بیماری گریوز (Graves' Disease)
تعریف:
گریوز یک بیماری خودایمنی است که باعث تحریک بیش‌ازحد غده تیروئید و افزایش تولید هورمون‌های تیروئیدی (T3 و T4) می‌شود. این بیماری شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید است.
علائم بالینی مهم:
🔹 پرکاری تیروئید (افزایش متابولیسم بدن)
🔹 برجسته شدن چشم‌ها (اگزوفتالمی) 👀
🔹 افزایش ضربان قلب (تاکی‌کاردی) ❤️
🔹 تعریق بیش‌ازحد و عدم تحمل گرما
🔹 لرزش دست‌ها و اضطراب
🔹 بزرگ شدن تیروئید (گواتر)
🧪 روش تشخیص اصلی:
🔍 سطح TSH (کاهش یافته) و افزایش T3, T4
🔍 آزمایش آنتی‌بادی‌های ضد تیروئید (TSI و TRAb)
🔍 اسکن ید رادیواکتیو (افزایش جذب ید توسط تیروئید)
درمان اصلی:
داروهای ضدتیروئید (مثل متی‌مازول و پروپیل‌تیوراسیل)
بتابلاکرها (مثل پروپرانولول) برای کنترل علائم قلبی
ید رادیواکتیو برای از بین بردن سلول‌های تیروئید
جراحی تیروئید (تیروئیدکتومی) در موارد شدید
پوزیشن مناسب بیمار:
وضعیت نیمه نشسته (Semi-Fowler) در بیماران جراحی شده برای کاهش تورم گردن.
مراقبت پرستاری مهم:
✅ کنترل ضربان قلب و فشار خون
✅ بررسی علائم چشمی (اگزوفتالمی) و محافظت از چشم‌ها
تنظیم دمای محیط برای جلوگیری از گرمای بیش‌ازحد
پایش سطح هورمون‌های تیروئیدی و عوارض داروها
رژیم غذایی:
رژیم پرکالری و پرپروتئین برای جبران کاهش وزن
محدودیت مصرف ید در بیماران تحت درمان با داروهای ضدتیروئید
مهم‌ترین آموزش به بیمار:
اهمیت مصرف منظم داروهای ضدتیروئید
محافظت از چشم‌ها در برابر نور و خشکی
پایش ضربان قلب و کاهش استرس
---
طوفان تیروئیدی (Thyroid Storm) 🌪
تعریف:
طوفان تیروئیدی یک وضعیت اورژانسی و شدید از پرکاری تیروئید است که به علت ترشح بیش‌ازحد و ناگهانی هورمون‌های تیروئیدی رخ می‌دهد. این وضعیت می‌تواند کشنده باشد و نیاز به درمان فوری دارد.
علائم بالینی مهم:
تب شدید (بیش از 40 درجه سانتی‌گراد)
افزایش ضربان قلب شدید (بیش از 140 ضربه در دقیقه)
بی‌قراری، اضطراب، گیجی، توهم یا کما
تعریق بیش‌ازحد و دهیدراتاسیون
افزایش شدید فشار خون، نارسایی قلبی یا شوک
روش تشخیص اصلی:
افزایش شدید T3 و T4 همراه با کاهش TSH
ارزیابی بالینی و رد سایر علل تب و تاکی‌کاردی
درمان اصلی:
اقدامات اورژانسی شامل:
بتابلاکرها (پروپرانولول) برای کنترل تاکی‌کاردی
داروهای ضدتیروئید (متی‌مازول، پروپیل‌تیوراسیل)
ید غیررادیواکتیو (مثل لوگول) برای مهار ترشح هورمون تیروئیدی
استروئیدها برای کاهش التهاب و مهار تبدیل T4 به T3
خنک‌سازی بدن با کمپرس سرد و مایعات وریدی
پوزیشن مناسب بیمار:
قرار دادن بیمار در وضعیت نیمه نشسته با تهویه مناسب برای کاهش گرمای بدن.
مراقبت پرستاری مهم:
✅ کنترل دمای بدن و پیشگیری از تب شدید
✅ پایش فشار خون، نبض و سطح هوشیاری
✅ تجویز سریع داروهای ضدتیروئید و مایعات وریدی
✅ کاهش استرس و تحریکات محیطی بیمار
مهم‌ترین آموزش به بیمار:
اهمیت کنترل استرس و مصرف منظم داروهای تیروئید
آگاهی از علائم هشدار طوفان تیروئیدی
جلوگیری از عفونت‌ها و استرس‌های ناگهانی
---
انواع گواتر (Goiter)
تعریف:
گواتر به بزرگ شدن غیرطبیعی غده تیروئید گفته می‌شود که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله کمبود ید، اختلالات خودایمنی، یا تومورها ایجاد شود.
انواع گواتر:
1️⃣ گواتر ساده (Goiter Simple)
علت: کمبود ید یا افزایش نیاز بدن به هورمون تیروئیدی (مثلاً در دوران بارداری)
معمولاً بدون علائم خاص است.
2️⃣ گواتر سمی (Toxic Goiter)
همراه با پرکاری تیروئید و علائم پرمتابولیسمی.
مثال: بیماری گریوز
3️⃣ گواتر غیرسمی (Nontoxic Goiter)
تیروئید بزرگ شده ولی عملکرد طبیعی دارد.
معمولاً در کمبود ید دیده می‌شود.
4️⃣ گواتر ندولار (Nodular Goiter)
وجود یک یا چند گره (ندول) در تیروئید
می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم باشد.
روش تشخیص:
سونوگرافی تیروئید برای بررسی اندازه و ندول‌ها
آزمایش هورمون‌های تیروئیدی (T3, T4, TSH)
اسکن ید رادیواکتیو برای بررسی عملکرد تیروئید
