Lany Poniedziałek – korzenie śmigusa - dyngusa w dawnych wierzeniach
Choć dziś Lany Poniedziałek kojarzy się głównie z wielkanocną tradycją polewania się wodą, jego korzenie sięgają znacznie głębiej aż do czasów przedchrześcijańskich, do wierzeń dawnych Słowian.
W mitologii słowiańskiej woda miała potężną moc oczyszczającą i magiczną. Uważano ją za żywioł związany z odrodzeniem, płodnością i nowym życiem. Wiosna była czasem budzenia się przyrody, a rytualne obmywanie wodą symbolizowało oczyszczenie z zimowego marazmu, chorób i złych duchów. Woda miała przynieść zdrowie, urodzaj i pomyślność zwłaszcza pannom na wydaniu, które polewano w nadziei, że w nadchodzącym roku znajdą męża.
Zwyczaj ten związany jest również z obrzędami śmigusa i dyngusa dwóch oddzielnych, słowiańskich praktyk, które z czasem zlały się w jedną. Śmigus polegał na symbolicznym biciu witkami wierzbiny i polewaniu wodą jako formie oczyszczenia. Dyngus natomiast wiązał się z odwiedzinami i wykupywaniem się jajkami czy innymi darami symbolem życia i dostatku.
Chrześcijaństwo zaadaptowało wiele tych zwyczajów, nadając im nową symbolikę paschalną, ale duch dawnych rytuałów przetrwał w ludowej tradycji. Dlatego w lany poniedziałek można usłyszeć echa wiosennych świąt Słowian, kiedy to radośnie czczono siły natury i witano nowy cykl życia.
“Niech dyngusowy chlust niesie siłę przodków!”