#mantiqsizlik
#stereotiplar
Jamiyatimizdagi bir masalada katta mantiqsizlik bor. Eri xotinni ursa, ayb xotindan qidiriladi. Hozir instagramda bir aktrisaning intervyusiga ko‘zim tushdi. Savol beruvchi ham "Eringiz sizga qo‘l ko‘targan ekan, qars ikki qo‘ldan chiqadi, nima qilgansiz, chestiga (shaʼniga demoqchi tushunishimcha) tegib qo‘yganmisiz, deyapti. Javob beruvchi ham "Ha, ayb o‘zimda bo‘lgan, o‘zimni xatolarimni tushunib, to‘g‘rilashga uringanman" mazmunida javob bergan. Izohlar esa undan-da dahshat: avval ayollar eri ursa yashirardi, hozirgilar uyalmay ommaga aytadi...
Aksariyat jurnalist/teleboshlovchilar ham erning xotinini urishini norma deb o‘ylaydi va savol berayotganida xuddi odatiy holday urganmisiz jahlingizni chiqarganda deb qo‘yishadi. Shu bilan o‘zlari bilmasdan zo‘ravonlikni targ‘ib qilib qo‘yishadi.
Er xotinini ursa, xotinning o‘zi aybdor deyish bu stereotip, taassub, yaʼni jamiyatda mavjud bo‘lgan, tahlil qilinmasdan shundayicha qabul qilib olingan fikr.
Agar ayol shallaqilik qilsa, qarg‘asa er undan o‘tkazib shallaqilik qilsin yoki so‘ksin. Mana shu ikki tomonlama bir-biriga teng keladigan agressiyada ayolning aybi nima bo‘lganligi haqida gapirish o‘rinlidir.
Bir necha yillar avval taksiga chiqdim. Old o‘rindiqqa rusiyzabon ayol chiqdi. Haydovchi ayolning eri bilan bog‘liq nimadir so‘radi, ayol eri bilan ajrashganiga ancha yillar bo‘lganini, erining xiyonatini kechira olmaganini aytdi. Haydovchi esa yarim hazil, yarim chin qilib "o‘zingiz aybdor bo‘lsangiz kerak, ko‘nglini ololmagansiz" mazmunida gapirdi.
Bunday munosabatni hech bo‘lmaganda bir marta bo‘lsa ham eshitgansiz. Buning ham mantiqsizligi shundaki, oilasiga xiyonat qilgan erkak emas, yaʼni nomaqbul ishning bevosita ijrochisida ayb yo‘q deb hisoblab, bilvosita taʼsir qilishi mumkin bo‘lgan harakat balki qilgandir degan o‘yda ayol ayblanyapti.
Mantiqsizligini yaxshiroq tushunish uchun teksari holat haqida o‘ylab ko‘raylik: ayol xiyonat qilsa, erida ayb deydimi jamiyatimiz?! Yo‘q, yana baribir ayol ayblanadi.
Erkakning ayolga qo‘l ko‘tarishi, yoki begona ayolga shilqimlik qilib gap otishi, ayoliga xiyonat qilishi- bularning hammasida harakatni bajaruvchi subyekt erkak. Harakatning amalga oshishidagi masʼuliyat to‘lig‘icha harakatni bajarganning bo‘ynida bo‘lishi kerak.
Fikrlash kerak...
@psixolingvist
