#Yangi_Masala
Insonda ixtioz (teri kasalligi) va qizil-yashil ranglarni ajrata olmaslik (daltonizm) genlari orasida krossingover sodir bo‘ladi.
Ixtiozga va daltonizmga chalinmagan ayol, uning onasi daltonizm bilan, otasi esa ixtioz bilan kasallangan bo‘lgan, daltonizm va ixtiozga ega bo‘lmagan erkak bilan turmush quradi.
Bu nikohdan tug‘ilgan sog‘lom gomozigot (bir xildagi allellarga ega) qiz daltonizm va ixtiozga ega bo‘lmagan erkak bilan turmush quradi.
Ularning oilasida daltonizm bilan tug‘ilgan bola dunyoga keladi.
Vazifa:
1. Ikkala nikoh uchun yechim sxemalarini tuzing.
2. Har bir ota-onaning genotipi va fenotipini ko‘rsating.
3. Har bir nikohda tug‘ilishi mumkin bo‘lgan avlodlarning genotipi, fenotipi va jinsini ko‘rsating.
4. Birinchi nikohda ixtioz va daltonizmga chalingan bolaning tug‘ilishi mumkinmi? Javobingizni asoslang.
Genetik belgilar belgilanadi:
XA – ixtioz yo‘q
Xa – ixtioz bor
XD – daltonizm yo‘q
Xd – daltonizm bor
Bu genlar X xromosomada joylashgan (bog‘langan irsiyat).
1-nikoh:
Ota-onaning genotipi:
Ayol: XA XD / Xa Xd (onasi daltonik, otasi ixtioz – demak, krossingover bilan birikkan)
Erkak: XA Y (sog‘lom)
Gametalar (krossingover tufayli):
Ayoldan: XA XD, Xa XD, XA Xd, Xa Xd
Erkakdan: XA, Y
Farzandlar kombinatsiyasi:
Qizlar (X dan X):
XA XA – sog‘lom
XA Xa – tashuvchi (ixtioz)
XA XA – sog‘lom
Xa Xa – ixtioz (agar mavjud bo‘lsa)
Shuningdek, daltonizm bo‘yicha ham kombinatsiyalar bo‘ladi:
Masalan:
XA XD / XA XD – sog‘lom
Xa XD / XA XD – tashuvchi
XA Xd / XA XD – tashuvchi
Xa Xd / XA XD – kasallik tashuvchisi
O‘g‘illar (X dan Y):
XA Y – sog‘lom
Xa Y – ixtioz
XD Y – sog‘lom ko‘rish
Xd Y – daltonizm
Kombinatsiyalar:
XA XD / Y – sog‘lom o‘g‘il
Xa XD / Y – ixtiozli o‘g‘il
XA Xd / Y – daltonik o‘g‘il
Xa Xd / Y – ixtioz + daltonizm (ikki kasallik)
Demak, birinchi nikohda ixtioz va daltonizm bilan tug‘ilgan bola tug‘ilishi mumkin.
2-nikoh:
Ota-onaning genotipi:
Ayol: XA XD / XA XD (gomozigot sog‘lom – birinchi nikohdagi sog‘lom qiz)
Erkak: XA Y (sog‘lom)
Gametalar:
Ayol: XA XD
Erkak: XA, Y
Farzandlar:
Qizlar:
XA XA – sog‘lom
XA XD – sog‘lom
O‘g‘illar:
XA Y – sog‘lom
XD Y – daltonizm (agar Xd bo‘lsa)
Ammo masalada: “Bu oilada daltonik bola tug‘ildi” deyilgan.
Bu faqat krossingover natijasida XA Xd allellari ajralgan holatda mumkin. Shunda ayol tashuvchi bo‘lib, Xd genni o‘g‘liga berishi mumkin.
Xulosa:
1-nikohda ixtioz va daltonizmga chalingan bola tug‘ilishi mumkin, chunki krossingover tufayli kasallik genlari birga meros bo‘lishi mumkin.
2-nikohda agar krossingover bo‘lib, onada XA Xd bo‘lsa – daltonik bola tug‘ilishi mumkin.
🔻 @Coursera_Nurlanbek
