Бугун диктант ёздим
Ғалати ҳислар. Ўзи оддий диктант, лекин ўзимни мактаб партасида ўтирган ўқувчидек ҳис қилдим.
Ташкилотлар раҳбарларининг давлат тили бўйича маслаҳатчиларидан оммавий диктант олишди. Оммавий диктант – яхши анъана, бошқа давлатларда кўриб ҳавас қилар эдим.
Россияда, масалан, маълум бир кунда истаган одам бу тадбирда иштирок этиб ўз саводхонлигини текшириб олиши мумкин. Белгиланган жойга боради, рўйхатдан ўтади, диктантни ёзади ва маълум вақтдан сўнг баҳосини билиб олади. Бизда ҳам оммалаштириш керак.
Чунки саводхонлик ва ёзма матн малакаси ҳар бир давлат хизматчиси, умуман, замонавий инсон учун зарур.
Диктантни қандай ёздим?
Қотирдим лекин. Кибримни анча синдирадиган иш бўлди. Маълум бўлдики, ручкада қоғозга ёзишни деярли унутиб қўйибман. 10 йил мактабда ўқиб олган бу зарур малакамни технологияларга қурбон қилиб юбораёзибман. Тўғри ёзишни биламан, лекин қўл ёзақолмайди-да.
Яна кириллда саводи чиққан авлодман, лотин алифбосида ёзишни инглиз тили дарсларида ўрганганмиз, матнларни лотин алифбосида фақат компьютер ва смартфонларда ёзган эканман, ўйлаб қарасам. Охирги йиллар ҳатто аризаларни ҳам компьютерда ёзиб, электрон рақамли имзода имзолаётгандим.
21-асрда ручкада матн ёзиш кимга керак дейишингиз мумкин. Керак! Бу психология. Майда моторика дейиладими, хуллас. Агар анча пайтдан бери ручка билан матн ёзмаган бўлсангиз, бир ёзиб кўринг-да. Миянгизга бошқа юклама тушади, ишламаган жойлари ишлай бошлайди.
“Катта “L”нинг ёзма шакли қандай эди?” “Оббо, “мумкин” сўзини яна (учинчи марта) кириллча “у” билан ёздим-а!”? "Қўштирноқни ёзмада қандай ёзарди?" каби саволу фикрларни агар бугун диктант ёзмаганимда умуман ўйламас ҳам эдим-да. Кўз кўраверар экану, қўл амалда синаб кўрмагунча ёзма савод чиқмас экан.
Мен лотин алифбосида қанчалик тез ўқимай, қанчалик тез ҳарф термай, ручка билан ёзма матн ёзишни билмасам, ҳали тўлиқ бу ёзувни ўргандим дея олмас эканман – бугун шуни англадим.
“Биз “Х” авлодмиз (ҳозиргилар атамаси билан айтганда). Яъни бизнинг авлод интернет, компьютер йўқ пайтларни ҳам, интернет даврини ҳам, ижтимоий тармоқлару сунъий интеллект даврини кўряпти. Янги малакаларни ўрганиш биз учун ҳеч гап эмас, ўрганиб оламиз дарров. Бироқ бу жараёнда эскиларини сақлаб қолиш муҳим.
Матнлар даври ўтяпти, ёзиш нимага керак?
Чиндан ҳам, ҳамма видеога ўтиб кетди, сунъий интеллект овозингизни матнга айлантириб беряпти, ёзаман деб бош қотириш нимага керак?
Агар яхши матн ёза олсангиз, сиз рақобатбардош ходим саналасиз. Фикрни тартибли тизиш, қаерда янги абзац бошлашни билиш, бир марта эшитган нутқини қоғозга тушириш, шунингдек, аргументларни тизиш, изчиллик, керак сўзни ўрнида қўллаш, матн бошида бошланган муждани охиригача етказиб олиб бориш кабилар кўп матн ёзган одамларнинг имтиёзи.
Яхши матн ёзиш сизга жамиятда ва ишхонада керакли одам бўлишингизга ёрдам беради.
Матн кўпроқ ёзаверинглар, ўқишса-ўқишмаса. Саводли одамлар ҳар доим керак. Бундан кейин матн ёзадиганлар камайиб, ноёблашиб бораверади. Ваҳоланки, улар ақллироқ бўлишади.
Диктантни ташкил қилиб ушбу узун постнинг ёзилишига сабаб бўлганларга ҳам раҳмат.
@shahnozxon
