Мир сегодня с "Юрий Подоляка"

Труха⚡️Україна

View

Николаевский Ванёк

View

Труха⚡️Україна

View

Николаевский Ванёк

View

Лёха в Short’ах Long’ует

View

خردنامه

پایگاهی برای آگاهی ادبی، زبانی و فلسفی 🖋️

«از اندیشه تا فرااندیشه» 🖋️
در این اندیشه‌کده، درون‌مایه‌ بر شمارش برتری دارد 🖋️
تأسیس: ۱۴۰۳/۰۳/۰۶

TGlist rating

TypePublic

Verification

Not verified

Trust

Not trusted

Location

LanguageOther

Channel creation dateSep 17, 2024

Added to TGlist

Dec 17, 2024

I own this channel

History of changes

Statistic of Telegram Channel خردنامه

More details

Subscribers

676

24 hours

40.5%Week

253.8%Month

6310.2%

Citation index

0

Mentions1Shares on channels0Mentions on channels1

Average views per post

0

12 hours00%24 hours00%48 hours690%

Engagement rate (ER)

0%

Reposts0Comments0Reactions0

Engagement rate by reach (ERR)

0%

24 hours0%Week0%Month0%

Average views per ad post

0

1 hour00%1 – 4 hours00%4 - 24 hours00%

More details

Connect our bot to the channel to find out the gender distribution of this channel's audience.

Total posts in 24 hours

0

Dynamic

Latest posts in group "خردنامه"

All posts

11.02.202520:01

#نامه‌روز

در روزنامه‌ی ایران، به تاریخ ۱۴۰۳/۰۸/۲۴، به این کنایه برخوردم و بسیار گیراست که این روزنامه کوشیده‌است حتی‌الامکان از کارواژه‌ی منفی اعدام شدن بهره نبرد و به آماج به‌گویی (حسن تعبیر)، از کنا‌یه‌ی بسته شدن پرونده‌ی زندگی بهره برده‌است تا بار منفی این خبرها را بکاهد.

🆔خردنامه

09.02.202507:44

راهکار نجفی و صلح‌جو تنها/فقط ابهام‌آور است!

✍ ابوالحسن نجفی در صفحه‌های ۱۱۷ و ۱۱۸ کتاب زبانزد غلط ننویسیم خود، و علی صلح‌جو در صفحه‌های ۳۶ و ۳۷ کتاب نکته‌های ویرایش به نکته‌‌ی خردبرانگیزی که در این تصویرها آمده‌است اشاره کرده‌اند (تصویرها را با دقت بخوانید).

هرچند، نکته‌ای که هر دوی آن‌ها چیزی درباره‌‌اش نگفته‌اند این است که قید فقط نیز ممکن است در برخی ساختارها ابهام‌برانگیز باشد.

✍ شاید در جمله‌ای که استاد صلح‌جو بیان کرده‌اند بتوان فقط را با تنها جایگزین کرد تا از خلط معنی جلوگیری شود، ولی اگر در جمله‌ی دیگر از آن بهره ببریم چطور؟ برای همین، تصمیم گرفتم پیشنهاد هر دو استاد گرامی را در ساختاری دیگر بهره ببرم تا ببینم جایگزین کردن تنها با فقط می‌تواند همیشه راهکار مناسبی باشد یا نه. به جمله‌ی زیر توجه کنید:

من تنها بار را حمل خواهم کرد.

از این جمله سه برداشت تداعی می‌شود:

۱- فاعل بدون کمک گرفتن از کسی بار را حمل می‌کند.

۲- فاعل کاری جز حمل کردن بار انجام نمی‌دهد.

۳- فاعل جز بار چیز دیگری حمل نمی‌کند.

✍ حال، براساس پیشنهاد دو استاد، تنها را با فقط جایگزین می‌کنیم تا ابهام را رفع کنیم:

من فقط بار را حمل خواهم کرد.

به نگر می‌آید ابهام‌ نخست رفع شده‌است، ولی دو ابهام دیگر همچنان باقی‌اند:

۱- فاعل کاری جز حمل کردن بار انجام نمی‌دهد.

۲- فاعل جز بار چیز دیگری حمل نمی‌کند.

✍ شاید برخی راهکار دهند که اگر جایگاه قید را تغییر دهیم، ابهام‌های دیگر نیز رفع خواهد شد. نخست، این راهکار را با تنها می‌آزمایم:

من بار را تنها حمل خواهم کرد.

این‌طور که پیداست، همچنان ابهام‌ها بر قوت خود باقی‌اند و همان سه برداشت از این جمله نیز برمی‌آید. با فقط نیز جمله را بیان می‌کنیم:

من بار را فقط حمل خواهم کرد.

گویا حتا با جایگزین کردن فقط با تنها، همچنان ابهام داریم و همان دو برداشت از این جمله نیز تداعی می‌شود.

✍ بنابراین، پیشنهاد جایگزین کردن فقط با تنها برای برخی ساختارها کارساز است، ولی برای ساختارهای دیگر باید دنبال راهی دیگر باشیم. البته، این را نیاز می‌دانم که بگویم خردنامه پیشنهادهای دیگر آن دو استاد بزرگوار را مناسب و ابهام‌گشا می‌داند. هرچند، در نگارش، این ساختار است که می‌تواند بهترین یاری‌رسان ما در گزینش قید درخور باشد.

ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ

بنخان‌های به‌کاررفته برای این فرسته

- نجفی، ابوالحسن (۱۳۹۹)، غلط ننویسیم: فرهنگ دشواری‌های زبان فارسی، چاپ بیست و پنجم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی

- صلح‌جو، علی (۱۳۹۹)، نکته‌های ویرایش، ویراست دوم، چاپ هفتم، تهران: نشر مرکز

🆔خردنامه

09.02.202507:38

به این چهار تصویر که در آن به نکته‌ای مهم در نگارش فارسی، اشاره شده‌است نگاه کنید. پَرْسونانه بررسی‌اش کنید. سپس این فرسته را خوب بخوانید.

🆔خردنامه

18.01.202505:25

نسل جوان در چنگال ترانه‌های فرایاوه!

✍ به‌تازگی، در رایاسپهر، بازآمیخته‌ای از چهار موسیقی گوناگون و نسل‌نوپسند گرایه شده‌است و جوانان بسیار با آن نماهنگ می‌سازند و، گاهی هم، لب‌خوانی می‌کنند.

✍ با خودم گفتم بروم ببینم چیزی که این‌قدر این نسل به آن علاقه نشان می‌دهد و می‌شنود دقیقاً چگونه ترانه‌ای دارد. هوده‌اش خانه‌خراب‌کن بود. ترانه‌ی چهار بخشِ آن بازآمیخته را خودتان بخوانید. فردید مرا خواهید دریافت.

بخش نخست

مو مانى‌پانى فول‌دلارى
ولى تو هنو جيميه زنى
مو تتومَتو خط‌خطى
تو با اينكه می‌رى جيم اينه، اَنى
جلو بنده بايدم، اين‌طورى قيلی‌ويلى بزنى
هرچی هم كه آتيش باشى
تازه فندک‌جيبی منى
من پُرِ فُسفُرَم
اِن‌قَده پُر شده مُخَم كه يِه‌كَمَم ...خُلم
خوبه اينجا خودمَم، ولى تو برق نى چُس كُنَم
من خودِ اسنايپِرَم
تو مغزِتَم هميشه لازم نى اسمِ سايت بدم
قوى پُرِ ريزه‌كارى، من خودِ جِى‌كاتلِرَم
به فردوسى تِكست دادم نمی‌رسه شعرات به من
من خودِ سعدی‌م، ولى يه‌كم ردّی‌م
متوجهم على، من پسرِ بَدی‌م
بخش دوم

ستونم، ستونم،
یه چی بود تو توتونم
یکی بهم یه قرصی داد یهو سفت شد بُتُونَم
مستم، حالم خراب
شل کنی دارد ثواب
این شرابو کی ریخته؟
بهروز مادر...ب
عیدی‌ اچ‌دی فول‌اچ‌دی
برث‌دی می‌گیره تو کشتی
بیس می‌زنه تو جوزش ریز
فکر پولش نیس
زیر هیجده پرِ استعداد
بلاند می‌زنه مثْ مداد
شب بود، ولی نصفه داد
بی‌ام‌اس شد فرستْ بلاد
شیر توش، فاک می
سیسشم سیر بود، هات نی
فتیشم پیستول پاستیل
بیا اینم کیف‌پول‌دات‌می
می‌گم کَندی نزن لیس بده
میگه بهم دیس نده
صدتا می‌خواد، بیس کمه
من فرشته‌م، اون چیتگره
بخش سوم

شیتان‌فیتان، دادارادیدام!
شیش‌هشت می‌آم، شیش‌هشت می‌آد
دافم دورگه مالاگا میلان
می‌گن زیاد می‌چسبیا!
خانم، نیازته الپتیکال
می‌گه بیای سمتم طلسمیا…
می‌خوره به درد لاجرز، دیوار
منم دارم سیسِ راجرز می‌آم!
الان، الان، الان
همه می‌پیچیم ویلا همه فک زدن قفله…
کلان، کلان، کلان
کی می‌رسیم کی هلم خط زدم رُسته
فرار، فرار، فرار
بخش چهارم

باو، ولم کن
کجاست اون گلدون
کاورم کن
دادا، ولم کن
چقدر شده دافه فنسی
وِه
آی کنت سی
وِه
چرا پس لمسی؟
بیا جلو مالِ دنسی
دامبولیه، ولی دامبولی نی
رو فضا می‌زنن هی بام تو بینی
زامبیا هالوینی می‌ریزنن باز رو سینی پس سابولی چیرز
وُ بده من سیگو
بگو این بدخواه بزنه سیکو
شاتو می‌ریم بالا ما بی‌لیکور
می‌سوزه بنزین توی زیپو
اینجا دودکشا توی خونن
می‌زارن بوس بچا روی گونه‌م
نریز فولم، نریز فولم
سوار الکل، مولکولم

✍ اگر می‌کوشیدم شعرهای سوزنی سمرقندی را تحلیل کنم، شاید می‌توانستم درون‌مایه‌ای از آن‌ها به دست آورم، ولی هرچه کوشیدم بفهمم این آهنگ می‌خواهد به شنونده‌اش چه دقیقاً بگوید بی‌فایده بود.

✍ کار چنین ترانه‌هایی از مهمل‌سرایی گذشته است. بهتر است این‌گونه ترانه‌ها را با نامی دیگر وصف کرد، ولی... بماند.

انگار امروزه جوانان ما موسیقی را می‌شنوند؛ گوشش نمی‌دهند.

🆔خردنامه

15.01.202505:55

#از_ترجمه

✍ با این هشدارها بر درودیوار مترو برخورده‌ایم. گیراست که در ترجمه‌ی برخی هشدارها به انگلیسی، مترجم آن روشن‌سازی‌ای را که در زبان مبدأ می‌بینیم انجام نداده‌است.

✍ فارسیِ دو هشدار

Mind the Gap

Mind Your Hand

به کوتاهیِ ترجمه‌های انگلیسی آن‌ها نیستند.

✍ این گویای این است که هشدارنویسان ما گمانه‌ای دارند که فارسی‌زبان با کمترین توضیح نمی‌تواند منظور هشدار را دریابد یا شاید ترس از این دارند که به ضرورت رعایت آن پی نبرد. انگار نمی‌توان برای یک ایرانی به‌سادگی نوشت

شکاف را بپایید

یا باید حتماً توضیح داد که فردید از «مراقبت از دست» گیر نکردن آن میان درهای قطار است و نمی‌توان به‌سادگی نوشت

دست خود را بپایید

✍ این‌گونه که پیداست، هشدارنویسان ما گمان می‌کنند مردم بدون توضیح افزوده متوجه هشدار نخواهند شد و برای همین، هشدارها را دراز می‌نویسند تا ابهامی در آن پیش نیاید. هرچند، گویا مترجم نگرانی‌ای از این بابت نداشته‌است، چون می‌داند وقتی ترجمه می‌کند

Mind the Gap

انگلیسی‌زبان یا هرکس که انگلیسی خوب بداند می‌فهمد فردید از Gap چه چیزی است، یا وقتی ترجمه می‌کند

Mind Your Hand

می‌داند انگلیسی‌زبان خواهد فهمید که باید مراقب باشد دستش میان درهای قطار گیر نکند.

✍ شگفتا! در فارسی، گویا این درازنویسی‌ها نیاز است که مبادا ایرانی‌ای دستش لای درهای قطار گیر کند یا، خدایی ناکرده، حواسش به «فاصله‌ی بین قطار و سکو» نباشد!

🆔خردنامه

15.01.202505:55

به ترجمه‌ی انگلیسی هرکدام از این هشدارها دقت کنید و برگردان‌ها را با فارسیِ هشدارها بسنجید. سپس، این فرسته را بخوانید.

🆔خردنامه

12.01.202507:29

واژه‌ای پربسامد، ولی مدخل‌نشده
✍ به این واژه در روزنامه‌ی ایران برخوردم. نخست، برای یافتن چم دقیق و پرسون آن، سراغ فرهنگ بزرگ سخن رفتم و نگاهی به آن انداختم؛ واژه‌ی حداقل مدخل شده بود، ولی خبری از حداقل‌بگیران یا حداقل‌بگیر نبود. فرهنگ فارسی دکتر معین را نیز بررسی کردم و آن هم چون فرهنگ دکتر انوری بود. در پایان، سراغ فرهنگ فارسی عمید رفتم، ولی آنجا حتا واژه‌ی حداقل هم مدخل نشده بود.

چمای حداقل‌بگیر
✍ حداقل‌بگیر به‌چم «کسی که کمترین دستمزد مصوبِ قانونی را دریافت می‌کند» است. در فرهنگ‌هایی که در آینده نوشته می‌شوند، این واژه‌ی پرکاربرد نیز بهتر است مدخل شود.

🆔خردنامه

09.01.202511:01

آرایه‌ای ناخودآگه در آگهی

چند هفته پیش، به این آگهی در مترو برخوردم و نگرم را به خود جلب کرد. آگهی‌نویس شاید متوجه نبوده‌است، ولی آرایه‌ای که در عبارت قصه‌ی آدم و هوا به کار برده‌است به آن ایهام می‌گویند، ولی نه یک ایهام معمولی، بلکه ایهام تبادر.

چم ایهام
برای دریافتن ایهام تبادر، نخست باید خود ایهام را بشناسیم.

ایهام یعنی کلمه‌ای در سخن که دست‌کم به دو معنی به کار رفته باشد (شمیسا، ۱۴۰۲: ۱۲۴).

برای نمونه، در جایی، این جمله را خوانده بودم:

فیلمی تماشا کردم که در آن مردی بدوی شیر می‌خورد.

اگر فرهنگ‌ها را باز کنید و دنبال معنای شیر بگردید، احتمالاً می‌بینید که شیر در سه معنا به کار می‌رود:

۱- حیوانی وحشی که دارای یال است؛

۲- مایعی‌ سفیدرنگ که از گاو می‌دوشند و می‌نوشند؛

۳- لوله‌ای که آب از آن عبور می‌کند و مردم از آب می‌گیرند.

در جمله‌‌ای که نمونه آوردم، معنای نخست و دوم ممکن است، اما حتا میان آن دو چم هم، یکی از آن‌ها معتبر است و دیگری نامعتبر.

ایهام تبادر در آگهی
ایهام تبادر به این معناست:

واژه‌ای که در سخن می‌آید و واژه‌ای دیگری را که با آن، تا حدودی، هم‌شکل و هم‌صداست در ذهن تداعی می‌کند (همان: ۱۳۳).

در این آگهی، واژه‌ی هوا حوا (همسر حضرت آدم) را به ذهن متبادر می‌کند و آگهی‌نویس نشانه‌هایی برای رساندن هم‌شکل هوا جای داده‌است. آن‌ نشانه‌ها واژه‌های قصه و آدم هستند و به برکت وجود این نشانه‌هاست که وقتی فارسی‌زبانی این آگهی را می‌خواند، جذب آن می‌شود، حتا اگر نام آرایه‌ی به‌کاررفته را دقیق نداند.

بنخان به‌کاررفته برای این فرسته

شمیسا، سیروس (۱۴۰۲)، نگاهی تازه به بدیع، ویراست سوم، چاپ هفتم، تهران: میترا

🆔خردنامه

09.01.202510:57

✍ این آگهی را نگاهی بیندازید و درباره‌‌اش بیندیشید.

۱- آیا چیزی دارد که آن را گیرا کرده‌است؟
۲- اگر آری، چه چیزی؟

✍ پس‌از اینکه پرسش‌ها را در ویر خود پاسخ دادید، این نوشته را بخوانید.

🆔خردنامه

07.01.202517:26

گزارش سردبیر خردنامه در سی‌امین شماره‌ی فصلنامه‌ی قلم:
فارسی در دستانِ ویران‌ساز بَسَف

✍ از سردبیر مجله، دکتر محسن احمدوندی، فراوان سپاسگزاریم که فرصتی برای آگاه‌سازی به ما دادند.

✍ می‌توانید نوشته‌های دیگر دبیران این شماره را در اینجا بخوانید.

AgADXBcAAtey6VM

1.22 MB

06.01.202510:09

فیلسوف و عارف (روایتی به دو زبان)

روایت است که روزی ابن‌سینا با ابوسعید ابوالخیر، عارف نامدار زمانه‌اش، دیدار کرد. آن دو، پس‌از سه روز نشست و گفت‌وگو، به یکدیگر بدرود گفتند و از هم جدا شدند.

زمانی که شاگردان ابن‌سینا درباره‌ی ابوسعید از او پرسیدند، پاسخ داد:

او می‌بیند آنچه را که ما می‌دانیم.

یاران ابوسعید نیز جویای دیدگاهش درباره‌ی ابن‌سینا شدند و گفتشان:

او می‌داند آنچه را که ما می‌بینیم.

ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ ـــ ـ

It is narrated that Avicenna, the famous Islamic philosopher, met with the famous Sufi (Islamic mystic) of his time, Abusa'id Abolkhayr. After three days of debating and conversing, they bade each other farwell and went their separate ways.

Avicenna's disciples asked about Abusa'id;
He sees what we know
,
answered the philosopher.

Abusa'id's companions also inquired about his opinion of Avicenna;

He knows what we see,

said the Sufi.

🆔خردنامه

03.01.202509:25

#از_زبان‌

✍ ساده‌ترین تعریفی که برای مقوله‌ی دستوری (grammatical category) و نقش دستوری (grammatical function) به ذهنم می‌رسد همین است:

مقوله
: چیستی واژه (در جمله). (فلان واژه اسم است؟ صفت است؟ قید است؟ چیست؟)
نقش
: کاربرد واژه (در جمله). (فلان واژه کار مفعول را می‌کند؟ کار متمم را می‌کند؟ کار نهاد را می‌کند؟ چه می‌کند؟)

🆔خردنامه

31.12.202411:17

#از_ترجمه

✍ داشتم با دوستی که زبان و ادبیات انگلیسی می‌خواند گپ می‌زدم که در لابه‌لای گفت‌وگویمان چیزی گفت که توجهم را جلب کرد:

من می‌گم، برای یه دانشجو، خیلی خودش رو دست بالا می‌گیره.

✍ از او پرسیدم فردیدش از برای یه دانشجو چیست و پاسخم داد: «یعنی <به‌عنوان یه دانشجو>. یعنی بااینکه که دانشجوئه، خیلی رو خودش حساب باز کرده.»

✍ حدسم این است که این دوستمان این جمله را در ذهن خود ترجمه و گرده‌برداری کرده‌است:

For a student

, he thinks highly of himself.

✍ گرده‌برداری پدیده‌ای است که در گفتار ما دارد پربسامد می‌شود. نمونه‌هایی از آن عبارتند از:

✓ هیچ ایده‌ای ندارم.
I have no idea.

✓ نباید گاردم رو می‌‌اوردم پایین.
I shouldn't have let my guard down.

✓ از نقطه‌نظر من...
From my point of view...

البته، گرده‌برداری به‌خودی‌خود اشکالی ندارد، ولی اگر بیش‌ازحد وارد زبانی شود، باید برایش چاره‌ای اندیشید.

✍ شاید روزی فرهنگ و زبان انگلیسی‌ها آن‌قدر میان نسل نو رواج یابد که مجبور شویم فرهنگی برای واژه‌ها و اصطلاح‌های گرده‌برداری‌شده بنویسیم!

🆔خردنامه

16.12.202415:02

https://t.me/sherno99

16.12.202414:55

#از_ادبیات

معنا
: غم عشق تنها یک داستان دارد، ولی از هر انسانی که این داستان را می‌شنوم تازه است و تکراری نیست.
وزن:
مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن

✍«یک قصه بیش نیست غم عشق»: نخست، حواسمان باشد که اینجا تشبیه نداریم. تشبیه زمانی آفریده می‌شود که جمله‌ی ما سلبی نباشد، زیرا تشبیه آن زمان معنا دارد که مشبه (غم عشق) بر مشبه‌به (قصه) حمل شود. هرچند، اینجا سلب شده است؛ بنابراین، تشبیهی در کار نیست.

✍زبان در مصرع دوم مجازِ جزء به کل است، زیرا شاعر اینجا عضوی از بدن انسان را به کل او تعمیم می‌دهد.

✍شگفتی شاعر در این بیت، از یک تناقض‌ سرچشمه می‌گیرد: مگر می‌شود غم عشق یکسان باشد، ولی هرکس که از آن روایتی تعریف می‌کند داستانش همچنان نو و تازه باشد؟ بنابراین، آرایه‌ی تناقض هم در این بیت حافظ چشمگیر است.

با سپاس از کانال مشاعره شعر و شراب

🆔خردنامه

All posts

Advertised1 day

0

20.02.202519:38انجمن علمی زبان ارشاد دماوند

466

More details

Records

20.02.202523:59

676

Subscribers

04.02.202523:59

100

Citation index

09.01.202502:20

763

Average views per post

08.01.202504:43

122

Average views per ad post

10.02.202523:59

2.90%

04.01.202515:47

158.96%

ERR

Growth

More details

Subscribers

Citation index

Avg views per post

Avg views per ad post

ERR

More details

خردنامه