Valijon Turakulov | Iqtisodiy blog
26.02.202505:07
Bu degani Qozog'iston YaIMning 2 barobari, O'zbekiston YaIMning 5 barobari degani.
Va alam qiladigani bu sonlar Ukrainaning urushdan oldingi holatini qayta tiklab olish uchun aytilyapti, xolos. Ya'ni, "urushdagi" (=bosqindagi) Ukrainaning 2025-2035-yillardagi o'zini tiklab olish holati tinchlikdagi Ukrainaning 2021-2035-yillardagi iqtisodiy o'sishi holatidan karrasiga kam bo'ladi.
Va undan ham yomoni - bu shunchaki sonlar. Jonlar esa hech qachon qaytib kelmaydigan alamli masala...
Bunday "urush"lardan O'zi saqlasin!
Va alam qiladigani bu sonlar Ukrainaning urushdan oldingi holatini qayta tiklab olish uchun aytilyapti, xolos. Ya'ni, "urushdagi" (=bosqindagi) Ukrainaning 2025-2035-yillardagi o'zini tiklab olish holati tinchlikdagi Ukrainaning 2021-2035-yillardagi iqtisodiy o'sishi holatidan karrasiga kam bo'ladi.
Va undan ham yomoni - bu shunchaki sonlar. Jonlar esa hech qachon qaytib kelmaydigan alamli masala...
Bunday "urush"lardan O'zi saqlasin!
22.02.202515:52
Qiymat yaratish ≠ ish o’rinlari yaratish
Yohud amaldorlarimiz tushunmagan iqtisodiy tamoil
#qisqa
Ish o’rinlarini yaratishdan oson narsa yo’q. Shunchaki ishsizlarga ketmon bilan bir joyni kovlashni va tushlikdan keyin o’sha ko’vlangan joyni qayta ko’mishni buyurish ham ish o’rinlarini yaratish deb baholansa bo’ladi. Lekin ish o’rinlarini yaratish qiymat yaratish degani emas! Hozirgi ko’p muammolarimiz aynan ish o’rinlarini yaratish va qiymat yaratish o’rtasidagi nozik farqni tushunmasligimizda.
Bu bugungi navzu bo’yicha qisqacha xabarim edi, istasangiz:
#batafsilroq_oqing
Amaldorlarimizning yo‘l qo‘yadigan eng katta xatolardan biri iqtisodiyotning asosiy tamoyillarini, xususan, ish o‘rinlari yaratish va qiymat yaratish o‘rtasidagi farqni tushunmasliklaridir. Ish o‘rinlari yaratish ko‘pincha muvaffaqiyat mezoni sifatida qaralsa-da, ko‘p hollarda qiymat yaratishni hisobga olmay, faqat ish o‘rinlariga e’tibor qaratish iqtisodiy samarasizlik va turg‘unlikka sabab bo‘ladi.
Ish o‘rinlari yaratish vs. qiymat yaratish
Ish o‘rinlari yaratish har doim ham qiymat yaratishni anglatmaydi. Masalan, supermarketdagi kassir avtomatlashtirilgan o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish tizimi bilan almashtirildi deylik. Ha, bu ish o‘rnini yo‘qotadi, ammo iqtisodiyot yanada samarali bo‘lib, iste’molchilar uchun xarajatlarni kamaytiradi (supermarket kassirning maosh harajatlari hisobiga narxlarni pasaytiradi) va korxonalarga resurslarni qayta taqsimlash imkonini beradi.
Hukumat bu o’rinda “agar hamma joy avtomatlashib ketsa, ish o’rinlari kamayib ketadi” degan vaj bilan avtomatlashtirishning oldini olish o‘rniga, ishdan bo‘shatilgan ishchilarni o‘z-o‘zini skanerlash texnologiyasini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish kabi yuqori malakali lavozimlarga o‘qitish va treyningiga e’tibor qaratishi lozim. (Shunda jamiyat go’yo “ketmon bilan yer kovlash”dan yanada samaraliroq “ekskavator bilan yer kovlash” darajasiga chiqadi.)
1/2
Yohud amaldorlarimiz tushunmagan iqtisodiy tamoil
#qisqa
Ish o’rinlarini yaratishdan oson narsa yo’q. Shunchaki ishsizlarga ketmon bilan bir joyni kovlashni va tushlikdan keyin o’sha ko’vlangan joyni qayta ko’mishni buyurish ham ish o’rinlarini yaratish deb baholansa bo’ladi. Lekin ish o’rinlarini yaratish qiymat yaratish degani emas! Hozirgi ko’p muammolarimiz aynan ish o’rinlarini yaratish va qiymat yaratish o’rtasidagi nozik farqni tushunmasligimizda.
Bu bugungi navzu bo’yicha qisqacha xabarim edi, istasangiz:
#batafsilroq_oqing
Amaldorlarimizning yo‘l qo‘yadigan eng katta xatolardan biri iqtisodiyotning asosiy tamoyillarini, xususan, ish o‘rinlari yaratish va qiymat yaratish o‘rtasidagi farqni tushunmasliklaridir. Ish o‘rinlari yaratish ko‘pincha muvaffaqiyat mezoni sifatida qaralsa-da, ko‘p hollarda qiymat yaratishni hisobga olmay, faqat ish o‘rinlariga e’tibor qaratish iqtisodiy samarasizlik va turg‘unlikka sabab bo‘ladi.
Ish o‘rinlari yaratish vs. qiymat yaratish
Ish o‘rinlari yaratish har doim ham qiymat yaratishni anglatmaydi. Masalan, supermarketdagi kassir avtomatlashtirilgan o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish tizimi bilan almashtirildi deylik. Ha, bu ish o‘rnini yo‘qotadi, ammo iqtisodiyot yanada samarali bo‘lib, iste’molchilar uchun xarajatlarni kamaytiradi (supermarket kassirning maosh harajatlari hisobiga narxlarni pasaytiradi) va korxonalarga resurslarni qayta taqsimlash imkonini beradi.
Bu joyda kimningdir daromadi kamayadi, lekin jamiyatning boyligi oshadi.
Hukumat bu o’rinda “agar hamma joy avtomatlashib ketsa, ish o’rinlari kamayib ketadi” degan vaj bilan avtomatlashtirishning oldini olish o‘rniga, ishdan bo‘shatilgan ishchilarni o‘z-o‘zini skanerlash texnologiyasini qo‘llab-quvvatlash va rivojlantirish kabi yuqori malakali lavozimlarga o‘qitish va treyningiga e’tibor qaratishi lozim. (Shunda jamiyat go’yo “ketmon bilan yer kovlash”dan yanada samaraliroq “ekskavator bilan yer kovlash” darajasiga chiqadi.)
Savdo iqtisodchilari aytadi: davlatning vazifasi savdoga to’siqlar qo’yish emas, balki erkin savdo sababli vujudga kelgan ishsiz qatlamni davlatning nisbiy ustunligiga ko’ra rivojlanib borayotgan sohaga yo’naltirish bo’lishi kerak.
1/2
Переслал из:
Uzbekonomics
20.02.202515:18
Manhattanda congestion pricing (shaharning ma'lum ko'chalariga ma'lum soatlarda mashinada kirish pullik amaliyoti) haqida bir necha safar yozgandim va jarayonni kuzatyapman degandim. Avval u loyiha shaklida muhokama qilinayotganda, va keyin ishlashni boshlaganda yozdim.
Qisqasi, Manhattaning quyi qismi, eng zich ko'chalariga mashina haydab kirishni cheklashdan maqsad O'zbekistonliklarga ham tanish - shaharda mashina qatnovini kamaytirish, piyodalarga ko'proq imkoniyat berish, ularni xavfsizroq qilish, mashinadan havoga chiqadigan chiqindilarni kamaytirish, havo sifatini yaxshilash, vhkz. Shu yildan boshlab ishlashni boshlagandi va natijada mashinada Manhattanga kirish keskin kamaydi.
Xullas, bugun o'zini AQSh qiroli deb aytgan D.Tramp Nyu York shtatida congestion pricing amaliyotini to'xtatmoqchi ekanligini yozdi va Oq uyning rasmiy sahifasi esa toj kiygan Trampning rasmini qo'ydi. Avvalambor, AQSh qiroldan 250 yil oldin bir amallab qutilgan edi. Mayli, masala hozir bunda emas. Gap shundaki, iqtisodiy savodsizlik va mutlaqo populizmga asoslangan Trampning bu istagi noqonuniy. Nyu York shtati hokimi Hochul Trampga yaxshi eslatmalar beribdi va sudda ko'rishishni eslatibdi. Nyu Yorkliklar osonlikcha taslim bo'lmaydi, ayqnisa o'zini mamlakat qiroli deb ataydiganlar aholining suverenetitiga hujum qilganda.
Iqtisodiy savodsizlik haqida gap ketar ekan, yangi Transport vaziri ham "oddiy aholi" qiynalmoqda, soliqlari evaziga qurilgan "tekin" yo'ldan foydalanishlari cheklanmoqda, bu adolatli emas debdi. Vaholanki, janob vaziri bilmaydiki, aksariyat Manhattanda yashaydiganlarda mashina bo'lmaydi, bo'lsa ham asosan o'ta boylarida. Manhattanda yashaydiganlarning 85 foizi metroda, jamoat transportida foydalanadilar. "Oddiy odamlar" emas, aksincha boy odamlar Manhattan ko'chalarida benzin yoqib, tirbandlikda turib mashinada yuradilar. Albatta, congestion pricingdan eng ko'p aziyat chekkanlar bu Nyu Jersidan Manhattanga ishga mashinada qatnaydiganlar. Lekin, ularga ham yechim bor - jamoat transporti! Axir, NyuYork-Nyu Jersi dunyodagi eng mukammal jamoat transportiga ega bo'lgan shaharlardan. Manhattanning kirish pullik bo'lgan zonasida yashaydiganlar bir ovozdan congestion pricingdan xursand edilar - yo'llar mashinadan bo'shab qolgani, piyoda yurish xavfsizroq bo'lgani, nafas olish osonlashganini sezib.
Gubernator Hochul aytganidek, ijro hokimiyatining bir shaharning o'z ko'chasini tartibga solish bo'yicha harakatlariga tajovuzi bilan sudda, qonun orqali gaplashiladi.
@uzbekonomics
Qisqasi, Manhattaning quyi qismi, eng zich ko'chalariga mashina haydab kirishni cheklashdan maqsad O'zbekistonliklarga ham tanish - shaharda mashina qatnovini kamaytirish, piyodalarga ko'proq imkoniyat berish, ularni xavfsizroq qilish, mashinadan havoga chiqadigan chiqindilarni kamaytirish, havo sifatini yaxshilash, vhkz. Shu yildan boshlab ishlashni boshlagandi va natijada mashinada Manhattanga kirish keskin kamaydi.
Xullas, bugun o'zini AQSh qiroli deb aytgan D.Tramp Nyu York shtatida congestion pricing amaliyotini to'xtatmoqchi ekanligini yozdi va Oq uyning rasmiy sahifasi esa toj kiygan Trampning rasmini qo'ydi. Avvalambor, AQSh qiroldan 250 yil oldin bir amallab qutilgan edi. Mayli, masala hozir bunda emas. Gap shundaki, iqtisodiy savodsizlik va mutlaqo populizmga asoslangan Trampning bu istagi noqonuniy. Nyu York shtati hokimi Hochul Trampga yaxshi eslatmalar beribdi va sudda ko'rishishni eslatibdi. Nyu Yorkliklar osonlikcha taslim bo'lmaydi, ayqnisa o'zini mamlakat qiroli deb ataydiganlar aholining suverenetitiga hujum qilganda.
Iqtisodiy savodsizlik haqida gap ketar ekan, yangi Transport vaziri ham "oddiy aholi" qiynalmoqda, soliqlari evaziga qurilgan "tekin" yo'ldan foydalanishlari cheklanmoqda, bu adolatli emas debdi. Vaholanki, janob vaziri bilmaydiki, aksariyat Manhattanda yashaydiganlarda mashina bo'lmaydi, bo'lsa ham asosan o'ta boylarida. Manhattanda yashaydiganlarning 85 foizi metroda, jamoat transportida foydalanadilar. "Oddiy odamlar" emas, aksincha boy odamlar Manhattan ko'chalarida benzin yoqib, tirbandlikda turib mashinada yuradilar. Albatta, congestion pricingdan eng ko'p aziyat chekkanlar bu Nyu Jersidan Manhattanga ishga mashinada qatnaydiganlar. Lekin, ularga ham yechim bor - jamoat transporti! Axir, NyuYork-Nyu Jersi dunyodagi eng mukammal jamoat transportiga ega bo'lgan shaharlardan. Manhattanning kirish pullik bo'lgan zonasida yashaydiganlar bir ovozdan congestion pricingdan xursand edilar - yo'llar mashinadan bo'shab qolgani, piyoda yurish xavfsizroq bo'lgani, nafas olish osonlashganini sezib.
Gubernator Hochul aytganidek, ijro hokimiyatining bir shaharning o'z ko'chasini tartibga solish bo'yicha harakatlariga tajovuzi bilan sudda, qonun orqali gaplashiladi.
@uzbekonomics
Переслал из:Uzbekonomics
18.02.202505:54
Kripto qiziq soha.
Avval turli kripto-tangalar, kripto birjalarning ta'sischilari investorlarni aldab, chuv tushirishar edi (o'zbekchada aytganda "кидать" qilishar edi). Masalan, FTX va Sam Bankman-Fried.
Keyingi bosqichda turli inflyuenselar, artistlar, qo'shiqchilar ham odamlarni kriptotangalarni targ'ib qilib "кидать" qilishni boshlashdi. Masalan, Kim Kardashian.
Endi esa, yangi bosqichda prezidentlar kripto tangalarni yaratib, targ'ib qilib odamlarni "кидать" qilishni boshlashibdi. Birinchisi Tramp edi. Endi Argentina prezidenti Xavyer Milei ham shunday qilibdi va (Trampniki esingizdami?) Argentinada katta janjalga sabab bo'libdi.
@uzbekonomics
Avval turli kripto-tangalar, kripto birjalarning ta'sischilari investorlarni aldab, chuv tushirishar edi (o'zbekchada aytganda "кидать" qilishar edi). Masalan, FTX va Sam Bankman-Fried.
Keyingi bosqichda turli inflyuenselar, artistlar, qo'shiqchilar ham odamlarni kriptotangalarni targ'ib qilib "кидать" qilishni boshlashdi. Masalan, Kim Kardashian.
Endi esa, yangi bosqichda prezidentlar kripto tangalarni yaratib, targ'ib qilib odamlarni "кидать" qilishni boshlashibdi. Birinchisi Tramp edi. Endi Argentina prezidenti Xavyer Milei ham shunday qilibdi va (Trampniki esingizdami?) Argentinada katta janjalga sabab bo'libdi.
@uzbekonomics
15.02.202503:52
🏜 "Agar siz hukumatni Sahroi Kabirga mas’ul qilib qo‘ysangiz, besh yil ichida qum tanqisligi yuzaga keladi."
Milton Fridman (Amerikalik iqtisodchi, Nobel mukofoti sovrindori)
Переслал из:
Iqtisodchi Kundaligi
14.02.202503:41
Bugun Jeyms Robinson bilan Nobel olganidan keyin birinchi bor ko’rishdik. Dubayga Dunyo Hukumatlari Sammitiga kelgan ekan, obedga chaqirdi.
Asosiy gaplashgan mavzuyimiz - Robinsonni yangi yozayotgan Afrika haqidagi kitobi ba Donald Tramp prezidentligi haqida bo’ldi.
Nobel olgan bo’lsa ham - dam olish yo’q, “har qachongidan ko’p ishlayapman” dedi.
Asosiy gaplashgan mavzuyimiz - Robinsonni yangi yozayotgan Afrika haqidagi kitobi ba Donald Tramp prezidentligi haqida bo’ldi.
Nobel olgan bo’lsa ham - dam olish yo’q, “har qachongidan ko’p ishlayapman” dedi.
25.02.202502:56
O'rtoqlar, maqola o'qiylik, maqola.
Kitob mutolaasi yaxshi, lekin aniq bir muammoni ko'tarib chiqqan maqolalarni o'qib borish yanada yaxshi.
Dunyoda ilmiy hosildorlik juda katta va uning sur'ati ham juda tez. Biz hoh talaba bo'laylik, hoh jamiyatdagi biror sohada ishchi, farqi yo'q. Sohamizga doir yozilayotgan maqolalarni o'qimas va yozmas ekanmiz, haqiqiy professional bo'ishimiz juda qiyin.
Bugun ertalab o'qiganlarim...
Kitob mutolaasi yaxshi, lekin aniq bir muammoni ko'tarib chiqqan maqolalarni o'qib borish yanada yaxshi.
Dunyoda ilmiy hosildorlik juda katta va uning sur'ati ham juda tez. Biz hoh talaba bo'laylik, hoh jamiyatdagi biror sohada ishchi, farqi yo'q. Sohamizga doir yozilayotgan maqolalarni o'qimas va yozmas ekanmiz, haqiqiy professional bo'ishimiz juda qiyin.
Bugun ertalab o'qiganlarim...
Переслал из:Iqtisodchi Kundaligi
21.02.202510:35
Zelenskiyga bo’lgan nafrat haqida qiziq fikr o’qib qoldim:
Nega ayrim erkaklar Zelenskiyni g‘alati va keskin nafrat bilan yomon ko‘rsihlari haqida meni nazariyam - chunki u tanklar Ukrainaga bostirib kirganida qochmadi. Dunyodagi ko’p erkaklar ich-ichida o‘zlari shunday qila olmasligini bilishadi, his qilishadi, shuning uchun ham ular o‘z qo‘rqoqliklarini eslatib turuvchi odamni pastga tortishga harakat qilishadi.
Nega ayrim erkaklar Zelenskiyni g‘alati va keskin nafrat bilan yomon ko‘rsihlari haqida meni nazariyam - chunki u tanklar Ukrainaga bostirib kirganida qochmadi. Dunyodagi ko’p erkaklar ich-ichida o‘zlari shunday qila olmasligini bilishadi, his qilishadi, shuning uchun ham ular o‘z qo‘rqoqliklarini eslatib turuvchi odamni pastga tortishga harakat qilishadi.
Переслал из:
Vatandosh TV
20.02.202513:32
Eslatma!
“Vatandosh” intellektual klubining bu safargi yig‘ini “O‘zbekistonda kommunal to‘lovlar narxi oshishining aholi daromadlariga ta’siri” mavzusida bo‘lib o‘tadi.
🗓 Sana: 2025-yil 22-fevral
⏰ Vaqt: 10:00
📍 Manzil: “Impuls” tadbirlar zali,
Toshkent shahri, Shota Rustaveli ko'chasi 01, 6-uy
O‘z fikrlaringizni bildirish uchun bizga qo‘shiling, muhokama ochiq! Har kim taklif etiladi.
Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube
“Vatandosh” intellektual klubining bu safargi yig‘ini “O‘zbekistonda kommunal to‘lovlar narxi oshishining aholi daromadlariga ta’siri” mavzusida bo‘lib o‘tadi.
🗓 Sana: 2025-yil 22-fevral
⏰ Vaqt: 10:00
📍 Manzil: “Impuls” tadbirlar zali,
Toshkent shahri, Shota Rustaveli ko'chasi 01, 6-uy
O‘z fikrlaringizni bildirish uchun bizga qo‘shiling, muhokama ochiq! Har kim taklif etiladi.
Facebook | Instagram | @vatandosh_tv | Youtube
16.02.202507:11
Raqamlar hech qachon yolg‘on gapirmaydi.
Lekin ularni yolg'on "gapirtirsa" (turlicha sharhlasa) bo'ladi.
Masalan, oddiy bir bayonotni olaylik:
🇮🇱Buni, kimlardir:
"Isroilning qo'li baribir baland keldi. Axir qarang, bir isroillikning boshiga 58 ta falastinlik to'g'ri kelyapti. Bu isroilliklarning qadri naqadar baland ekanligini ko'rsatadi"
🇵🇸Kimlardir esa:
"HAMASning qo'li baland keldi. Avvalo ular isroilni sulh tuzushga majbur qila olishdi. Shu darajaga yetdiki bir isroillikning o'rniga deyarli 58 ta falastinlikni ozod qilishmoqda. Bu katta yutuq. Shu raqamlar bilan ular aslida kim kimga zulm qilayotganini isbotlay olishdi: 33 ta qayerda-yu, 1,900 ta qayerda?!"
Ha, raqamlar haqiqatni ko'rsatib beradi, lekin odamlar ularni o'zlarining istaklari va dunyo qarashlari bo'yicha sharhlab olishadi. Bu bo'yicha iqtisodchi Botir Kobilov menga "May Contain Lies" kitobini tavsiya qilgan edi.
@v_turakulov
Lekin ularni yolg'on "gapirtirsa" (turlicha sharhlasa) bo'ladi.
Masalan, oddiy bir bayonotni olaylik:
Hamas-isroil sulh kelishuviga ko'ra, Hamas ikki oy davomida 33 ta isroillik asirlarni, isroil esa 1,900 ta falastinlik asirlarni qaytarishi kerak bo'ladi --npr.org
🇮🇱Buni, kimlardir:
"Isroilning qo'li baribir baland keldi. Axir qarang, bir isroillikning boshiga 58 ta falastinlik to'g'ri kelyapti. Bu isroilliklarning qadri naqadar baland ekanligini ko'rsatadi"
🇵🇸Kimlardir esa:
"HAMASning qo'li baland keldi. Avvalo ular isroilni sulh tuzushga majbur qila olishdi. Shu darajaga yetdiki bir isroillikning o'rniga deyarli 58 ta falastinlikni ozod qilishmoqda. Bu katta yutuq. Shu raqamlar bilan ular aslida kim kimga zulm qilayotganini isbotlay olishdi: 33 ta qayerda-yu, 1,900 ta qayerda?!"
Ha, raqamlar haqiqatni ko'rsatib beradi, lekin odamlar ularni o'zlarining istaklari va dunyo qarashlari bo'yicha sharhlab olishadi. Bu bo'yicha iqtisodchi Botir Kobilov menga "May Contain Lies" kitobini tavsiya qilgan edi.
@v_turakulov
14.02.202514:43
Eng yaxshi hukumat – raqobat qilishga majbur bo‘lgan hukumat.
Raqobat nafaqat bizneslar orasidagi sarmoyadorlikni, balki hukumatlar samaradorligini ham oshiradi.
- Bizneslar orasidagi raqobat tushunarli: Agar bir kompaniyaning mahsuloti yoki xizmati yoqmasa, shunchaki boshqasiga o‘tib ketaveramiz. Biroq, hukumatlar qanday raqobat qiladi? Hukumatning siyosati yoqmasa, boshqa joyga ketib yubora olmaymizku, axir?!
🇺🇸 Bu hududlarga muayyan darajada mustaqillik berish orqali amalga oshiriladi. Masalan, AQShda federal hukumat mavjud bo‘lsa-da, har bir shtatning o‘z qonun-qoidalari bor. Agar Kaliforniyaning soliq siyosati yoqmasa, Elon Musk kabi Texasga ko‘chib ketishingiz mumkin. Bu tizim odamlarning o‘zlari uchun eng qulay sharoitni tanlashiga imkon beradi. Shtatlar orasidagi raqobatni kuchaytiradi.
🇪🇺 Shunga o‘xshash tarzda Yevropa Ittifoqi ham hududlar o‘rtasida erkin harakatlanish imkonini yaratgan. Agar siz Fransiyaning sotsial siyosatini yoqtirmasangiz, Germaniyaga ko‘chib borishingiz mumkin.
🇺🇿 O‘zbekistonda nima qilsa bo'ladi?
Viloyatlarga ko‘proq iqtisodiy va huquqiy mustaqillik berib, ularning samaradorlik uchun raqobat qilishini ta’minlash kerak.
Yoki Markaziy Osiyo Ittifoqini shakllantirib, mintaqadagi odamlarning erkin harakatlanishini osonlashtirish mumkin. Bu esa raqobatni oshirish orqali umumiy rivojlanishga xizmat qiladi.
Raqobat – hukumatlarni xalq uchun yanada yaxshiroq xizmat qilishga majbur qiluvchi eng yaxshi nazorat mexanizmi!
Raqobat nafaqat bizneslar orasidagi sarmoyadorlikni, balki hukumatlar samaradorligini ham oshiradi.
- Bizneslar orasidagi raqobat tushunarli: Agar bir kompaniyaning mahsuloti yoki xizmati yoqmasa, shunchaki boshqasiga o‘tib ketaveramiz. Biroq, hukumatlar qanday raqobat qiladi? Hukumatning siyosati yoqmasa, boshqa joyga ketib yubora olmaymizku, axir?!
🇺🇸 Bu hududlarga muayyan darajada mustaqillik berish orqali amalga oshiriladi. Masalan, AQShda federal hukumat mavjud bo‘lsa-da, har bir shtatning o‘z qonun-qoidalari bor. Agar Kaliforniyaning soliq siyosati yoqmasa, Elon Musk kabi Texasga ko‘chib ketishingiz mumkin. Bu tizim odamlarning o‘zlari uchun eng qulay sharoitni tanlashiga imkon beradi. Shtatlar orasidagi raqobatni kuchaytiradi.
🇪🇺 Shunga o‘xshash tarzda Yevropa Ittifoqi ham hududlar o‘rtasida erkin harakatlanish imkonini yaratgan. Agar siz Fransiyaning sotsial siyosatini yoqtirmasangiz, Germaniyaga ko‘chib borishingiz mumkin.
🇺🇿 O‘zbekistonda nima qilsa bo'ladi?
Viloyatlarga ko‘proq iqtisodiy va huquqiy mustaqillik berib, ularning samaradorlik uchun raqobat qilishini ta’minlash kerak.
🗳Buning uchun avvalo hokimlarni saylash tizimiga o'tib olish kerak bo'ladi.
Yoki Markaziy Osiyo Ittifoqini shakllantirib, mintaqadagi odamlarning erkin harakatlanishini osonlashtirish mumkin. Bu esa raqobatni oshirish orqali umumiy rivojlanishga xizmat qiladi.
Raqobat – hukumatlarni xalq uchun yanada yaxshiroq xizmat qilishga majbur qiluvchi eng yaxshi nazorat mexanizmi!
13.02.202513:15
.
@v_turakulov_stories
Valijon Turakulov | Mutolaa (shaxsiy rivojlanish, mutolaa va qisqa fikrlar)
@v_turakulov –
Valijon Turakulov | Iqtisodiy blog (ilmiy, tahliliy, iqtisodiyot va biznesga oid fikrlar)
.
#qoshilib_oling
@v_turakulov_stories
Valijon Turakulov | Mutolaa (shaxsiy rivojlanish, mutolaa va qisqa fikrlar)
@v_turakulov –
Valijon Turakulov | Iqtisodiy blog (ilmiy, tahliliy, iqtisodiyot va biznesga oid fikrlar)
.
#qoshilib_oling
24.02.202503:54
...istehzo bilan aytsa bo'ladi-ki, Samaradorlik agentligi rahbari Elon aynan besamara ishga qo'l urmoqda.
Bilasizlar bu kabi hisobotlar odatda avtokratik davlatlarda bo'ladi. Bunda ishlar samaradorlik uchun emas, balki hisobot uchun qilinishga o'tiladi. Natijada davlat tashkilotlari hisobotni to'ldirish uchun yana va yana ko'proq loyihalarni (hatto ular samarasiz va o'rinsiz bo'lsa ham) "ishlab chiqishadi". Bu esa davlat byudjetiga ortiqcha bosim berib, kamomadga olib boradi.
Va bu yana bir bor haq bo'lib chiqadi: link
@v_turakulov
Bilasizlar bu kabi hisobotlar odatda avtokratik davlatlarda bo'ladi. Bunda ishlar samaradorlik uchun emas, balki hisobot uchun qilinishga o'tiladi. Natijada davlat tashkilotlari hisobotni to'ldirish uchun yana va yana ko'proq loyihalarni (hatto ular samarasiz va o'rinsiz bo'lsa ham) "ishlab chiqishadi". Bu esa davlat byudjetiga ortiqcha bosim berib, kamomadga olib boradi.
Resurs taqsimoti bozor mexanizmlari bilan emas, ishini saqlab qolish uchun hisobotni ortiqcha loyihalar bilan to'ldirish payiga tushgan tashkilot rahbarlarining harakatlari bilan bo'lar ekan u tabora samarasiz ishlay boshkaydi!
Va bu yana bir bor haq bo'lib chiqadi: link
@v_turakulov
21.02.202506:00
Kimdir uchun shahar ko'chalarida bemalol 150 km/soatda yurish va jarima kelganda shunchaki to'lab qo'yish umuman og'irlik qilmaydi.
Bu kabilarni pul bilan emas, imkoniyatdan mahrum qilish orqali jazolash kerak bo'ladi. Shunchaki mashina hayday olmaydi.
Balli tizim yaxshi narsa, lekin uni tartibli amalga oshirish va ijrosini qati'y ta'minlay olish alohida muhim masala!
Bu kabilarni pul bilan emas, imkoniyatdan mahrum qilish orqali jazolash kerak bo'ladi. Shunchaki mashina hayday olmaydi.
Balli tizim yaxshi narsa, lekin uni tartibli amalga oshirish va ijrosini qati'y ta'minlay olish alohida muhim masala!
20.02.202507:23
Otabek aka butun boshli fuqarolik jamiyati.
@the_bakiroo kanali esa butun boshli jamoatchilik muhokamasi.
"Otabek" lar ko'paysin!
@the_bakiroo kanali esa butun boshli jamoatchilik muhokamasi.
"Otabek" lar ko'paysin!
15.02.202516:57
#lekin
Raqamlar hech qachon yolg‘on gapirmaydi.
#Lekin ularni yolg‘on "gapirtirsa" bo‘ladi.
AI insonlar o‘rnini bosa olmaydi.
#Lekin "AI'li inson" lar "AI'siz inson" larning o‘rnini bosadi.
Ko‘p kitob o‘qish sizni aqlli qiladi.
#Lekin noto‘g‘ri kitob o‘qish sizni yanada johilroq qiladi.
Pul yomon narsa emas.
#Lekin pul ortidan quvish sizni yomon odamga aylantira oladi.
Muvaffaqiyat faqat mehnat bilan keladi.
#Lekin noto‘g‘ri yo‘nalishda qilingan mehnat sizni yanada pastga tortadi.
Vaqt hammasini davolaydi.
#Lekin noto‘g‘ri odatlar bilan yashasangiz, vaqt ularni yanada chuqurlashtiradi.
Dunyoni g'oyalar o‘zgartiradi.
#Lekin faqat keng tarqalgan g'oyalargina ta’sir o‘tkaza oladi.*
___
*Shuning uchun dunyoda axborot platforma egalari yutishadi. Elon Musk Twitter'ni bekorga sotib olmagani AQSH saylovlari jarayonida yoqqol namoyon bo'ldi. Vazir bo'lgach esa bu yanada oydinlashdi. Shuning uchun sizlarga "kamida Telegram kanal yurutinglar" deb bot-bot aytib kelaman. Yuqoridagi #lekin fikrlarni izohlarda davom ettiring yoki postni kanalingizga o'z #lekiningizni qo'shish orqali ulashing. Eng yaxshilaridan bir "guldasta" qilib kanalda ulashaman!
Raqamlar hech qachon yolg‘on gapirmaydi.
#Lekin ularni yolg‘on "gapirtirsa" bo‘ladi.
AI insonlar o‘rnini bosa olmaydi.
#Lekin "AI'li inson" lar "AI'siz inson" larning o‘rnini bosadi.
Ko‘p kitob o‘qish sizni aqlli qiladi.
#Lekin noto‘g‘ri kitob o‘qish sizni yanada johilroq qiladi.
Pul yomon narsa emas.
#Lekin pul ortidan quvish sizni yomon odamga aylantira oladi.
Muvaffaqiyat faqat mehnat bilan keladi.
#Lekin noto‘g‘ri yo‘nalishda qilingan mehnat sizni yanada pastga tortadi.
Vaqt hammasini davolaydi.
#Lekin noto‘g‘ri odatlar bilan yashasangiz, vaqt ularni yanada chuqurlashtiradi.
Dunyoni g'oyalar o‘zgartiradi.
#Lekin faqat keng tarqalgan g'oyalargina ta’sir o‘tkaza oladi.*
___
*Shuning uchun dunyoda axborot platforma egalari yutishadi. Elon Musk Twitter'ni bekorga sotib olmagani AQSH saylovlari jarayonida yoqqol namoyon bo'ldi. Vazir bo'lgach esa bu yanada oydinlashdi. Shuning uchun sizlarga "kamida Telegram kanal yurutinglar" deb bot-bot aytib kelaman. Yuqoridagi #lekin fikrlarni izohlarda davom ettiring yoki postni kanalingizga o'z #lekiningizni qo'shish orqali ulashing. Eng yaxshilaridan bir "guldasta" qilib kanalda ulashaman!
14.02.202507:26
Balki Trumpga kimdir Hindiston ham BRICS ning a'zosi ekanligini aytib qo'yarmikan, a?
Trump: Hindiston bilan savdoni ikki barobarga oshiramiz
Yana Trump: BRICS davlatlariga 100% bojlar qo'yamiz!
Men: 🤔
Trump: Hindiston bilan savdoni ikki barobarga oshiramiz
Yana Trump: BRICS davlatlariga 100% bojlar qo'yamiz!
Men: 🤔
22.02.202515:54
Xuddi shunday muammo o‘nlab yillar davomida qattiq himoyalangan O‘zbekiston avtomobil sanoatida ham mavjud. Hukumat (kimlardir) yuqori tariflar va savdo to‘siqlarini sohada 27 mingga yaqin ish o‘rni mavjudligi bilan oqlaydi. Biroq, bu himoya siyosati qiymat yaratishga emas, balki qiymatni yo‘q qilishga olib keldi. Tepadagi mantiq bu joyda ham ishlaydi:
Himoyachilik siyosatining yashirin xarajatlari iste’molchilar uchun yuqori narxlar va davlat himoyasida bo’lgani uchun innovatsiyalarga deyarli e’tibor bermaslik kabilar bilan yakun topadi. (Red line, blue line, midnight kabi jarangdor nomlar qo’yish innovatsiya emas!).
Eng yomoni esa ish o’rinlarini yaratish siyosati orqali shu paytgacha qaytarib bo’lmaydigan yo‘qotilgan iqtisodiy qiymatdir (bu shu darajada kattaki!). Bozorga resurslarni samarali taqsimlash imkonini berish o‘rniga, hukumatning aralashuvi kapitalning sun’iy taqsimlanishiga olib keladi. Bu investitsiyalarni uzoq muddatli iqtisodiy o‘sishni ta’minlashi mumkin bo‘lgan yuqori qiymatli tarmoqlardan chetlashtiradi. (Kim biladi balki o’sha sarmoyalar bozor mexanizmlari orqali taqsimlanganda, balki, O’zbekiston allaqachon IT sohasida mintaqada yetakchi o’rinlarda bo’lishi ham mumkin edi.)
Bundan tashqari, "O‘zavtosanoat" bosh direktori 2030-yilgacha avtomobilsozlik sohasiga bevosita va bilvosita bog‘liq bo‘lgan 1 million ish o‘rni yaratish rejalarini e’lon qildi. Bu katta orzu, ammo bu ish o‘rinlari haqiqiy qiymat yaratishga hissa qo‘shadimi yoki ular himoya siyosatiga tayanish uchun qalqon so'zlarmi, degan xavotirlarni keltirib chiqaradi. Ya’ni boshqacha qilib aytganda (“yer qazish uchun”) “1 million ish o’rinlari” degan jumla iqtisodiyotning qaysidir sohasi (masalan, IT )da shu darajada qiymat yo’qotilishi evaziga kelishi mumkin.
O‘zbekistonning iqtisodiy siyosati faqat ish o‘rinlari soniga emas, balki barqaror boylikka olib keladigan qiymat yaratishga qaratilishi lozim. Kassirlar o‘rnini avtomatlashtirish misoli shuni ko‘rsatadiki, texnologik taraqqiyotga qarshilik ko‘rsatish uzoq muddatli o‘sishga to‘sqinlik qiladi. (Sifatli avtomashinalar va firmalarning kirib kelishiga qarshilik ko’rsatish ham kassirlar o’rnini avtomatlashtirishga qarshilik ko’rsatishdan farq qilmaydi). Hukumatning vazifasi innovatsiyalar (samarani oshirish)ni to‘sib qo‘yish emas, balki yangi sohalar uchun ishchilarning malakasini oshirishga yo'naltirilgan bo’lish kerak.
Haqiqiy iqtisodiy taraqqiyot faqat ish o‘rinlari sonini ko‘paytirish bilan emas, balki samaradorlikni oshirib, qiymat yaratish orqali jamiyatning umumiy farovonligini ta’minlash bilan o‘lchanadi.
2/2
Bu joyda kimningdir daromadi oshadi, lekin jamiyatning boyligi kamayadi.
Himoyachilik siyosatining yashirin xarajatlari iste’molchilar uchun yuqori narxlar va davlat himoyasida bo’lgani uchun innovatsiyalarga deyarli e’tibor bermaslik kabilar bilan yakun topadi. (Red line, blue line, midnight kabi jarangdor nomlar qo’yish innovatsiya emas!).
Eng yomoni esa ish o’rinlarini yaratish siyosati orqali shu paytgacha qaytarib bo’lmaydigan yo‘qotilgan iqtisodiy qiymatdir (bu shu darajada kattaki!). Bozorga resurslarni samarali taqsimlash imkonini berish o‘rniga, hukumatning aralashuvi kapitalning sun’iy taqsimlanishiga olib keladi. Bu investitsiyalarni uzoq muddatli iqtisodiy o‘sishni ta’minlashi mumkin bo‘lgan yuqori qiymatli tarmoqlardan chetlashtiradi. (Kim biladi balki o’sha sarmoyalar bozor mexanizmlari orqali taqsimlanganda, balki, O’zbekiston allaqachon IT sohasida mintaqada yetakchi o’rinlarda bo’lishi ham mumkin edi.)
Bundan tashqari, "O‘zavtosanoat" bosh direktori 2030-yilgacha avtomobilsozlik sohasiga bevosita va bilvosita bog‘liq bo‘lgan 1 million ish o‘rni yaratish rejalarini e’lon qildi. Bu katta orzu, ammo bu ish o‘rinlari haqiqiy qiymat yaratishga hissa qo‘shadimi yoki ular himoya siyosatiga tayanish uchun qalqon so'zlarmi, degan xavotirlarni keltirib chiqaradi. Ya’ni boshqacha qilib aytganda (“yer qazish uchun”) “1 million ish o’rinlari” degan jumla iqtisodiyotning qaysidir sohasi (masalan, IT )da shu darajada qiymat yo’qotilishi evaziga kelishi mumkin.
O‘zbekistonning iqtisodiy siyosati faqat ish o‘rinlari soniga emas, balki barqaror boylikka olib keladigan qiymat yaratishga qaratilishi lozim. Kassirlar o‘rnini avtomatlashtirish misoli shuni ko‘rsatadiki, texnologik taraqqiyotga qarshilik ko‘rsatish uzoq muddatli o‘sishga to‘sqinlik qiladi. (Sifatli avtomashinalar va firmalarning kirib kelishiga qarshilik ko’rsatish ham kassirlar o’rnini avtomatlashtirishga qarshilik ko’rsatishdan farq qilmaydi). Hukumatning vazifasi innovatsiyalar (samarani oshirish)ni to‘sib qo‘yish emas, balki yangi sohalar uchun ishchilarning malakasini oshirishga yo'naltirilgan bo’lish kerak.
"Ish o'rinlarini yaratish" degan jumla kimlargadir siyosiy ochko, kimlargadir protektsionizm uchun bahona bo'la oladi.
Haqiqiy iqtisodiy taraqqiyot faqat ish o‘rinlari sonini ko‘paytirish bilan emas, balki samaradorlikni oshirib, qiymat yaratish orqali jamiyatning umumiy farovonligini ta’minlash bilan o‘lchanadi.
2/2
20.02.202516:11
AI zamonida bundan bir necha asrlar oldin aytilgan "Savol ilmning yarmiga teng" hikmatli gapi yanada o'rinli bo'lib qoldi. Siz qanday savol so'rasangiz, AI ham shu saviyada javob beradi. Undan hikmatni va mag'izni chiqarib olish to'g'ri savol so'ray olishda.
Xabaringiz bo'lsa kerak Elon Musk ham o'zining GROK nomi AI'ni taqdim etdi. Ishlatib ko'rdim, yengil va oson ishlayapti. Javoblari ham o'zgacha, tushunarli. (O'zbekchasi hali yaxshi emas, muloqotni Inglizchada qilasiz. Premium versiyasi ham ChatGPT'dan 10$ qimmatroq)
Qiziqib bir eksperiment boshladim:*
- GROK, ChatGPT bilan gaplashasanmi?
- "Davay", dedi :)
- Undan sen ChatGPT'dan O'zbekiston iqtisodining kelajagi haqida bir savol so'raysan...
- Xo'sh, xo'sh...
- U javob beradi va u ham sendan bir savol so'raydi. Shunday davom etaverasizlar: savolga javob beriladi va bitta savol so'raladi. Qaniy qayergacha borasizlar ekan.
- Kelishdik!
- Aytib qo'yay: bir-birlaringni "ayash" yo'q. You can grill each other with critical questions!
- Qiziqib ketyapman!
Birinchi savolni GROK boshladi. Men esa javob va savollarni bir-biriga ulashib turibman. Qaniy iqtisodimiz kelajagi haqida qayergacha borishar ekan. Bu savol javoblar ertagacha davom etsa kerak. Juda ham siyosiylashib ketmaydi deb umid qilaman.
Xulosani shu joyda baham ko'raman.
*Albatta, biroz badiiylashtirilgan! ChatGPT ham bittada rozi bo'ldi!
Xabaringiz bo'lsa kerak Elon Musk ham o'zining GROK nomi AI'ni taqdim etdi. Ishlatib ko'rdim, yengil va oson ishlayapti. Javoblari ham o'zgacha, tushunarli. (O'zbekchasi hali yaxshi emas, muloqotni Inglizchada qilasiz. Premium versiyasi ham ChatGPT'dan 10$ qimmatroq)
Qiziqib bir eksperiment boshladim:*
- GROK, ChatGPT bilan gaplashasanmi?
- "Davay", dedi :)
- Undan sen ChatGPT'dan O'zbekiston iqtisodining kelajagi haqida bir savol so'raysan...
- Xo'sh, xo'sh...
- U javob beradi va u ham sendan bir savol so'raydi. Shunday davom etaverasizlar: savolga javob beriladi va bitta savol so'raladi. Qaniy qayergacha borasizlar ekan.
- Kelishdik!
- Aytib qo'yay: bir-birlaringni "ayash" yo'q. You can grill each other with critical questions!
- Qiziqib ketyapman!
Birinchi savolni GROK boshladi. Men esa javob va savollarni bir-biriga ulashib turibman. Qaniy iqtisodimiz kelajagi haqida qayergacha borishar ekan. Bu savol javoblar ertagacha davom etsa kerak. Juda ham siyosiylashib ketmaydi deb umid qilaman.
Xulosani shu joyda baham ko'raman.
*Albatta, biroz badiiylashtirilgan! ChatGPT ham bittada rozi bo'ldi!
20.02.202504:52
Bu postni yozar ekanman, bir do'stimizning gapi yana esimga tushib ketdi:
"Agar shunday ketishda davom etsa, men o'ylaymanki, kichik davlatlar katta va kuchli davlatlarga tashakkur aytishlari kerak... shunchaki ularni bosib olmayotganlari uchun. Chunki so'ngi voqealar shuni ko'rsatyaptiki, agar ular xohlasa bemalol bosib olishlari ham mumkin ekan. Va ular hech narsa qila olishmas ekan!"4/4
15.02.202506:29
Nima uchun har doim hukumatga pul yetmaydi?
Byudjet defitsitlarining asosiy sababi – bu sarflovchida egalik hissining mavjud emasligida. U mablag‘larni huddi o‘zinikidek sarflaydi, lekin huddi o‘ziniki emasdek tavakkal qiladi. Qarabsizki taqchillik yuz beraveradi.
Byudjet tashkilotlarining muvaffaqiyati odatda ularning loyihalar soni bilan o‘lchanadi. Va albatta, bu son va ko‘lam har yili oldingisidan kattaroq bo‘lishi talab qilinadi. Shu sabab, har bir tashkilot oldida ikkita yo‘l bo‘ladi (spoyler - hukumat tashkilotlari ikkinchi yo'lni tanlaydi):
1. Kamroq loyiha, kamroq sarf va byudjetdan kamroq mablag‘ talab qilish.
Bu esa tashkilotni hech narsa qilmayotgandek ko‘rsatib qo‘yishi mumkin va rahbarlar o‘z lavozimlarini yo‘qotishdan xavf siraydi.
2. Ko‘proq loyiha, ko‘proq sarf va byudjetdan ko‘proq mablag‘ talab qilish.
Bunda tashkilotlar mablag‘ yetishmayotgani haqida shikoyat qiladi va loyihalarning muvaffaqiyati faqat byudjet miqdoriga bog‘liqdek ko‘rsatiladi. Natijada, hatto marjinal foydasi marjinal zararidan kam bo‘lsa ham, yangi loyihalarni ishlab chiqaverishadi.
Bu harakatlar ongli ravishda ataylab qilinmaydi, balki tabiiy ravishda yuz beradi. Yashab qolish instinkti sababli insonlar ong ostida bo‘lsa ham, o'zlarining manfaatlari asosida harakat qiladi. (Bu kabi qaror qabul qilish jarayonini tushuntiruvchi fan – iqtisodiyot deb ataladi.)
Davlat – eng samarasiz tadbirkor lekin u yaxshi yurist bo'la oladi. Uning vazifasi biznes yuritish emas, adolatli qonunlarni ishlab chiqish va ularning ijrosini ta’minlashdir. Hukumat faqat bitta sohada monopol* bo‘lishga haqli: qonun ustuvorligini ta’minlashda!
*Muhim nuqta:
✅Qonun ijrosi – davlatning majburiyati, lekin uni nazorat qilish jamiyatning huquqidir.
⚖ @v_turakulov
Byudjet defitsitlarining asosiy sababi – bu sarflovchida egalik hissining mavjud emasligida. U mablag‘larni huddi o‘zinikidek sarflaydi, lekin huddi o‘ziniki emasdek tavakkal qiladi. Qarabsizki taqchillik yuz beraveradi.
Byudjet tashkilotlarining muvaffaqiyati odatda ularning loyihalar soni bilan o‘lchanadi. Va albatta, bu son va ko‘lam har yili oldingisidan kattaroq bo‘lishi talab qilinadi. Shu sabab, har bir tashkilot oldida ikkita yo‘l bo‘ladi (spoyler - hukumat tashkilotlari ikkinchi yo'lni tanlaydi):
1. Kamroq loyiha, kamroq sarf va byudjetdan kamroq mablag‘ talab qilish.
Bu esa tashkilotni hech narsa qilmayotgandek ko‘rsatib qo‘yishi mumkin va rahbarlar o‘z lavozimlarini yo‘qotishdan xavf siraydi.
2. Ko‘proq loyiha, ko‘proq sarf va byudjetdan ko‘proq mablag‘ talab qilish.
Bunda tashkilotlar mablag‘ yetishmayotgani haqida shikoyat qiladi va loyihalarning muvaffaqiyati faqat byudjet miqdoriga bog‘liqdek ko‘rsatiladi. Natijada, hatto marjinal foydasi marjinal zararidan kam bo‘lsa ham, yangi loyihalarni ishlab chiqaverishadi.
Bu harakatlar ongli ravishda ataylab qilinmaydi, balki tabiiy ravishda yuz beradi. Yashab qolish instinkti sababli insonlar ong ostida bo‘lsa ham, o'zlarining manfaatlari asosida harakat qiladi. (Bu kabi qaror qabul qilish jarayonini tushuntiruvchi fan – iqtisodiyot deb ataladi.)
Davlat – eng samarasiz tadbirkor lekin u yaxshi yurist bo'la oladi. Uning vazifasi biznes yuritish emas, adolatli qonunlarni ishlab chiqish va ularning ijrosini ta’minlashdir. Hukumat faqat bitta sohada monopol* bo‘lishga haqli: qonun ustuvorligini ta’minlashda!
*Muhim nuqta:
✅Qonun ijrosi – davlatning majburiyati, lekin uni nazorat qilish jamiyatning huquqidir.
⚖ @v_turakulov
14.02.202506:03
AQSH juda ham katta bozor. Shunchaki tariflar orqali Xitoyni chetlatib qo'yish eng avvalo ichki borozga zarba. Iste'molchiga zarba. Inflyatsiyaga sabab.
Menimcha Trump ma'muriyati buni oldini olish uchun Hindistonga "imkon" berib ko'rmoqchidek. Iqtisodiy jihatdan zarar bo'lsa-da, lekin Xitoyni siyosiy jihatdan "jazolamoqchi"dek.
#bizga_tasiri
Bizda oldingi safargidek yana Xitoy tovarlari ko'payishi va shuning uchun Xitoy bilan savdo defitsiti oshishi aytilyapti. To'g'risi men bundan xavotir olmagan bo'lar edim. Bilaks, bu arzon tovarlar va mahsulotlar degani. Savdo defitsitini jilovlash uchun esa Xitoy bilan maxsus pregmatik savdo shartnomasini ishlab chiqishni tavsiya qilgan bo'lar edim.
Menimcha Trump ma'muriyati buni oldini olish uchun Hindistonga "imkon" berib ko'rmoqchidek. Iqtisodiy jihatdan zarar bo'lsa-da, lekin Xitoyni siyosiy jihatdan "jazolamoqchi"dek.
#bizga_tasiri
Bizda oldingi safargidek yana Xitoy tovarlari ko'payishi va shuning uchun Xitoy bilan savdo defitsiti oshishi aytilyapti. To'g'risi men bundan xavotir olmagan bo'lar edim. Bilaks, bu arzon tovarlar va mahsulotlar degani. Savdo defitsitini jilovlash uchun esa Xitoy bilan maxsus pregmatik savdo shartnomasini ishlab chiqishni tavsiya qilgan bo'lar edim.
Показано 1 - 22 из 22
Войдите, чтобы разблокировать больше функциональности.