Islomda ayol kishining o‘rni deganda, nafaqat chetdan baho beradiganlar, balki musulmon birodarlarimiz ham “uyda o‘tirish, bola boqish, ovqat pishirish” deyish bilan cheklanadilar.
Ammo e’tibor bering, Qur’ondagi juda ko‘p payg‘ambarlar (masalan, Nuh, Ibrohim, Yusuf, Muso, Iso..) qissalarida ayollarning voqealarning markazida bo‘lganliklarini ko‘rasiz, saodat asrida jamiyatda juda faol bo‘lgan ayollar bor. Eridan shikoyat qilib, payg‘ambarimiz (sav) ostonasiga yotib olgan ayol haqida ham, Umarga qarata “Sen kim bo‘libsanki, Alloh chegara qo‘ymagan mahrga chegara qo‘yasan” degan ayol haqida ham, hatto janglarda qatnashgan ayollar haqida ham eshitganmiz. Hazrati Oysha (r.a) ma’lum davrda siyosiy ziddiyatda asosiy figura bo‘lganlar – nohaqmidilar, yo‘qmi, boshqa masala, ammo hech kim unga “sen ayolsan, aralashmay, uyda o‘tir” degan fikrni aytmaganini ta’kidlash kerak. Butun dunyoga ustoz bo‘lgan olimlarning ham kamol topishida ularning onalari muhim ahamiyat kasb etgani haqida ham ko‘p eshitganmiz. Bir qancha mavzularda ayolning erkakdan farqli ekani haqida fikrlar keladi, ammo bu ularning teng emasligini anglatmaydi.
Keyinchalik, o‘sha musulmon mamlakatlarda ham ayolning o‘rni faqat xaramlarda “uchtama to‘rtta bo‘lib olishib chaqchaqlashadigan, o‘yin kulgi qiladigan, bola tug‘ib beradigan” darajaga tushib qolgani ko‘proq musulmonlarning aybidir.
Misol uchun, agar ayol mavzusidagi post yozilsa yoki ayol muallifning fikrlari chiqsa, uning ayol ekaniga urg‘u beradigan, munozaralardan quvishga harakat qiladigan, ayolning aynan ayollik xususiyatini markazga qo‘yadigan musulmonlarni ko‘p ko‘raman. Balki o‘sha saodat yillarida yoki yurtimizda ilm-fan taraqqiy topgan asrlardagi erkaklarning saviyasi jamiyatda ayollarning zexnini, fikrlarini qabul qila oladigan, ularni himoya qila oladigan darajada yuqori bo‘lgani uchun ayollar faol bo‘lgan, biz jamiyatda ayollarni ko‘tara oladigan salohiyatimiz yo‘qligi uchun ularni uyga qamayotgandirmiz?
Islom emasmidi, ayollarga mulk sifatida qaraladigan jamiyatda ularni ijtimoiy faol qatlam sifatida ko‘targan? Endi esa, go‘yoki, teskarisi, aynan Islom ayollarni uyga qamaydigandek xulosa chiqib qolmoqda.
Aslini olganda, bu yerda muhim bir jihat bor. Bugungi kunda ayollarning islom shartlari asosida jamiyatda faol yurishlari, qatnashishlari uchun ba’zi to‘siqlar borki, natijada ayollarning uyda o‘tirishlari bu holatda yechim sifatida yuzaga keladi. E’tibor bering, aynan yechim sifatida, targ‘ibot yoki mafkura sifatida emas. Ma’lum sharoitlarda qanday harakat qilish uchun berilgan yechim hech qachon insonlarning intilishi kerak bo‘lgan vaziyat o‘laroq namoyon bo‘lmasligi kerak, menimcha. Bu holatning “Islomning ayolga bo‘lgan munosabati” o‘laroq aks etishi esa, umuman noto‘g‘ri. Bu islomning ayolga emas, ma’lum shart sharoitlarga bo‘lgan munosabatidir.
Jamiyatda ayollarning faol bo‘lishlari borasida sharoitlar yaratish, to‘sqinliklarga barham berish haqidagi munozaralar ko‘proq bo‘lishi kerak, ayolni uyga qamash, ularni jamiyatdan chetlatish haqida emas. Axir "Niso" (Ayollar) surasida Alloh faqat bola tarbiyasi yoki ovqat pishirish haqida so‘z yuritganmidiki, Ayol deganda xayolimizga faqat shu mavzular kelsin?
@kitob_ombori
