Беларускі інстытут публічнай гісторыі
10.05.202510:27
Чэрвеньская разня. Трагедыя, якую спрабавалі схаваць у СССР
У чэрвені 1941-га, на чацвёрты дзень пасля пачатку нямецкага ўварвання ў СССР, з Мінска ў бок Магілёва выйшла калона з дзвюх тысяч чалавек. Гэта былі вязні, у асноўным палітычныя. Частку знясіленых людзей супрацоўнікі НКУС забілі яшчэ па дарозе, астатніх было вырашана расстраляць у Чэрвені - гэта горад за 50 кіламетраў ад сталіцы Беларусі. Але некаторыя здолелі збегчы, і дзякуючы ім мы ведаем пра гэтыя страшныя падзеі. Сярод ахвяраў многія былі з Літвы, у тым ліку і высокапастаўленыя палітыкі. Расказваем пра трагедыю, якая ў Літве вядома як «Чэрвеньская разня» ці «Чэрвеньская дарога смерці», а ў Беларусі яе спрабавалі схаваць. "Люстэрка" распавядае падрабязнасці.
У чэрвені 1941-га, на чацвёрты дзень пасля пачатку нямецкага ўварвання ў СССР, з Мінска ў бок Магілёва выйшла калона з дзвюх тысяч чалавек. Гэта былі вязні, у асноўным палітычныя. Частку знясіленых людзей супрацоўнікі НКУС забілі яшчэ па дарозе, астатніх было вырашана расстраляць у Чэрвені - гэта горад за 50 кіламетраў ад сталіцы Беларусі. Але некаторыя здолелі збегчы, і дзякуючы ім мы ведаем пра гэтыя страшныя падзеі. Сярод ахвяраў многія былі з Літвы, у тым ліку і высокапастаўленыя палітыкі. Расказваем пра трагедыю, якая ў Літве вядома як «Чэрвеньская разня» ці «Чэрвеньская дарога смерці», а ў Беларусі яе спрабавалі схаваць. "Люстэрка" распавядае падрабязнасці.
Пераслаў з:
Еўрарадыё | Еврорадио
09.05.202512:29
Шмат хто лічыць гэтае фота сімвалам перамогі над Германіяй. Але насамрэч гэты здымак — пастаноўка. Фота яшчэ і адрэдагаванае.
Першы савецкі сцяг над Рэйхстагам усталявалі яшчэ 30 красавіка. Але савецкаму кіраўніцтву быў патрэбны прыгожы здымак для прапаганды — не горшы за амерыканскі “Узняцце сцяга на Іозіме” (другое фота).
Тады фатографу Яўгену Халдзею даручылі зрабіць здымак. Ён прыехаў са сцягам і папрасіў салдат пазіраваць. Фота хутка апублікавалі савецкія выданні, але потым яшчэ рэдагавалі.
Напрыклад, у аднаго з салдат прыбралі другі гадзіннік, бо гэта магло быць сведчаннем марадзёрства. Потым упрыгожвалі сцяг і дадалі дым над горадам дзеля большага драматызму.
Адзін просты прыклад таго, як перамогу пачалі выкарыстоўваць у прапагандзе. І робяць гэта дагэтуль дзеля “победобесия”.
Першы савецкі сцяг над Рэйхстагам усталявалі яшчэ 30 красавіка. Але савецкаму кіраўніцтву быў патрэбны прыгожы здымак для прапаганды — не горшы за амерыканскі “Узняцце сцяга на Іозіме” (другое фота).
Тады фатографу Яўгену Халдзею даручылі зрабіць здымак. Ён прыехаў са сцягам і папрасіў салдат пазіраваць. Фота хутка апублікавалі савецкія выданні, але потым яшчэ рэдагавалі.
Напрыклад, у аднаго з салдат прыбралі другі гадзіннік, бо гэта магло быць сведчаннем марадзёрства. Потым упрыгожвалі сцяг і дадалі дым над горадам дзеля большага драматызму.
Адзін просты прыклад таго, як перамогу пачалі выкарыстоўваць у прапагандзе. І робяць гэта дагэтуль дзеля “победобесия”.
05.05.202513:31
‼️Ужо праз 2,5 гадзіны ‼️
Ці «аджыў» сваё Дзень Перамогі? Як нам ставіцца да гэтага свята ва ўмовах палітычнага маніпулявання ім?
Круглы стол гісторыкаў
📅 5 траўня
⏰18:00 (цэнтральнаеўрапейскі час)
🌐 он-лайн
Удзельнікі: акадэмічны дырэктар і сябры Беларускага Інстытута публічнай гісторыі
Аляксей Ластоўскі, кандыдат сацыялагічных навук (Вільня Літва)
Ірына Кашталян, PhD in History (Веймар, Германія)
Уладзімір Лобач, доктар гістарычных навук (Варшава, Польшча)
Павел Церашковіч, кандыдат гістарычных навук (Вільня, Літва)
Мадэратар: Павел Баркоўскі, філосаф, сябра рады БІПГ, в.а. Прадстаўніка па нацыянальным адраджэнні АПКБ
Паглядзець трансляцыю дыскусіі і задаць свае пытанні можна па спасылцы
Ці «аджыў» сваё Дзень Перамогі? Як нам ставіцца да гэтага свята ва ўмовах палітычнага маніпулявання ім?
Круглы стол гісторыкаў
📅 5 траўня
⏰18:00 (цэнтральнаеўрапейскі час)
🌐 он-лайн
Удзельнікі: акадэмічны дырэктар і сябры Беларускага Інстытута публічнай гісторыі
Аляксей Ластоўскі, кандыдат сацыялагічных навук (Вільня Літва)
Ірына Кашталян, PhD in History (Веймар, Германія)
Уладзімір Лобач, доктар гістарычных навук (Варшава, Польшча)
Павел Церашковіч, кандыдат гістарычных навук (Вільня, Літва)
Мадэратар: Павел Баркоўскі, філосаф, сябра рады БІПГ, в.а. Прадстаўніка па нацыянальным адраджэнні АПКБ
Паглядзець трансляцыю дыскусіі і задаць свае пытанні можна па спасылцы
22.04.202508:02
Амбасадараў Расеі і Беларусі не запрасілі на мерапрыемства ў нямецкі парламент з нагоды канца Другой сусветнай вайны
Парламент Германіі выключыў паслоў Расеі і Беларусі са спіса гасцей на спецыяльнае пасяджэнне 8 траўня, прысвечанае 80-й гадавіне заканчэння Другой сусветнай вайны ў Еўропе. Гэтае рашэнне падкрэслівае дыскамфорт у Германіі наконт ролі Расеі ў вызваленні Еўропы ад нацысцкага тэрору ў юбілейны год, улічваючы, што Уладзімір Пуцін выкарыстаў спадчыну Другой сусветнай вайны для апраўдання свайго ўварвання ва Украіну, паведамляе Reuters. Прадстаўнікі іншых пасольстваў далучацца да нямецкіх заканадаўцаў.
У пачатку красавіка нямецкі Фонд мемарыяльных комплексаў Бухенвальд і Мітэльбау-Дора не дазволіў беларускім дыпламатам прыняць ўдзел у памятных мерапрыемствах з нагоды 80-й гадавіны вызвалення гэтых канцэнтрацыйных лагераў. Беларускі МЗС заявіў назваў гэтае рашэнне "цынічным" і падкрэсліў, што яно "па сваёй сутнасці з'яўляецца працягам палітыкі дзялення людзей па нацыянальнаму прызнаку". Афіцыйным прадстаўнікам Беларусі і Расеі пачалі адмаўляць ва ўдзеле ў памятных акцыях у былых канцэнтрацыйных лагерах пасля поўнамаштабнага расейскага ўварвання ва Украіну ў 2022 годзе.
Парламент Германіі выключыў паслоў Расеі і Беларусі са спіса гасцей на спецыяльнае пасяджэнне 8 траўня, прысвечанае 80-й гадавіне заканчэння Другой сусветнай вайны ў Еўропе. Гэтае рашэнне падкрэслівае дыскамфорт у Германіі наконт ролі Расеі ў вызваленні Еўропы ад нацысцкага тэрору ў юбілейны год, улічваючы, што Уладзімір Пуцін выкарыстаў спадчыну Другой сусветнай вайны для апраўдання свайго ўварвання ва Украіну, паведамляе Reuters. Прадстаўнікі іншых пасольстваў далучацца да нямецкіх заканадаўцаў.
У пачатку красавіка нямецкі Фонд мемарыяльных комплексаў Бухенвальд і Мітэльбау-Дора не дазволіў беларускім дыпламатам прыняць ўдзел у памятных мерапрыемствах з нагоды 80-й гадавіны вызвалення гэтых канцэнтрацыйных лагераў. Беларускі МЗС заявіў назваў гэтае рашэнне "цынічным" і падкрэсліў, што яно "па сваёй сутнасці з'яўляецца працягам палітыкі дзялення людзей па нацыянальнаму прызнаку". Афіцыйным прадстаўнікам Беларусі і Расеі пачалі адмаўляць ва ўдзеле ў памятных акцыях у былых канцэнтрацыйных лагерах пасля поўнамаштабнага расейскага ўварвання ва Украіну ў 2022 годзе.
13.04.202514:51
Беларусы ўзялі ўдзел у адзначэнні 85-х угодкаў Катынскай трагедыі
У Польшчы ўшанавалі сумную дату — 85-я ўгодкі Катынскай трагедыі. У гэтыя дні ў 1940 годзе, паводле загаду кіраўніцтва СССР і асабіста Сталіна, былі расстраляныя больш за 22 тысячы польскіх афіцэраў, якія трапілі ў савецкі палон увосень 1939 года пасля так званага вызвольнага паходу Чырвонай арміі. Сярод ахвяр было шмат мабілізаваных цывільных — інжынераў, лекараў, навукоўцаў. Сярод забітых былі і беларусы.
У Варшаве мерапрыемствы прайшлі ў Катынскім музеі. У іх узяў удзел прэм’ер-міністр Польшчы Дональд Туск. Ён назваў катынскі расстрэл «крыклівым урокам гісторыі». Іншыя выступоўцы адзначылі, што гэта першая круглая дата, калі польскія дэлегацыі, у тым ліку нашчадкі забітых, не могуць наведаць месцы масавых расстрэлаў у Катыні і Медным праз вайну Расеі супраць Украіны. Яны параўналі кулі катаў з НКВД з бомбамі, якімі Крэмль сёння забівае ўкраінскіх мірных грамадзян і дзяцей.
На ўрачыстасці былі запрошаныя і прадстаўнікі беларускіх арганізацый — Беларускага інстытута публічнай гісторыі, Музея Вольнай Беларусі, Асацыяцыі палітычных вязняў «Да Волі». Яны ўсклалі кветкі з бчб стужкай да сімвалічнага «беларускага катынскага спісу» — эпітафіі, на якой меліся быць імёны расстраляных, верагодна, у Курапатах. У адрозненне ад расейскага і ўкраінскага, беларускі спіс па сённяшні дзень застаецца пустым. Беларускія ўлады адмаўляюць яго наяўнасць.
Таксама беларусы пакінулі запісы ў кнізе наведвальнікаў музея. Адзін з іх нагадвае: «Беларускі катынскі спіс мусіць быць адкрыты».
У Польшчы ўшанавалі сумную дату — 85-я ўгодкі Катынскай трагедыі. У гэтыя дні ў 1940 годзе, паводле загаду кіраўніцтва СССР і асабіста Сталіна, былі расстраляныя больш за 22 тысячы польскіх афіцэраў, якія трапілі ў савецкі палон увосень 1939 года пасля так званага вызвольнага паходу Чырвонай арміі. Сярод ахвяр было шмат мабілізаваных цывільных — інжынераў, лекараў, навукоўцаў. Сярод забітых былі і беларусы.
У Варшаве мерапрыемствы прайшлі ў Катынскім музеі. У іх узяў удзел прэм’ер-міністр Польшчы Дональд Туск. Ён назваў катынскі расстрэл «крыклівым урокам гісторыі». Іншыя выступоўцы адзначылі, што гэта першая круглая дата, калі польскія дэлегацыі, у тым ліку нашчадкі забітых, не могуць наведаць месцы масавых расстрэлаў у Катыні і Медным праз вайну Расеі супраць Украіны. Яны параўналі кулі катаў з НКВД з бомбамі, якімі Крэмль сёння забівае ўкраінскіх мірных грамадзян і дзяцей.
На ўрачыстасці былі запрошаныя і прадстаўнікі беларускіх арганізацый — Беларускага інстытута публічнай гісторыі, Музея Вольнай Беларусі, Асацыяцыі палітычных вязняў «Да Волі». Яны ўсклалі кветкі з бчб стужкай да сімвалічнага «беларускага катынскага спісу» — эпітафіі, на якой меліся быць імёны расстраляных, верагодна, у Курапатах. У адрозненне ад расейскага і ўкраінскага, беларускі спіс па сённяшні дзень застаецца пустым. Беларускія ўлады адмаўляюць яго наяўнасць.
Таксама беларусы пакінулі запісы ў кнізе наведвальнікаў музея. Адзін з іх нагадвае: «Беларускі катынскі спіс мусіць быць адкрыты».
11.04.202510:33
Антысавецкі ўзброены супраціў у Беларусі ў 1920-1930-я гады
Усталяванне савецкай улады ў Беларусі не адбывалася мірным шляхам. Значная частка мясцовага насельніцтва ніколі не пагадзілася з бальшавіцкай дыктатурай і аказала ёй чынны супраціў. Гэта знайшло сваё пацвярджэнне ў арганізаванай партызанскай барацьбе.
Гісторык Ганна Касінская распавядае пра найбольш яскравыя праявы антысавецкага ўзброенага супраціву ў Беларусі, яго прычыны і лёс удзельнікаў паўстанцкага руху.
Усталяванне савецкай улады ў Беларусі не адбывалася мірным шляхам. Значная частка мясцовага насельніцтва ніколі не пагадзілася з бальшавіцкай дыктатурай і аказала ёй чынны супраціў. Гэта знайшло сваё пацвярджэнне ў арганізаванай партызанскай барацьбе.
Гісторык Ганна Касінская распавядае пра найбольш яскравыя праявы антысавецкага ўзброенага супраціву ў Беларусі, яго прычыны і лёс удзельнікаў паўстанцкага руху.
10.05.202508:00
Што будавалі немцы ў СССР і хто стварыў аўтамат Калашнікава?
Што ў СССР будавалі “нямецкімі рукамі”? ГЭС, дарогі, прадпрыемствы, фабрыкі, раёны Менска, Кіева, Навасібірска і Масквы... Навошта Маскве нямецкія вучоныя: Хуга Шмайсер, Вернер Грунэр ды іншыя? Да чаго тут ракетныя праекты, атамная бомба і аўтамат Калашнікава? Фельдмаршал Фрыдрых Паўлюс, Эвальд фон Клейст, ас Люфтваффэ Эрых Хартман - што з імі стала? Нязручная для СССР гісторыя пра нямецкіх палонных у праграме "Трызуб і Пагоня" з Кацярынай Ваданосавай.
Што ў СССР будавалі “нямецкімі рукамі”? ГЭС, дарогі, прадпрыемствы, фабрыкі, раёны Менска, Кіева, Навасібірска і Масквы... Навошта Маскве нямецкія вучоныя: Хуга Шмайсер, Вернер Грунэр ды іншыя? Да чаго тут ракетныя праекты, атамная бомба і аўтамат Калашнікава? Фельдмаршал Фрыдрых Паўлюс, Эвальд фон Клейст, ас Люфтваффэ Эрых Хартман - што з імі стала? Нязручная для СССР гісторыя пра нямецкіх палонных у праграме "Трызуб і Пагоня" з Кацярынай Ваданосавай.
09.05.202510:02
Як прапаганда хлусіць аб "Вялікай Айчыннай вайне"
Перамога над фашызмам сапраўды кавалася найперш людзьмі, у тым ліку беларусамі. Але гэтая перамога даўно стала інструмэнтам для прапаганды. Мікіта Мелказёраў на канале "Загляне сонца" разбірае галоўныя міфы прапаганды вакол "Вялікай Айчыннай вайны", і разважае, якім чынам зараз улады спрабуюць яе выкарыстоўваць у сваіх мэтах.
Перамога над фашызмам сапраўды кавалася найперш людзьмі, у тым ліку беларусамі. Але гэтая перамога даўно стала інструмэнтам для прапаганды. Мікіта Мелказёраў на канале "Загляне сонца" разбірае галоўныя міфы прапаганды вакол "Вялікай Айчыннай вайны", і разважае, якім чынам зараз улады спрабуюць яе выкарыстоўваць у сваіх мэтах.
28.04.202513:00
Гісторык: Беларускамоўная публіцыстыка ХІХ — пачатку ХХ ст. часта наследавала традыцыі рэлігійнага пісьменства
Размаўляем з гісторыкам Аляксандрам Пагарэлым пра гісторыю беларускага нацыянальнага руху, ролю прэсы ў ім, і як польскія палітычныя дзеячы адаптавалі польскія тэксты да беларускай мовы сялян.
https://www.polskieradio.pl/396/7811/Artykul/3514907
Размаўляем з гісторыкам Аляксандрам Пагарэлым пра гісторыю беларускага нацыянальнага руху, ролю прэсы ў ім, і як польскія палітычныя дзеячы адаптавалі польскія тэксты да беларускай мовы сялян.
https://www.polskieradio.pl/396/7811/Artykul/3514907
21.04.202511:00
Як музыка стала аб’яднаўчай сілай і надзеяй для беларусаў падчас пратэстаў 2020 года, і як улады расправіліся з пратэстнымі музыкамі. Аб гэтым фільм журналіста і музычнага крытыка Міхаіла Козырава.
Пераслаў з:
Наша Ніва
13.04.202512:59
«У Лукашэнкі былі добрыя настаўнікі». Святлана Курс правяла па «Тунэлі смерці» Катынскага музею
13 красавіка Польшча ўшаноўвае памяць ахвяраў Катынскай трагедыі. @belsat наведаў Катынскі музей у Варшаве, а гідам стала беларуская пісьменніца і працаўніца Катынскага музею Святлана Курс (Ева Вежнавец). Яна распавяла, чаму ў гэтым музеі мусіць пабываць кожны беларус.
https://nashaniva.com/365772
Без VPN — https://bit.ly/nashaniva#/365772
13 красавіка Польшча ўшаноўвае памяць ахвяраў Катынскай трагедыі. @belsat наведаў Катынскі музей у Варшаве, а гідам стала беларуская пісьменніца і працаўніца Катынскага музею Святлана Курс (Ева Вежнавец). Яна распавяла, чаму ў гэтым музеі мусіць пабываць кожны беларус.
https://nashaniva.com/365772
Без VPN — https://bit.ly/nashaniva#/365772
09.05.202517:59
Кожны трэці ці кожны чацвёрты? Колькі насамрэч загінула ў Беларусі ў другую сусветную
Калі і як з'явіліся лічбы загінулых беларусаў у другой сусветнай вайне? Чаму пры саветах казалі пра кожнага чацвёртага, а сучасная прапаганда - пра кожнага трэцяга загінулага? Ці уваходзяць ў гэтыя лічбы ахвяры Халакосту, загінулыя ў нямецкіх лагерах ці ў эвакуацыі? Зміцер Міцкевіч спрабуе разабрацца ў "Міфах вайны" і арыфметыцы ваенных стратаў.
Калі і як з'явіліся лічбы загінулых беларусаў у другой сусветнай вайне? Чаму пры саветах казалі пра кожнага чацвёртага, а сучасная прапаганда - пра кожнага трэцяга загінулага? Ці уваходзяць ў гэтыя лічбы ахвяры Халакосту, загінулыя ў нямецкіх лагерах ці ў эвакуацыі? Зміцер Міцкевіч спрабуе разабрацца ў "Міфах вайны" і арыфметыцы ваенных стратаў.
09.05.202507:02
Як беларускія ўлады маніпулююць Днём Перамогі
Беларускі інстытут публічнай гісторыі правёў круглы стол, дзе эксперты абмеркавалі, "ці аджыў" сваё Дзень Перамогі і як ставіцца да свята ва ўмовах палітычнага маніпулявання. Гісторыкі расказалі, як беларускія ўлады выкарыстоўваюць 9 мая для дэманізацыі Украіны і Захаду, замоўчваюць праўду пра вайну, а замест дэманстрацыі памяці і смутку ладзяць парады. Падрабязнасці - у DW.
Беларускі інстытут публічнай гісторыі правёў круглы стол, дзе эксперты абмеркавалі, "ці аджыў" сваё Дзень Перамогі і як ставіцца да свята ва ўмовах палітычнага маніпулявання. Гісторыкі расказалі, як беларускія ўлады выкарыстоўваюць 9 мая для дэманізацыі Украіны і Захаду, замоўчваюць праўду пра вайну, а замест дэманстрацыі памяці і смутку ладзяць парады. Падрабязнасці - у DW.
24.04.202515:05
Такога болей не было ў гісторыі сучаснай Беларусі. Роўна 34 гады таму беларусы першы і пакуль апошні раз у сучаснай гісторыі краіны арганізавалі забастоўку са спыненнем руху цягнікоў. 24 красавіка 1991 года яны блакіравалі найбуйнейшы ў краіне чыгуначны вузел тры гадзіны, а на наступны дзень — 12 гадзін запар, адрэзаўшы большую частку СССР ад Еўропы. "Люстэрка" расказвае, навошта людзі пачалі гэты страйк, хто за ім стаяў, як на яго рэагавалі ўлады і што прымусіла страйкоўцаў саступіць
18.04.202514:04
Вызвалялі ці рабавалі Беларусь?
У новым выпуску праграмы "Няпростая гісторыя" размова пойдзе пра казацтва.
Чым з'яўляецца гэты феномен для беларускай гісторыі? Наколькі казакі былі сваімі для беларусаў і якую ролю адыгралі ў нашым мінулым? Якія віды казакоў былі і чаму некаторым з іх можна было б паставіць помнік у нашай краіне?
Пра казацтва ў ВКЛ і на землях Беларусі размова з вядомым беларускім гісторыкам Віктарым Якубавым
У новым выпуску праграмы "Няпростая гісторыя" размова пойдзе пра казацтва.
Чым з'яўляецца гэты феномен для беларускай гісторыі? Наколькі казакі былі сваімі для беларусаў і якую ролю адыгралі ў нашым мінулым? Якія віды казакоў былі і чаму некаторым з іх можна было б паставіць помнік у нашай краіне?
Пра казацтва ў ВКЛ і на землях Беларусі размова з вядомым беларускім гісторыкам Віктарым Якубавым
12.04.202521:03
Другая хваля дэпартацый з Заходняй Беларусі ў 1940 годзе
У ноч з 12 на 13 красавіка 1940 года органы НКВД СССР правялі другую хвалю масавых дэпартацый у заходніх абласцях Беларускай ССР. Гэтая аперацыя была накіравана супраць членаў сем'яў афіцэраў польскага войска, паліцэйскіх, чыноўнікаў, настаўнікаў, выкладчыкаў універсітэтаў, беларускіх, украінскіх і яўрэйскіх нацыянальных дзеячаў, а таксама ваеннапалонных з лагераў Казельск, Старабельск і Асташкава. Усяго было дэпартавана 24 253 чалавекі (7 286 сем'яў).
Гэта была другая з трох асноўных хваль дэпартацый, праведзеных савецкімі ўладамі ў 1940 годзе. Першая хваля адбылася ў ноч з 9 на 10 лютага 1940 года, калі былі вывезеныя землеўладальнікі і леснікі.
Трэцяя хваля высяленняў адбылася ў чэрвені 1940 года, калі дэпартацыі закранулі пераважна яўрэяў-бежанцаў, якія ўцяклі ад нацысцкіх пераследаў у Польшчы і не жадалі прымаць савецкае грамадзянства.
Гэтыя дэпартацыі былі часткай шырокамаштабнай палітыкі Савецкага Саюза па кантролі над насельніцтвам і падаўленні магчымых асяродкаў супраціву ў нядаўна анексаваных тэрыторыях. Савецкія ўлады імкнуліся ліквідаваць патэнцыйныя пагрозы свайму рэжыму, высылаючы цэлыя сем'і ў аддаленыя рэгіёны СССР.
Гэтыя падзеі мелі катастрафічныя наступствы для дзесяткаў тысяч людзей, якія былі вымушаны пакінуць свае дамы і сутыкнуліся з цяжкімі ўмовамі жыцця ў ссылцы. Многія з іх загінулі ад голаду, холаду і цяжкай працы. Гэтыя дэпартацыі з'яўляюцца трагічнай старонкай у гісторыі Беларусі і ўсяго рэгіёна.
У ноч з 12 на 13 красавіка 1940 года органы НКВД СССР правялі другую хвалю масавых дэпартацый у заходніх абласцях Беларускай ССР. Гэтая аперацыя была накіравана супраць членаў сем'яў афіцэраў польскага войска, паліцэйскіх, чыноўнікаў, настаўнікаў, выкладчыкаў універсітэтаў, беларускіх, украінскіх і яўрэйскіх нацыянальных дзеячаў, а таксама ваеннапалонных з лагераў Казельск, Старабельск і Асташкава. Усяго было дэпартавана 24 253 чалавекі (7 286 сем'яў).
Гэта была другая з трох асноўных хваль дэпартацый, праведзеных савецкімі ўладамі ў 1940 годзе. Першая хваля адбылася ў ноч з 9 на 10 лютага 1940 года, калі былі вывезеныя землеўладальнікі і леснікі.
Трэцяя хваля высяленняў адбылася ў чэрвені 1940 года, калі дэпартацыі закранулі пераважна яўрэяў-бежанцаў, якія ўцяклі ад нацысцкіх пераследаў у Польшчы і не жадалі прымаць савецкае грамадзянства.
Гэтыя дэпартацыі былі часткай шырокамаштабнай палітыкі Савецкага Саюза па кантролі над насельніцтвам і падаўленні магчымых асяродкаў супраціву ў нядаўна анексаваных тэрыторыях. Савецкія ўлады імкнуліся ліквідаваць патэнцыйныя пагрозы свайму рэжыму, высылаючы цэлыя сем'і ў аддаленыя рэгіёны СССР.
Гэтыя падзеі мелі катастрафічныя наступствы для дзесяткаў тысяч людзей, якія былі вымушаны пакінуць свае дамы і сутыкнуліся з цяжкімі ўмовамі жыцця ў ссылцы. Многія з іх загінулі ад голаду, холаду і цяжкай працы. Гэтыя дэпартацыі з'яўляюцца трагічнай старонкай у гісторыі Беларусі і ўсяго рэгіёна.
Пераслаў з:
De facto. Беларуская навука
10.04.202517:30
Якія пісьменнікі і чаму ўключаліся ў нацыянальны пантэон на старонках газеты «Наша Нива» у 1906 -1907 гг.
Пра гэта піша Віктар Корбут у зборніку навуковых артыкулаў «Літаратура Новага часу ў люстэрку сучаснай гуманітарыстыкі». У 1906 - 1907 гг. пісьменнікі Ян Чачот, Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч, Францішак Багушэвіч (Мацей Бурачок), Ян Неслухоўскі (Янка Лучына), да якіх далучаўся Адам Міцкевіч, на старонках газеты «Наша Нива» ўключаліся ў своеасаблівы беларускі нацыянальны пантэон, у якім яны засталіся і да сённяшняга дня.
Творчасць на беларускай мове ўспрымалася як уласна нацыянальны рух. Аднак, калі дзеячы пачатку XX стагоддзя ўжо ўсведамлялі сябе беларусамі, то іх папярэднікі толькі адзначалі адметнасць беларусаў і іх мовы (Чачот называў беларускую мову сяляна-крывіцкай).
У нацыянальна пантэон уключаліся і польскія пісьменнікі, якія паходзілі з беларуска-літоўскіх зямель. Адным з першых стаў Адам Міцкевіч («вялікі пясняр нашага краю»). А вось Эліза Ажэшка ў той час не ўключалася ў беларускі пантэон.
Пра гэта піша Віктар Корбут у зборніку навуковых артыкулаў «Літаратура Новага часу ў люстэрку сучаснай гуманітарыстыкі». У 1906 - 1907 гг. пісьменнікі Ян Чачот, Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч, Францішак Багушэвіч (Мацей Бурачок), Ян Неслухоўскі (Янка Лучына), да якіх далучаўся Адам Міцкевіч, на старонках газеты «Наша Нива» ўключаліся ў своеасаблівы беларускі нацыянальны пантэон, у якім яны засталіся і да сённяшняга дня.
Творчасць на беларускай мове ўспрымалася як уласна нацыянальны рух. Аднак, калі дзеячы пачатку XX стагоддзя ўжо ўсведамлялі сябе беларусамі, то іх папярэднікі толькі адзначалі адметнасць беларусаў і іх мовы (Чачот называў беларускую мову сяляна-крывіцкай).
У нацыянальна пантэон уключаліся і польскія пісьменнікі, якія паходзілі з беларуска-літоўскіх зямель. Адным з першых стаў Адам Міцкевіч («вялікі пясняр нашага краю»). А вось Эліза Ажэшка ў той час не ўключалася ў беларускі пантэон.
Пераслаў з:Наша Ніва
09.05.202515:59
Круты анансаваў пераход у падліку ахвяр Другой сусветнай у Беларусі ад «кожнага трэцяга» да «кожнага другога»
Кіраўнік адміністрацыі Лукашэнкі Дзмітрый Круты на цырымоніі ўскладання вянкоў да манумента Перамогі ў Мінску 9 мая падзяліўся звесткамі пра «велізарную працу» Генеральнай пракуратуры па выяўленні ў Беларусі ўсё новых ахвяр Другой сусветнай вайны. Пры гэтым ён анансаваў, што праз нейкі час ацэнка страт можа пачаць весціся па-новаму.
https://nashaniva.com/367549
Без VPN — https://bit.ly/nashaniva#/367549
Кіраўнік адміністрацыі Лукашэнкі Дзмітрый Круты на цырымоніі ўскладання вянкоў да манумента Перамогі ў Мінску 9 мая падзяліўся звесткамі пра «велізарную працу» Генеральнай пракуратуры па выяўленні ў Беларусі ўсё новых ахвяр Другой сусветнай вайны. Пры гэтым ён анансаваў, што праз нейкі час ацэнка страт можа пачаць весціся па-новаму.
https://nashaniva.com/367549
Без VPN — https://bit.ly/nashaniva#/367549
06.05.202506:03
Ці «аджыў» сваё Дзень Перамогі? Як нам ставіцца да свята ва ўмовах палітычнага маніпулявання ім? - дыскусія гісторыкаў
24.04.202512:01
‼️УЖО СЁННЯ:‼️ Катынскі расстрэл і Беларусь: ахвяры, архівы, памяць
📆 24 красавіка (чацвер)
⏱️ 18:30
📍Варшаўскі ўніверсітэт, ul. Dobra 55, зала 2.166 (II паверх)
85 гадоў таму, увесну 1940 года, НКВД СССР расстраляў каля 22 тысяч польскіх вайсковапалонных, сярод якіх былі і беларусы. Найбольш вядомае месца гэтых расстрэлаў — Катынь на Смаленшчыне. Іншыя месцы камуністычных злачынстваў — Меднае (Цвер, Расія), Пяціхаткі (Харкаў), Быкоўня (Кіеў) і Херсон.
Амаль усе імёны расстраляных у Расеі і ва Украіне сёння вядомыя. Невядомымі застаюцца прозвішчы некалькі тысяч вязняў турмаў Заходняй Беларусі. З дакументаў вынікае, што ўвесну 1940 года на загад з Масквы іх перавезлі ў Менск, дзе іх сляды знікаюць. Навукоўцы і даследчыкі перакананыя, што іх таксама забілі, і адным з магчымых месцаў злачынства сталі менскія Курапаты.
Аб лёсах беларусаў з "катынскага" спісу, пра тое, чаму беларускія ўлады дагэтуль хаваюць дакументы, звязаныя з гэтай трагедыяй, а таксама пра тое, што сёння вядома пра сам "беларускі катынскі спіс", будзем размаўляць на чарговай сустрэчы Беларускага дыскусійнага клуба.
📆 24 красавіка (чацвер)
⏱️ 18:30
📍Варшаўскі ўніверсітэт, ul. Dobra 55, зала 2.166 (II паверх)
85 гадоў таму, увесну 1940 года, НКВД СССР расстраляў каля 22 тысяч польскіх вайсковапалонных, сярод якіх былі і беларусы. Найбольш вядомае месца гэтых расстрэлаў — Катынь на Смаленшчыне. Іншыя месцы камуністычных злачынстваў — Меднае (Цвер, Расія), Пяціхаткі (Харкаў), Быкоўня (Кіеў) і Херсон.
Амаль усе імёны расстраляных у Расеі і ва Украіне сёння вядомыя. Невядомымі застаюцца прозвішчы некалькі тысяч вязняў турмаў Заходняй Беларусі. З дакументаў вынікае, што ўвесну 1940 года на загад з Масквы іх перавезлі ў Менск, дзе іх сляды знікаюць. Навукоўцы і даследчыкі перакананыя, што іх таксама забілі, і адным з магчымых месцаў злачынства сталі менскія Курапаты.
Аб лёсах беларусаў з "катынскага" спісу, пра тое, чаму беларускія ўлады дагэтуль хаваюць дакументы, звязаныя з гэтай трагедыяй, а таксама пра тое, што сёння вядома пра сам "беларускі катынскі спіс", будзем размаўляць на чарговай сустрэчы Беларускага дыскусійнага клуба.
14.04.202506:02
Магілёў у часы акупацыі 1941-1944 гг.: цунамі, падпольшчыкі, канцлагер
Гісторык і даследчык з Магілёва Аляксей Бацюкоў распавядае пра самую буйную тэхнагенную катастрофу на тэрыторыі Беларусі, што адбылася 10 красавіка 1942 года ў Магілёве і атрымала назву "Магілёўскае цунамі". На падставе гэтай і іншых падзей, вы пабачыце панараму акупаванага Магілёва, паслухаеце пра асаблівасці магілёўскага падполля, якое змагалася і супраць Гітлера, і супраць Сталіна.
Гісторык і даследчык з Магілёва Аляксей Бацюкоў распавядае пра самую буйную тэхнагенную катастрофу на тэрыторыі Беларусі, што адбылася 10 красавіка 1942 года ў Магілёве і атрымала назву "Магілёўскае цунамі". На падставе гэтай і іншых падзей, вы пабачыце панараму акупаванага Магілёва, паслухаеце пра асаблівасці магілёўскага падполля, якое змагалася і супраць Гітлера, і супраць Сталіна.
12.04.202519:00
Тэрор, рэпрэсіі, знішчэнне ўсяго беларускага. Мікіта Мелказёраў на канале "Загляне сонца" разбірае на прыкладах, чаму ніякага апраўдання Сталіна быць не можа. Гэта вораг Беларусі. І кропка.
Пераслаў з:
Historyja
10.04.202510:38
Разрытыя марадзёрамі магілы ў Курапатах, снежань 1990 год. На месцы прысутнічаюць дэпутат Вярхоўнага Савета Зянон Пазняк і супрацоўнікі пракуратуры. Злачынцы не былі знойдзены.
Паказана 1 - 24 з 102
Увайдзіце, каб разблакаваць больш функцый.