Мир сегодня с "Юрий Подоляка"

Труха⚡️Україна

Просмотреть

Николаевский Ванёк

Просмотреть

Мир сегодня с "Юрий Подоляка"

Просмотреть

Труха⚡️Україна

Просмотреть

Николаевский Ванёк

Просмотреть

ارجاعات

پیشاپیش از هم‌رسانی فرسته‌ها سپاس‌گزارم.
بخش‌هایی از کتاب‌ و مقاله‌هایی که می‌خونم رو این‌جا می‌نویسم.
اگر متنی رونوشت (copy) شده از جایی بود بهش ارجاع داده می‌شه.
- t.me/startreatments :کانال اصلی
- t.me/etrazatvapasokh/1530 :کانال‌ها

Рейтинг TGlist

ТипПубличный

Верификация

Не верифицированный

Доверенность

Не провернный

Расположение

ЯзыкДругой

Дата создания каналаСіч 19, 2023

Добавлено на TGlist

Жовт 29, 2024

Я владелец канала

История изменений

Статистика Телеграм-канала ارجاعات

Подробнее

Подписчиков

2 485

24 часа

40.2%Неделя

20.1%Месяц

692.9%

Индекс цитирования

0

Упоминаний2Репостов на каналах0Упоминаний на каналах2

Среднее охват одного поста

265

12 часов2140%24 часа2650%48 часов2740%

Вовлеченность (ER)

2.46%

Репостов3Комментариев0Реакций4

Вовлеченность по охвату (ERR)

0%

24 часа0%Неделя

7.15%Месяц0%

Охват одного рекламного поста

265

1 час00%1 – 4 часа00%4 - 24 часа5621.13%

Подробнее

Подключите нашего бота к каналу и узнайте пол аудитории этого канала.

Всего постов за 24 часа

2

Динамика

Последние публикации в группе "ارجاعات"

Все посты

21.04.202510:51

«شگفت این‌که شعر سعدی را بر روی سنگ قبر شخصی به نام حسام‌الدین بن امین که در سال ۸۳۲ قمری در اندونزی (مالایا، در جوار قریه‌ای به نام سامودرا) درگذشته نوشته‌اند و این می‌رساند که شعر او چه زود حدود چهل سال پس از وفات‌اش حتی به شرقی‌ترین بخش‌های سرزمین‌های اسلامی نیز راه یافت. ابیات مورد نظر این‌هاست (بزرگان شیراز، صفحهٔ ۲۲۹):

"بسیار سال‌ها به سر خاک ما رود
کاین آب چشمه آید و باد صبا رود

این پنج روزه مهلت ایام آدمی
بر خاک دیگران به تکبر چرا رود؟"»

- همان (یزدان‌پرست، ۱۳۹۳)، صفحهٔ ۷۶۹.
@erjahat

16.04.202518:17

«شیلر در 'ویلهلم تل'، با استدلال‌هایی که بیش‌تر به گذشته مربوط می‌شد تا به آینده، به دفاع از حق انقلاب پرداخت. در دفاع او از خشونت از عنصر چرخه‌ایِ بازگشت به آغاز، قدرت ستارگان، حقوق طبیعی، و آموزۀ قرون وسطایی مخالفت در برابر جباریت استفاده شده بود:

"نه، قدرت سرکوب و ستم را هم حد و مرزی هست؛
نه زیرا آن‌گاه که قربانی‌اش در هیچ‌کجا گوش شنوایی نیابد؛
و آن‌گاه که دیگر تاب تحمل این ستم را نداشته باشد،
با شهامتی امیدوارانه رو به سوی آسمان می‌کند،
و حقوق همیشگی‌اش را از آسمان به چنگ می‌آورد،
حقوقی نقض‌ناپذیر آویخته بر آن فراز،
نقض‌ناپذیر هم‌چون خودِ ستارگان.
آن‌گاه وضعِ نخستینِ طبیعی بار دیگر بازمی‌گردد،
زمانی که انسان پنجه در پنجهٔ هم‌نوعان‌اش می‌اندازد؛
و سرانجام زمانی که هیچ چارۀ دیگری نمی‌ماند،
جراحیِ بی‌رحمانۀ شمشیر است که باید دردهایش را علاج کند."

اصل آلمانی:

"Es lebt ein Gott, zu strafen und zu rächen.
Die Macht der Könige, sie reicht nicht weit,
Wenn sie das Recht des Freien nicht mehr achten,
Und wenn der Mensch, gedrängt in tiefster Not,
Den Blick erhebt zum Himmel, kühn und frei,
Und seine ew’gen Rechte fordert dort,
Die unverletzlich, wie die Sterne selbst,
In hohen Himmeln festgeschrieben stehn.
Dann kehrt die alte Ordnung wieder ein,
Wo Mensch dem Menschen gegenübersteht.
Und bleibt kein andres Mittel mehr zur Hand,
So greift er kühn zur Waffe, unerschrocken,
Und mit des Schwertes Schärfe heilt er Wunden,
Die nur durch Blut zu schließen sind."»

- همان (وینر، ۱۳۸۵)، از مقالهٔ 'انقلاب' نوشتهٔ فلیکس گیلبرت، صفحهٔ ۱۲.
@erjahat

16.04.202517:55

«زمانی که چارلز جیمز فاکس خبر سقوط باستیل را شنید در نامه‌ای به ریچارد فیتزپاتریک در سی‌ام ژوئیهٔ ۱۷۸۹ نوشت: "آری، بزرگ‌ترین واقعه در تاریخ جهان. آری، به‌ترین واقعه." و باید این را هم گفت که در نظر فرانسویان هم‌چنان سقوط باستیل معادل خود انقلاب فرانسه است. در قرن نوزدهم مبارزۀ حیاتی و حاد برای معیّن کردن نتیجهٔ انقلاب معمولاً در پایتخت رخ می‌داد؛ مبارزان انقلابی مسلح به تفنگ بودند و با برپا کردن سریع باریکادها و حمله از آنان به مرکز شهر نیروهای نظامی را شکست می‌دادند. نقاشی مشهور دولاکروا، 'آزادی پیشاپیش مردم'، نمونهٔ کامل انقلاب‌های شهروندان در نیمهٔ نخست قرن نوزدهم بود.»

- همان (وینر، ۱۳۸۵)، از مقالهٔ 'انقلاب' نوشتهٔ فلیکس گیلبرت، صفحهٔ ۱۱.
@erjahat

14.04.202516:09

«اساسی‌ترین عنصر در سوسیالیسم -عنصری که سوسیالیسم در آن با دموکراسی و لیبرالیسم و سایر آیین‌های اومانیستی شریک است- این اعتقاد اخلاقی است که خودمختاریِ همگانی بالاترین هدف تمدن است. این اعتقاد وقتی که با این دیدگاه هم‌نشین می‌شود که خودمختاریِ اصیل بستگی به توزیع برابر عواید صنعت دارد، نوعی فحوای خاص سوسیالیستی پیدا می‌کند. هدف غایی سوسیالیسم -و معیاری که با آن نظام‌های مدعی سوسیالیستی بودن به‌درستی با آن سنجیده می‌شوند- بنا به کلام مارکس در مانیفست، خلقِ "اجتماعی است که در آن پرورش و پیش‌رفت آزادانهٔ هر فرد شرط پرورش و پیش‌رفت آزادانهٔ همگان است."»

- "فرهنگ اندیشه‌های سیاسی: برگرفته از فرهنگ تاریخ اندیشه‌ها"، سرویراستار فیلیپ پی. وینر، ویراستار بخش سیاسی آیزیا برلین، ترجمهٔ خشایار دیهیمی، از مقالهٔ 'سوسیالیسم از دوران باستان تا مارکس' نوشتهٔ سنفورد ای. لکاف، صفحهٔ ۴۶۸.
@erjahat

12.04.202523:59

«هدفی که سقراط مبنای استدلال خود قرار داده است بیش‌ترین حد ممكنِ وحدت در سرتاسر جامعهٔ سیاسی است. ولی آشکار است که وحدت چون از حد معینی درگذرد، جامعهٔ سیاسی به نیستی می‌گراید؛ زیرا هر جامعهٔ سیاسی طبعاً از تکثر افراد پدید می‌آید و اگر وحدت آن از حد معینی درگذرد، آن جامعه نخست حکم خانواده و سپس حکم فرد را پیدا خواهد کرد، زیرا همگی متفقیم که وحدت خانواده از جامعهٔ سیاسی و وحدت فرد از خانواده بیش‌تر است.‌ پس حتی اگر قانون‌گذار هم بتواند جامعهٔ سیاسی را وحدت ببخشد، باید از آن پرهیز کند، زیرا فرجام کارش جز تباهی جامعهٔ سیاسی نیست.»

- "سیاست"، نوشتهٔ ارسطو، ترجمهٔ حمید عنایت، از کتاب دوم، صفحهٔ ۴۲.
@erjahat

12.04.202518:27

«ویرولی: وقتی گفتید دلیل وجود دولت‌ها "مهار شهروندان بی‌اخلاق است" سرشت فضیلت مدنی و دلیل این‌که چرا چنین چیزی در جمهوری‌ها لازم است را شرح دادید. دقیقاً به این دلیل که هدف اصلی دولت‌ها مهار گستاخان، جاه‌طلبان و فاسدان است شهروندان باید بتوانند به قول کاتانئو، که از ماکیاولی نقل می‌کند، هم طالب آزادی باشند و هم "آزادی‌شان را محکم در چنگ بگیرند."

معنایش این است که برای مهار مُفسدان نه تنها به قوانین خوب، بل‌که هم‌چنین به شهروندانی نیاز دارید که وجه مُمیزشان فضیلت مدنی است. جمهوری‌خواهانِ مورد نظر من با آموزگاران شما هم‌نظرند. ماکیاولی و کاتانئو در این نکته موافق‌اند: اگر شهروندانی متعهد و گوش‌به‌زنگ ندارید که بتوانند در برابر جاه‌طلبان بایستند و در راستای خیر عمومی خدمت کنند، جمهوری می‌میرد و تبدیل به مکانی می‌شود که در آن اقلیت چیره‌اند و بقیه تحت انقیاد آن‌ها قرار دارند.»

- "ایدۀ جمهوری: گفت‌وگوی مائوریتسيو ویرولی و نوربرتو بابیو"، ترجمهٔ عرفان آقایی، صفحهٔ ۲۳.
@erjahat

post.deleted16.04.202514:12

07.04.202514:54

تمام شد. برای مقدمه بدی نبود. چیزی مثل پالتویی‌های استنفورد.

07.04.202514:53

«یکی از ویژگی‌های بارز حیات سیاسی اروپا در نیم‌قرن قبل از جنگ جهانی اول، نقش مهمی بود که احزاب سوسیال‌دموکرات ملّی در کنار اتحادیه‌های ملّی هم‌پیمان ایفا می‌کردند. احزاب سوسیالیست در سرتاسر اروپا بین دهه‌های ۱۸۷۰ تا ۱۸۹۰ تشکیل شدند و در طول قرن بیستم دولت‌های سوسیالیستی در بریتانیا فرانسه، آلمان، اتریش و منطقهٔ اسکاندیناوی هم‌چنان بر اساس سنت سوسياليسم دولتی مداخله‌گرا که با لوئی بلان و فردیناند لاسال آغاز شده بود، به کارشان ادامه دادند.»

- همان (بیچر، ۱۴۰۳)، صفحهٔ ۷۱.
@erjahat

07.04.202514:41

«تفکر مارکس راجع به توسعهٔ روسیه در سال‌های بین انتشار جلد اول کاپیتال (۱۸۶۷) تا مرگ‌اش به سال ۱۸۸۳ دست‌خوش تغییرات درخور توجهی شد. او در کاپیتال نوشت: "کشوری که از لحاظ صنعتی توسعه یافته‌تر است به کشورهای کم‌تر توسعه‌یافته، فقط تصویری از آینده‌شان را نشان می‌دهد." هم‌چنین اشتیاق هرتسن به کمون دهقانی روسیه را به‌ سخره گرفته بود. او شکی باقی نگذاشت که روسیه هم باید مثل آلمان روند توسعهٔ سرمایه‌داری و صنعتی‌شدنِ شبیه به انگلستان را از سر بگذراند. پس از سال ۱۸۷۲، وقتی که ترجمهٔ کاپیتال در روسیه با استقبال مواجه شد و بحث داغی را میان روشن‌فکران روس در باب چشم‌انداز توسعهٔ سرمایه‌داری در کشورشان برانگیخت، مارکس هم آرام‌آرام نظرش را تغییر داد. او زبان روسی آموخت و سعی کرد در جریان بحث و جدل بر سر سرمایه‌داری در روسیه قرار بگیرد. مارکس و انگلس به سال ۱۸۸۲ در پیش‌گفتار ترجمهٔ روسی مانیفست کمونیست نوشتند: "حال سؤال این است آیا اوبشچینای روسیه، که البته حالا بسیار تضعیف شده است و شکلی از مالکیت مشترک ابتدایی زمین است، می‌تواند مستقیماً به شکل والاتر، یعنی به شکل مالکیت مشترک کمونیستی بدل شود؟ یا برعکس باید ابتدا همان فرآیند انحلالی را که در سیر تکامل تاریخی غرب انجام گرفته است از سر بگذراند؟ تنها پاسخی که اکنون می‌توان به این سؤال داد این است که اگر انقلاب روسیه به نشانه‌ای برای انقلاب پرولتری در غرب تبدیل شود، طوری که هر دو مکمل یک‌دیگر باشند، مالکیت مشترک بر زمین در روسیه می‌تواند سرآغازی برای توسعه کمونیستی باشد." مارکس در یکی از پیش‌نویس‌های ارسال نشده‌اش به ورا زاسولیچ از این هم فراتر رفت و اظهار داشت که گذار از کمون دهقانی به کمونیسم پیش‌رفته می‌تواند بدون انقلاب پرولتری انجام گیرد. گرت استدمن جونز در مقدمهٔ طولانی‌اش بر ترجمهٔ مانیفست کمونیست اجمالاً به همین موضوع پرداخته است و در مقالهٔ خواندنی‌اش راجع به مارکس متأخر، به‌طور کامل‌تر آن را به بحث می‌گذارد.»

- همان (بیچر، ۱۴۰۳)، صفحهٔ ۶۲.
@erjahat

07.04.202514:31

«در حالی که اکثر مارکسیست‌های روس در نهایت از پلخانف و لنین پیروی کردند و اذعان داشتند که با توسعهٔ سرمایه‌داری در روسیه، کمون دهقانی در حال فروپاشی است، خود مارکس طیف وسیع‌تری از احتمالات را در نظر گرفت. ورا زاسولیچ در اوایل سال ۱۸۸۱ به نیابت از سازمان 'ارادۀ مردم' برای مارکس نامه نوشت. او می‌خواست نظر مارکس را دربارۀ ادعایی که اغلب پیروان‌اش مطرح می‌کردند، بداند؛ این‌که آیا کمون یک فرم باستانی محکوم به شکست است یا نه. او در نامه‌اش به مارکس نوشت: "اگر قرار به از بین رفتن کمون باشد، پس جنبش سوسیالیستی معاصر روسیه هم از میان خواهد رفت؛ چون اعضای آن چاره‌ای جز این ندارند که زمان‌شان را صرف محاسبات کم و بیش بی‌اساسی بکنند مبنی بر این‌که چند قرن طول می‌کشد تا توسعهٔ سرمایه‌داری در روسیه به سطح توسعهٔ فعلی آن در اروپای غربی برسد."

مارکس که زبان روسی را آموخته بود و بیش از یک دهه مشغول مطالعه تاریخ کشاورزی روسیه بود، در باب موضوع مطرح شده از جانب ورا زاسولیچ تأمل کرد. پاسخ مارکس بیش‌تر از چهار پیش‌نویس شد؛ اما نامه‌ای که در ۸ مارس ۱۸۸۱ ارسال کرد مختصر بود. مارکس نوشت که در جلد اول کاپیتال، بحث در باب گذار از فئودالیسم به سرمایه‌داری "آشکارا به کشورهای اروپای غربی محدود شده است و بنابراین هیچ دلیلی له و عليه حيات کمون روسیه آورده نشده است." اما در ادامه نوشت: "مطالعات ویژه‌ای که از طریق منابع دست اول انجام داده‌ام مرا متقاعد کرده است که کمون یک نقطهٔ اتکاء برای بازسازی اجتماعی در روسیه است. فقط باید عوامل آسیب‌رسانی که از همه‌طرف به آن حمله می‌کنند در همان ابتدای کار از بین برده شوند."
مکاتبه‌ای که شرح‌اش آمد جذاب است، چون نشان می‌دهد که مارکس در پایان عمر خود به مراتب کم‌تر از بسیاری از پیروان‌اش به ایدۀ مسیر تاریخی واحد معتقد بود.»

- همان (بیچر، ۱۴۰۳)، صفحهٔ ۶۲ـ۶۰.
@erjahat

07.04.202514:17

«در سال ۱۸۴۹، الکساندر هرتسن اروپا را به مثابه تناسخ روم در دوران زوال‌اش می‌دید و روس‌ها و اسلاوها را حاملان ایدئولوژی سوسیالیستی نوینی می‌دانست که نظام بازار و اقتصاد سیاسی، یعنی تمام دستاورد بورژوازی اروپا را نیست و نابود می‌کنند. هرتسن خیلی زود به این باور رسید که کمون دهقانی روسیه با سنت‌های منحصربه‌فرد خودمدیریتی‌اش، می‌تواند بنیانی برای سوسیالیسم اصالتاً روسی باشد.»

- همان (بیچر، ۱۴۰۳)، صفحهٔ ۵۶.
@erjahat

07.04.202514:13

«باکونین نسبت به پرودون خشونت‌طلب‌تر و آشکارا جمع‌گراتر بود. او با پرودون در این عقیده شریک بود که همۀ نظام‌های حکومتی بد هستند و دولت هیچ‌گاه نمی‌تواند ابزاری برای رهایی انسان باشد. باکونین هم مثل پرودون مشتاق جامعه‌ای متشکل از گروه‌های تولید‌کنندۀ حامی یک‌دیگر بود که در انجمن‌های بزرگ‌تر برای رسیدن به اهداف بزرگ‌تر با هم متحد شوند. او نیز به همان اندازۀ پرودون، میل به تسخیر ماشین دولتی به جای نابود کردن آن را با قاطعیت مردود شمرد. پس تعجب ندارد که در زمینهٔ مخالفت ورزیدن با مارکس، باکونین جای خالی پرودون را پُر کرد.

البته باکونین و پرودون در مورد تعدادی از مسائل مهم اختلاف نظر داشتند. پرودون طرفدار تغییر مسالمت‌آمیز بود و باکونین هم‌واره از انقلاب خشونت‌آمیز حمایت می‌کرد. پرودون خانوادۀ سنتی پدرسالار را تحسین می‌کرد و باکونین از چنین خانواده‌ای متنفر بود. پرودون با جمع‌گرایی در جنبش تعاونی‌گرا سر مخالفت داشت. اما باکونین با جمع‌گرایی موافق بود. به‌نظر من، تفاوت‌های مذکور و سایر تفاوت‌های این دو متفکر را می‌توان در برداشت‌های کاملاً متفاوت‌شان از ماهیت انسانی جست‌جو کرد. پرودون اخلاق‌گرایی بدبین بود که از انگیزه‌های تهاجمی و ضداجتماعی در همهٔ انسان‌ها آگاهی عمیق داشت. یکی از دلایل اعتقاد تزلزل‌ناپذیر او به اهمیت اقتدار پدرسالارانه دقیقاً این بود که اقتدار پدرانه را برای کنترل انگیزه‌های ضداجتماعی ضروری می‌دانست. بنابراین پرودون علی‌رغم عناد و مخالفت‌اش با اعمال اقتدار سیاسی، به خوبی می‌دانست که اگر اقتدار به نحو تام و تمام نفی و طرد شود، مردم آسیب و صدمات زیادی به یک‌دیگر وارد خواهند کرد. همان‌طور که آلبرت لیندمان در باب پرودون نوشته است: "اگر بنا بر حفظ انسجام اجتماعی بود، حاکمیت پدر نوعی کمینهٔ بنیادین به حساب می‌آمد."

دیدگاه باکونین در مورد ماهیت انسان بسیار خوش‌بینانه‌تر بود؛ در نتیجه او ایدۀ جامعه اساساً غیر‌سرکوبگر را می‌پذیرفت. باکونین معتقد بود که انسان‌ها به‌طور طبیعی اجتماعی هستند و هم‌بستگی اجتماعی یک غریزۀ ریشه‌دار است. بنابراین در حالی که پرودون از نتیجهٔ احتمالی انقلاب خشونت‌آمیز هراس داشت، باکونین معتقد بود که از بین بردن قیدوبندهای قانون و عرف سنتی منجر به هرج و مرج نمیشود، بلکه زندگی غنی‌تر و کامل‌تر را برای همگان رقم می‌زند. از همین رو باکونین تأکید داشت که برپایی یک جامعهٔ جدید و به‌تر مستلزم آموزش مجدد توده‌ها یا دگرگونی ماهیت انسان نیست، در عوض تنها نیاز است به رهاسازی غرایز فروخوردۀ طبیعی و انرژی‌های [اجتماعی] مردمان سرکوب شده. باکونین هم با یاغیان و غارت‌گران هم‌دلی داشت و هم با فقرا و مستضعفان. معتقد بود که این افراد از لحاظ بندگی دولت و ارزش‌های بورژوایی، کم‌ترین فساد را دارند. بنابراین بی‌پروایی عمیق و پرشور شورشیان دهقانی، مانند استنکا رازین و امیلیان پوگاچف را که رهبری قیام‌های مردمی بزرگ در روسیهٔ قرن هفدهم و هجدهم را بر عهده داشتند، ستود. باکونین نوشت "در تمام این جنبش‌ها، قیام‌ها و شورش‌های تماماً مردمی ما همان نفرت از دولت و میل به بر ساختن یک دنیای دهقانی برخوردار از کمون‌های آزاد را می‌یابیم."»

- همان (بیچر، ۱۴۰۳)، صفحهٔ ۵۱ـ۴۹.
@erjahat

07.04.202513:49

«لوئی بلان اصرار داشت که اصلاحات باید از سوی حکومت انجام گیرد؛ و معنای حرف‌اش این بود که اصلاحات سیاسی باید مقدم بر اصلاحات اجتماعی باشد. به زعم لوئی بلان، فقط یک حکومت جمهوری‌خواه برون آمده از دل انتخابات دموکراتیک می‌توانست از عهدۀ این مهم برآید. وظیفهٔ چنین حکومتی سازمان‌دهی کار بود؛ اول از طريق تضمين حق کار و دوم با اعطای اعتبار به کارگران برای این‌که بتوانند انجمن‌های تولیدی یا کارگاه‌های اجتماعی را در مشاغل خود تشکیل دهند.

...او سال‌های پایانی عمرش را به عنوان یک سوسیالیست دموکرات معتدل گذراند؛ به این ترتیب که با آموزه‌های انقلاب و مبارزۀ طبقاتی سر مخالفت داشت و با سوسیالیسم مبتنی بر مالکیت عمومی، هم‌راه با مشارکت و خودمدیریتی کارگران در صنعت و نظام پارلمانی دموکراتیک در سیاست موافق بود.»

- همان (بیچر، ۱۴۰۳)، صفحهٔ ۴۳ـ۴۲.
@erjahat

02.04.202523:37

«تغییرات در تعرفه‌های واردات در ایالات متحده ۱۸۹۱ـ۲۰۰۸
محور x زمان و محور y نسبت واردات مشمول عوارض گمرکی است. این نسبت عبارت از درآمد عوارض گمرکی اخذ شده تقسیم بر ارزش واردات مشمول عوارض گمرکی است. این نسبت معمولاً به صورت درصد بیان می‌شود. ما می‌بینیم که دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ شاهد افزایش شدیدی در این نسبت بودند. با این حال در طول زمان این نسبت پیوسته در حال کاهش بوده است.»

- "کلیات علم اقتصاد"، نوشتهٔ دارون عجم اوغلو، دیوید لیبسون و جان. ای. لیست، ترجمهٔ سیدعلیرضا بهشتی شیرازی و محمدحسین نعیمی‌پور، صفحهٔ ۳۶۴.
@erjahat

02.04.202510:45

«در مآخذ کهن فارسی و عربی اعم از ادبی، تاریخی و جغرافیایی به نظم یا نثر، تا پیش از دورۀ قاجار هیچ اشارۀ آشکاری دربارۀ برگزاری آیین 'سیزده بِدر' وجود ندارد.

کهن‌ترین گزارش از دورۀ فتحعلی‌شاه قاجار است. در 'تاریخ عضدی' که عضد‌الدوله فرزند فتحعلی‌شاه تألیف کرده به برگزاری مراسم روز سیزده عید نوروز در دربار فتحعلی‌شاه و باغ شاهی اشاره شده است:
"در سیزدهِ عید نوروز تمام اهل حرم‌خانه می‌بایست در باغ پادشاهی حاضر شوند و باغ قُرُق شود. (۵۴-۵۳)"

بیش‌ترین گزارش‌های مربوط به 'سیزده بدر' از دورۀ ناصرالدین‌شاه است. برای نمونه ادوارد پولاک در فصلی از سفرنامهٔ خود می‌نویسد:
"سرانجام روز سیزدهم، یعنی آخرین روز عید فرا می‌رسد. مطابق با یک رسم کهن گویا تمام خانه‌ها در چنین روزی معروض خطر ویرانی هستند. به همین دلیل همه از دروازه‌های شهر خارج می‌شوند و به باغ‌ها روی می‌آورند. به‌خصوص زنان که علاوه بر هر‌اس از خطری که ظاهراً آن‌ها را تهدید می‌کند به انگیزه‌های دیگری نیز به دشت و صحرا می‌روند. (۲۶۵)"

در 'مجمل رشوند' به گردش و رفع شومی سیزدهم فروردین سال ۱۲۷۳ق اشاره شده است: "قرار شد روز سیزده نحوست سال را بیرون کرده سوار شوند."
در 'قانون قزوینی' از بازگشت مردم از بیرون شهر در روز سیزدهم فروردین یاد شده است: "در روز سیزده سال نو... شب شد خلق معاودت کردند به شهر چون که بعضی از خبّاز باز نبودند سایر دکان‌ها شُلُق شد."
نظام‌السلطنهٔ مافی در خاطرات خویش از اسب‌دوانی امین‌الدوله در روز سیزده عید مهمانی در منزل در سیزدهم فروردین سال ۱۳۰۱ق و دعوت عمومی مخبر‌الدوله در سیزده نوروز سال ۱۳۲۱ق سخن گفته است.
محمدرفیع نظام‌العلمای تبریزی در سفرنامهٔ خویش مربوط به سال ۱۳۰۱ق نوشته است: "روز سیزدهم عید نوروز جناب معظم از داعی و بعضی منسوبان به نهار در همان باغ وعده گرفته بودند و آن روز جمعی از اهل شهر در اطراف آن باغ مشغول سير و تفرج بودند."

...چارلز بیت نیز گزارشی از سیزدهم فروردین در مشهد آورده است:
"در روز سیزدهم نوروز تمامی مردم مشهد یک‌پارچه از شهر خارج می‌شوند... این یک رسم بسیار پابرجا و قدیمی است که هرکس باید خانه‌اش را ترک گفته و در این روز بیرون و حتی‌الامکان به سبزه‌زارها برود. در غیر این صورت نحسی این روز گریبان‌گیر وی خواهد شد. (۲۷۹)"

در این گزارش و پیش‌تر از آن سفرنامهٔ پولاک، آیین سیزدهم فروردین 'رسمی قدیمی' دانسته شده است؛ ولی چنان که گفتیم در مآخذ قبل از دوره قاجار هیچ اشاره صریحی در این باره دیده نمی‌شود.

...به احتمال فراوان در روزگار صفویان روز معینی -مانند سیزدهمِ ادوارِ بعد- برای بیرون رفتن از خانه و تفرج در صحرا وجود نداشته است و مردم در روزهای مختلف ایام نوروز این کار را انجام می‌دادند.

به نظر نگارنده با توجه به گزارش‌هایی که از معتقدات عامهٔ مردم در دورۀ قاجار دربارۀ مراسم سیزدهمین روز فروردین موجود است، احتمالاً ایرانیان به دلیل اعتقاد به نحوست عدد سیزده و روز سیزدهم هر ماه، نخستین روز سیزدهم هر سال را در خارج از منزل به بزم و شادی می‌پرداختند تا شومی سال جدید را از خود، خانه و شهرشان رانده و به اصطلاح 'به در' کرده باشند. به بیانی دیگر برگزاری مراسم برای اولین روز سیزدهم هر سال به مثابه رفع بدیُمنی همهٔ روزهای سیزدهم دوازده ماه سال بوده است و با این کار خیال خویش را از خطرات و بلاهای ماه‌های دیگر آسوده می‌کردند.

ایرانیانِ چند نسلِ پیش غیر از سیزدهم فروردین، روز سیزده ماه صفر تقویم هجری قمری را هم نحس می‌دانستند و همچون سیزده فروردین برای دفع شومی آن به گردش و بیرون از خانه می‌رفتند. قدیم‌ترین گزارش مربوط به آیین سیزدهم صفر نیز مانند سیزده‌ بدر از اوایل دورۀ قاجاری و در کتاب 'تاریخ ذوالقرنین' است که به نخچیر کردن محمدشاه در روز سیزده صفر سال ۱۱۹۳ق به سبب نحوست سیزده اشاره کرده است.

قدیم‌ترین شواهد 'سیزده بدر' در شعر فارسی یکی در ترانه‌ای عامیانه در خاطرات عين‌السلطنه است و دیگری در شعری از نسیم شمال:

"بتول خانم نشسته‌ای
در اتاق‌ها را بسته‌ای
مگر چون من تو خسته‌ای
امسال تو با ننه قمر
سیزده بدر نمیری مگر"

- خاطرات عین‌السلطنه، ج ۹، ص۶۸۷۴

"از لطف خدا سکته به هر شور و شر آمد
ماه رمضان آمد و سیزده‌بدر آمد

یک طایفه را یار خرامان به بر آمد
برخیز بخور باده که سیزده‌بدر آمد"

- دیوان نسیم شمال، ص۲۶۶

...اصطلاح 'سیزده بدر' متأخرتر از سابقهٔ برگزاری خود این مراسم است و پیش از ۱۳۱۳ق به‌کار نرفته است. در گزارش‌ها قبل از این تاریخ از این آیین ذیل عناوینی چون: سیزدهم فروردین، سیزده نوروز، سیزدهم عید و سیزده سال نو یاد شده است.»

- "سابقه و سبب برگزاری سیزده بدر در سنت‌های ایرانی"، نوشتهٔ سجاد آیدنلو، منتشر شده در دوماهنامهٔ فرهنگ و ادبیات عامه، سال ۶، شمارۀ ۲۰ خرداد و تیر ۱۳۹۷، صفحهٔ ۱۶۰ـ۱۳۷.
@erjahat

Все посты

post.ads7 часов

23.04.202508:47دوزخ امّا سرد

4.6K

post.ads47 минут

21.04.202511:07دوزخ امّا سرد

4.6K

post.ads12 минут

21.04.202508:21دوزخ امّا سرد

4.6K

post.ads18 часов

12.04.202523:59دوزخ امّا سرد

4.6K

post.ads0 секунд

10.04.202517:53راچِستر

874

Подробнее

Рекорды

21.04.202523:59

2.5KПодписчиков

26.02.202523:59

200Индекс цитирования

18.01.202523:59

1.6KОхват одного поста

17.01.202523:59

1.6KОхват рекламного поста

08.03.202517:37

6.29%ER

17.01.202523:59

75.23%ERR

Развитие

Подробнее

Подписчиков

Индекс цитирования

Охват 1 поста

Охват рекламного поста

ERR

Подробнее

ارجاعات