Turakulov Economics
24.04.202512:30
Trump qilgan ishining xato ekanligini tushunib yetgandek yohud Trump Xitoyning kuchini noto‘g‘ri chamalab qo'ydi. Voqealar kranologiyasi:
🇺🇸 Tramp Xitoyga boj e'lon qildi va uni 34% ga oshiradi.
🇨🇳 Xitoy dastlab hech narsa qilmydi.
🇺🇸 Tramp bojni 84% ga ko‘tardi.
🇨🇳 Endi Xitoy ham shu darajadagi boj bilan javob qaytardi.
🇺🇸 Tramp o'chakishib yana oshirdi – 145% ga.
🇨🇳 Xitoy yana javob berdi – xuddi shu darajada.
🇺🇸 Tramp: “Xi Jinping menga qo‘ng‘iroq qilsin, gaplashib olamiz” dedi otdan tushsa ham egardan tushgisi kelmay.
🇨🇳 Xitoy esa Trumpni ignore qildi.
🇺🇸 Tramp: “(Telefon qilsin-ey!) Men bitimga tayyorman.”
🇨🇳 Xitoydan yana sado chiqmadi.
🇺🇸 Endi esa Tramp bojlarni kamaytira boshladi. Tramp mot bo'ldi!
Qisqasi:
Trump chickened out!
🇺🇸 Tramp Xitoyga boj e'lon qildi va uni 34% ga oshiradi.
🇨🇳 Xitoy dastlab hech narsa qilmydi.
🇺🇸 Tramp bojni 84% ga ko‘tardi.
🇨🇳 Endi Xitoy ham shu darajadagi boj bilan javob qaytardi.
🇺🇸 Tramp o'chakishib yana oshirdi – 145% ga.
🇨🇳 Xitoy yana javob berdi – xuddi shu darajada.
🇺🇸 Tramp: “Xi Jinping menga qo‘ng‘iroq qilsin, gaplashib olamiz” dedi otdan tushsa ham egardan tushgisi kelmay.
🇨🇳 Xitoy esa Trumpni ignore qildi.
🇺🇸 Tramp: “(Telefon qilsin-ey!) Men bitimga tayyorman.”
🇨🇳 Xitoydan yana sado chiqmadi.
🇺🇸 Endi esa Tramp bojlarni kamaytira boshladi. Tramp mot bo'ldi!
Qisqasi:
Trump chickened out!
20.04.202517:09
G’alaba muborak!!!
🇺🇿 O‘zbekiston chempion!
O‘smirlar jamoamiz U-17 Osiyo kubogi-2025 turniri g’olibi!
P.S. Bunaqa fantastik o’yinni anchadan beri ko’rmagan edim!
🇺🇿 O‘zbekiston chempion!
O‘smirlar jamoamiz U-17 Osiyo kubogi-2025 turniri g’olibi!
P.S. Bunaqa fantastik o’yinni anchadan beri ko’rmagan edim!
12.04.202501:28
Oltin olma, belkurak ol.
1800 o'rtalari. Kaliforniya. Yangi oltin koni haqida mish-mishlar tarqaldi. Hamma boyib ketish vasvasasida yer qazishga tushib ketdi. Ularga boylik kerak edi, kimlargadir esa boylik yaratish kerak edi.
O'sha "kimlargadir" lardan eng mashhuri Levi Strauss edi. Ha, siz bilgan o'sha mashhur Levi's Jeans'larning asoschisi. Janob Levi e'tiborini oltinga emas, balki qiyin vaziyatda oltin qaziyotgan ishchilarga mustahkam va uzoq muddatga chidab beradigan (denim) jinsi shimlarini ishlab chiqarishga qaratdi. Ha, u haq edi: boylik muhim emas, balki boylik yaratish mexanizmi muhimroq bo'lib chiqdi. U nafaqat boy va mashhur bo'ldi, balki minglab odamlarni ish bilan ta'minladi. Tarixda qoldi.
Janob Levi yolg'iz emas edi. U kabi "During a gold rush, sell shovels" — "Oltin vasvasasi vaqtida belkurak biznesi bilan shug'ullan" degan g'oyaga ega Samuel Brannan, Philip Armour va Leland Stanford kabi tadbirkorlar aynan "belkurak" biznesi bilan shug'ullandilar. Keyinchalik janob Leland mashhur Stanford Universitetiga asos soldi.
#saboq
Boylik va boylik yaratish — boshqa-boshqa narsa. Biri qisqa, ikkinchisi uzoq va barqarorroq ta'sirga ega. Ota-bobolarimizning hikmatli gaplaridan yana bir-bor hayratda qoladi odam: oltin olma, duo ol. Biri boylik, ikkinchisi baraka!
🇺🇿 Oltin vs paypoq
@v_turakulov
1800 o'rtalari. Kaliforniya. Yangi oltin koni haqida mish-mishlar tarqaldi. Hamma boyib ketish vasvasasida yer qazishga tushib ketdi. Ularga boylik kerak edi, kimlargadir esa boylik yaratish kerak edi.
O'sha "kimlargadir" lardan eng mashhuri Levi Strauss edi. Ha, siz bilgan o'sha mashhur Levi's Jeans'larning asoschisi. Janob Levi e'tiborini oltinga emas, balki qiyin vaziyatda oltin qaziyotgan ishchilarga mustahkam va uzoq muddatga chidab beradigan (denim) jinsi shimlarini ishlab chiqarishga qaratdi. Ha, u haq edi: boylik muhim emas, balki boylik yaratish mexanizmi muhimroq bo'lib chiqdi. U nafaqat boy va mashhur bo'ldi, balki minglab odamlarni ish bilan ta'minladi. Tarixda qoldi.
Janob Levi yolg'iz emas edi. U kabi "During a gold rush, sell shovels" — "Oltin vasvasasi vaqtida belkurak biznesi bilan shug'ullan" degan g'oyaga ega Samuel Brannan, Philip Armour va Leland Stanford kabi tadbirkorlar aynan "belkurak" biznesi bilan shug'ullandilar. Keyinchalik janob Leland mashhur Stanford Universitetiga asos soldi.
#saboq
Boylik va boylik yaratish — boshqa-boshqa narsa. Biri qisqa, ikkinchisi uzoq va barqarorroq ta'sirga ega. Ota-bobolarimizning hikmatli gaplaridan yana bir-bor hayratda qoladi odam: oltin olma, duo ol. Biri boylik, ikkinchisi baraka!
🇺🇿 Oltin vs paypoq
@v_turakulov
09.04.202513:13
Kimdir kinoya bilan yozibdi: "Barakalla, Trump. Mana biz ham eng kuchli sanoatlashgan davlatlar qatoriga qo'shilyapmiz".
Qarang! Eng qaloq davlatlar eng yuqori bojlarga ega. Chunki erkin savdo bilan rivojlanish o'rtasida pozitiv korrelatsiya bor. Shuni negadir Mr. Trump tushunmayapti!
Qarang! Eng qaloq davlatlar eng yuqori bojlarga ega. Chunki erkin savdo bilan rivojlanish o'rtasida pozitiv korrelatsiya bor. Shuni negadir Mr. Trump tushunmayapti!
07.04.202514:27
Mening to'y hikoyam 💍
04.04.202508:31
Havasda shokolad kremi:
'Made in 🇹🇷' 400 g – 29,950 so'm
'Made in 🇺🇿' 400 g– 37,500 so'm
Qaysi birini olgan bo'lar edingiz?
'Made in 🇹🇷' 400 g – 29,950 so'm
'Made in 🇺🇿' 400 g– 37,500 so'm
Qaysi birini olgan bo'lar edingiz?
23.04.202515:44
UzAvtoMotors ning xususiylashtirilishi juda ham yaxshi xabar!
Prezident farmoni bilan, UzAuto Motors, UzAuto Motors Powertrain, Uzbekistan GTL, UMS, TTZ, “O‘zmetkombinat”, “Navoiyazot”, bir nechta IESlar – jami 29 ta yirik davlat korxonasini xususiylashtirishga qaror qilindi.
19.04.202516:51
Muborak bo'lsin! 🎊
Bu jamoa tarixga ega. Qadriyatga, qadrga ega! Bu yigitlar kelajak liderlari. Bu yigitlar Export Lab asoschilari. Bu yigitlar mening shogirdlarim!
Bu natija oson bo'lmadi. Har bir daqiqa uchun kurashildi. Aynan shu uchun yotoqxonadan bir xona olindi. Ishlaridan, uyqularidan va komfort zonalaridan voz kechishdi! 5 ta davlat. 15 ta universitet. 120+ jamoa. Va ular – g'olib!
Saydullo, Sirojiddin, Asilxon, Abdulloh, g'alaba muborak! Sizlar bilan faxrlanaman!
*Videodagi taqdirlanish tartibi bo'yicha.
@v_turakulov
Bu jamoa tarixga ega. Qadriyatga, qadrga ega! Bu yigitlar kelajak liderlari. Bu yigitlar Export Lab asoschilari. Bu yigitlar mening shogirdlarim!
Bu natija oson bo'lmadi. Har bir daqiqa uchun kurashildi. Aynan shu uchun yotoqxonadan bir xona olindi. Ishlaridan, uyqularidan va komfort zonalaridan voz kechishdi! 5 ta davlat. 15 ta universitet. 120+ jamoa. Va ular – g'olib!
Saydullo, Sirojiddin, Asilxon, Abdulloh, g'alaba muborak! Sizlar bilan faxrlanaman!
*Videodagi taqdirlanish tartibi bo'yicha.
@v_turakulov
10.04.202513:47
Giperinfliyatsiya - bir rasmda!
09.04.202512:56
Mana: Trumpning siyosati sababli AQSH dunyoning eng yuqori boj stavkasiga* ega bo'lib oldi! Rasmga qarang: Trumpdan oldin bu stavka 2-3% edi, endi esa 35% ga yetib borgan.
*'Trade-weighted mean of tariff rate' degani bu oddiy o'rta arfmetik emas, balki umumiy savdoda mahsulotning o'rni (vazni) qay darajada muhimligiga qarab hisoblanadi. Masalan, yilda bir marotaba ishlatiladigan yangi yil archasi o'yinchog'ining 125% boji har kuni iste'mol qilinadigan tuxumning 15% lik bojiga nisbatan kam vaznga ega. Mahsulotning o'rni (vazni)ga qarab o'rtachasini topish vaziyatni yanada oydinlashtirib beradi.
** O'rtacha bojning ahamiyatini bu yerda muhoka qilganmiz.
***Boshqa davlatlar ham qarab turgani yo'q. Ular ham 84% gacha bo'lgan bojlar bilan javob qilishmoqda. Buning oqibatlarini (global infiliyatsiyaning ko'tarilishi bilan) tez orada ko'ramiz.
*'Trade-weighted mean of tariff rate' degani bu oddiy o'rta arfmetik emas, balki umumiy savdoda mahsulotning o'rni (vazni) qay darajada muhimligiga qarab hisoblanadi. Masalan, yilda bir marotaba ishlatiladigan yangi yil archasi o'yinchog'ining 125% boji har kuni iste'mol qilinadigan tuxumning 15% lik bojiga nisbatan kam vaznga ega. Mahsulotning o'rni (vazni)ga qarab o'rtachasini topish vaziyatni yanada oydinlashtirib beradi.
** O'rtacha bojning ahamiyatini bu yerda muhoka qilganmiz.
***Boshqa davlatlar ham qarab turgani yo'q. Ular ham 84% gacha bo'lgan bojlar bilan javob qilishmoqda. Buning oqibatlarini (global infiliyatsiyaning ko'tarilishi bilan) tez orada ko'ramiz.
07.04.202513:46
Tadqiqot haqida
To'yga kamroq sarflash baxtli turmush degani(?)
@v_turakulov
"Diamonds aren't forever: Why cheaper engagement rings may mean a longer marriage"
To'yga kamroq sarflash baxtli turmush degani(?)
@v_turakulov
04.04.202502:39
Iqtisodchi Mirkomil AQSh bojlarining O'zbekiston iqtisodiyotiga ta'sirini qisqa va lo'nda qilib tahlil qilibdi.
Haqiqatdan bu bojlarning bizga ta'siri bevosita emas, bilvosita bo'ladi. Iqtisodimiz kichik va AQSh bizning katta hamkorimiz emas. Lekin bu bojlar bizni savdo sheriklarimizga ta'sir qiladi. Bu esa bilvosita ta'sirga ega!
Haqiqatdan bu bojlarning bizga ta'siri bevosita emas, bilvosita bo'ladi. Iqtisodimiz kichik va AQSh bizning katta hamkorimiz emas. Lekin bu bojlar bizni savdo sheriklarimizga ta'sir qiladi. Bu esa bilvosita ta'sirga ega!
22.04.202504:03
5. Psixologik effekt: esda qolganlar ongimizni boshqaradi.
Bu kabi yangiliklar ogohlikka chaqirsa-da, ba'zan teskari effekt beradi. Ko‘pchilik xususiy klinikadagi salbiy holatni eslab qoladi, va buni butun boshli tizimga nisbatan umumlashtiradi. Bu — 'availability bias' , ya'ni 'mavjudlik tarafkashligi' deb ataladi. Voqealar statistika bilan emas, esda qolish bilan baholanadi. Statistik tahlil kerak!
---
6. Barcha xususiy klinikalar bir xil emas.
Sektor ichida ham katta farq bor. Ba’zilar zamonaviy va yuqori malakali, boshqalari — arzon, lekin... Ko‘pincha xabarlar sifatsiz klinikalar haqida bo‘ladi, bu esa butun sektor imidjiga zarar yetkazadi. Segmentatsion tahlil kerak.
---
7. Shifokor migratsiyasi va ichki yuklama.
Ko‘plab malakali shifokorlar xususiy sektorga yoki xorijga ketmoqda. Qolganlar esa yuklama ostida ishlamoqda. Bu esa tibbiy xatolar, ishga befarqlik, va bemor ishonchsizligini kuchaytiradi. Muammo individual emas — strukturaviy. Tizimli tahlil kerak!
---
Xulosa:
Shov-shuvli xabarlar — faqat yuzadagi simptomlar, xolos. Asl muammo chuqurroq bo'lishi mumkin. Shunday yangiliklarga qaraganda, “nega?” deb so‘rashni o‘rganishimiz kerak.
Ha, xususiy sektor baribir samaraliroq lekib bozorning ham xato qilishi bor. Ayni shu damda davlat aralashuviga ehtiyoj bor.
2/2
@v_turakulov
Bu kabi yangiliklar ogohlikka chaqirsa-da, ba'zan teskari effekt beradi. Ko‘pchilik xususiy klinikadagi salbiy holatni eslab qoladi, va buni butun boshli tizimga nisbatan umumlashtiradi. Bu — 'availability bias' , ya'ni 'mavjudlik tarafkashligi' deb ataladi. Voqealar statistika bilan emas, esda qolish bilan baholanadi. Statistik tahlil kerak!
---
6. Barcha xususiy klinikalar bir xil emas.
Sektor ichida ham katta farq bor. Ba’zilar zamonaviy va yuqori malakali, boshqalari — arzon, lekin... Ko‘pincha xabarlar sifatsiz klinikalar haqida bo‘ladi, bu esa butun sektor imidjiga zarar yetkazadi. Segmentatsion tahlil kerak.
---
7. Shifokor migratsiyasi va ichki yuklama.
Ko‘plab malakali shifokorlar xususiy sektorga yoki xorijga ketmoqda. Qolganlar esa yuklama ostida ishlamoqda. Bu esa tibbiy xatolar, ishga befarqlik, va bemor ishonchsizligini kuchaytiradi. Muammo individual emas — strukturaviy. Tizimli tahlil kerak!
---
Xulosa:
Shov-shuvli xabarlar — faqat yuzadagi simptomlar, xolos. Asl muammo chuqurroq bo'lishi mumkin. Shunday yangiliklarga qaraganda, “nega?” deb so‘rashni o‘rganishimiz kerak.
Ha, xususiy sektor baribir samaraliroq lekib bozorning ham xato qilishi bor. Ayni shu damda davlat aralashuviga ehtiyoj bor.
2/2
@v_turakulov
Пераслаў з:
Uzbekonomics
15.04.202502:50
Garvard Trampga yo'q dedi.
Universitet o'z mustaqilligidan va konstitutsiyaviy huquqlaridan voz kechmasligini, Tramp administratsiyasi qo'ygan talablarni qabul qilmasligini e'lon qilib o'z faoliyatini bu federal hukumat talablaridan mustaqil ravishda davom ettirishini ta'kidladi.
Yaxshi pretsedent bo'ladi deb umid qilaman.
Bunga javoban federal hukumat bir necha milliard dollarlik byudjetdan moliyalashtirishni muzlatib qo'ymoqchi.
@uzbekonomics
Universitet o'z mustaqilligidan va konstitutsiyaviy huquqlaridan voz kechmasligini, Tramp administratsiyasi qo'ygan talablarni qabul qilmasligini e'lon qilib o'z faoliyatini bu federal hukumat talablaridan mustaqil ravishda davom ettirishini ta'kidladi.
Yaxshi pretsedent bo'ladi deb umid qilaman.
Bunga javoban federal hukumat bir necha milliard dollarlik byudjetdan moliyalashtirishni muzlatib qo'ymoqchi.
@uzbekonomics
10.04.202513:30
Endi men millionerman!
Qo‘limda 25 million dollar (Zimbabveniki). Zimbabveda odamlar nafaqat millioner, balki trillioner ham bo‘lgan!
Giperinflyatsiya shu darajaga yetganki, odamlar 1 kg go‘sht uchun 10 kg pul olib borishga majbur bo‘lgan. Hamma millioner... lekin hamma och bo‘lgan.
Mayda pullar ahamiyatsiz bo‘lib qolganidan keyin, davlat million va trillion dollarlik banknotalarni bosib chiqarishga majbur bo‘lgan. Hukumat yuqorida aytib o'tganimiz bilvosita ta'minot vazifasini bajara olmay qolgan. Natijada 2008-yilga kelib:
- rasmiy inflyatsiya darajasi 79,6 milliard % (HA, milliard!) ga yetgan. Aytganday bu yillik infliyatsiya emas, oylik infliyatsiya!
- oddiy tushlik 231 million Zimbabve dollarga yetgan.
- 2009-yilda Zimbabve 100 trillion dollarlik banknota chiqargan!
📸 Rasmga qarang: Bu banknota 2008-yil 2-aprelda chiqarilgan. Ammo yaroqlilik muddati atigi 2 oy — 30-iyungacha. (Inflyatsiya haqida dars berganimdan so‘ng, Janubiy Afrikalik bir talabam topib kelibdi.)
@v_turakulov
Qo‘limda 25 million dollar (Zimbabveniki). Zimbabveda odamlar nafaqat millioner, balki trillioner ham bo‘lgan!
1980-yildan 2022-yilgacha Zimbabvening o‘rtacha yillik inflyatsiyasi 672,5% bo‘lgan. Bu degani — 1980-yilda 100 dollar turgan mahsulot, 2023-yilga kelib 707,9 milliard dollarga chiqqan!
Giperinflyatsiya shu darajaga yetganki, odamlar 1 kg go‘sht uchun 10 kg pul olib borishga majbur bo‘lgan. Hamma millioner... lekin hamma och bo‘lgan.
Mayda pullar ahamiyatsiz bo‘lib qolganidan keyin, davlat million va trillion dollarlik banknotalarni bosib chiqarishga majbur bo‘lgan. Hukumat yuqorida aytib o'tganimiz bilvosita ta'minot vazifasini bajara olmay qolgan. Natijada 2008-yilga kelib:
- rasmiy inflyatsiya darajasi 79,6 milliard % (HA, milliard!) ga yetgan. Aytganday bu yillik infliyatsiya emas, oylik infliyatsiya!
- oddiy tushlik 231 million Zimbabve dollarga yetgan.
- 2009-yilda Zimbabve 100 trillion dollarlik banknota chiqargan!
📸 Rasmga qarang: Bu banknota 2008-yil 2-aprelda chiqarilgan. Ammo yaroqlilik muddati atigi 2 oy — 30-iyungacha. (Inflyatsiya haqida dars berganimdan so‘ng, Janubiy Afrikalik bir talabam topib kelibdi.)
@v_turakulov
09.04.202504:59
Taqriz: “O‘smirlik” (2025)
Ko‘rdim.
Monitor piksellari go‘yoki qayg‘u katakchalari bilan to‘ldirilgandek.
“Kichkina tabib”da “Xudoga soldim” asos edi. Bu filmda esa...
.
Jeymi – oddiy bola.
Jeymi – har bir oilaning farzandi.
Jeymi – har birimizning farzandimiz.
U - 13 yosh(li qotil).
Oila bor. Maktab bor.
Lekin... ijtimoiy tarmoqlar ham bor.
.
Bu film jinoyat haqida emas.
Bu film mas’uliyat haqida.
Bu film dard haqida.
Bu film – ogohlik haqida.
Ko‘ring.
O‘ylang.
Farzandingiz bilan suhbatlashing.
Ota-onalik – faqat taom berish emas.
Ota-onalik – ichki dunyoni tushunish.
Bolani quchoqlashdan oldin – uning qalbini quchoqlash.
.
...ko‘rdim.
...dardlandim.
...ogohlandim.
...ogohlantirdim.
@v_turakulov_stories
Ko‘rdim.
Monitor piksellari go‘yoki qayg‘u katakchalari bilan to‘ldirilgandek.
“Kichkina tabib”da “Xudoga soldim” asos edi. Bu filmda esa...
.
Jeymi – oddiy bola.
Jeymi – har bir oilaning farzandi.
Jeymi – har birimizning farzandimiz.
U - 13 yosh(li qotil).
Oila bor. Maktab bor.
Lekin... ijtimoiy tarmoqlar ham bor.
Darsdan keyin – Discord.
Uyda – TikTok.
Tunda – forumlar.
Ekran ortida uni “uyg‘otishdi”:
“Sen aldanyapsan,” deyishdi.
80/20: “80% ayollar 20% erkaklarga qaraydi.”
“Sen hunuksan. Sen 80%dansan.”
“Ayollarni jazolash kerak,” deyishdi.
.
U hayotda oddiy bola.
Internetda esa – incel.
(80%ga kiruvchi “mag‘lub”.)
Bu 💊 siz uchun oddiy emoji.
U uchun esa – haqiqat.
Siz uchun sigma male – hazil.
U uchun – ideal.
Avvallari bolalar faqat maktabda mazax qilinardi.
Endi esa – 24/7.
Uyda ham, telefonida ham.
Yotoqda ham, orzularida ham.
.
Jeymi – ishondi.
Jeymining sevgisi rad etildi.
Jeymi – o‘ldirdi.
Qizchaning “aybi” – 'incel'larni yoqtirmasligi edi.
.
Ota – jim.
Ona – hayron.
Singil – sarson.
Oila qayerda adashdi?
Axir ular yaxshi ota-ona edilar-ku?
Bolamiz yuvosh.
Bolamiz kamgap.
Bolamiz sokin, deyishdi.
Sokinlik – signal edi.
.
...bu filmda esa:
Ota Jeymining o‘yinchoq ayiqchasini bag‘riga bosib, o‘kirib yig‘lab:
“Meni kechir, o‘g‘lim. Senga ko‘proq e’tibor berishim kerak edi (ekan)...” degan nolasi bo‘ldi.
.
Yig‘ladim.
O‘yladim.
Qo‘rqdim.
Endi men ota sifatida jim bo‘la olmayman.
Men bola ekran ortida nima ko‘rayotganini bilishga majburman.
Men “sokin” degan niqob ortidagi signalni eshitishga majburman.
Men Gen Alpha'ni tushunishim kerak!
.
Bu film jinoyat haqida emas.
Bu film mas’uliyat haqida.
Bu film dard haqida.
Bu film – ogohlik haqida.
Ko‘ring.
O‘ylang.
Farzandingiz bilan suhbatlashing.
Ota-onalik – faqat taom berish emas.
Ota-onalik – ichki dunyoni tushunish.
Bolani quchoqlashdan oldin – uning qalbini quchoqlash.
.
...ko‘rdim.
...dardlandim.
...ogohlandim.
...ogohlantirdim.
@v_turakulov_stories
07.04.202513:32
Kreditga to'y qilish eng yomon ratsional qaror!
Qarz bu bugungi siz kelajakdagi sizdan vaqtincha pul olib turishidek gap.
Olingan qarz albatta qaytariladi. Agar bu qarz ta'lim, uy yoki mashina kabi kelajakda qiymati (eng kamida saqlanib qoladigan yoki) oshishi kutilgan aktivlarga kiritilsa, endi bu qarz emas, sarmoya deyiladi. 'Common Sense Economics' mualliflari uy-xo'jaliklarga shuning uchun ham:
Yuqorida to'yni misol qilib oldik. Lekin shaxsiy moliya haqida eng oddiy ilmlarga ega bo'lishning ahamiyati bizning 'nasiya savdo' zamonamizda yana ham ahamiyatli. Uzum nasiya sizni o'rganmoqda va sizning psixologik hisobingizdan foydalanmoqda. Siz ham ularni o'rganing. Bugun uchun kelajakdan qarz olishda o'zingizga savol bering: bu qarzmi yoki sarmoyami?
To'y ustida turganlar,
Yangi hayotni yangi qarzlar bilan boshlamang! Taqdqiqotlarga ko'ra to'ydagi hashamatning kamroq bo'lishi, baxtliroq turmushning debochasi ekan. (Bu tadqiqot va mulohazalarimni quyida ovozli tushuntiraman.)
@v_turakulov
Qarz bu bugungi siz kelajakdagi sizdan vaqtincha pul olib turishidek gap.
Olingan qarz albatta qaytariladi. Agar bu qarz ta'lim, uy yoki mashina kabi kelajakda qiymati (eng kamida saqlanib qoladigan yoki) oshishi kutilgan aktivlarga kiritilsa, endi bu qarz emas, sarmoya deyiladi. 'Common Sense Economics' mualliflari uy-xo'jaliklarga shuning uchun ham:
"Do not borrow funds to finance anything other than housing, automobiles, and education" (Uy, mashina yoki ta'limdan boshqa narsa uchun qarz olmang), deb maslahat berishgan.Bundan tashqari mualliflar daromadi so'mda bo'lganlarga boshqa valyutada qarz olishni maslahat bermaydilar. Aks holda ular ham 2008-yil to'satdan kelgan moliyaviy inqiroz sababli yomon moliyaviy holatga tushib qolgan Polsha, Vengriya, Ruminiya va Gruziyalik oila-xo'jaliklarning taqdiriga tayyor turishini aytib ogohlantiradilar.
Bu kitobning to'rtinchi bobi shaxsiy moliyani o'qishni tavsiya qilaman.)
Yuqorida to'yni misol qilib oldik. Lekin shaxsiy moliya haqida eng oddiy ilmlarga ega bo'lishning ahamiyati bizning 'nasiya savdo' zamonamizda yana ham ahamiyatli. Uzum nasiya sizni o'rganmoqda va sizning psixologik hisobingizdan foydalanmoqda. Siz ham ularni o'rganing. Bugun uchun kelajakdan qarz olishda o'zingizga savol bering: bu qarzmi yoki sarmoyami?
To'y ustida turganlar,
Yangi hayotni yangi qarzlar bilan boshlamang! Taqdqiqotlarga ko'ra to'ydagi hashamatning kamroq bo'lishi, baxtliroq turmushning debochasi ekan. (Bu tadqiqot va mulohazalarimni quyida ovozli tushuntiraman.)
@v_turakulov
03.04.202515:14
📢 Online kurs: "Operational Research Tools"
👩🏫 Kurs rahbari: Kristina Mozgovaia
(CERGE-EI, Charles University, Praga — PhD talabasi)
🧠 Ushbu kursda siz biznes va iqtisodiy qarorlar qabul qilishda qo‘llaniladigan muhim tahliliy usullar bilan tanishasiz. Optimallashtirish, resurslarni boshqarish va model yaratish kabi mavzular amaliy misollar bilan tushuntiriladi. Kurs Ingliz tilida bo'ladi.
🗓 Kurs sanalari: 8-aprel – 4-may, 2025
📝 Ro‘yxatdan o‘tish muddati: 6-aprelgacha
📩 Savollar uchun: Kristina.Mozgovaia@cerge-ei.cz
🔗 Ro‘yxatdan o‘tish havolasi:
https://docs.google.com/spreadsheets/d/1jz1_5TrZogMUj6xnNZl345dx46sQ2h7Zn93PLDMc3A0/edit?gid=0#gid=0
Baham ko'rgim keldi, siz ham boshqalar bilan baham ko'ring. Bepul imkoniyat!
@v_turakulov
👩🏫 Kurs rahbari: Kristina Mozgovaia
(CERGE-EI, Charles University, Praga — PhD talabasi)
🧠 Ushbu kursda siz biznes va iqtisodiy qarorlar qabul qilishda qo‘llaniladigan muhim tahliliy usullar bilan tanishasiz. Optimallashtirish, resurslarni boshqarish va model yaratish kabi mavzular amaliy misollar bilan tushuntiriladi. Kurs Ingliz tilida bo'ladi.
🗓 Kurs sanalari: 8-aprel – 4-may, 2025
📝 Ro‘yxatdan o‘tish muddati: 6-aprelgacha
📩 Savollar uchun: Kristina.Mozgovaia@cerge-ei.cz
🔗 Ro‘yxatdan o‘tish havolasi:
https://docs.google.com/spreadsheets/d/1jz1_5TrZogMUj6xnNZl345dx46sQ2h7Zn93PLDMc3A0/edit?gid=0#gid=0
Baham ko'rgim keldi, siz ham boshqalar bilan baham ko'ring. Bepul imkoniyat!
@v_turakulov
22.04.202503:59
Xususiy klinikalar: tanqidni emas, tahlilni talab qiluvchi soha
So‘nggi paytlarda xususiy klinikalar bilan bog‘liq fojeali yangiliklar ko‘paymoqda. Bu xabarlar e’tiborli, lekin ularni hissiyot bilan emas, tahlil bilan qabul qilish kerak:
---
1. Davlat shifoxonalarida ham o‘lim bo‘ladi.
Davlat shifoxonalarida ham operatsiyalar ba'zan muvaffaqiyatsiz yakunlanadi. Ba’zida xatolik, ba’zida esa taqdir. Lekin xususiy klinikalardan negadir 100% natija kutyapmiz. Bu Tesla misoliga o‘xshaydi: millionlab odamlar avtohalokatga uchraydi, lekin bitta Tesla xato qilsa — bu global yangilik bo‘ladi.
---
2. Son emas, nisbat muhim.
Xususiy klinikalarda o‘lim ko‘paygani — ularning soni oshgani bilan bog‘liq. 100 ta klinika bilan 1000 tani son jihatdan solishtirish noto‘g‘ri. To‘g‘ri tahlil — har 100 bemorga nechta xatolik yoki o‘lim holati to‘g‘ri kelayotganini solishtirishdir. (O'zbekistonda 2017-yilda 3,500 xususiy klinika bor edi, 2024-yilga kelib bu 9,000 taga yetgan.)
---
3. Bozor xatolari (market failure).
Xususiy sektor odatda samaraliroq. Ammo ba’zan bozor muvaffaqiyatsizligi (market failure) ham yuz beradi. Ayniqsa, sog‘liqni saqlashda bu holat juda xavfli. Hukumatning roli shunda boshlanadi — sifatni kafolatlash, malakani nazorat qilish, litsenziyalash.
Bu kabi holatlar axborot asimmetriyasi sababli yuz beradi. Bemorlarda shifokorning malakasi, xavf darajasi yoki klinika sharoitlari haqida to‘liq ma’lumot bo‘lmaydi. Bu — axborot tengsizligi (asimmetriyasi)ga sabab bo'ladi. Shu sababli, davlat axborotni oshkor qilish, reyting tizimlari va akkreditatsiya orqali fuqarolarni himoya qilishi kerak bo'ladi.
1/2
So‘nggi paytlarda xususiy klinikalar bilan bog‘liq fojeali yangiliklar ko‘paymoqda. Bu xabarlar e’tiborli, lekin ularni hissiyot bilan emas, tahlil bilan qabul qilish kerak:
---
1. Davlat shifoxonalarida ham o‘lim bo‘ladi.
Davlat shifoxonalarida ham operatsiyalar ba'zan muvaffaqiyatsiz yakunlanadi. Ba’zida xatolik, ba’zida esa taqdir. Lekin xususiy klinikalardan negadir 100% natija kutyapmiz. Bu Tesla misoliga o‘xshaydi: millionlab odamlar avtohalokatga uchraydi, lekin bitta Tesla xato qilsa — bu global yangilik bo‘ladi.
---
2. Son emas, nisbat muhim.
Xususiy klinikalarda o‘lim ko‘paygani — ularning soni oshgani bilan bog‘liq. 100 ta klinika bilan 1000 tani son jihatdan solishtirish noto‘g‘ri. To‘g‘ri tahlil — har 100 bemorga nechta xatolik yoki o‘lim holati to‘g‘ri kelayotganini solishtirishdir. (O'zbekistonda 2017-yilda 3,500 xususiy klinika bor edi, 2024-yilga kelib bu 9,000 taga yetgan.)
---
3. Bozor xatolari (market failure).
Xususiy sektor odatda samaraliroq. Ammo ba’zan bozor muvaffaqiyatsizligi (market failure) ham yuz beradi. Ayniqsa, sog‘liqni saqlashda bu holat juda xavfli. Hukumatning roli shunda boshlanadi — sifatni kafolatlash, malakani nazorat qilish, litsenziyalash.
Bu kabi holatlar axborot asimmetriyasi sababli yuz beradi. Bemorlarda shifokorning malakasi, xavf darajasi yoki klinika sharoitlari haqida to‘liq ma’lumot bo‘lmaydi. Bu — axborot tengsizligi (asimmetriyasi)ga sabab bo'ladi. Shu sababli, davlat axborotni oshkor qilish, reyting tizimlari va akkreditatsiya orqali fuqarolarni himoya qilishi kerak bo'ladi.
1/2
12.04.202504:04
Zamonaviy "belkurak"chilar
- Instagram va TikTokda yoshlar "oltin" topish ilinjida. CapCut, Canva yoki Notion kabilar esa 'belkurak' ishlab chiqarish bilan band.
- Onlayn bizneslar – IT, elektron savdo, onlayn ta'lim rivojlanmoda. Kimlardir esa bu bizneslarning transaktsion xarajatlarini kamaytirish bilan ovora. Bu yerda "belkurak" chilar — Click, Payme, Didox, BTS kabilar.
- Bitkoin bozori avjida. Odamlar rostan ham bitkoin mayning (bitcoin mining) bilan shug'ullanib "oltin qazimoqda". Bitkoin biznesida kimlardir yutadi, kimlardir yutqazadi. Aniq yutadigan "belkurak"chilar esa Coinbase, Binance, Ledger kabi bitkoin platforma egalari hisoblanadi.
Zamonaviy "belkurak" biznesiga yana qanday misollarni bilasiz?
@v_turakulov
- Instagram va TikTokda yoshlar "oltin" topish ilinjida. CapCut, Canva yoki Notion kabilar esa 'belkurak' ishlab chiqarish bilan band.
- Onlayn bizneslar – IT, elektron savdo, onlayn ta'lim rivojlanmoda. Kimlardir esa bu bizneslarning transaktsion xarajatlarini kamaytirish bilan ovora. Bu yerda "belkurak" chilar — Click, Payme, Didox, BTS kabilar.
- Bitkoin bozori avjida. Odamlar rostan ham bitkoin mayning (bitcoin mining) bilan shug'ullanib "oltin qazimoqda". Bitkoin biznesida kimlardir yutadi, kimlardir yutqazadi. Aniq yutadigan "belkurak"chilar esa Coinbase, Binance, Ledger kabi bitkoin platforma egalari hisoblanadi.
Zamonaviy "belkurak" biznesiga yana qanday misollarni bilasiz?
@v_turakulov
10.04.202504:32
Davlatning vazifasi ish o'rinlarini yaratish❌
Davlatning vazifasi ish o'rinlarini yaratishga sharoit yaratish✅
Davlat funksiyasi keng holatda ikkiga bo'linadi:
1. Protective function - himoya qilish vazifasi
2. Productive function - ishlab chiqarish vazifasi
Himoya qilish vazifasi ham o'z o'rnida ikkiga bo'linadi:
1.1. Harbiy: Tashqi va ichki zo'rovonliklardan himoya. Bu oson. Unga shunchaki yetarli kuch kerak.
1.2. Qonuniy: Shaxs va bizneslarning shaxsiy (intellektual) mulkini himoya qilish. Bu qiyin. Unga kuch+adolat kerak bo'ladi.
Ishlab chiqarish vazifasi ham ikkiga bo'linadi:
2.1. Bevosita ta'minot: oddiy bizneslar qilishi mushkul bo'lgan yo'l, logistika, komunal infratuzilmalari bilan ta'minlash.
2.2. Bilvosita ta'minot: ishlab chiqarishga yordam beradigan sharoitlar, xususan, to'g'ri monitar siyosat va barqaror valyuta kursi kabilar bilan ta'minlash.
Davlatning vazifasi ish o'rinlarini yaratish emas balki ish o'rinlarini yaratishga harakat qilayotgan bizneslarga sharoit yaratib berish.
Shuningdek, davlat "ish o‘rinlari yaratish" vajidan savdoga to‘siq qo‘ymasligi kerak. Aksincha, erkin savdo va nisbiy ustunlik tufayli yuzaga keladigan vaqtinchalik strukturaviy ishsizlik davrida aholiga yangi kasblarni egallash va moslashishga yordam berishi kerak.
@v_turakulov
Davlatning vazifasi ish o'rinlarini yaratishga sharoit yaratish✅
Davlat funksiyasi keng holatda ikkiga bo'linadi:
1. Protective function - himoya qilish vazifasi
2. Productive function - ishlab chiqarish vazifasi
Himoya qilish vazifasi ham o'z o'rnida ikkiga bo'linadi:
1.1. Harbiy: Tashqi va ichki zo'rovonliklardan himoya. Bu oson. Unga shunchaki yetarli kuch kerak.
1.2. Qonuniy: Shaxs va bizneslarning shaxsiy (intellektual) mulkini himoya qilish. Bu qiyin. Unga kuch+adolat kerak bo'ladi.
Ishlab chiqarish vazifasi ham ikkiga bo'linadi:
2.1. Bevosita ta'minot: oddiy bizneslar qilishi mushkul bo'lgan yo'l, logistika, komunal infratuzilmalari bilan ta'minlash.
2.2. Bilvosita ta'minot: ishlab chiqarishga yordam beradigan sharoitlar, xususan, to'g'ri monitar siyosat va barqaror valyuta kursi kabilar bilan ta'minlash.
Davlatning vazifasi ish o'rinlarini yaratish emas balki ish o'rinlarini yaratishga harakat qilayotgan bizneslarga sharoit yaratib berish.
Shuningdek, davlat "ish o‘rinlari yaratish" vajidan savdoga to‘siq qo‘ymasligi kerak. Aksincha, erkin savdo va nisbiy ustunlik tufayli yuzaga keladigan vaqtinchalik strukturaviy ishsizlik davrida aholiga yangi kasblarni egallash va moslashishga yordam berishi kerak.
@v_turakulov
08.04.202512:53
Trumpning ahmoqona siyosatini gapirsak kimlardir "ja unchalik ahmoq emasdir?" deb hayron bo'lishmoqda. Mayli unda bu gapni bizdan emas, Trumpni 'Wharton School of Business and Finance'da o'qitgan professori William Kelleydan eshiting:
Tarjimasi:
Mayli bunisi aniqroq edi. Menga yanada aniqroq bo'lgani Professor Kelli "Trump universitetimizga go'yo hamma narsani oldindan biladigandek takabbur holatda kelgan edi" degani bo'ldi. Demak, Trump atrofidagi iqtisodchilarga ham e'tibor bergani yo'q. Zoran u hamma narsani biladi!
Rasmda: Shunga ishora qilib Kolumbiya Universiteti iqtisodchi professori aytmoqda: "Mana biz iqtisodiyot fanini yaxshi o'qimagan birgina talabaning aziyatini chekmoqdamiz. Bu hammamiz uchun signal bo'lsin: hech qaysi talabani e'tibordan chetda qoldirmang"
@v_turakulov
Professor Kelley told me 100 times over three decades that “Donald Trump was the dumbest goddam student I ever had.” I remember his emphasis and inflection — it went like this — “Donald Trump was the dumbest goddam student I ever had.”
Tarjimasi:
Professor Kelli menga o‘ttiz yil davomida deyarli yuz martalab "Donald Tramp men ko‘rgan eng ahmoq yomon talaba edi" deb ta’kidlab kelgan. Uning ohangini va urg‘usini (qoraytirilgan so'zlar) aniq eslayman: "Donald Tramp men o‘qitgan eng yomon ahmoq talaba edi."
Mayli bunisi aniqroq edi. Menga yanada aniqroq bo'lgani Professor Kelli "Trump universitetimizga go'yo hamma narsani oldindan biladigandek takabbur holatda kelgan edi" degani bo'ldi. Demak, Trump atrofidagi iqtisodchilarga ham e'tibor bergani yo'q. Zoran u hamma narsani biladi!
Rasmda: Shunga ishora qilib Kolumbiya Universiteti iqtisodchi professori aytmoqda: "Mana biz iqtisodiyot fanini yaxshi o'qimagan birgina talabaning aziyatini chekmoqdamiz. Bu hammamiz uchun signal bo'lsin: hech qaysi talabani e'tibordan chetda qoldirmang"
@v_turakulov
05.04.202513:18
Yaxshi imkoniyat!
🇺🇿 Biznes va tadbirkorlik oliy maktabi "Reseach Talks" loyihasining navbatdagi mehmoni professor Dan Lovallo bilan bo'lib o'tadigan ma'ruzaga taklif etadi.
💬 Barcha professor-o'qituvchilar, tadqiqotchi va tinglovchilarni ushbu ma'ruzada ishtirok etishga taklif qilamiz.
💬 Prof. Dan Lovallo to'g'risida batafsil ma'lumot bilan ushbu havola orqali tanishishingiz mumkin.
Ro'yxatdan o'tish
Zoom Havola
Batafsil:
✉ i.kasimov@rgsbm.uz
📞 +998 71 239 03 11
#GSBE #GraduateSchool #Webinar #Research #Seminar
🔝 Web-site |🔝Facebook | 🔝 Instagram | 🔝 Youtube
🇺🇿 Biznes va tadbirkorlik oliy maktabi "Reseach Talks" loyihasining navbatdagi mehmoni professor Dan Lovallo bilan bo'lib o'tadigan ma'ruzaga taklif etadi.
Prof. LovalloNobel mukofoti laureati Daniel Kahneman bilan hammualliflikda yozgan "Timid Choices and Bold Forecasts: A Cognitive Perspective on Risk Taking" mavzusidagi ilmiy tadqiqoti to'grisida ma'ruza qiladi.
💬 Barcha professor-o'qituvchilar, tadqiqotchi va tinglovchilarni ushbu ma'ruzada ishtirok etishga taklif qilamiz.
💬 Prof. Dan Lovallo to'g'risida batafsil ma'lumot bilan ushbu havola orqali tanishishingiz mumkin.
Ro'yxatdan o'tish
Zoom Havola
Batafsil:
✉ i.kasimov@rgsbm.uz
📞 +998 71 239 03 11
#GSBE #GraduateSchool #Webinar #Research #Seminar
🔝 Web-site |🔝Facebook | 🔝 Instagram | 🔝 Youtube
03.04.202509:54
Yuqoridagi jadvalni ko'rib bir obunachimiz yozibdi "Bizning bojlar boshqalarga qaraganda pastoq ekan-ku".
Rostan ham shunday. O'zbekistonning o'rtacha boj stavkasi - 7.3% xatto Koreyaniki - 13.4% ga qaraganda deyarli ikki barobar kamroq. Lekin bu degani bizning iqtisodiyot Koreyanikiga nisbatan erkin degani emas. Nega?
1) Avvalo bu raqamlar besh mingtadan ko'proq mahsulotning o'rtachasi. Statistikadan ma'lumki "o'rtacha"lik ko'p hollarda chalg'ituvchi bo'ladi. Masalan,
Chunki har biriga 10% boj qo‘yilgan 100 ta mahsulotning o‘rtachasi ham, biriga 100%, qolgan 99 tasiga 0% boj qo‘yilgan holatdagi o‘rtacha ham statistik jihatdan bir xil — baribir 10%. Lekin bu ikki siyosatning bozorga ta’siri osmon bilan yerchalik farq qiladi. Bir holatda hamma tovar qimmatlashadi, ikkinchisida esa faqat bitta muhim mahsulot narxi keskin oshadi — masalan, Ferrari mashinasi.
2) Ikkinchidan qaysi mahsulotlarga qay darajada boj solinayotgani muhim.
Masalan, O‘zbekistonda oziq-ovqat, kiyim-kechak, maishiy texnika kabi kundalik mahsulotlarga boj solinadi (masalan, muzlatgichlar 20%, bolalar tagliklari 10% atrofida). Bu esa oddiy odamlarga qiyinchilik tug'diradi. Koreyada esa asosan qishloq xo‘jaligi yoki hashamatli mahsulotlarga yuqori bojlar bor. Qiynalsa boylar qiynaladi. Kunlik mahsulotlarning ko'plari FTA - Erkin Savdo Shartnomalari orqali nol stavkada import qilinadi.
Xulosa: Faqat tarif raqamiga qarab iqtisod erkinligini baholab bo‘lmaydi. Haqiqiy erkinlik — bojlar nima uchun va nimaga qo‘yilgan degan savolga bog'liq. Tarif stavkasining o‘zi emas, balki uning strukturasi — ya’ni nimaga boj joriy qilinayotganini aniqlash — iqtisodiy erkinlikni tushunishda asosiy o‘rin tutadi.
@v_turakulov
Rostan ham shunday. O'zbekistonning o'rtacha boj stavkasi - 7.3% xatto Koreyaniki - 13.4% ga qaraganda deyarli ikki barobar kamroq. Lekin bu degani bizning iqtisodiyot Koreyanikiga nisbatan erkin degani emas. Nega?
1) Avvalo bu raqamlar besh mingtadan ko'proq mahsulotning o'rtachasi. Statistikadan ma'lumki "o'rtacha"lik ko'p hollarda chalg'ituvchi bo'ladi. Masalan,
Agar bir odam boshini muzlatgichga, oyoqlarini esa pechga tiqib o‘tirsayu, tana harorati o‘rtacha 36.6°C chiqsa – bu uni o‘zini yaxshi his qilayotganini anglatmaydi. Shunga o‘xshab, besh mingta mahsulotning o‘rtachasi statistik maqsadda ishlatilsa-da, lekin iqtisodiyotning asl “harorati”ni ko‘rsatib bera olmaydi.
Chunki har biriga 10% boj qo‘yilgan 100 ta mahsulotning o‘rtachasi ham, biriga 100%, qolgan 99 tasiga 0% boj qo‘yilgan holatdagi o‘rtacha ham statistik jihatdan bir xil — baribir 10%. Lekin bu ikki siyosatning bozorga ta’siri osmon bilan yerchalik farq qiladi. Bir holatda hamma tovar qimmatlashadi, ikkinchisida esa faqat bitta muhim mahsulot narxi keskin oshadi — masalan, Ferrari mashinasi.
2) Ikkinchidan qaysi mahsulotlarga qay darajada boj solinayotgani muhim.
Masalan, O‘zbekistonda oziq-ovqat, kiyim-kechak, maishiy texnika kabi kundalik mahsulotlarga boj solinadi (masalan, muzlatgichlar 20%, bolalar tagliklari 10% atrofida). Bu esa oddiy odamlarga qiyinchilik tug'diradi. Koreyada esa asosan qishloq xo‘jaligi yoki hashamatli mahsulotlarga yuqori bojlar bor. Qiynalsa boylar qiynaladi. Kunlik mahsulotlarning ko'plari FTA - Erkin Savdo Shartnomalari orqali nol stavkada import qilinadi.
Xulosa: Faqat tarif raqamiga qarab iqtisod erkinligini baholab bo‘lmaydi. Haqiqiy erkinlik — bojlar nima uchun va nimaga qo‘yilgan degan savolga bog'liq. Tarif stavkasining o‘zi emas, balki uning strukturasi — ya’ni nimaga boj joriy qilinayotganini aniqlash — iqtisodiy erkinlikni tushunishda asosiy o‘rin tutadi.
@v_turakulov
Паказана 1 - 24 з 121
Увайдзіце, каб разблакаваць больш функцый.