Тошкент шаҳар маъмурий судида йўл қўйилган жиддий процессуал хато – адолатга таҳдид!
Ҳар қандай суд жараёнида қонуннинг қатъий талабларига риоя қилиш шарт. Суд ишларини юритиш жараёнидаги ҳар бир хатолик фуқароларнинг қонуний манфаатларига зарар етказиши мумкин. Афсуски, Тошкент шаҳар маъмурий судида шундай жиддий процессуал хатоликка йўл қўйилди.
Ҳимоям остида бўлган Ж.М.нинг ҳуқуқ ва манфаатлари юзасидан Тошкент шаҳар маъмурий судига киритилган апелляция шикояти юзасидан 2025 йил 27 январь куни дастлабки ва сўнгги (чунки битта "процессда" шикоят кўриб чиқилди) суд мажлисида далилларни талаб қилиб олиш ва экспертиза тайинлаш бўйича илтимосномалар тақдим этдим.
Бироқ раислик қилувчи – судья А.Х, ҳайъат аъзолари – судьялар М.М ва Т.С.дан иборат судлов ҳайьати ўз жойида ажрим қилиб, келтирилган илтимосномаларни очиқ қолдирди (суд мажлиси баённомасида акс эттирилган). Тарафларнинг тушунтиришлари тингланганидан сўнг раислик қилувчи суд муҳокамаси якунлаганини эълон қилиб, суд ҳужжатини қабул қилиш учун маслаҳатхонада қолди. Ва судлов ҳайъати маслаҳатдан чиқиб, илтимосномалар рад қилнлганини ва ишни мазмунан кўриб чиқиш натижалари бўйича қабул қилинган суд ҳужжатининг хулоса қисмини ўқиб эшиттирди.
Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодексининг 147-моддаси аниқ ва тушунарли қоидаларни белгилайди.
Унга кўра ишда иштирок этувчи шахсларнинг янги далилларни талаб қилиб олиш тўғрисидаги ҳамда иш муҳокамаси билан боғлиқ бошқа барча масалалар бўйича аризалари ва илтимосномалари ишда иштирок этувчи бошқа шахсларнинг фикрлари суд томонидан эшитиб бўлинганидан кейин ҳал қилинади.
Ишда иштирок этувчи шахсларнинг аризалари ва илтимосномаларини кўриш натижалари бўйича ажрим чиқарилади.
Суднинг ишда иштирок этувчи шахсларнинг аризалари ва илтимосномаларини қаноатлантириш тўғрисидаги ёки қаноатлантиришни рад этиш ҳақидаги хулосалари ишни кўриш натижалари бўйича чиқарилган суд ҳужжатида баён қилиниши мумкин.
Аммо, мазкур ишда апелляция инстанцияси суди бу талабни бузиб, илтимосномаларни суд музокараларидан кейин, маслаҳатхонада ҳал этди. Бу эса суднинг шаффофлиги ва қонунийлигига жиддий шубҳа уйғотади.
Бу хатонинг салбий оқибатлари
Процессуал қоидалар бузилиши – суд томонидан далилни талаб қилиб олиш ва экспертиза тайинлаш масаласини музокаралардан кейин ҳал қилиниши тарафлар учун адолатли жараённи таъминлаш имкониятини камайтиради. Бу эса аризачининг судда ўз позициясини асослаш ҳуқуқини чеклайди.
Судга бўлган ишонч пасайиши – бундай хатолар аҳоли орасида суд тизимига бўлган ишончни йўқотади. Агар судьялар қонун нормаларини четлаб ўтадиган бўлса, оддий фуқаролардан нимани кутиш мумкин?
Агар судьялар қонун нормаларини четлаб ўтса ва бу ҳолатлар жазосиз қолса, бу бошқа судьялар томонидан ҳам аналогик хатоларга йўл қўйилишига олиб келади. Натижада, судлар томонидан қарорлар қабул қилишда қонун эмас, шахсий ёндашувлар устувор бўлиб қолиши хавфи юзага келади.
Судьялар ҳар қандай ҳолатда ҳам қонунларга қатъий риоя қилиши лозим. Шу сабабли ҳам ушбу судьяларнинг ҳаракатлари ўрганилиши ва уларга нисбатан интизомий жазо қўлланилиши керак.
Ҳолбуки, Судьялар одоби кодексининг 7-моддасига кўра судья моддий ва процессуал қонун нормаларини мукаммал билиши, уларни тўғри қўллай олиши, қонунчиликдаги ўзгаришларни ва суд амалиётини доимий ўрганиши, ўз билим ҳамда малакасини мунтазам ошириб бориши шарт. Судья ўз мажбуриятларини юқори профессионал даражада бажариши, иш ўз вақтида ва малакали кўриб чиқилиши учун барча чораларни кўриши лозим.
Судьянинг ҳаракатлари нафақат ишда иштирок этган шахсларга, балки суд тизимининг обрўсига ҳам салбий таъсир қилади. Бундай хатолар келгусида такрорланмаслиги учун судьяларнинг процессуал қоидалар бўйича малакасини ошириш чоралари кўрилиши лозим.
Суд адолатни таъминловчи орган бўлиши керак. Тошкент шаҳар маъмурий судида юз берган ушбу процессуал хато таҳлил қилиниб, судьларга нисбатан тегишли чоралар кўрилиши шарт. Чунки фуқароларнинг қонуний манфаатлари, суд тизимининг обрўси ва қонун устуворлиги буни талаб қилади!
©️Адвокат Мухриддин Шамсиддинов
👉 @yuristlar_maslahati 👈
