🇰🇿20 наурыз – Ұлттық спорт күні!
🌱Былтырдан бері бұл күн Наурызнама мерекесінің ажырамас бөлігіне айналып, халқымыздың тарихи және мәдени мұрасын дәріптеуге арналды. Осы күні еліміздің түкпір-түкпірінде ұлттық ойындардан жарыстар ұйымдастырылып, ата дәстүріміз ұлықталады.
🤼♀️Қазақтың ұлттық ойындары – бұл жай ғана спорт емес, көшпелі өмір салтының бейнесі. Ат құлағында ойнау, мергендік, есеп-қисапқа жүйріктік – ата-бабамыздан қалған асыл мұра.
🇰🇿Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев ұлттық спортты дамытуға ерекше назар аударып келеді. Соның нәтижесінде ұлттық спортқа деген халықтың қызығушылығы артып, оның танымалдығы кеңейе түсуде.
🏹Бүгінде елімізде қазақ күресі, тоғызқұмалақ, асық ату, көкпар, бәйге, теңге ілу, жамбы ату, аударыспақ, құсбегілік, садақ ату және жекпе-жек ресми түрде ұлттық спорт түрлері ретінде мойындалған. Жыл сайын 1000-нан астам жарыс өткізіліп, оған жүздеген мың адам қатысады. 2015 жылы ұлттық спорт түрлерімен тұрақты айналысатын азаматтар саны 278,2 мың болса, 2023 жылы 619,2 мың адамға жетті.
🔝Қазіргі таңда ұлттық спорт түрлері бойынша 12 спорт клубы, 13 спорт мектебі жұмыс істейді. Бұдан бөлек, ұлттық спорт түрлері бойынша Ұлттық спорт қауымдастығы бар.
🆙Елімізде ұлттық спорт түрлеріне маманданған 1,5 мыңға жуық жаттықтырушы еңбек етуде, оның басым бөлігі ауылдық жерлерде.
📖Осы жылдың қаңтар айында Парламент ұлттық спорт түрлерін басымдыққа ие спорт түрлерінің қатарына енгізуді мақұлдаған болатын. Бұл өзгеріс ұлттық спортқа мемлекет тарапынан жаңа мүмкіндіктер ашып, қаржылай және инфрақұрылымдық қолдауды арттырады.
🔹«AMANAT» партиясы өзінің Саяси тұғырнамасында белгіленген құндылықтарды дәріптей отырып, ұлттық мәдениет, өнер және спорттың дамуына жан-жақты қолдау көрсетіп келеді. «Ұлттық мұра» жобасы аясында жыл сайын 1,9 мыңнан астам іс-шара ұйымдастырылып, оған 145 мыңнан астам қазақстандық қатысады.
Ұлттық спорт туралы қызықты деректер:
📌Көкпар – ең тартысты ат спорты:
- Орта есеппен көкпаршы бір ойын барысында 10-15 шақырым қашықтықты шабады.
- Көкпарға арналған кәсіби жылқының бағасы 20-50 мың доллар аралығында.
- Көкпар бойынша ең ірі жарыс 2017 жылы Қазақстанда өткен – Әлем кубогына 12 елден 300 спортшы қатысты.
- Орта Азияда жыл сайын 500-ден астам көкпар турнирі өтеді.
- Өзбекстанда бұл ойын «Улак тартыш», ал Тәжікстанда «Бузкаши» деп аталады, бұл ойындар 4-5 сағатқа дейін жалғасы мүмкін.
📌Бәйге – ең ұзақ қашықтыққа шабатын ат жарысы:
- Бәйге қашықтығы 7-25 шақырым аралығында. Қазақстанда және Қырғызстанда 50-100 шақырымға дейін жететін марафон бәйгелер өткізіліп тұрады.
- Ең төзімді жылқылар сағатына 50-60 км жылдамдықпен шаба алады.
- Ірі бәйгелердің жеңімпаздарына ақшаның орынан көп жағдайда көлік, пәтер немесе түйе сияқты жүлделер беріледі.
📌Тоғызқұмалақ – мыңдаған комбинациясы бар «дала шахматы»:
- Тоғызқұмалақта 10 миллионнан астам комбинация жасауға болады.
- 2020 жылы Қазақстанда өткен халықаралық турнирге 25 елден 2000-нан астам ойыншы қатысты.
- Қазақстан тоғызқұмалақтағы кәсіби ойыншылар саны бойынша әлемде 1-ші орында.
- 2019 жылы оқушылар арасындағы жарысқа 10 000 бала қатысты.
- 2020 жылы ЮНЕСКО тоғызқұмалақты адамзаттың материалдық емес мәдени мұрасы ретінде таныды.
📌Жамбы ату – ат үстінде нысананы дәл көздеу:
- Ежелгі жауынгерлер ат үстінде шауып келе жатып, 50 метр қашықтықтан күмістен жасалған нысананы дәл көздеген.
- Қазіргі чемпиондар сағатына 60 км жылдамдықпен шауып келе жатып, нысанаға тигізеді.
📌Қыз қуу – жылдамдық пен ептілік сыналатын ұлттық ойын:
- Жігіт 40 км/сағ жылдамдықпен қызды қуып жетуі тиіс.
- Орташа жарыс қашықтығы 300-400 метр.
- Қазақстандағы турнирлердің бірінде рекорд орнатылған болатын – жігіт қызды 6 секундта қуып жеткен.
📌Асық ату – көшпенділердің балаларға арналған дәстүрлі ойыны:
- Қазақ отбасыларында бір балаға 50-100 асық тиесілі болған.
- Бүгінде асық ату жарыстары Қазақстан, Қырғызстан және Моңғолияда өткізіледі, жарысқа 500 адамға дейін қатысады.
- Ең алысқа лақтырылған асық – 21 метр.
- Қазақ аңыздарының бірінде Ұлы хан Абылай бала кезінде асық атуда соққының дәлдігін өзгерту үшін жаттыққаны айтылады.
