انگلیسی ها چند ماه پیش از آن ارزیابی می کردند نشان می داد.

اقدام به راه اندازی صنعت نفت ایران از طرف ایالات متحده، و برخلاف سیاست انگلستان و مدیران نفت بین المللی، نیازمند شجاعت - و شاید بی پروایی ای - بود که مقام هایی که سالهای پس از جنگ را با شکیبایی و زحمت بسیار صرف ساختن حفاظ های دنیای آزاد کرده بودند، فاقد آن بودند. آنها می توانستند انعطاف ناپذیری متحدان انگلیسی خود را نکوهش کنند، می توانستند به آنها توصیه کنند و هشدار دهند، اما در نهایت نمی توانستند و نمی خواستند برخلاف منافع لندن عمل کنند.

پرسش ظریف این است که مصدق تا چه اندازه این مسائل را درک می کرد؟

پژوهشگران [؟] اعتبار اندکی برای نخست وزیر قایل شده اند و او را ساده اندیش، سردرگم و لجباز ارزیابی کرده اند. شاید او همۀ اینها بود. سفیر هندرسن به یقین به همین نتیجه گیری رسید و او به اندازه هر آمریکایی دیگری با مصدق در تماس بود.

حال در اینجا مسئله ای وجود دارد چرا که کارشناسان با موشکافی [معمولا] موارد خاصی چون غرامت، حکمیت، بهای هر بشکه نفت و لوازم معمول سوداگری غربی را مورد توجه قرار می دهند ولی چشم انداز گسترده تر را نادیده می گیرند، یا اصلاً آن را قابل طرح نمی دانند.

یکی از گویاترین بینش ها نسبت به این مناقشه در جریان گفتگویی در تابستان ۱۹۵۱ / ۱۳۳۰ نمایان شد و آن هنگامی بود که کارشناس نفتی، والتر لِوی مصدق را تحت فشار قرار داد که در دستیابی به توافق، عاقلانه تر رفتار کند. او - مصدق - در پاسخ به یک قیاس متوسل شد و روابط ایران با بریتانیا را با روابط مهاجرنشین های آمریکایی در زمان "تی پارتی بوستون" مقایسه کرد:

رهبران استقلال آمریکا چه واکنشی نشان می دادند اگر چند میانجی ایرانی سوار کشتی هایی شده بودند که در بوستون لنگر انداخته بود و از مهاجرنشینان می خواستند که بسته های چای را به دریا نیندازند؟

هیچ کس در سفارت یا در واشنگتن به این مقایسه جالب توجه نکرد در حالی که چکیده جهان بینی مصدق در آن نهفته بود.آمریکاییان از ایرانیان انتظار داشتند درجه ای از عقلانیت از خود نشان دهند که با توجه به رابطه دشوار تاریخی بین شرکت نفت انگلیس و دولت بریتانیا با ایران، از واقع بینی به دور بود.

@hamidrezaabedian

تی پارتی بوستون: واقعه چای در بوستون که در آن، صندوق های چای که باید بابت آن ها به انگلستان عوارض پرداخت می شد، به دریا افکنده شد. [مترجم]

*ایالات متحده و ایران زیر سایه ی مصدق/ جیمز اف. گود/ترجمه مهدی حقیقت خواه/انتشارات ققنوس/ ص ۱۳۳-۱۳۲

09.04.202513:23

▪️در نقد اَبَر روایت دکتر موسی غنی نژاد از تاریخ نهضت ملی نفت و دکتر محمد مصدق (قسمت اول ، منتشر شده در خبرآنلاین، ۲۰ فروردین ۱۴۰۴)

گروه اندیشه: تاریخ معاصر که مرور چندباره آن دارای درس های عظیم برای جبران عقب ماندگی و توسعه است می تواند یکی از بزرگترین پروژه های ایرانیان به منظور عبور از دوره اندیشه ورزی به مثابه تصادف، به اندیشه ورزی به مثابه هویت و ماهیت دائمی ایرانیان در زندگی روزمره باشد اما این امر مشروط به شروطی است، از جمله پرهیز از سیاست زدگی در تحلیل تاریخ و درس آموزی برای امروز ایران و توسعه آن، سپس ورود حوزه علم، و پرهیز از ژورنالیسم زدگی.

پرواضح است که در این باره قرارگرفتن روزنامه نگاری در خدمت علم و براهین علمی از بزرگترین رسالت رسانه ای است که به دلیل آفت سیاست زدگی، اغلب نظام رسانه ای ایران از چنین رویکردی به دور است. از این رو حضور دانشگاه در حوزه روزنامه نگاری می تواند به غنای آن انجامیده و اندیشه های مخالف و موافق درباره رویدادها می تواند مقوم حوزه تمدن ایرانی باشد.....

مطلب زیر به قلم دکتر کریم سلیمانی دهکردی (دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی) از این زاویه به مخاطبان تقدیم می شود. او از نویسندگان کتاب موانع توسعه در ایران است. این بخش از مقاله در نقد اندیشه های دکتر موسی غنی نژاد در باره کودتای سوم اسفند است [به بهانه ی انتشار یک گفت و گو با دکتر غنی نژاد در روزنامه ی دنیای اقتصاد، شماره ۶۲۳۶، ۷ اسفند ۱۴۰۳].

مقاله ای انتقادی اما فکت محور. هدف اصلی آن نقد «روش تاریخ‌نگاری» غنی‌نژاد است. نویسنده معتقد است که غنی‌نژاد با استفاده از روشی مچ‌گیرانه، تقلیل‌گرایانه، ابهام‌آمیز و با دستکاری جزئیات تاریخی (زمان‌پریشی و مفهوم‌پریشی)، روایتی مغرضانه و پریشان از تاریخ معاصر ارائه می‌دهد.

نویسنده در این مقاله به نقد دیدگاه‌های غنی‌نژاد در مصاحبه اخیر ایشان (۷ اسفند ۱۴۰۳) می‌پردازد که در آن، غنی‌نژاد واقعه ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ را کودتا ندانسته و برای تقویت این نظر، ادعا می‌کند که واقعه سوم اسفند ۱۲۹۹ نیز کودتا نبوده است. نویسنده با استناد به منابع متعدد تاریخی، خاطرات شاهدان عینی (مانند عبدالله مستوفی و یحیی دولت‌آبادی)، اعترافات بانیان کودتا (رضاخان و سیدضیاء)، گزارش‌های دیپلماتیک (نورمن و آیرونساید)، و آرای نمایندگان مجالس چهارم و چهاردهم، به تفصیل اثبات می‌کند که واقعه سوم اسفند ۱۲۹۹ یک کودتای نظامی با حمایت انگلیس بوده است که طی آن، تهران به اشغال نیروهای قزاق درآمده و احمدشاه تحت فشار مجبور به انتصاب سیدضیاء به نخست‌وزیری شده است.

نویسنده تاکید می کند که هدف غنی‌نژاد از مشروعیت‌بخشی به کودتای سوم اسفند برای به چالش کشیدن کودتا بودن ۲۸ مرداد است از این رو روش تاریخ‌نگاری او را مچ‌گیرانه، تقلیل‌گرایانه و مغرضانه توصیف می‌کند.

https://B2n.ir/nq7630

27.03.202510:52

دکتر موسی غنی نژاد:

از نظر حقوقی و قانونی محل سوال است که آیا [این قانون] مراحلش را درست طی کرد یا خیر. آن مطرح شدن ملی شدن صنعت نفت از طرف کمیسیون نفتی آنها درست بود یا نه، جای سوال دارد برای اینکه پیشنهاد ملی شدن صنعت نفت در صحن علنی مطرح نمی شود، در کمیسیون نفتی که در اقلیت بود، مطرح شده است.*

[* دنیای اقتصاد، ش ۶۲۳۶، ۷ اسفند ۱۴۰۳]

گاهی اوقات پرسش ها نیز به اندازه ی پاسخ ها آگاهی هایی را منتقل می کنند و نشان می دهند که سوال کننده تا چه اندازه به بحثی که مطرح کرده است، اشراف دارد. "کمیسیون نفتی آنها" یا "کمیسیون نفتی که در اقلیت بود" یعنی چه؟

این برداشت به ذهن متبادر می شود که جناب آقای غنی نژاد هیچ سابقه ای از تشکیل کمیسیون نفت مجلس شانزدهم در ذهن نداشته و اساسا از ماموریتی که مجلس شورای ملی طی مصوبه ی مورخ ۲۱ دی ماه ۱۳۲۹ به این کمیسیون واگذار کرده بود، کمترین اطلاعی ندارند!

تاریخچه کمیسیون نفت مجلس شانزدهم

- ۲۶ تیر ۱۳۲۸ : امضاء قرارداد الحاقی (گس- گلشائیان) در دولت ساعد.

- ۲۸ تیر ۱۳۲۸ : ارسال لایحه قرارداد به مجلس پانزدهم و تصویب آن در جلسه مشترک کمیسیون دارایی و کمیسیون بازرگانی و پیشه و هنر.

- ۱ مرداد ۱۳۲۸ : آغاز بحث در مورد لایحه در صحن علنی.

- ۶ مرداد ۱۳۲۸ : پایان دوره پانزدهم مجلس شورای ملی.

- ۲۰ بهمن ۱۳۲۸ : افتتاح دوره شانزدهم مجلس شورای ملی.

- ۲۸ اسفند ۱۳۲۸ : استعفای دولت ساعد و رای تمایل به علی منصور برای تشکیل کابینه.

- ۳۰ خرداد ۱۳۲۹ : تشکیل کمیسیون نفت در مجلس به تقاضای نخست وزیر (علی منصور) و ارجاع لایحه ی نفت (قرارداد الحاقی) به آن. این کمیسیون ۱۸ عضو داشت‌. از این ۱۸ عضو تنها پنج نفر از اعضای جبهه ی ملی بودند. منصور پیش از آغاز به کار کمیسیون استعفاء داد.

- ۵ تیر ۱۳۲۹ : صدور فرمان نخست وزیری سپهبد رزم آرا.

- ۴ آذر ۱۳۲۹ : مخالفت کمیسیون نفت با لایحه نفت (قرارداد الحاقی) به اتفاق آراء. در همین جلسه، کمیسیون، پیشنهاد جبهه ی ملی در خصوص ملی کردن صنعت نفت را رد کرد.

- ۵ دی ۱۳۲۹ : پس گرفتن لایحه نفت از مجلس‌ توسط دولت.

- ۲۱ دی ۱۳۲۹ : تایید گزارش کمیسیون نفت مبنی بر مخالفت با لایحه ی نفت (قرارداد الحاقی گس - گلشائیان) توسط مجلس. در همین جلسه مجلس طی یک طرح قانونی به کمیسیون ماموریت داد تا در ظرف دو ماه روشی را که دولت باید در تعقیب امر نفت در پیش بگیرد برای تصویب در مجلس معلوم دارد. از نمایندگان نیز خواسته شد تا ظرف دو هفته پیشنهادات خود را تقدیم کمیسیون کنند.

- ۲ اسفند ۱۳۲۹ : رزم آرا در برابر کمیسیون نفت گفت که اصولا با فکر ملی کردن مخالفتی ندارد منتهی شتابزدگی در این امر را مصلحت نمی داند.

- ۴ اسفند ۱۳۲۹ : سفیر انگلستان به رزم آرا اطلاع داد هیچ طرحی که متضمن ملی شدن صنعت نفت ولو در آینده دور باشد، مورد قبول انگلستان قرار نخواهد گرفت‌. در عوض پیش نویس طرحی بر مبنای تنصیف منافع در اختیار رزم آرا قرار گرفت که او می بایست آن را به تصویب کمیسیون نفت برساند.

- ۱۲ اسفند ۱۳۲۹ : رزم آرا در کمیسیون نفت حاضر شد و گفت که موضوع نفت را به متخصصین ارجاع کرده و نباید در این باره بدون مطالعه و تهیه مقدمات اقدام شود.

- ۱۶ اسفند ۱۳۲۹ : رزم آرا ترور شد.

- ۱۷ اسفند ۱۳۲۹ : تصویب پیشنهاد ملی شدن صنعت نفت در کمیسیون به اتفاق آرا. (این بار پیشنهاد ملی شدن بصورت ۲+۵ ارائه شد. یعنی علاوه بر اعضای جبهه ملی در کمیسیون که پنج نفر بودند، فرامرزی و بهبهانی نیز پیشنهاد را امضا کرده بودند.)

- ۲۱ اسفند ۱۳۲۹ : حسین علاء مامور تشکیل کابینه شد.

- ۲۴ اسفند ۱۳۲۹ : رای مثبت نمایندگان مجلس شورای ملی به گزارش کمیسیون و مصوبه ی ملی شدن. (از ۱۳۱ نماینده، ۹۵ نفر حاضر بودند که همگی به گزارش رای مثبت دادند.)

- ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ : تایید مصوبه کمیسیون در مجلس سنا.

@hamidrezaabedian

26.03.202501:09

سرویس تاریخ و سیاست خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)
: کتاب «از مصدق تاریخی تا مصدق اسطوره‌ای» که نخستین‌بار در اواخر مردادماه منتشر شد، در اسفند ماه به چاپ دوم رسید. به دلیل استقبال از این کتاب، به مناسبت ۲۹ اسفند، سالروز ملی شدن صنعت نفت، با علی‌اصغر سیدآبادی، نویسنده کتاب گفت‌وگو کرده‌ایم. علی‌اصغر سیدآبادی که بیشتر به‌عنوان نویسنده ادبیات کودک و نوجوان شناخته می‌شود، اما سابقه‌ی فعالیت در حوزه‌ی اندیشه و فرهنگ را هم در کارنامه‌اش دارد. او سال‌ها در روزنامه‌های گوناگون به‌عنوان دبیر گروه فرهنگی و اندیشه فعالیت کرده است. اما انتشار این کتاب و بازتاب گسترده‌ی آن باعث شد که از او بپرسیم.

- چه شد که پس از چندین سال نوشتن برای کودکان و نوجوانان، سراغ مخاطب بزرگسال رفتید و این کتاب را نوشتید؟

البته من سال‌هاست که درباره‌ی تاریخ، سیاست و اندیشه می‌نویسم، اما تاکنون این کارها بیشتر در قالب مقاله‌ها، یادداشت‌ها و پژوهش‌های پراکنده بوده است. از سال‌ها پیش این دغدغه برایم شکل گرفته بود که چرا برخی شخصیت‌های تاریخی در حافظه‌ی مردم می‌مانند و برخی نه؟ این کتاب، پاسخ‌هایی به همین پرسش است. بنابراین من از ادبیات کودک و نوجوان به تاریخ و سیاست نیامده‌ام، بلکه همیشه در این حوزه‌ها فعال بوده‌ام و این کتاب فرصتی شد که دغدغه‌ام را در قالبی کتاب منتشر کنم.

- شما در این کتاب چهره‌ی مصدق را چگونه ترسیم کرده‌اید؟

در این کتاب، بیشتر از آنکه مصدق را به‌عنوان یک فرد بررسی کنم، به تصویری که از او ساخته شده پرداخته‌ام. به بیان دیگر، در این کتاب نه‌تنها به مصدق به‌عنوان یک شخصیت تاریخی نگاه کرده‌ام، بلکه تلاش کرده‌ام توضیح دهم چرا و چگونه مصدق به اسطوره تبدیل شد. مصدق شکست خورد، حبس کشید و در حصر جان سپرد، اما زنده ماند و در حافظه‌ی جمعی ایرانیان باقی ماند و حتی بیش از زمان قدرتش مورد توجه قرار گرفت. این یک پدیده‌ی جالبی است که باید باز هم بررسی شود.

- درباره‌ی مصدق و ملی شدن صنعت نفت کتاب‌های بسیاری نوشته شده است. ویژگی اصلی کتاب «از مصدق تاریخی تا مصدق اسطوره‌ای» چیست؟

کتاب‌های زیادی درباره‌ی ملی شدن نفت، کودتای ۲۸ مرداد و کارنامه‌ی سیاسی مصدق نوشته شده‌اند و برخی از این کتاب‌ها واقعاً محققانه و خواندنی‌اند. کتاب من اما درباره‌ی کارنامه‌ی مصدق و ملی شدن نفت و دوره‌ی مصدق و پس از آن نیست. با تساهل تاریخ ذهن ایرانی است در ۱۰۰ سال اخیر درباره‌ی مصدق. روایت فراز و فرود پدیده‌ی مصدق در حافظه‌ی جمعی ایران است. برای مثال، این کتاب توضیح می‌دهد که چرا بعد از کودتا، با وجود سانسور و تبلیغات رسمی حکومت پهلوی علیه مصدق، او در حافظه‌ی تاریخی مردم ماندگار شد و حتی محبوب‌تر شد؟ چرا بسیاری از سیاستمدارانی که مانند مصدق شکست خوردند، فراموش شدند، اما او همچنان در ادبیات، شعارهای سیاسی و حافظه‌ی جمعی حضور دارد؟ این پدیده را سعی کرده‌ام با تحلیل محتوای رسانه‌ها، ادبیات، آثار و حتی رفتارهای مصدق در دوره‌ی دادگاهش توضیح بدهم....

@hamidrezaabedian

📌متن کامل:

https://B2n.ir/pz5821

24.03.202512:54

«عدم توجه منتقدان ملی‌شدن صنعت نفت به اهمیت نقش و ماهیت مشروطه»

✍ حسین پسرک لی

جذب سرمایه‌گذار خارجی در ایران قرن نوزدهم با موانع بسیاری روبه‌رو بود. فضای سیاسی ارتجاعی دربار قاجار، که راه نزدیکی به قبله عالم را از مسیر دسیسه‌چینی هموارتر می‌کرد، یکی از این موانع بود. سرنوشت مردان کاردان و لایقی چون قائم‌مقام و امیرکبیر، که به‌واسطه غضب شاهانه به قتل رسیدند، پیامی روشن برای رجال سیاسی ایران داشت: عدم امنیت شغلی. این بی‌ثباتی، پدیده رشوه‌خواری را در ساختار سیاسی و اداری کشور نهادینه کرد. رشوه نه‌تنها امری عرفی تلقی می‌شد، بلکه حتی دامن رجال موجه‌تری چون میرزا حسین‌خان سپهسالار، ملکم‌خان و میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله را نیز گرفت. این فرهنگ سیاسی، که منفعت شخصی را بر منافع عمومی رجحان می‌داد، مانع از درک صحیح و تحلیل دقیق نسبت به سرمایه‌گذاری خارجی شد.

گذشته از این، سابقه رفتارهای خشونت‌آمیز در ایران—چون قتل و مثله کردن گریبایدوف—و انعکاس آن در مطبوعات اروپایی، همراه با اعتراض وزیرمختار بریتانیا (سرهنگ شیل) به قتل امیرکبیر، تصویری خوفناک از فضای سیاسی ایران برای سرمایه‌داران خارجی ترسیم می‌کرد. علاوه بر این، نگرش منفی برخی روحانیون نسبت به سرمایه‌گذار خارجی، که او را با میسیونر مسیحی یکسان می‌پنداشتند، مزید بر علت بود. البته، این مداخله‌ها در دو مورد، یعنی امتیازنامه رویتر و قرارداد رژی، مانع از اجرای توافق‌هایی شد که به زیان ایران بودند.

🔴 مشروطه و تغییر رویکرد به سرمایه‌گذاری خارجی

تفاوت عمده ایران قرن بیستم با قرن نوزدهم را می‌توان در وجود قانون مشروطه جست‌وجو کرد، که دست‌کم از منظر اقتصادی، گام‌های بلندی در مسیر پذیرش سرمایه‌گذاری‌های منصفانه و رد قراردادهای استعماری برداشت.

برای نمونه، قانون جزای عرفی، که به کوشش حسن پیرنیا (مشیرالدوله) در سال ۱۲۸۷ بنیان نهاده شد و در دوران علی‌اکبر داور با عنوان قانون مجازات عمومی به تصویب مجلس چهارم رسید، رشوه‌گیری را جرم‌انگاری کرد. افزون بر این، مشروطه با برچیدن استبداد، مجلس ملی را در رأس امور قرار داد. این مجلس، به لرد کرزن (وزیر خارجه بریتانیا) نشان داد که دیگر نمی‌توان با رشوه‌، نخست‌وزیر و شاه ایران را برای اجرای سیاست‌های استعماری به بازی گرفت. وثوق‌الدوله، باوجود دریافت رشوه، بارها تأکید کرد که بدون تصویب مجلس، قرارداد ۱۹۱۹ اجرا نخواهد شد.

افشاگری‌های بی‌سابقه روزنامه‌های آزاد ایران علیه دولت در آن دوران—به‌ویژه مقاله بلند عبدالله مستوفی—به نقطه‌ای درخشان در تاریخ معاصر ایران بدل شد و به نخستین تقابل جامعه نوپای ایران با سیاست‌های استعماری بریتانیا انجامید. این فضای جدید، انگلیس را وادار کرد رویکرد خود را تغییر دهد؛ به‌جای پرداخت رشوه به رجال سیاسی، مستقیماً در روند انتخابات مجلس مداخله کند و زمینه ورود نمایندگان همسو با منافع خود (انگلوفیل‌ها) را فراهم سازد.

قتل ماژور ایمبری، کارمند سفارت آمریکا، در تیرماه ۱۳۰۳ نیز نمونه‌ای از تحولات سیاسی این دوره بود. برخلاف تصور رایج که آن را نشانه عقب‌ماندگی جامعه ایران می‌داند، شواهدی از دخالت عوامل بریتانیا و کمپانی نفت ایران و انگلیس در این ماجرا وجود دارد. بریتانیا که ایران و نفت آن را ملک طلق خود می‌دانست، از هر ابزاری برای ایجاد تنش‌های دیپلماتیک و تضعیف موقعیت ایران در معادلات جهانی بهره می‌برد.

از سوی دیگر، قانون مشروطه تا حدودی از مداخله روحانیون در سیاست کاست. اگرچه همچنان برخی از آنان، چون سید حسن مدرس، در مجلس نقش مؤثری داشتند، اما قدرت آنان بیش از آنکه از منابر نشأت بگیرد، از جایگاهشان در مجلس سرچشمه می‌گرفت.

🟠 افول جایگاه مجلس و پیامدهای آن

فراز رضاشاه و تیمورتاش به قدرت، هم‌زمان با افول نقش مجلس بود. این دو، به‌ویژه پس از مجلس هفتم، تلاش کردند مجلس را از رجال وابسته به خود پر کنند و آن را به نهادی فرمایشی بدل سازند؛ چنانکه رضاشاه آن را “طویله” می‌خواند.

با تضعیف مجلس، وزرا نیز “مسلوب‌الاختیار” شدند و این امر، بن‌بستی سیاسی را بر ایران تحمیل کرد که تنها از دستان مصدق گشوده شد. بریتانیا، که در هند مغلوب گاندی شده بود، در ایران نیز چنان اسیر مصدق شد که دست به دامان ایالات متحده و شرکت‌های بزرگ نفتی برد و با پیشنهاد شراکت در نفت ایران، تلاش کرد آبروی ازدست‌رفته خود را بازگرداند.

این همان بریتانیایی بود که تنها چند سال پیش از ملی‌شدن نفت، در برابر پیشنهادهای معقولانه آمریکا، از ناتوانی در پرداخت حتی یک شلینگ بیشتر به ایران سخن می‌گفت، اما پس از ملی‌شدن صنعت نفت، حاضر شد بخش قابل‌توجهی از منافع اقتصادی خود را واگذار کند تا وجهه سیاسی‌اش را بازیابد. این تغییر رویکرد، دقیقاً همان سیاستی بود که مصدق دنبال می‌کرد: ارجحیت استقلال سیاسی بر منافع اقتصادی.

@hamidrezaabedian

📌 متن کامل:

https://B2n.ir/rr8854

23.03.202509:51

۶ پرسش درباره مصدق و تاریخ نهضت ملی
[گفتگوی کورش احمدی با خبرآنلاین]

۱- آیا مخالفت با شرکت نفت انگلیس و ایران که یک شرکت خصوصی بود، کار درستی بود؟

۲- آیا وقتی مردم ایران اصلا خبر نداشتند که نفتی در زیر زمین دارند، ملی کردن شرکتی که نفت را کشف و استخراج کرد، کار درستی بود؟

۳- آیا ناسیونالیسم مصدق از نوع ناسیونالیسم رومانتیک بود و او اجنبی ستیز بود؟

۴- آیا مصدق پوپولیست بود؟

۵- آیا رفتار مصدق با خانواده شاه درست بود؟ و آیا درست بود که شرایطی ایجاد شود که سفرای انگلیس و آمریکا ناچار به ملاقات مخفیانه با شاه شوند؟

۶- آیا مصدق مجلس را منحل کرده بود و در این صورت آیا شاه حق عزل او و نصب دیگری را نداشت؟

@covid_policy_dip
@mohammadmosaddegh
http://khabaronline.ir/xnmF6

22.03.202510:53

پاسخ به مدعی (۲)

(از یک گفتگو با دکتر محمدعلی موحد*)

مسأله ای که من در برخی نوشته ها دیدم این بوده که اعتراض می کنند که دکتر مصدق آمده نفت را ملی کرده ولی در واقع دولتی کرده است نه ملی و حال آن که ثابت شده است که دولت ها در اِعمال تصدی موفقانه عمل نمی کنند.

طرفداران این تز به گرفتاری ها و بن بست های کشورهای سوسیالیستی اشاره می کنند و البته این حرف در جای خود قابل توجه است، یعنی اصل این که دولت تا کجا در قلمرو اقتصاد دخالت بکند. اما در طرح این مطالب هم یک مقداری مُد زمانه تأثیر دارد. یک وقتی می گفتند که دولت حافظ منافع عامه است و نباید اجازه داده شود که یک قشر ممتاز سرمایه دار ابزار تولید را در اختیار خود بگیرد.

یک دوره دیگر پیدا شد که مسأله برعکس شد و نگرش های دیگری رواج یافت بر مبنای بازار آزاد و این که بازار خودش را تنظیم می کند و دولت باید دولت حداقلی باشد و نباید در هیچ کاری جز امور حاکمیتی دخالت کند و تصدی امور دیگر را باید به مردم بسپارند. این هم یک دوره بود.

هر کدام از اینها له و علیه دارد. حالا احساس می شود که این دوره هم دارد سپری می شود. دوباره با وقایعی که شاهد آن در عرصه جهانی هستیم می بینیم ما باز به گذشته برمی گردیم که دولت حیطه تصرفاتش بیشتر می شود...

مصدق چه کار کرد؟

مصدق آمد در قدم اول یک هیأت مختلط بنیان نهاد. اینجا است که نشان می دهد که نگاه مصدق به نفت دولتی بود یا غیر دولتی. در تاریخ ۹ اردیبهشت ۱۳۳۰ لایحه موسوم به طرز اجرای اصل ملی شدن صنعت نفت به تصویب مجلس شورای ملی رسید. مطابق مادۀ اول این قانون، هیأت مختلطی مرکب از پنج نماینده مجلس شورا و پنج نماینده مجلس سنا به اتفاق یک نماینده از دولت مأموریت یافتند که اصل ملی شدن را به موقع اجرا بگذارند. نماینده دولت در این هیأت مهندس کاظم حسیبی بود، یک آدم فنّی و دانشگاهی.

یک ماه دیگر یعنی در ۱۱ خرداد ۱۳۳۰ هیأت مدیره موقتی برای شرکت نفت تشکیل شد که سه نفر عضو داشت. مهندس بازرگان، دکتر علی آبادی و مهندس بیات. این ها هم دولتی نبودند. مصدق در درجه اول دکتر حسابی را برای ریاست هیأت مدیره موقت در نظر گرفته بود ولی حسابی خواستار اختیارات بود و مصدق حاضر نبود اختیارات بدهد بنابراین از حسابی صرف نظر کرد و بازرگان را به جای او گذاشت.

مصدق می خواست حداکثر انعطاف را تا تعیین تکلیف قطعی مذاکرات حفظ بکند. بازرگان درمیان یاران مصدق بیش از همه با مسائل فنی و اقتضانات یک صنعت مدرن جهانی آشنا بود. وی به آبادان که آمد من آنجا بودم و دیدم که در آن فضای پرالتهاب چگونه در برابر هوچی گری ها مقاومت به خرج می داد. یک مقالهٔ مهم او که در روزنامه شرکت چاپ شد، یادم نمی رود که بر ارزش بی بدیل نیروی انسانی تأکید داشت....

خلاصه آن که مصدق چه در انتخاب هیأت مختلط و چه در انتخاب هیأت مدیره موقت نهایت احتیاط را مراعات کرد. او نمی خواست که نفت به صورت یک مؤسسه دولتی دربیاید. قرار بود هیأت مختلط اساسنامه ای برای شرکت نفت تدوین کند اما عملاً این کار تا یک سال و نیم دیگر به انجام نرسید و اولین اساسنامه شرکت نفت در پنجم آذر ۱۳۳۱ تصویب شد.

در این اساسنامه یک شورای عالی برای نفت در نظر گرفته شده بود مرکب از هفت نفر. چهار نفر از قوه قانونگذاری، دو نفر از دولت و یک نفر مدیرکل بانک ملی ایران که در آن زمان کار بانک مرکزی را می کرد اما هیأت مدیره شرکت مطابق این اساسنامه پنج نفر بودند. مدیر عامل می بایستی ایرانی باشد اما چهار نفر مدیران دیگر ممکن بود از کارشناسان غیر ایرانی یعنی از خارج استخدام شوند و این نکته خیلی جالب توجه است.

نکته جالب توجه دیگر آن که در مصوبه کمیسیون نفت تأکید شده بود که ملی شدن نفت یعنی تمام عملیات اکتشاف، استخراج و بهره برداری در دست دولت قرار گیرد. این عبارت در مصوبه کمیسیون نفت بود ولی در قانونی که در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ به تصویب مجلسین رسید چنین عبارتی دیده نمی شود و از همین رو پژوهشگران خارجی که راجع به جریان نهضت ملی نفت ایران کتاب نوشته اند به قابل انعطاف بودن قانون در این باره اشاره کرده اند.

- نقد مشخص منتقدان به مصدق این است که مصدق باید نفت را به بخش خصوصی واگذار می کرد!

مصدق چه کار می باید می کرد که نکرد؟ کدام بخش خصوصی؟ بخش خصوصی کجا بود؟ بخش خصوصی ایران در آن زمان با صنعت و تجارت مدرن آشنا نشده بود. نه سرمایه داشت و نه امکانات. اقتصاد ایران بر همان مبانی سنتی می چرخید‌. شاید این حرف را جوانهایی می زنند که اطلاعات اقتصادی بسیار اندک دارند و راجع به بخش عمومی و بخش خصوصی حرفهایی از این سو و آن سو شنیده اند!

@hamidrezaabedian

* از گفتگوی امیر طیرانی و فرید اسدی دهدزی با دکتر محمدعلی موحد، ماهنامه ایران فردا، دوره دوم، اسفند ۱۳۹۵ (تیتر به انتخاب تاریخ تحلیلی ست.)

21.03.202517:45

▪️پروانه اعتمادی (۱۴۰۴-۱۳۲۶) درگذشت

اعتمادی کار خود را با نقاشی انتزاعی(آبستره) شروع کرد و در ادامه به نقاشی رنگ روغن و سپس مداد رنگی و کلاژ روی آورد. آثار او اولین بار در سال ۱۳۴۷ در تالارقندریز تهران روی دیوار رفت. از نمایشگاه های سال های اخیرش می توان به نمایشگاه انفرادی وی در گالری گلستان در سال ۱۳۸۲ اشاره کرد. او نمایشگاه های انفرادی و گروهی بسیاری هم در بال (سوئیس) پکن، پاریس، لس آنجلس، ونکوور و دهلی نو برپا کرده است. اعتمادی به تشویق آل احمد که استعداد او را تشخیص داده بود نزد بهمن محصص نقاشی را فرا گرفت. هنرمندانی همچون آویش خبره زاده برنده بی ینال ونیز و زنده یاد صادق تیرافکن را از شاگردان او شمرده اند. تصویر پیوست کار این نقاش برجسته است که در سال ۱۳۵۹ با تکنیک مداد رنگی روی مقوا خلق شده است. روحش شاد و یادش گرامی.

@hamidrezaabedian

19.03.202518:16

پاسخ به مدعی (۱)

(از یک گفتگو با دکتر محمدعلی موحد*)

راجع به این مطلبی که گفتید به مصدق ایراد می گیرند که "چرا نفت را ملی کرد؟"، اگر نفت را ملی نکرده بود، آیا وضع ما بهتر بود؟ من نمی فهمم اگر ملی نکرده بود، چه اتفاقی می افتاد که وضع ما بهتر می شد؟ یعنی همان قرارداد امتیاز ۱۹۳۳ امتداد پیدا می کرد؟

قرارداد امتیاز ۱۹۳۳ قراردادی بود که اگر هم با حسن نیت اجرا می شد منافع ایران را تأمین نمی کرد، قرارداد در عمل طوری اجرا می شد که موجب سلطه انگلیس بر كليه شئون سیاسی و اجتماعی ایران شده بود. شرح ماجرا در کتابهای پژوهشگران و مورخان ثبت است. بنده هم در جلد نخست خواب آشفته نفت و نیز درجلد چهارم آن مطالبی را در این زمینه آورده ام.

وقتی منتقدان می گویند بهتر از ملی شدن نفت بدیل هایی بوده، بهتر است آن بدیل ها را معلوم کنند. من شخصاً از هیچ فردی نشنیده ام که بگوید که اگر آن قرارداد همان طور ادامه پیدا می کرد وضع ما بهتر می شد. بلی، ممکن است بگویند که روزگار و زمانه داشت عوض می شد و اگر ما این کار را نمی کردیم و می گذاشتیم روزگار عوض می شد و با تغییرات زمان قراردادمان را تطبیق می دادیم، به لحاظ مالی بیشتر به نفع ما بود.این البته ظاهراً حرف معقولی به نظر می رسد.

اما سؤالی که فوراً در ذهن می آید این است که تحولات زمان با چه عواملی صورت می گیرد؟ از مؤثرترین عواملی که این تحول را در زمینه نفت ایجاد کرد، همین ملی شدن نفت ایران بود. زمان که به خودی خود عوض نمی شود! بالاخره اوضاع و احوالی پیش می آید که موضوع خاصی در محیطی برجسته تر می شود و یک آدمهایی اقداماتی می کنند. در نتیجه این اقدامات می گویند تحول حاصل شد.

چیزی که هست، ما در صف اول مبارزه با استعمار بودیم. بعدها عصر امتیازات نفت به سر آمد و تقریباً می شود گفت که از ۱۹۷۰ به این سو امتیازات به آن صورت که بود دیگر وجود ندارد. کشورهای نفت خیز دیگر حداکثر استفاده را از فداکاریهای ملت ما یعنی ملی شدن صنعت نفت در ایران بردند. ما بعد از سه سال مبارزه و مقاومت ضربه ای هم در کودتای ۲۸ مرداد خوردیم و این ضربه آسیب فراوان به ما وارد کرد.

کودتا برای چه بود؟ اساس کودتا برای نفت بود. البته کودتا برای بانیان آن هم ریسک داشت. هر دولت و ابر قدرتی که باشد وقتی برای پیشبرد مقاصد خود به کودتا متوسل می شود اصول اولیه حقوق بین الملل را زیر پا می گذارد و این ریسک بزرگی است که ننگ و بدنامی آن را عالماً و عامداً قبول می کنند. کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ اولین اقدامی بود که ابرقدرت تازه نفس آمریکا دست به آن زد. بعد البته قبحش مقداری ریخت و بعد از این که در ایران موفق شدند، در جاهای دیگر هم تکرار کردند. موفقیت خودش را توجیه می کند. هر چقدر طرف متجاوز اقدام نادرستی در پیش گرفته باشد، به یک نحوی وقتی موفق می شود، می آیند آن را توجیه می کنند. تاریخ هم گواه این مدعا است.

سرکوب ملتی را به عنوان نجات آن ملت از خطر کمونیسم یا حفظ آزادیها و حقوق بشر جا می زنند. آری، در قلمرو صنعت نفت، در نتیجهٔ مبارزه ملت ایران، تحول بنیادینی صورت گرفت و کشورهای دیگر از آن استفاده کردند. اگر ما جلو نمی افتادیم و یکی دیگر جلو می افتاد و این پروسه صورت می گرفت شاید ما هم در وضعیتی قرار می گرفتیم که بدون پرداخت هزینه منفعت بیشتری می بردیم. نکته مهم این است که اگر کسی جلو نمی افتاد، آن سد نمی شکست. بالاخره آن سد يأجوج و مأجوج باید یک زمانی یک جایی شکاف برمی داشت و البته آن کسی که جلوتر می رود، ضربه می خورد، در آن حرفی نیست.

@hamidrezaabedian

* از گفتگوی امیر طیرانی و فرید اسدی دهدزی با دکتر محمدعلی موحد، ماهنامه ایران فردا، دوره دوم، اسفند ۱۳۹۵ (تیتر به انتخاب تاریخ تحلیلی ست.)

18.03.202519:34

درباره ی ملی شدن صنعت نفت ایران

در بهمن‌ماه، مطلبی تحت‌عنوان خطای ملی‌شدن نفت در ایران در روزنامه ی دنیای‌اقتصاد به قلم جناب آقای دکتر شهرام اتفاق منتشر شد. من در یادداشت آیا ملی شدن نفت خطا بود به یادداشت ایشان پرداختم. جناب آقای کورش احمدی نیز در یادداشتی با عنوان تحلیل ها و نظرهای شاذ به یادداشت جناب اتفاق واکنش نشان دادند. امروز هر دو بزرگوار، آقایان اتفاق و احمدی، یادداشت های جداگانه ای را در روزنامه ی دنیای اقتصاد منتشر کرده و بحث را پی گرفتند. با امید به تداوم گفتگوها، علاقمندان را به مطالعه ی یادداشت ها و مشارکت در گفتگو دعوت می کنم.

📌 پیوند یادداشت ها :

اول: "خطای ملی شدن نفت در ایران" یادداشتی از شهرام اتفاق، منتشر شده در روزنامه دنیای اقتصاد، در تاریخ ۲۱ بهمن ۱۴۰۳

دوم: نقد به یادداشت شهرام اتفاق نوشته حمیدرضا عابدیان تحت عنوان "آیا ملی شدن نفت خطا بود؟" منتشر شده در کانال «تاریخ تحلیلی»، در تاریخ ۳۰ بهمن ۱۴۰۳

سوم: نقد به یادداشت شهرام اتفاق نوشته کورش احمدی تحت عنوان "تحلیل ها و نظرهای شاذ" منتشر شده در روزنامه دنیای اقتصاد، در تاریخ ۷ اسفند ۱۴۰۳

چهارم: نوشته اخیر شهرام اتفاق در پاسخ به منتقدان تحت عنوان "معمای ملی شدن نفت" منتشر شده در روزنامه دنیای اقتصاد، در تاریخ ۲۸ اسفند ۱۴۰۳

پنجم: نوشته اخیر کورش احمدی در پاسخ به منتقدان تحت عنوان "صنعت جعل تاریخ" منتشر شده در روزنامه دنیای اقتصاد، در تاریخ ۲۸ اسفند ۱۴۰۳

@hamidrezaabedian

Барлық жазбалар

Жарияланды1 сағат

15.04.202507:31سخنرانی‌ها

133K

Жарияланды0 секунд

10.04.202502:34🌲تاریخ و زندگی🌲

508

Жарияланды0 секунд

09.04.202521:05دغدغه‌های ایران

Жарияланды0 секунд

09.04.202521:05دغدغه‌های ایران

Жарияланды0 секунд

09.04.202513:38مردم‌نامه (تاریخ مردم)

4.6K

Жарияланды0 секунд

28.03.202510:03دغدغه‌های ایران

Жарияланды0 секунд

28.03.202510:03دغدغه‌های ایران

Жарияланды0 секунд

27.03.202512:32دغدغه‌های ایران

Жарияланды0 секунд

27.03.202512:31دغدغه‌های ایران

Жарияланды0 секунд

21.03.202518:19دغدغه‌های ایران

Толығырақ

Рекордтар

19.04.202523:59

1.9KЖазылушылар

28.02.202516:22

500Дәйексөз индексі

07.02.202500:27

2.4K1 жазбаның қамтуы

07.02.202500:27

2.4KЖарнамалық жазбаның қамтуы

20.03.202523:59

5.81%ER

28.02.202500:27

127.74%ERR

Өсу

Толығырақ

Жазылушылар

Цитата индексі

1 хабарламаның қаралымы

Жарнамалық хабарлама қаралымы

ERR

Толығырақ

تاریخ تحلیلی танымал жазбалары

Барлық жазбалар

Қайта жіберілді:

مردم‌نامه (تاریخ مردم)

17.04.202508:18

14.04.202517:37

به بهانه ی ۲۵ فروردین،
سالگشت درگذشت اسدالله عَلَم

...پس از انقلاب ایران، مخالفان شاه کوشیده اند هرچه را به رژیم پیشین باز می گردد با بدبینی و بدگمانی تعبیر کنند و همه چیز را سیاه ببینند. از سوی دیگر برخی از هواخواهان سلطنت یا انقلابیون سرخورده ای که اکنون در حسرت گذشته هستند چیزی مگر درخشش و روشنایی در آن روزگار گمشده نمی یابند. اکثریت مردم هم درست نمی دانند چه به سرشان آمده است و اطلاعات و داوری آنان بستگی به این دارد که با چه کسی طرف هستند و زندگی روزانه آنان چه گونه برگزار می شود.

واقعیت این است که در نظام پیشین از دموکراسی و آزادی گفتار و مشارکت سیاسی خبری نبود. ولی با این همه در زمینه های اجتماعی و اقتصادی به رغم کوتاهی هایی که شد و انتقادهایی که می توان کرد، کارهای بسیار انجام یافت که چهرهٔ ایران را به کلی دگرگون ساخت.

از سوی دیگر، برخی از هواخواهان رژیم پیشین شاه را به عرش می برند و می خواهند به هر ترتیب شده است به گمان خود ثابت کنند که نظام او هیچ ایرادی نداشت، کشور در شاهراه پیشرفت بود و به دروازه های تمدن بزرگ رسیده بودیم و همه دنیا حسرت ما را می خوردند. روشن نیست چه گونه ناگهان نیروهای اهریمنی داخلی و رهبران ساده لوح بیگانه که از قضا متفق ایران بودند دست به دست یک دیگر دادند...

این گونه طرز فکر در میان بسیاری از هم میهنان ما وجود دارد در نتیجه به جای کوشش برای درک حقیقت راه افسانه پیش می گیرند و به جهانی خیالی و نیروهایی ناپیدا و اثبات ناپذیر روی می آورند و با به کار بردن فعل سوم شخص جمع، همه مسائل سیاسی را به آسانی حل می کنند: خواستند که چنین شود، آن یک را بردند و این یک را آوردند...

کی خواست؟ کی برد و کی آورد؟ متأسفانه بسیاری نیز این کلّی بافیها را بی گفت وگو می پذیرند و نیازی به ارائه مدرک و تحلیل رویدادها و سنجش منطقی این گونه مدعاها نمی بینند. چنین شیوه فکری نه تنها بی پایه و دور از هرگونه ارزش علمی است بلکه نسبت به مردمی که توانسته اند در برابر تندبادهای تاریخ بایستند و هویت ملی خود را حفظ کنند توهین آمیز است. انکار اصالت برای مردم ایران و نقش اساسی آنان در تعیین سرنوشت خود چیزی مگر تنبلی ذهنی یا نداشتن دانش سیاسی یا هر دو نمی تواند باشد.

یکی از پیامدهای چشمگیر انقلاب این بوده است که ایرانیان چه در درون و چه در بیرون کشور به خود آمده اند و در جست و جوی شناخت بهتر دوران خویش و فرآیندی هستند که وضع را به امروز کشانده است. این روند بسیار دلگرم کننده است و رفته رفته ما را از کلی بافی های بی سروته دور و زمینه را برای آگاهی درست تر از گذشته و حال خویش آماده می سازد.

در چنین شرایطی ارزش یادداشتهای عَلَم روشن می شود، زیرا نه تنها خواننده را با شیوه کار و اندیشه شاه و اطرافیان او آشنا می کند بلکه عامل هایی که به تدریج دست به دست هم دادند و زمینه را برای ناخرسندی مردم و انقلاب و فرو پاشیدن نظام شاهنشاهی فراهم آوردند در آن به خوبی دیده می شوند.

اندیشیدن درباره آنها می تواند درس عبرتی برای مردم و مسئولان کنونی و آینده ایران باشد که چه کارهایی را بکنند یا نکنند، از خودکامگان بپرهیزند و از شرکت دادن مردم در کارها نهراسند و با آنان همچون کسان نابالغ رفتار نکنند و با خواسته های آنان نستیزند...*

09.04.202513:23

14.04.202522:00

23.03.202509:51

۶ پرسش درباره مصدق و تاریخ نهضت ملی
[گفتگوی کورش احمدی با خبرآنلاین]

۱- آیا مخالفت با شرکت نفت انگلیس و ایران که یک شرکت خصوصی بود، کار درستی بود؟

۲- آیا وقتی مردم ایران اصلا خبر نداشتند که نفتی در زیر زمین دارند، ملی کردن شرکتی که نفت را کشف و استخراج کرد، کار درستی بود؟

۳- آیا ناسیونالیسم مصدق از نوع ناسیونالیسم رومانتیک بود و او اجنبی ستیز بود؟

۴- آیا مصدق پوپولیست بود؟

۵- آیا رفتار مصدق با خانواده شاه درست بود؟ و آیا درست بود که شرایطی ایجاد شود که سفرای انگلیس و آمریکا ناچار به ملاقات مخفیانه با شاه شوند؟

۶- آیا مصدق مجلس را منحل کرده بود و در این صورت آیا شاه حق عزل او و نصب دیگری را نداشت؟

@covid_policy_dip
@mohammadmosaddegh
http://khabaronline.ir/xnmF6

24.03.202512:54

15.04.202502:02

سالگشت درگذشت عَلَم
در مطبوعات ایران

متنفذ اما سرسپرده
امیرحسین عباسی | کارشناس ارشد علوم سیاسی

هم میهن، ۲۵ فروردین ۱۴۰۴

▫️متن کامل در هم میهن آنلاین

11.04.202514:12

27.03.202510:52

- ۲۶ تیر ۱۳۲۸ : امضاء قرارداد الحاقی (گس- گلشائیان) در دولت ساعد.

- ۲۸ تیر ۱۳۲۸ : ارسال لایحه قرارداد به مجلس پانزدهم و تصویب آن در جلسه مشترک کمیسیون دارایی و کمیسیون بازرگانی و پیشه و هنر.

- ۱ مرداد ۱۳۲۸ : آغاز بحث در مورد لایحه در صحن علنی.

- ۶ مرداد ۱۳۲۸ : پایان دوره پانزدهم مجلس شورای ملی.

- ۲۰ بهمن ۱۳۲۸ : افتتاح دوره شانزدهم مجلس شورای ملی.

- ۲۸ اسفند ۱۳۲۸ : استعفای دولت ساعد و رای تمایل به علی منصور برای تشکیل کابینه.

- ۳۰ خرداد ۱۳۲۹ : تشکیل کمیسیون نفت در مجلس به تقاضای نخست وزیر (علی منصور) و ارجاع لایحه ی نفت (قرارداد الحاقی) به آن. این کمیسیون ۱۸ عضو داشت‌. از این ۱۸ عضو تنها پنج نفر از اعضای جبهه ی ملی بودند. منصور پیش از آغاز به کار کمیسیون استعفاء داد.

- ۵ تیر ۱۳۲۹ : صدور فرمان نخست وزیری سپهبد رزم آرا.

- ۴ آذر ۱۳۲۹ : مخالفت کمیسیون نفت با لایحه نفت (قرارداد الحاقی) به اتفاق آراء. در همین جلسه، کمیسیون، پیشنهاد جبهه ی ملی در خصوص ملی کردن صنعت نفت را رد کرد.

- ۵ دی ۱۳۲۹ : پس گرفتن لایحه نفت از مجلس‌ توسط دولت.

- ۲۱ دی ۱۳۲۹ : تایید گزارش کمیسیون نفت مبنی بر مخالفت با لایحه ی نفت (قرارداد الحاقی گس - گلشائیان) توسط مجلس. در همین جلسه مجلس طی یک طرح قانونی به کمیسیون ماموریت داد تا در ظرف دو ماه روشی را که دولت باید در تعقیب امر نفت در پیش بگیرد برای تصویب در مجلس معلوم دارد. از نمایندگان نیز خواسته شد تا ظرف دو هفته پیشنهادات خود را تقدیم کمیسیون کنند.

- ۲ اسفند ۱۳۲۹ : رزم آرا در برابر کمیسیون نفت گفت که اصولا با فکر ملی کردن مخالفتی ندارد منتهی شتابزدگی در این امر را مصلحت نمی داند.

- ۴ اسفند ۱۳۲۹ : سفیر انگلستان به رزم آرا اطلاع داد هیچ طرحی که متضمن ملی شدن صنعت نفت ولو در آینده دور باشد، مورد قبول انگلستان قرار نخواهد گرفت‌. در عوض پیش نویس طرحی بر مبنای تنصیف منافع در اختیار رزم آرا قرار گرفت که او می بایست آن را به تصویب کمیسیون نفت برساند.

- ۱۲ اسفند ۱۳۲۹ : رزم آرا در کمیسیون نفت حاضر شد و گفت که موضوع نفت را به متخصصین ارجاع کرده و نباید در این باره بدون مطالعه و تهیه مقدمات اقدام شود.

- ۱۶ اسفند ۱۳۲۹ : رزم آرا ترور شد.

- ۱۷ اسفند ۱۳۲۹ : تصویب پیشنهاد ملی شدن صنعت نفت در کمیسیون به اتفاق آرا. (این بار پیشنهاد ملی شدن بصورت ۲+۵ ارائه شد. یعنی علاوه بر اعضای جبهه ملی در کمیسیون که پنج نفر بودند، فرامرزی و بهبهانی نیز پیشنهاد را امضا کرده بودند.)

- ۲۱ اسفند ۱۳۲۹ : حسین علاء مامور تشکیل کابینه شد.

- ۲۴ اسفند ۱۳۲۹ : رای مثبت نمایندگان مجلس شورای ملی به گزارش کمیسیون و مصوبه ی ملی شدن. (از ۱۳۱ نماینده، ۹۵ نفر حاضر بودند که همگی به گزارش رای مثبت دادند.)

- ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ : تایید مصوبه کمیسیون در مجلس سنا.

@hamidrezaabedian

22.03.202510:53

- نقد مشخص منتقدان به مصدق این است که مصدق باید نفت را به بخش خصوصی واگذار می کرد!

26.03.202501:09

Қайта жіберілді:

ایران فردا

12.04.202514:54

AgADmhQAApvl0FM

4.45 MB

Көбірек мүмкіндіктерді ашу үшін кіріңіз.