Мир сегодня с "Юрий Подоляка"

Труха⚡️Україна

Ko'rish

Николаевский Ванёк

Ko'rish

Мир сегодня с "Юрий Подоляка"

Ko'rish

Труха⚡️Україна

Ko'rish

Николаевский Ванёк

Ko'rish

Evidence

مرور سیستماتیک، جستجوی پیشرفته، آمار و روش تحقیق، مدیریت رفرنس و تولید محتوا
ادمین: رسول معصومی
@rasoul911
https://evidence.ir

TGlist reytingi

TuriOmmaviy

Tekshirish

Tekshirilmagan

Ishonchnoma

Shubhali

Joylashuv

TilBoshqa

Kanal yaratilgan sanaСіч 25, 2025

TGlist-ga qo'shildi

Січ 21, 2025

Men kanal egasiman

O'zgartirishlar tarixi

Muxrlangan guruh

Evidence Chat

Telegram kanali Evidence statistikasi

Batafsil

Obunachilar

4 374

24 soat

30.1%Hafta

300.7%Oy

1102.6%

Iqtiboslar indeksi

0

Eslatmalar1Kanallardagi repostlar0Kanallardagi eslatmalar1

Bitta postning o'rtacha qamrovi

1 209

12 soat5260%24 soat1 2090%48 soat1 6810%

Ishtirok (ER)

5.46%

Repostlar53Izohlar2Reaksiyalar13

Qamrov bo'yicha ishtirok (ERR)

27.67%

24 soat0%Hafta

15.53%Oy

19.73%

Bitta reklama postining qamrovi

1 209

1 soat15412.74%1 – 4 soat14612.08%4 - 24 soat1 05587.26%

Batafsil

Botimizni kanalingizga ulang va ushbu kanal auditoriyasining jinsini bilib oling.

24 soat ichidagi barcha postlar

1

Dinamika

"Evidence" guruhidagi so'nggi postlar

Barcha postlar

20.04.202518:18

▫️مطالعه در درون یک مرور (Study Within A Review: SWAR )

مرورهای نظام‌مند و سایر روش‌های سنتز شواهد با گردآوری اطلاعات از چندین مطالعه، به تصمیم‌گیری‌های سیاستی و عملی کمک می‌کنند. این مرورها با استفاده از روش‌های سیستماتیک، شواهد را شناسایی، انتخاب، ارزیابی و تحلیل کرده و یافته‌های خود را با هدف کاهش سوگیری‌ها و ارتقای تصمیم‌گیری‌های آگاهانه گزارش می‌دهند.

با وجود پیشرفت‌های مهم در برنامه‌ریزی، اجرا و انتشار مرورها، هنوز ابهامات زیادی در نحوه اجرای هر مرحله از فرایند مرور نظام‌مند وجود دارد و برای رفع این ابهامات به تلاش‌های منسجم‌تری نیاز است. برای مثال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

روش‌های بهینه برای جستجو و غربالگری استنادات

اثربخشی یادگیری ماشینی در پشتیبانی از غربالگری و استخراج داده‌ها

تأثیر شیوه‌های مختلف انتشار یافته‌ بر مخاطبان گوناگون

یک راه‌کار مقرون‌به‌صرفه برای این ارزیابی‌ها، اجرای مطالعه در درون یک مرور است. SWAR پژوهشی مستقل است که مشابه مطالعه در درون یک کارآزمایی (SWAT) عمل می‌کند و هدف آن تقویت پایه شواهد روش‌های مرور نظام‌مند است.

‏ SWAR چیست؟

‏SWAR مطالعه‌ای است که با هدف پاسخ به ابهامات روش‌شناختی در فرایند برنامه‌ریزی، اجرا و انتشار مرورهای نظام‌مند طراحی می‌شود. SWAR معمولاً در دل یک مرور نظام‌مند یا سایر روش‌های سنتز شواهد جای می‌گیرد و اثربخشی روش‌های متفاوت در اجرای مراحل خاص مرور را مقایسه می‌کند.

برخی SWARها در یک مرور واحد اجرا می‌شوند و برخی دیگر در چند مرور هم‌زمان یا متوالی اجرا شده و به گسترش تدریجی شواهد کمک می‌کنند. همچنین SWARها می‌توانند جنبه‌های کیفی مانند کارایی محصول نهایی مرور یا کیفیت تفسیر نتایج در مراحل غربالگری، استخراج داده‌ها، ارزیابی انتقادی و تلفیق یافته‌ها را بررسی کنند.

از آنجا که بیشتر داده‌های موردنیاز همزمان با مرور گردآوری می‌شوند یا با صرف تلاش اندک قابل جمع‌آوری‌اند، SWAR روشی مقرون‌به‌صرفه برای بهبود فرایند مرور است.

‏SWARها باید:

اثربخشی روش‌های مختلف برنامه‌ریزی، اجرا، تحلیل و گزارش مرور را بسنجد.

تأثیر این روش‌ها بر نتایج و استنتاج‌های مرور را بررسی کند.

چرا به SWAR نیاز داریم؟

مرورهای نظام‌مند با هدف پاسخگویی به سوالات مهم در حوزه بهداشت و مراقبت‌های اجتماعی انجام می‌شوند و نتایج آنها می‌تواند بر جان و زندگی افراد تأثیر بگذارد. بنابراین، باید با دقتِ روش‌شناختی و شفافیت بالا انجام شوند.

روش‌های مرور نباید بر اساس عادات یا قراردادهای نانوشته انتخاب شوند؛ بلکه باید بر پایه شواهد به‌روز پژوهشی باشند تا از اتلاف وقت و منابع جلوگیری شود. پژوهش در روش‌های مرور نظام‌مند نقش کلیدی در ارتقای کیفیت این مرورها دارد و SWAR ابزار مناسبی برای این منظور است.

ویژگی‌های کلیدی SWAR

تولید شواهد برای رفع ابهامات در برنامه‌ریزی، اجرا و انتشار مرورهای نظام‌مند.

انتخاب طرح مناسب از بین انواع مطالعه (تصادفی‌شده، غیرتصادفی، کیفی و...).

اجرا در یک یا چند مرور به‌منظور مقایسه روش‌ها.

نباید بر هدف، روش‌ها یا انتشار مرور میزبان (host review) تأثیر منفی بگذارد.

داشتن پروتکل جداگانه و ثبت در مخزن SWAR.

کمک به بهبود مرورهای آینده و در صورت لزوم، تأثیرگذاری بر مرور میزبان.

معمولاً از یک مطالعه مجزا کم‌هزینه‌تر است.

اغلب نیازی به تأیید اخلاقی ندارد، مگر در موارد جمع‌آوری داده از افراد.

مثال‌هایی از SWAR

مطالعه تصادفی دو روش غربالگری استنادات در مرور توانبخشی ریوی بیماران COPD: مقایسه غربالگری دو مرحله‌ای (ابتدا عنوان و سپس چکیده) با یک مرحله‌ای (هم‌زمان). نتیجه: غربالگری هم‌زمان عنوان و چکیده سریع‌تر انجام شد.

مقایسه دو روش مکاتبه با نویسندگان برای درخواست داده‌های اضافی: ایمیل کوتاه همراه با پروتکل مرور در برابر ایمیل طولانی بدون پروتکل؛ تفاوت معناداری در نرخ پاسخ‌دهی دیده نشد.

ثبت SWAR: مخزن SWAR Store

مخزن SWAR Store در مرکز متدولوژی ایرلند شمالی، کتابخانه‌ای متمرکز برای ثبت و دسترسی به طرح‌ها و نتایج SWARها فراهم می‌کند. علاقه‌مندان می‌توانند با فرم ساده‌ای، SWAR جدید خود را ثبت کنند.

انتشار SWAR

مقالات مستقل: بهترین شیوه انتشار، تهیه مقاله اختصاصی SWAR در ژورنال‌های دسترسی آزاد است.

گزارش در مرور میزبان: در صورت مقتضی، یافته‌های SWAR می‌توانند در بخش مجزا یا ضمیمه مرور میزبان گزارش شوند؛ در چکیده مرور باید به صراحت به Study Within a Review اشاره شود.

وبینارها، پادکست‌ها، کنفرانس‌ها و بلاگ‌ها ابزارهای مکمل برای افزایش دیده شدن و کاربرد عملی یافته‌ها هستند.

منبع:

Devane D, Burke NN, Treweek S, et al. Study within a review (SWAR). J Evid Based Med. 2022; 15: 328–332. (Fulltext)

#systematic_review
#meta_research
#methodology

🆔 @irevidence

15.04.202514:01

▫️بیانیه CONSORT آپدیت شد: نسخه 2025

آخرین ورژن بیانیه COSNSORT برای گزارش مطالعات RCT در سال 2010 منتشر شده بود. از آن تاریخ حدود 15 سال می‌گذرد و به‌روزرسانی آن احساس می‌شد. تا اینکه بالاخره جدیدترین ورژن آن تحت عنوان CONSORT 2025 منتشر شد.

بیانیه CONSORT 2025 نسبت به ورژن 2010 تفاوت‌هایی دارد. از جمله اینکه تعداد آیتم‌های آن از 25 مورد به 30 مورد افزایش پیدا کرده و در 6 حیطه سازماندهی شده است:

حیطه‌های اصلی در CONSORT 2025:

عنوان و چکیده (Title & Abstract)
علم باز (Open Science) - حیطه جدید
مقدمه (Introduction)
روش‌ها (Methods)
نتایج (Results)
بحث (Discussion)

تغییرات اصلی نسبت به نسخه 2010:

✅ 7 آیتم جدید اضافه شده است:

اشتراک‌گذاری داده‌ها ( آیتم 4): اطلاعات درباره دسترسی به داده‌های شرکت‌کنندگان، کد آماری و دیگر منابع.

تضاد منافع نویسندگان (آیتم 5b): تضادهای مالی و غیرمالی باید به‌وضوح بیان شود.

مشارکت بیماران/افراد جامعه در طراحی مطالعه (آیتم 8)

معیارهای انتخاب مراکز یا افراد مداخله‌گر (آیتم 12b)

نحوه ارزیابی عوارض ناخواسته (آیتم 15): اضافه‌شده از CONSORT Harms extension

تحلیل شرکت‌کنندگان و داده‌های گمشده (21b و 21c)

جزئیات اجرای مداخله و مراقبت همراه (24a و 24b)

🔄 3 آیتم کاملاً بازنگری شده است:

آیتم 3: محل دسترسی به پروتکل و برنامه تحلیل آماری

آیتم 10: گزارش تغییرات مهم پس از شروع مطالعه

آیتم 26: جزئیات مربوط به تعداد شرکت‌کنندگان در هر تحلیل و داده‌های در دسترس

❌ یک آیتم حذف‌شده:

آیتم مربوط به قابلیت تعمیم‌پذیری (Generalizability)، اکنون در بخش "limitations" (آیتم 30) گنجانده شده است.

همچنین این نسخه با SPIRIT 2025 (گلایدلاین گزارش دهی پروتکل) کاملاً هم‌راستا و هماهنگ شده و آیتم‌هایی از extensions مثل:
Harms
Outcomes
Non-pharmacological treatments

را به‌صورت ادغام‌شده درون چک‌لیست آورده است تا نیازی به استفاده جداگانه از آن‌ها نباشد و بنابراین کار برای نویسندگان راحت‌تر باشد.

این بیانیه بطور همزمان در مجلات مهمی مثل JAMA، Lancet، BMJ، Nuture Medicine و PLoS Medicine منتشر شده است.

🔗آدرس دسترسی

لینک دانلود بیانیه CONSORT 2025 (مجله BMJ)

لینک دانلود توضیح و تشریح آن (CONSORT 2025 explanation and elaboration) (مجله BMJ)

#CONSORT
#CONSORT2025
#RCT
#reporting_guideline

🆔 @irevidence

07.04.202520:04

▫️استفاده مسئولانه از هوش مصنوعی در سنتز شواهد

عده ای از متخصصان سنتز شواهد با همکاری موسساتی مثل کاکرین، JBI، مرکز EPPI و Campbell در حال تدوین گایدلاینی تحت عنوان RAISE هستند و در حال حاضر درفت اولیه آن در پلتفرم OSF به رایگان در دسترس است.

در این سند، برای استفاده مسئولانه از هوش مصنوعی (AI) در سنتز شواهد، توصیه‌ها به‌گونه‌ای ارائه شده‌اند که بر اساس نقش‌های مختلف (نظیر پژوهشگران سنتز شواهد، روش‌شناسان، توسعه‌دهندگان ابزار AI، سازمان‌های تولیدکننده سنتز شواهد، تأمین‌کنندگان مالی و ناشران) تفکیک شده‌اند.

عنوان کامل سند:

Responsible AI in Evidence Synthesis (RAISE): guidance and recommendations

🔗 دانلود متن کامل سند در 18 صفحه در قالب PDF (لینک)

در این پست مهم‌‌ترین توصیه‌های این سند آورده شده است. با این حال تعداد توصیه‌ها خیلی زیاد است و مطالعه متن کامل آن پیشنهاد می‌شود. همچنین به گفته نویسندگان، به‌زودی ویرایش نهایی این سند منتشر خواهد شد.

🔹حفظ مسئولیت‌پذیری نهایی در نتایج سنتز شواهد

هوش مصنوعی نمی‌تواند جایگزین مسئولیت انسانی شود؛ هر ابزار AI صرفاً ابزاری در کنار متخصصان است.

کاربران باید آگاه باشند که حتی با استفاده از ابزارهای خودکار، صحت و دقت نهایی سنتز شواهد بر عهده آن‌ها خواهد بود.

🔹توجیه روشن برای استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی

هنگام گزارش یک مطالعه مروری، دلیل استفاده از AI و چگونگی ارزیابی تناسب آن برای فرایند سنتز شواهد باید شفاف بیان شود.

نتایج یا داده‌های تولیدشده توسط AI (مانند خلاصه‌ها، دسته‌بندی مقالات، و غیره) تنها درصورتی قابل اتکا هستند که محدودیت‌ها و نقاط ضعف ابزار به‌خوبی شناخته شده و تحت کنترل باشد.

🔹گزارش‌دهی شفاف و کامل

در مستندات پژوهش (مخصوصاً بر اساس اصول گزارش‌دهی نظیر PRISMA)، باید جزئیات استفاده از هوش مصنوعی مانند:
نام و نسخه ابزار AI
مرحله یا مراحل سنتز شواهد که ابزار در آن به‌کار رفته
نحوه به‌کارگیری و تعامل داده‌ها با ابزار
نتایج ارزیابی دقت و محدودیت ابزار
هرگونه منبع تأمین مالی یا تضاد منافع
را به‌روشنی اعلام کرد.

در صورت امکان، داده‌ها و کُدهایی که برای آموزش و ارزیابی عملکرد هوش مصنوعی استفاده شده‌اند، به‌صورت عمومی به اشتراک گذاشته شوند.

🔹ارزیابی و پایش ابزار هوش مصنوعی

برای اطمینان از کیفیت و قابل اعتماد بودن ابزار، باید ارزیابی‌های مستقل و ساختارمندی انجام شود.

لازم است کارایی ابزار در حوزه‌ها یا انواع مختلف مرورها مورد بررسی قرار گیرد و محدودیت‌های آن صریحاً گزارش شود.

🔹رعایت اخلاق و ملاحظات حقوقی

پیش از واردکردن داده‌های حساس به ابزارهای AI، جنبه‌های حفظ محرمانگی و حقوق مؤلفان (مثلاً عدم نقض کپی‌رایت) بررسی شود.

هرگونه کپی‌برداری یا خلاصه‌نویسی خودکار از مقالات باید مطابق با قوانین مربوط به استفاده از آثار علمی باشد.

🔹توسعه و استقرار ابزار به‌صورت انسان‌محور

تیم‌های توسعه‌دهنده ابزار باید از ابتدا نیازها و ملاحظات پژوهشگران سنتز شواهد را در طراحی الگوریتم‌ها مدنظر قرار دهند.

گزارش نحوه آموزش الگوریتم، اندازه و کیفیت داده‌های تمرینی، و هرگونه سوگرایی (Bias) احتمالی در آن‌ها کاملاً شفاف باشد.

ابزار نباید صرفاً جعبه سیاه باشد؛ تا حد ممکن باید سازوکار آن و محدودیت‌هایش در دسترس یا دست‌کم روشن باشد.

🔹استانداردسازی و همکاری بین بازیگران مختلف

سازما‌ن‌های بزرگ تولیدکننده مرورها، نقش مهمی در تعیین استانداردهای عمومی دارند؛ ازجمله معرفی ابزارهای معتبر، تدوین گایدلاین‌های آموزشی و نظارت بر نحوه استفاده.

ناشران علمی نیز با ایجاد رهنمودهای ویژه در فرایند داوری و انتشار مقالات، شفافیت در استفاده از AI را الزامی کنند.

تأمین‌کنندگان مالی می‌توانند با تخصیص بودجه ویژه برای پژوهش‌های ارزیابی ابزارهای هوش مصنوعی و پروژه‌های متن‌باز، روند ارتقای کیفیت را تسهیل کنند.

🔹تشویق به اشتراک دانش و داده‌ها

در کنار رعایت ملاحظات حقوقی، در حد امکان داده‌های لازم برای آموزش و ارزیابی ابزارهای AI به اشتراک گذاشته شود تا ابزارها دقت بیشتری پیدا کنند.

به اشتراک‌گذاشتن تجارب موفق یا ناموفق از پیاده‌سازی این ابزارها نیز به بهبود کلی جامعه علمی کمک می‌کند.

🔹ارتقای مهارت‌ها و آموزش مداوم

پژوهشگران سنتز شواهد، روش‌شناسان، توسعه‌دهندگان ابزار و ناشران باید در شبکه‌های آموزشی مشترک، کنفرانس‌ها یا وبینارها به‌صورت منظم حضور پیدا کنند و به‌روزرسانی‌های حوزه AI را پیگیری نمایند.

برقراری تعامل مستمر بین نقش‌های مختلف (پژوهشگران، توسعه‌دهندگان، ناشران، سازمان‌های پژوهشی) باعث می‌شود استانداردها و ابزارها با نیازهای واقعی پژوهشگران هماهنگ باقی بمانند.

#AI
#evidence_synthesis
#systematic_review
#research_ethics
#RISE
#guideline

🆔 @irevidence

04.04.202517:28

▫️آکادمی OpenAI

شرکت OpenAI به تازگی فیلم‌ها و محتواهای آموزشی خود را در سایت OpenAI Academy و بصورت رایگان در اختیار همه قرار داده است. برخی از فیلم‌های آموزشی:

هوش مصنوعی برای معلمان
هوش مصنوعی برای پژوهشگران
پرامپت‌نویسی
چت‌جی‌پی‌تی برای تحلیل داده‌ها
و آموزش‌های مفید دیگر

به سایت زیر تشریف ببرید و از این محتواهای رایگان و کاربردی استفاده کنید:

https://academy.openai.com/

#AI
#openai
#learning
#chatgpt

🆔 @irevidence

01.04.202508:51

▫️پژوهش‌هایی که قبل از انتشار، منسوخ می‌شوند.

اولین نسخه از مدل ChatGPT که در دسترس عموم قرار گرفت، مبتنی بر مدل زبانی GPT-3.5 بود و در تاریخ 30 نوامبر 2022 منتشر شد. با این حال، این نسخه اکنون منسوخ شده و دیگر قابل استفاده نیست. در حال حاضر، قدیمی‌ترین نسخه‌ای که در وب‌سایت ChatGPT در دسترس قرار دارد، ChatGPT 4 است.

با این وجود، پژوهش‌های فراوانی وجود دارند که بر پایه نسخه 3.5 انجام و منتشر شده و می‌شوند. برای بررسی میزان این پژوهش‌ها، جستجویی در پایگاه اسکوپوس با استراتژی زیر انجام دادم:

TITLE-ABS-KEY ((gpt OR chatgpt) PRE/1 3.5)

این جستجو به بازیابی 2797 رکورد منجر شد. البته باید توجه داشت که این روش جستجو ممکن است تمام مقالات مرتبط را بازیابی نکند؛ زیرا ممکن است برخی نویسندگان بدون اشاره به نسخه 3.5، تنها از اصطلاح ChatGPT در عنوان یا چکیده مقاله استفاده کرده باشند.

بر اساس نتایج این جستجو، 427 مقاله در سال 2025 و 1915 مقاله در سال 2024 منتشر شده‌اند.

طبیعتاً، هنگامی که پژوهشگران در حال انجام پژوهش‌های خود بوده‌اند، نسخه 3.5 از مدل ChatGPT در دسترس آنها بوده است. اما باید در نظر داشت که فرایند نگارش مقاله، ارسال آن به مجله، داوری همتا و انجام مراحل ویرایشی و صفحه‌آرایی زمان‌بر است. بنابراین، از زمان شروع پژوهش تا انتشار نهایی مقاله معمولاً حداقل یک سال طول می‌کشد. در برخی موارد، رد شدن مقاله در یک مجله و فرستادن آن به مجله دیگر، تأخیرِ انتشار یک مقاله را ممکن است به دو برابر افزایش دهد.

در طول این مدت، مدل‌های هوش مصنوعی یا کاملاً منسوخ شده‌اند یا تغییرات اساسی یافته‌اند. در نتیجه، تعداد قابل توجهی از پژوهش‌های انجام شده با استفاده از ChatGPT 3.5 (مخصوصاً آنهایی که از نیمه دوم 2024 به این طرف منتشر شده‌اند) حتی پیش از انتشار، منسوخ شده‌اند و نتایج آنها دیگر قابل اعتماد و قابل تعمیم نیست.

#AI
#chatgpt
#research

🆔 @irevidence

28.03.202509:40

▫️ملاحظات اخلاقی نحوه استفاده از هوش مصنوعی در تهیه آثار پژوهشی (راهنمای موقت)

این بخشنامه از طرف دکتر مجتبی پارسا- دبیر کمیته کشوری اخلاق در پژوهش‌های زیست پزشکی- در تاریخ 20 اسفند 1403 به تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی و موسسات ذیربط ابلاغ شده است.

در خصوص ضرورت رعایت ملاحظات اخلاقی علمی در استفاده از هوش مصنوعی جهت نگارش آثار پژوهشی تا زمان تدوین و ابلاغ راهنمای کامل «ملاحظات اخلاقی نحوه استفاده از هوش مصنوعی در تهیه آثار پژوهشی» موارد زیر را به استحضار می‌رساند:

1- فناوری هوش مصنوعی شامل سیستم‌هایی است که بر اساس برنامه‌های زبان برنامه‌نویسی پیشرفته بنا شده‌اند و می‌توانند برای سازماندهی و خلاصه‌نویسی منابع پژوهشی، تولید نمودار و گرافیک‌های پژوهشی، تحلیل داده، تولید متن، تصاویر، داده‌های مصنوعی، شبیه‌سازی، کدنویسی و سایر موارد استفاده شوند.

2- استفاده از هوش مصنوعی در تهیه اثر پژوهشی هیچ مشکل اخلاقی ذاتی ندارد، مشروط بر آن که به طور مناسب و اخلاقی استفاده شود و نویسندگان ماهیت هرگونه تعامل و نحوه استفاده از آن را به صورت شفاف با درج دقیق منبع آن در طرح‌نامه، مقاله و...؛ مشخص کنند از جمله اینکه:

▫️در صورت استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی جهت تهیه محتوا، ضروری است نویسنده هم در متن (ارجاعِ درون متنی) و هم در لیست فهرست منابع انتهای طرح تحقیقاتی/ پایان نامه (ارجاعِ پایان متنی) ملاحظات صحیح در ارجاع‌دهی را رعایت نماید.

▫️نویسندگان باید مشخص نمایند که کدام مدل از هوش مصنوعی، در چه زمانی و توسط چه کسی استفاده شده است.

▫️نویسندگان باید نوع ابزارهای هوش مصنوعی و ابزارهای ماشینی، مشخصات فنی مانند نام کامل ابزار، نسخه و مدل آن که در تهیه اثر پژوهشی خود استفاده نموده‌اند را مشخص نمایند.

▫️نویسندگان باید نحوه استفاده از ابزار هوش مصنوعی و این که کدام قسمت از محتوای تولید شده مقاله توسط هوش مصنوعی نوشته شده است را شرح دهند. به عنوان مثال، اگر از هوش مصنوعی برای کمک به نوشتن استفاده شده، این مورد را در بخش تقدیر و تشکر توضیح دهند یا اگر از هوش مصنوعی برای جمع‌آوری داده‌ها، تجزیه و تحلیل یا تولید شکل استفاده شده، نویسندگان باید این کاربرد را در روش‌ها بصورت شفاف توضیح دهند.

3- ابزار هوش مصنوعی نباید به عنوان نویسنده در نظر گرفته شود، زیرا؛

▫️فاقد اعتبار قانونی است پس نمی‌تواند حق چاپ یک اثر علمی را داشته باشد.

▫️در صورتی که مورد شکایت قرار گیرد، نمی‌تواند اثر علمی-پژوهشی را تأیید نماید.

4- داوران نباید از فناوری‌های هوش مصنوعی (AI) یا (Al-assisted) برای کمک به بازبینی علمی یک دست‌نوشته استفاده کنند، زیرا؛

▫️تفکر انتقادی و ارزیابی اصلی مورد نیاز برای بررسی همتایان خارج از محدوده این فناوری است و این خطر وجود دارد که این فناوری نتایج نادرست، ناقص و ... در مورد دست‌نوشته ایجاد کند.

▫️ممکن است محرمانگی و حقوق مالکیت نویسندگان را نقض کند و در مواردی که دست نوشته حاوی اطلاعات قابل شناسایی شخصی باشد، ممکن است حقوق حریم خصوصی داده‌ها را رعایت نکرده و باعث انتشار عمدی/ سهوی اطلاعات حساس گردد.

▫️در نهایت داوران همتا مسئول و پاسخگوی اصالت صحت و درستی نظرات خود هستند.

5- اطلاعات محرمانه و داده‌های شخصی شرکت‌کنندگان در پژوهش/ بیماران نباید با ابزارهای هوش مصنوعی به اشتراک گذاشته شود.

6-ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی صرفاً می‌توانند در مراحل مختلف طرح تحقیقاتی/ پایان‌نامه به عنوان یک دستیار کمکی بوده و هرگز نمی‌توانند جایگزین دانش و بینش فرد گردند. پس کلیه نویسندگان در قبال مطالبی که توسط هوش مصنوعی در اثر پژوهشی ارائه می‌شود (از جمله دقت مطالب ارائه شده، عدم سرقت ادبی، ذکر منابع، اعتبار منابع و ...) مسئولیت دارند. به عبارتی، مسئولیت اطمینان از درستی و مطابقت یک اثر پژوهشی با هنجارهای اخلاقی (حتی قسمت‌هایی که توسط هوش مصنوعی نوشته شده است)؛ با نویسندگان است.

(با سپاس از سرکار خانم دکتر مسگرپور بابت ارسال این بخشنامه)

#AI
#ethics
#research
#Iran

🆔 @irevidence

27.03.202519:07

▫️یک پیشرفت شگفت‌انگیز در حوزه هوش مصنوعی موفق شده است سرطان را با دقت 99 درصد تشخیص دهد

سرطان آندومتر (سرطان پوشش داخلی رحم) یکی از متداول‌ترین سرطان‌ها در میان زنان است و در عین حال از دشوارترین سرطان‌ها برای تشخیص به‌موقع محسوب می‌شود. اما اکنون یک پیشرفت تازه در تشخیص سرطان به کمک هوش مصنوعی، سطح دقت (accuracy) را به شکل بی‌سابقه‌ای تا 99 درصد بالا برده و ابزار قدرتمندی را در اختیار پزشکان قرار داده است.

این رقم، جهشی عظیم نسبت به مدل‌های پیشین مبتنی بر هوش مصنوعی است که تنها قادر بودند سرطان آندومتر را با دقتی در حدود 80 درصد شناسایی کنند. علاوه بر این، مدل جدید به منابع کمتری نیاز دارد و در نتیجه سریع‌تر و در دسترس‌تر است.

کارایی بالای مدل جدید ـ که ECgMLP نام دارد ـ به نحوه پردازش داده‌های تصویری برمی‌گردد. این مدل ابتدا تصویر را بهبود می‌بخشد و سپس نویزهای اضافی را حذف می‌کند. این فرایند به آن امکان می‌دهد روی مهم‌ترین بخش‌های بافت متمرکز شود؛ عاملی که برای ابزارهای تشخیص سرطان به کمک هوش مصنوعی اهمیت بسیاری دارد.

در گام بعد، مدل با استفاده از مکانیسم‌های پیشرفتۀ self-attention (نوعی الگویابی دیجیتال) با سرعت، بافت را ارزیابی و پیش‌بینی تشخیصی را با دقتی چشمگیر ارائه می‌دهد. قبلاً پیشرفت‌های مشابهی را در زمینه تشخیص سرطان پستان توسط هوش مصنوعی دیده بودیم و این دستاورد نیز پیروزی دیگری برای هوش مصنوعی در حوزه پزشکی به شمار می‌رود.

سامانه‌های اتوماتیک کنونی برای شناسایی سرطان آندومتر نهایتاً به حدود 80 درصد دقت می‌رسند، در حالی که ECgMLP نزدیک به 20 درصد بیشتر از این سطح عمل می‌کند و هم‌زمان از منابع کمتری استفاده می‌کند. این مدل سریع است، دقت بالایی دارد و برای انواع گوناگونی از مجموعه داده‌ها (datasets) طراحی شده است.

اهمیت این مدل هوش مصنوعی تشخیص سرطان، فراتر از سرطان آندومتر است. در آزمایش‌های انجام‌شده روی سایر مجموعه‌ داده‌ها، ECgMLP سرطان روده بزرگ را با دقت 98.57 درصد، سرطان پستان را با دقت 98.2 درصد و سرطان دهان را با دقت 97.34 درصد شناسایی کرد.

این توانمندی گسترده، دریچه‌ای برای کاربردهای فراگیرتر این فناوری در تشخیص‌های پزشکی باز می‌کند. همچنین پژوهشگران معتقدند که در آینده می‌توان این مدل را با نرم‌افزارهای بالینی ادغام کرد تا به تصمیم‌گیری بهتر پزشکان کمک کند و با تشخیص زودهنگام، پیامدهای درمانی را بهبود بخشد.

از آنجا که هوش مصنوعی می‌تواند داده‌های حجیم را به سرعت پردازش کند، در مناطقی که با کمبود نیروی متخصص مواجه هستند نیز پتانسیل کاربردی بالایی دارد. این دقیقاً همان قلمرویی است که هوش مصنوعی می‌تواند در آن مفید واقع شود؛ نه به‌عنوان جایگزین پزشکان، بلکه برای توانمندسازی آنان با ابزارهایی دقیق‌تر و سریع‌تر.

ممکن است مدتی طول بکشد تا ECgMLP در مقیاس گسترده در بیمارستان‌ها به کار گرفته شود، اما موفقیت کنونی آن گامی بزرگ به سوی آینده‌ای روشن‌تر در تشخیص سرطان با کمک هوش مصنوعی است. (منبع خبر)

محققانی از بنگلادش، استرالیا و کانادا نتایج این پژوهش را در مجله Computer Methods and Programs in Biomedicine Update منتشر کرده‌اند:

ECgMLP: A novel gated MLP model for enhanced endometrial cancer diagnosis

#AI
#medical
#cancer

🆔 @irevidence

20.03.202511:32

▫️تبریک سال نو

فرا رسیدن سال نو و عید باستانی نوروز بر شما همراهان گرامی مبارک باشد. بهترین‌ها را برایتان آرزومندم.

با احترام/ رسول معصومی

16.03.202520:21

▫️تعریف، آسیب‌ها و پیشگیری از مرورهای سیستماتیک زائد و تکراری

مقاله‌ زیر در سال 2023 توسط Puljak و Lund در مجله Systematic Reviews منتشر شده است:

Definition, harms, and prevention of redundant systematic reviews

این مقاله به بررسی مفهوم مرورهای سیستماتیک زائد و تکراری (redundant systematic reviews) و آسیب‌های احتمالی ناشی از آن‌ها می‌پردازد و در آخر، راهکارهایی را برای پیشگیری از انجام چنین مرورهایی ارائه می‌کند. در سال‌های اخیر میزان انتشار مرورهای سیستماتیک زائد بسیار افزایش یافته است و این موضوع باعث شده است برخی محققان آن را در ابعاد اپیدمی توصیف کنند. در ادامه نکات مهم این مقاله بطور خلاصه شرح داده شده است:

در حال حاضر تعریف مورد اجماع و مشخصی از مرور سیستماتیک وجود ندارد و تعاریف موجود مبهم یا کلی هستند. نبود استانداردِ مشخص باعث شده است برخی پژوهش‌ها تحت عنوان مرور سیستماتیک معرفی شوند، در حالی که معیارهای حداقلی روش‌شناختی را رعایت نکرده‌اند.

همچنین توافق نظری درباره تعریف مرورهای زائد و تکراری هم وجود ندارد. David Moher اشاره کرده است که شاید داشتن ۲ تا ۳ مرور سیستماتیکِ مشابه روی یک موضوع منطقی باشد، اما بیش از آن قطعاً اضافی است. اصطلاحات مرتبط دیگری مانند غیرضروری (unnecessary) و همپوشان (overlapping) نیز استفاده می‌شوند، اما میزان شباهتِ قابل قبول هنوز مشخص نیست.

تکرار (replication) به معنای انجام مجدد همان مطالعۀ قبلی برای پاسخ به همان سؤال (یا سؤالات) پژوهشی است؛ درحالی‌که بازتولید (reproduction) به معنای تحلیلِ مجدد داده‌های جمع‌آوری‌شده در مطالعه قبلی، با استفاده از همان داده‌ها، گام‌های محاسباتی و کدهای تحلیلیِ مطالعه اصلی است.

دو نوع تکرار مرور مطرح است:

تکرار مستقیم (direct replication): تکرار کامل همان سؤال پژوهشی با هدف تأیید نتایج

تکرار مفهومی (conceptual replication): بررسی مجدد یک سؤال پژوهشی با تغییرات جزئی

دلایل تولید مرورهای سیستماتیک زائد و تکراری

بسیاری از مرورهای تکراری بدون عمد تولید می‌شوند، چون محققان در مرحله جستجو، مرورهای مشابه قبلی را به دلایل مختلف پیدا نمی‌کنند. (مانند عدم جستجوی پایگاه‌هایی مثل PROSPERO).

پروتکل برخی مرورهای سیستماتیک در PROSPERO یا جاهای دیگر ثبت می‌شوند ولی هرگز اجرا نمی‌شوند. به این مرورها، مرورهای زامبی (zombie reviews) گفته می‌شود و باعث گمراهی محققان دیگر می‌شوند.

مرور سیستماتیکِ جدید روی موضوع مشابه تنها در دو حالت قابل توجیه است:

1- در صورت وجود ایرادات روش‌شناختی جدی در مرور قبلی.
2- در صورت نیاز به آپدیت مرور قبلی.

آسیب‌های ناشی از مرورهای سیستماتیک تکراری

آسیب علمی: هدر رفت پژوهشی (research waste)
آسیب اخلاقی: انجام تحقیقات بی‌فایده و گاه سوگیرانه
آسیب اقتصادی: صرف منابع مالی و انسانی بیهوده
آسیب اجتماعی: ایجاد بی‌اعتمادی نسبت به مرورهای سیستماتیک به دلیل ارائه نتایج متناقض و گیج‌کننده برای مخاطبان

راهکارهای پیشگیری از مرورهای زائد و تکراری

▫️ثبت اجباری و پیش از اجرای مرورهای سیستماتیک در پایگاه‌هایی مانند PROSPERO

▫️رد کردن مرورهای تکراری و زائد توسط سردبیران و داوران مجلات

▫️اصلاح گایدلاین‌های گزارش‌دهی مانند PRISMA برای تأکید بر ضرورت جستجوی مرورهای قبلی

▫️تدوین روش‌هایی برای مانیتورینگِ پژوهش‌های مبتنی بر شواهد (evidence‑based research)

▫️ارائه تعریف روشن و قابلِ اجماع از مرور سیستماتیک

▫️تعیین معیارهای مشخص برای مرورهای سیستماتیک قطعی (Conclusive) تا نیاز به مرورهای جدید از بین برود: در حال حاضر تعریفی برای پژوهش قطعی (conclusive research) نداریم؛ یعنی روشی مشخص نشده است که براساس آن اعلام کنیم شواهد کافی در دسترس است و دیگر نیازی به انجام پژوهش جدید در آن موضوع وجود ندارد.

▫️گسترش مرورهای سیستمایتک زنده و پویا (living systematic reviews) که به‌طور مداوم به‌روز شوند

▫️پاکسازی مرورهای زامبی و حذف مرورهای ثبت‌شده اما رها شده

▫️استفاده از ابزارهای اتوماتیک برای جلوگیری از ثبت مرورهای تکراری در لحظه ثبت پروتکل‌ها

▫️آموزش پژوهشگران درباره مشکلات مرورهای تکراری و نحوه اجتناب از آن‌ها

نویسندگان تأکید می‌کنند که رفع کامل مشکل مرورهای زائد و تکراری ممکن نیست، اما توجه به روش‌های پیشگیری و اصلاح روند فعلی می‌تواند اثرات منفی آن‌ها را کاهش دهد.

#systematic_review
#evidence_synthesis
#methodology
#meta_research

🆔 @irevidence

14.03.202519:55

▫️قابلیت Deep Research هوش مصنوعی Gemini بصورت رایگان در دسترس قرار گرفت.

چندی قبل بود که OpenAI از ایجنت Deep Research خود برای هوش مصنوعی ChatGPT رونمایی کرد. در این پست آن را معرفی کرده بودم. اما استفاده از آن رایگان نیست و باید اشتراک Plus (20 دلار) یا Pro (200 دلار) ChatGPT تهیه شود. در نسخه Plus در هر ماه فقط 10 بار امکان استفاده از آن وجود دارد.

گوگل در یک حرکت جالب توجه، قابلیت Deep Research هوش مصنوعی Gemini را بصورت رایگان در دسترس همه کاربران قرار داده است.

برای استفاده از آن کافیست وارد سایت Gemini شوید و از منوی کشویی گزینه Deep Research را انتخاب کنید. (تصویر پیوست را ملاحظه فرمایید)

حالا می‌توانید پرامپت مد نظرتان را بنویسید و از آن بخواهید که برایتان یک سنتز پژوهش جامع انجام دهد. سعی کنید جزئیات بیشتری بنویسید تا خروجی مطلوب‌تری تولید کند.

قبل از شروع پژوهش، پیش‌نویسی از Outline‌های مقاله را نمایش می‌دهد اگر مشکلی نداشت بر روی گزینه Start Research کلیک کنید تا فرایند انجام پژوهش شروع شود. در غیر این صورت ابتدا آن را ویرایش کنید و سپس اجرا نمایید.

بسته به موضوع، انجام پژوهش چند دقیقه‌ای طول خواهد کشید. بعد از آن، متن علمی تولید شده همراه با استنادات نمایش داده می‌شود. می‌توانید آن را کپی کنید و در Word پیست کنید (تمام ساختار بخوبی حفظ می‌شود حتی جداول) یا به Google Docs خروجی بگیرید.

ظاهراً فقط 5 بار در ماه می‌توان بصورت رایگان از این قابلیت استفاده کرد.

#AI
#gemini
#deep_research
#evidence_synthesis

🆔 @irevidence

12.03.202518:44

▫️جعل‌شده: تقلب، تکبر و تراژدی در جستجوی درمان آلزایمر

Doctored: Fraud, Arrogance, and Tragedy in the Quest to Cure Alzheimer's

چارلز پیلر (Charles Piller) به‌تازگی کتاب مناقشه‌برانگیزی در باب دستکاری و تقلب در پژوهش‌های مربوط به آلزایمر منتشر کرده است. وی قبلاً در مجله ساینس به این تخلف پرداخته بود که بازتاب گسترده‌ای به همراه داشت.

کارل الیوت (Carl Elliott) در مجله ساینس مروری داشته است بر این کتاب:

کتاب پیلر داستانی است هشدارآمیز درباره این‌که چگونه تقلب‌ها، فریب‌ها و منفعت‌طلبی‌ها، تحقیقات علمی در حوزه آلزایمر را از مسیر اصلی خود منحرف کرده است. نویسنده با دقت فراوان و روشی شبیه به تحقیقات کارآگاهی، لایه‌های مختلف این تقلب‌ها را بررسی و افشا کرده است. او در این کتاب، طیفی از خطاهای اخلاقی در فضای آکادمیک از جمله طمع، خودفریبی، دورویی و به‌ویژه غرور را شرح می‌دهد و معتقد است این مسائل، ضربه‌ای شدید به اعتبار پژوهش علمی در این حوزه وارد کرده است.

یکی از موارد برجسته در این کتاب، ماجرای شرکت دارویی کساوا ساینسز (Cassava Sciences) و داروی آزمایشی آن با نام سیموفیلام (simufilam) است. پیلر به دنبال ادعاهای یک منبع معتبر، در سال ۲۰۲۱ متوجه شد که در تحقیقات مربوط به این دارو ممکن است تقلب صورت گرفته باشد. او با کمک متخصصانی موسوم به "کارآگاه داده‌ها" (data sleuths)، شبکه‌ای از سوءرفتارهای علمی احتمالی را کشف کرد که شامل پژوهشگران برجسته‌ای همچون لیندزی برنز (از شرکت کساوا)، هو-یان وانگ (از دانشگاه سیتی نیویورک)، استیون آرنولد (از هاروارد)، الیزر ماسلیا (از مؤسسه ملی سالمندی آمریکا) و بریسلاو زلوکوویچ (از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی) بود.

یکی از نام‌های کلیدی که پیلر به آن اشاره می‌کند سیلوان لِنِه (Sylvain Lesné)، پژوهشگر دانشگاه مینه‌سوتا است. لنه متهم به دستکاری گسترده در تصاویر و داده‌های پژوهشی شده است. بیش از ۷۰ تصویر مشکوک در حداقل ۲۰ مقاله او شناسایی شد که معروف‌ترین آن‌ها مقاله‌ای تأثیرگذار بود که در سال ۲۰۰۶ در مجله Nature منتشر شده بود. این مقاله یکی از پایه‌های فرضیه رایج در مورد نقش یک نوع الیگومر خاص از آمیلوئید بتا (Aβ*56) در ایجاد اختلالات حافظه در بیماری آلزایمر است. سلب اعتبار (retraction) این مقاله توسط مجله نیچر در سال ۲۰۲۴ نشان داد که عمق مشکل بسیار بیشتر از یک اشتباه جزئی بوده است.

در این کتاب، متیو شراگ (Matthew Schrag)، استاد جوان از دانشگاه وندربیلت (Vanderbilt)، به عنوان قهرمانی اخلاق‌مدار معرفی شده است. شراگ به طور اتفاقی به این ماجرا وارد شد، هنگامی که تعدادی از سرمایه‌گذاران متخصص علوم اعصاب، نگرانی‌هایی درباره جعلی بودن تحقیقات شرکت کساوا ساینسز به او ابراز کردند. هرچند شراگ در ابتدا تمایلی به ورود به این پرونده نداشت، اما به دلیل نگرانی از آسیب‌های احتمالی به بیماران، در نهایت تصمیم گرفت در تحقیقات همکاری کند. او به تدریج متوجه شد که مسئله تقلب در تحقیقات علمی بسیار گسترده‌تر و عمیق‌تر از آن چیزی است که فکر می‌کرد.

شراگ فردی معرفی می‌شود که نه‌تنها بسیار دقیق و اخلاق‌مدار است، بلکه با وجود این‌که تمایلی به آسیب رساندن به دیگران ندارد، اما تعهدش به حقیقت، او را وادار به روبه‌رو شدن با واقعیات تلخی کرده است؛ از جمله زمانی که مجبور شد منتور و دوست قدیمی خود را به دلیل یافته‌های مشکوک در مقالاتش مورد پرسش قرار دهد.

یکی از جنبه‌های مهم کتاب پیلر، توجه به فضای حاکم بر جامعه پژوهشی است. او به وجود جوی از ترس و واهمه اشاره می‌کند که باعث شده بسیاری از پژوهشگران و محققان از افشاگری یا حتی صحبت با رسانه‌ها درباره موارد تقلب خودداری کنند. این افراد به شدت از پیامدهایی چون اخراج، شکایت حقوقی و نابودی مالی یا حرفه‌ای وحشت دارند.

پیلر همچنین نقدی تند به سیستم علمی موجود دارد و معتقد است این سیستم، خود مشوق تقلب و سوءرفتار است. او می‌گوید که مؤسسات پژوهشی و مجلات علمی معمولاً به دلایل مختلفی مانند حفظ اعتبار، منافع مالی و یا پرهیز از حاشیه، در برابر سلب اعتبارِ مقالاتِ مشکل‌دار مقاومت کرده و به ندرت محققان متخلف را مجازات می‌کنند.

در ژوئن ۲۰۲۴، مجله نیچر سرانجام مقاله سال ۲۰۰۶ لنه و اَش را ریترکت کرد. دانشگاه مینه‌سوتا ادعا کرد که لنه را برای آن مقاله خاص از اتهامات تبرئه کرده است، ولی درباره ۱۹ مقاله دیگرِ مشکوک او سکوت کرد. به این ترتیب، دانشگاه مینه‌سوتا حالا یکی از بدنام‌ترین دانشگاه‌ها در زمینه تقلب پژوهشی است.

در پایان، این پرسش مهم و اساسی مطرح می‌شود که چرا برخی مؤسسات علمی به مراکز تقلب و سوءاستفاده تبدیل می‌شوند و برخی دیگر موفق می‌شوند خود را از این فساد دور نگه دارند؟

#research_ethics
#misconduct
#Alzheimer

🆔 @irevidence

11.03.202512:06

▫️تعداد رکوردهای دیتابیس اسکوپوس از 100 میلیون گذشت.

در حال حاضر (11 مارس 2025) تعداد رکوردهای اسکوپوس به 100 میلیون و 469 هزار و 503 رسیده است.

اگر کل رکوردهای اسکوپوس را در نظر بگیریم:

آمریکا با 23.28 درصد کل مدارک اسکوپوس (23,391,226) در رتبه اول قرار دارد.

چین با 12.13 درصد (12,194,371) در رتبه دوم قرار دارد.

در رتبه‌های سوم تا دهم به ترتیب کشورهای بریتانیا، آلمان، ژاپن، هند، فرانسه، ایتالیا، کانادا و استرالیا قرار دارند.

حدود 70 درصد کل رکوردهای اسکوپوس را این ده کشور تولید کرده‌اند.

کشورمان با 998,365 مدرک (99 صدم درصد) در رتبه 21 قرار دارد.

#scopus
#research_outputs

🆔 @irevidence

10.03.202511:34

▫️اگر می‌خواهید استناد بیشتری دریافت کنید، عناوین دارای عباراتِ سه‌بخشی بنویسید!

به تازگی Bornmann و Wohlrabe در نشریه CESifo Working Paper مقاله‌ای تحت این عنوان منتشر کرده‌اند:

Pattern, Perception, and Performance: Tripartite Phrases in Academic Paper Titles

الگو، ادراک و عملکرد: عبارات سه‎بخشی در عناوینِ مقالات علمی

چکیده این مقاله را در ادامه ملاحظه می‌کنید. برای مشاهده متن کامل آن به این لینک مراجعه فرمایید.

چکیده:

این مطالعه بررسی می‌کند که عبارات سه‎بخشی در عناوین مقالات علمی چگونه بر تعداد استنادات تأثیر می‌گذارند. عبارات سه‎بخشی (tripartite phrases) شامل سه جزء مرتبط هستند که به وسیله ویرگول و حروف ربط به هم متصل می‌شوند، مانند الگو، ادراک و عملکرد (pattern, perception, and performance).

با تحلیل مجموعه داده‌های جامعی از حوزه‌های اقتصاد (235,330 مقاله) و پزشکی و علوم زیستی (93,713 مقاله)، دریافتیم که مقالاتی که عناوین آن‌ها حاوی عبارات سه‎بخشی است، استنادهای بیشتری دریافت می‌کنند.

به‌طور متوسط، مقالاتی که عبارات سه‎بخشی در عنوانشان دارند در مقایسه با مقالات فاقد این عبارات، در حوزه اقتصاد 3.5 استناد و در حوزه پزشکی و علوم زیستی 32 استناد بیشتر دریافت می‌کنند؛ این تفاوت‌ها پس از کنترل ویژگی‌های مقاله، ویژگی‌های مجله و زمان انتشار مقالات به‌دست آمده است. در مقالات حوزه پزشکی و علوم زیستی، این تأثیر حتی زمانی که کیفیت مقالات توسط متخصصان ارزیابی و کنترل شد نیز همچنان مشاهده شد.

سهم نسبی عناوینِ حاوی عبارات سه‎بخشی از کلِ مقالات منتشر شده در طول زمان تقریباً ثابت بوده است: حدود 9 درصد در اقتصاد و 4 درصد در پزشکی و علوم زیستی، که نشان می‌دهد این سبک عنوان‌نویسی به یک روال و سبکِ پذیرفته‌شده تبدیل شده است.

برخی از نمونه مقالات داری عناوین سه‎بخشی:

در پزشکی و علوم زیستی:

Hepatitis C in pregnancy: screening, treatment, and management

RNA-Catalyzed Polymerization of Deoxyribose, Threose, and Arabinose Nucleic Acids

Hospitalization, surgery, and incident dementia

Red meat, dairy, and insulin sensitivity: a randomized crossover intervention study

The B73 maize genome: complexity, diversity, and dynamics

در اقتصاد:

Envy, inequality and fertility

Informed trade, uninformed trade and stock price delay

Housing, adjustment costs, and macro dynamics

Trade, development, and poverty-induced comparative advantage

Market concentration, collusion and social welfare in Mexico: A methodological update

واقعاً فکر نمی‌کردم عناوین دارای عبارات سه‌بخشی تأثیر معنی‌داری بر استناد داشته باشد!

#citation
#research_metrics
#manipulation

🆔 @irevidence

07.03.202519:48

▫️اشتباه شایع در استفاده از گایدلاین PRISMA در مرورهای سیستماتیک

هر پژوهشی را ابتدا طراحی (Design)، سپس اجرا (Conduct) و در نهایت گزارش (Report) می‌کنیم. گایدلاین‌های گزارش‌دهی (Reporting Guidelines) ربطی به نحوه طراحی و اجرای مطالعات ندارند، بلکه تمرکز آنها فقط بر روی نحوه گزارش‌دهیِ مناسب انواع مطالعات است. مثلاً برای گزارش کارآزمایی‌های بالینی از گایدلاین CONSORT و برای گزارش مطالعات مشاهده‌ای از STROBE استفاده می‌کنیم.

گایدلاین PRISMA نیز برای گزارش مرورهای سیستماتیک و متاآنالیز تدوین شده است. اینکه یک مرور سیستماتیک را چگونه انجام بدهیم (Conduct)، ارتباطی به PRISMA ندارد. برای نحوه انجام مرورها می‌توان از راهنماهای موجود مثل دستنامه کاکرین یا راهنمای JBI استفاده کرد.

این به نظر خیلی بدیهی می‌آید ولی تاکنون هزاران مرور منتشر شده‌اند و ادعا می‌کنند که برای انجامشان از PRISMA استفاده شده است. برای بررسی بیشتر، استراتژی زیر را در دیتابیس اسکوپوس اجرا کردم:

ABS ( "was conducted" W/5 ( "Preferred Reporting Items for Systematic reviews and Meta-Analyses" OR prisma ))

حدود 10 هزار رکورد بازیابی شد. اکثر مرورهای بازیابی شده به اشتباه قید کرده‌اند که از PRISMA برای انجام استفاده کرده‌اند. مثلاً این جملات را ببینید:

A systematic review was conducted following PRISMA guidelines.

This study was conducted based on the PRISMA 2020 criteria.

It was conducted by following the PRISMA statement.

a comprehensive systematic review was conducted based on the preferred reporting items for systematic review and meta-analyses (PRISMA) criteria.

This study was conducted in accordance with the PRISMA guidelines.

این هم جالب بود:

The meta-analysis was conducted in accordance with the Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses Protocols (PRISMA-P). Link

پژوهشگر عزیز PRISMA-P برای گزارش پروتکل‌های مرور است نه برای انجام متاآنالیز!

مقاله فوق در مجله BMC Cancer با نمایه اسکوپوس، مدلاین و وب آو ساینس ( IF=3.4) منتشر شده است.

همچنین برخی از نویسندگان قید می‌کنند که برای انجام جستجو از PRISMA استفاده کرده‌اند، در حالی که PRISMA هیچ توصیه‌ای برای نحوه انجام جستجو ندارد. بلکه فقط دو آیتم برای نحوه گزارش جستجو دارد. این دو آیتم هم آن قدر ناقص بود که مجبور شدند یک گایدلاین اختصاصی برای نحوه گزارش جستجو تحت عنوان PRISMA-S تدوین کنند. (شرح کامل این بیانیه را اینجا می‌توانید پیدا کنید.)

برای مثال برخی از جملات را در ادامه می‌آورم:

A literature search was conducted according to PRISMA guidelines.

A comprehensive search followed PRISMA guidelines across Medline, Scopus, Web of Science, and Google Scholar from inception to September 2024.

The search strategy was based on the PRISMA statement.

A PRISMA-compliant literature search was conducted in MEDLINE, Embase, PsycInfo, Scopus, and CINAHL for articles published from 2000 to 2024.

Following PRISMA guidelines, a comprehensive search of PubMed, EMBASE, Cochrane Library, and Web of Science was conducted.

A comprehensive search was conducted across PubMed, Embase, and Cochrane Library following the Preferred Reporting Items for Systematic reviews and Meta-Analyses (PRISMA) guidelines.

هزاران مقاله این اشتباه را مرتکب شده‌اند. این خطای واضح حتی در معتبرترین مجلات هم شایع است.

در حقیقت باید اشاره کنیم که برای گزارش یا آماده‌سازی این مرور از PRISMA پیروی کردیم. مثلاً:

… results are reported in accordance with PRISMA (preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses).

We reported the results according to PRISMA guidelines.

The results were reported following the Preferred Reporting Items for Systematic Reviews (PRISMA) checklist.

This study was prepared by adhering to the Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-analyses (PRISMA).

This systematic review was reported following the PRISMA guidelines.

شخصی پرسید آیا بر روی کفش می‌شود مسح کشید؟ روحانی گفت: نه عزیزم نمیشه، وضویت صحیح نیست. آن شخص گفت: من کشیدم و شد!

ما می‌گوییم با PRISMA نمی‌شود مرور انجام داد ولی ظاهراً عده‌ای انجام می‌دهند و می‌شود!

#systematic_review
#PRISMA
#reporting_guidelines

🆔 @irevidence

05.03.202511:51

▫️ میکروسکوپ الکترونی روبشی یا رویشی؟!

پایگاه ریترکشن‌واچ در تازه‌ترین پست خود به اشتباه جالبی اشاره کرده است که نویسندگان ایرانی مرتکب شده‌اند.

در ایران Scanning Electron Microscope (SEM) را میکروسکوپ الکترونی روبشی ترجمه کرده‌اند که نوعی میکروسکوپ الکترونی است و قابلیت عکس‌برداری از سطوح با بزرگنمایی 10 تا 500 هزار برابر با قدرت تفکیکی کمتر از 1 تا 20 نانومتر را دارد. (منبع)

اخیراً مشاهده شده است که در بیش از 20 مقاله علمی-که برخی از آن‌ها در مجلاتِ ناشران بزرگ منتشر شده‌اند-از اصطلاح نامفهوم vegetative electron microscope یا vegetative electron microscopy استفاده شده است. ترجمه فارسی آن میکروسکوپ الکترونی رویشی خواهد بود.

در سال 1959 مقاله‌ای علمی منتشر شده است که واژه vegetative و electron microscopy در آن وجود دارد. اما چون این مقاله بصورت دو ستونه نوشته شده است و این دو اصطلاح دقیقاً روبروی هم (یکی سمت راست و دیگری سمت چپ) قرار دارند، بنابراین مگزینوف (Magazinov) در PubPeer معتقد است هوش مصنوعی به اشتباه این مقاله را پردازش کرده است و نویسندگان ایرانی هم چون از AI برای تولید متن استفاده کرده‌اند، بنابراین مرتکب این اشتباه‌ شده‌اند.

اما کاربر دیگری در شبکه اجتماعی Reddit نظر دیگری داشته است:

بر اساس ترجمه گوگل، scanning electron microscopy در فارسی به‌صورت mikroskop elektroni robeshi (میکروسکوپ الکترونی روبشی) نوشته می‌شود، درحالی‌که vegetative electron microscopy معادل mikroskop elektroni royashi (میکروسکوپ الکترونیکی رویشی) است. تفاوت این دو اصطلاح فقط در یک نقطه است (روبشی در برابر رویشی).

سینا فروتن‌نژاد، شیمی‌دان آکادمی علوم لهستان، به پایگاه ریترکشن واچ گفته است:

نظر کاربر Reddit کاملاً درست است. من شنیده‌ام که برخی از پژوهشگران ایرانی ابتدا مقالات خود را به فارسی می‌نویسند و سپس از یک موسسه برای ترجمه آن به انگلیسی کمک می‌گیرند. در این فرایند، مترجم ممکن است روبشی را به‌اشتباه رویشی خوانده باشد. تنها یک نقطه باعث تغییر حرف ب به ی در فارسی می‌شود و احتمالاً فردی که پیش‌زمینه علمی نداشته، این عبارت را اشتباه ترجمه کرده و آن را به vegetative برگردانده است، درحالی‌که ترجمه درست آن scanning است.

از سوی دیگر، نویسنده فارسی‌زبانِ مقاله نیز ممکن است در هنگام تایپ دچار یک اشتباه ساده شده باشد و روبشی را به‌اشتباه رویشی نوشته باشد؛ چرا که دو حرف ب و یـ در صفحه‌کلید فارسی کنار یکدیگر قرار دارند.

اما مگزینوف همچنان معتقد است که ظهور این عبارت نتیجه کپی‌برداری از مقالات دیگر یا استفاده از هوش مصنوعی مولد بوده است.

فروتن‌نژاد همچنین به پدیده تکرار متون یا استفاده مجدد از متن (reuse of text) در مقالات علمی ایران اشاره کرده است که می‌تواند به گسترش این اشتباه دامن زده باشد:

یکی دیگر از مشکلات بسیاری از تیم‌های پژوهشی در ایران این است که آن‌ها به معنای واقعی کلمه یک الگو (template) برای انتشار مقالات دارند. اگر شما بارها و بارها مقالات مشابه و یکسانی را درباره مولکول‌ها، نمونه‌های زیستی یا مواد مختلف منتشر کنید، به‌صورت فرضی می‌توانید یک الگو داشته باشید که در آن با استفاده از قابلیت Find and Replace فقط برخی نام‌ها را عوض کنید! من شخصاً چنین مواردی را دیده‌ام و اصلاً شوخی نمی‌کنم!

نتیجه‌گیری:

نقطه در فارسی خیلی مهم است. بطوری که فاصله حُریت و خریت فقط یک نقطه است (به نقل از فیلم اخراجی‌ها)

#retractionwatch
#translation
#Iran

🆔 @irevidence

Barcha postlar