soren_fact_com

مهم‌ترین و گسترده‌ترین تأثیر این جنگ، در درک و تحلیل آلمان نازی از ضعف‌های ارتش و ساختار فرماندهی شوروی نهفته است که به همین دلیل شایسته بررسی جامع و مفصل است. آلمان، که در آن زمان بر اساس پیمان مولوتوف-ریبنتروپ متحد موقت شوروی بود، جنگ زمستان را با دقت رصد کرد و درس‌هایی از آن آموخت که بعدها در طراحی و اجرای عملیات بارباروسا، تهاجم عظیم خود به شوروی در ژوئن ۱۹۴۱، نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا نمود. اولین نکته‌ای که توجه آلمانی‌ها را جلب کرد، ناکارآمدی فاحش فرماندهی شوروی بود؛ ارتش سرخ در جریان جنگ زمستان با بی‌برنامگی و تصمیم‌گیری‌های غیرمنطقی مواجه شد که عمدتاً نتیجه پاکسازی‌های استالین بود. این پاکسازی‌ها، که در آن بسیاری از افسران ارشد و باکفایت اعدام یا تبعید شدند، جای خود را به فرماندهانی کم‌تجربه و محافظه‌کار داد که بیشتر به دنبال جلب رضایت استالین بودند تا اجرای عملیات نظامی مؤثر. برای مثال، کیریل مرتسکوف، مسئول اولیه حمله به فنلاند، طرحی ساده‌انگارانه ارائه کرده بود که تنها بر برتری عددی تکیه داشت و هیچ استراتژی مشخصی برای مقابله با زمین‌های یخ‌زده و جنگل‌های انبوه فنلاند در نظر نگرفته بود. این امر منجر به شکست‌های فاجعه‌بار، مانند نبرد سووموسالمی شد که در آن یک لشکر کامل شوروی محاصره و نابود گردید. آلمانی‌ها دریافتند که ارتش سرخ در هماهنگی میان پیاده‌نظام، زره‌پوش‌ها و توپخانه دچار نقصان جدی است و قادر به اجرای عملیات پیچیده و منسجم نیست
مسئله دیگر، ناتوانی شوروی در مدیریت تدارکات بود؛ خطوط تأمین سوخت، غذا و مهمات ارتش سرخ در شرایط سخت زمستانی فلج شده بود و سربازان در جبهه‌ها با کمبودهای اساسی مواجه بودند. این مشاهده به آلمانی‌ها نشان داد که قطع خطوط تدارکاتی شوروی می‌تواند به‌سرعت توان رزمی آن را مختل کند و موجب پیروزی حریف شود

پس از شاه اسماعیل، جانشینان او، به‌ویژه شاه عباس اول، این روند را ادامه دادند و تشیع را در ایران نهادینه کردند. در دوره شاه عباس، که از ۱۵۸۷ تا ۱۶۲۹ میلادی حکومت کرد، اقدامات گسترده‌تری برای تقویت هویت شیعی انجام شد. او مراسم مذهبی مانند عزاداری محرم را سازمان‌دهی کرد و با ساخت حسینیه‌ها و تکایا، این آیین‌ها را به بخشی از فرهنگ عمومی تبدیل نمود. این مراسم نه‌تنها جنبه دینی داشت، بلکه به ابزاری برای ایجاد انسجام اجتماعی و تقویت حس هویت ملی بر پایه تشیع بدل شد. شاه عباس همچنین با دعوت از علمای شیعه و حمایت از تالیف کتب دینی، پایه‌های فکری تشیع را مستحکم کرد. در این دوره، شهرهایی مانند قم و مشهد به مراکز مهم مذهبی تبدیل شدند و آرامگاه امام رضا در مشهد با حمایت صفویان توسعه یافت و به قطب زیارتی شیعیان بدل گشت.
همچنین تضاد با امپراتوری عثمانی که سنی مذهب بود، به صفویان انگیزه داد تا با تقویت تشیع هویت متفاوتی برای ایران تعریف کنند. این تقابل سیاسی مذهبی باعث شد که تشیع به عاملی برای وحدت ملی تبدیل شود. با گذشت زمان این سیاستها نتیجه داد و در حالی که در آغاز دوره صفوی اکثریت مردم ایران سنی بودند تا پایان این سلسله در قرن هجدهم میلادی تشیع به مذهب غالب کشور تبدیل شده بود.