پند تاریخ (یوسفی اشکوری)

برای دیداری خصوصی که برایم اهمیت ویژه از جهت نقطۀ عطف مسیر گفت‌وگوی میان‌ادیانی و درک متقابل میان ملل داشت، به شهر مقدس نجف رفته بودم؛ مرکز تاریخی و معنوی اسلام شیعی، جایی که مرقد حضرت علی (ع)، پسرعموی پیامبر، قرار دارد. واتیکان دهه‌ها در تدارک این دیدار با آیت‌الله العظمی علی سیستانی بود، دیداری که هیچ‌یک از پیشینیانم موفق به انجامش نشده بودند.
آیت‌الله سیستانی با مهربانی مرا در خانۀ خود پذیرفت، و این کار در سنت شرق حرکتی است بسی گویاتر از بیانیه‌ها و اسناد مکتوب، چراکه به‌معنای دوستی و عضویت در یک خانواده است. این دیدار روح مرا تسلی بخشید و مرا مفتخر ساخت؛ چراکه او هرگز سران دولت‌ها را نپذیرفته و هرگز به‌پاس احترام از جای خود برنخاسته بود، و با این حال، آن روز، چندین بار این کار را در برابر من انجام داد، در حالی که من نیز با همان احساس احترام، بی‌کفش وارد اتاقش شدم.
او را مردی فرزانه و مؤمن یافتم که از خشونت دل‌آزرده بود و متعهد به بلند کردن صدای خود در دفاع از ضعیفان و ستمدیدگان، با تأکید بر قداست حیات انسانی و اهمیت وحدت میان مردم.
نگرانی عمیقی در سخنانش نسبت به درآمیختگی دین و سیاست احساس می‌کردم، نوعی نفرت نسبت به «روحانیون دولتی» که گمان می‌کنم در این مسئله با او هم‌نظر باشم؛ و در عین حال، دعوتی عاجزانه از قدرت‌های بزرگ تا از زبان جنگ دست بردارند و خرد و تدبیر را برتری دهند.
جمله‌ای از او را به‌عنوان هدیه‌ای ارزشمند با خود همراه آوردم: «انسان‌ها یا به سبب دین برادرند یا به سبب آفرینش برابر.» پیش از برادری این برابری است که وجود دارد؛ و به این ترتیب چیزی برتر از برابری جود ندارد.