تاریخ اشکانیان | ARSACID CHRONICLE

Persia: Ancient Iran and the Classical World

"اشکانیان مجبور شدند غنایم و درفش های سه ارتش روم را به عنوان تامین کننده دوستی مردم روم به من بازگردانند . این درفش ها در معبد داخلی مارس که در معبد اولتور است قرار داده شده است."

« ترایان ترسیده بود که شاید اشکانیان شورشی را آغاز کنند که مایل به انجام آن بودند آنها پادشاه خودشان بودند و بر این اساس وقتی ترایان به تیسفون رفت، در دشتی بزرگ همه رومیان و همه اشکانیانی که در آنجا بودند را با هم فرا خواند و سپس بر سکوی بلندی نشست و پس از توصیف آنچه انجام داده بود به زبانی شیوا، پارتاماسپاتس را به پادشاهی اشکانیان منصوب کرد و دیهیم را روی سرش گذاشت

1. zrtštrš : zaratuštriš 'Zoroastrian'

2. zrtštrš : zaraθuštriš "Follower of Zarathustra"

3. Aramaic zrtštrš = *Zaraθ/tuštriš

📚Religion, Empire, and Torture
✍Bruce Lincoln
📖| 115
------------------------------
📚| The Idea of Iran: An Essay on Its Origin
✍| Gherardo Gnoli
📖| 91
------------------------------
📚| The Frawardīn Yašt
✍| William W. Malandra
📖| 147, 153-154, 172
------------------------------
📚| Zarathustra's Time and Homeland Geographical Perspectives
✍| Frantz Grenet
📖| 23
------------------------------
📚| ZOROASTER, i. THE NAME
✍| Rüdiger Schmitt
📖| Encyclopædia Iranica

۱)سکه های تیگران چهارم و خواهرش اِراتو

۲)سکه های فرهادک و موزا

این آریایی‌ها بدون شک سنت‌های مذهبی خود را نیز با خود بردند، و این توضیح می‌دهد که با چه عباراتی باید از تعلق هخامنشیان به سنت اَیریَ (آریایی: airya)، یعنی به یک میراث مذهبی و فرهنگی از کشوری در شرق دورتر، سخن بگوییم.

پس از آن، مزدیسنا در میان آن‌ها رشد کرد، و «ما از هیچ مزدیسنایی که بتوان با اطمینان آن را غیر زرتشتی تعریف کرد، اطلاعی نداریم»، و همانطور که در جای دیگری (1980: 199 به بعد) سعی کرده‌ام نشان دهم، حتی اگر نام «ᵈas-sa-ra ᵈma-za-áš» را در لوح‌های آشوری در نظر بگیریم، هیچ دلیل واقعی برای این ادعا نداریم که خود تصور/مفهوم خدایی همچون اهورامزدا اثر زرتشت نبوده است، علی‌رغم نظر برخی از محققان برجسته بر خلاف آن (برای مثال ویدنگرن) و فرضیه‌ای که اخیراً توسط کویپر مطرح شده است.

برعکس، می‌توانیم فرض کنیم که این ویژگی مهم‌ترین و اصیل‌ترین ویژگیِ پیامِ پیامبر بزرگ ایران باستان بوده است.

📚THE IRANIAN EXPANSE TRANSFORMING ROYAL IDENTITY THROUGH ARCHITECTURE, LANDSCAPE, AND THE BUILT ENVIRONMENT, 550 BCE–642 CE
✍️MATTHEW P. CANEPA

📚| Reign of Arrows: The Rise of the Parthian Empire in the Hellenistic Middle East
✍| NIKOLAUS LEO OVERTOOM

در سالهای ۵-۸/۶ قبل میلاد زوج سلطنتی ارمنستان، یعنی تیگران چهارم و خواهرش ملکه اِراتو از خاندان آرتاشسی که با یکدیگر ازدواج(سنت زرتشتی خویدوده) کرده بودند، بدون اجازه روم حکومت را در دست گرفتند، آنها به دلیل این اقدام توسط فرهاد چهارم اشکانی حمایت شدند، زیرا فرهاد به سیاست جدید در به چالش کشیدن مداخله و نفوذ روم در پادشاهی ارمنستان نظر مثبتی داشت. پس از چند سال، رومیان تیگران را از قدرت برکنار کردند و عمویش، آرتاوازد سوم (۵ تا ۲ پیش از میلاد) را جایگزین او ساختند. با این حال، اشراف ارمنی (ناخوار) به‌شدت با این تصمیم مخالفت کردند، بنابراین تیگران و اراتو در حدود سال ۲ قبل میلاد با کمک اشکانیان به قدرت بازگردانده شدند. آگوستوس نوه‌اش، گایوس، را با یک ارتش فرستاد تا مسئله را از طریق جنگ حل کند، اما تیگران که خواهان صلح بود، از امپراتور درخواست کرد که ادعای او بر تاج‌وتخت را به رسمیت بشناسد. بر این اساس، این صلح بار دیگر به معنای مداخله رومیان در امور ارمنستان بود.

با این حال، حکومت دوم تیگران تنها چند سال دوام آورد، زیرا او در نبردی علیه برخی بربرهای شمالی در حدود سال ۲ پس از میلاد کشته شد. اراتو ناچار به کناره‌گیری شد و گایوس سزار، آریوبرزن از ماد آتروپاتن را بر تخت ارمنستان نشاند. اما حکومت او تنها یک سال (۲ تا ۳ پس از میلاد) دوام آورد، زیرا ارمنی‌ها علیه این انتصاب رومی قیام کردند. گایوس سپس تلاش کرد که فرد دیگری را به سلطنت برساند، این بار آرتاوازد چهارم، پسر آریوبرزن، اما پس از چند سال او نیز در حدود سال ۶ پس از میلاد کشته شد. پس از او، تاج‌وتخت ارمنستان در اختیار یک تیگران دیگر قرار گرفت، که احتمالاً نوه هیرود بزرگ، پسر اسکندر اول و گلافیرا، دختر آرخلائوس کاپادوکیه بود. اما اشراف ارمنی بار دیگر او را برکنار کردند و اراتو را به تاج‌وتخت بازگرداندند. او از حدود ۱۳ تا ۱۵ پس از میلاد(تقریبا سه سال) به عنوان فرمانروای مطلق سلطنت کرد، همان‌طور که تاریخ سال سوم (Ε Γ) روی سکه‌های او نشان می‌دهد.

The city of brotherly love. The language of family affection in the Artaxiad dynasty
between the Hellenistic and the Parthian world Omar Coloru
(Università degli Studi di Genova)

📚| ARSACID DYNASTIC MARRIAGES
✍| Edward Dąbrowa