Notcoin Community
Notcoin Community
Карап чыгуу
Whale Chanel
Whale Chanel
Карап чыгуу
Proxy MTProto | پروکسی
Proxy MTProto | پروکسی
Карап чыгуу
Proxy MTProto | پروکسی
Proxy MTProto | پروکسی
Карап чыгуу
iRo Proxy | پروکسی
iRo Proxy | پروکسی
Карап чыгуу
Diplomat (Sobirov) avatar

Diplomat (Sobirov)

Tarix (O‘zSSR tarixi), siyosat va ideologiya.
Youtube: www.youtube.com/@pan_diplomat />Instagram: www.instagram.com/pan_diplomat />Muallifga yozish: @PanDiplomat
TGlist рейтинг
0
0
ТипАчык
Текшерүү
Текшерилбеген
Ишенимдүүлүк
Ишенимсиз
ОрдуУзбекістан
ТилиБашка
Канал түзүлгөн датаFeb 07, 2025
TGlistке кошулган дата
Sep 26, 2024
Мен каналдын ээсимин
Өзгөрүүлөр тарыхы
Тиркелген топ
Diplomat (Sobirov) Chat
Diplomat (Sobirov) Chat
6
Толугураак

Өнүгүү

Толугураак
Катталуучулар
Citation индекси
Бир посттун көрүүсү
Жарнамалык посттун көрүүсү
ER
ERR
OCT '24NOV '24DEC '24JAN '25FEB '25
Толугураак

Diplomat (Sobirov) популярдуу жазуулары

Бардык посттор
11.02.202513:14
Oxirgi paytlar o‘zbek va tojik segmentlari o‘rtasida tortishuvlar ko‘paydi. Aslida bu ancha yildan beri bor narsa. Shunchaki, ijtimoiy tarmoqlar bu qarama-qarshilik ko‘lamini kengaytiryapti.

Markaziy Osiyo respublikalari ichida aynan Tojikiston o‘zining davlat sifatida tashkil topish davriga, ya’ni, 1920-1930-yillarga muhim urg‘u beradi. Qirg‘iziston ham ancha-muncha harakat qilyapti.

Umuman ular tarixga katta e’tibor qaratadi. Masalan, Dushanbeda Kir II’ning haykali qo‘yilgan. O‘zbekistonda Buyuk Turk xoqonligining bironta hukmdorini biladigan odamning o‘zi kam, Atilla haykali haqida-ku, gapirish shartmas (Ahamoniylar tojiklarga, xuddi xunlar o‘zbeklarga qanday ajdod bo‘lsa shunday darajadagi ajdod).

1920-yillardagi tarixga munosabatni ham bir faktning o‘zi tushuntira oladi: 1924-yilda Tojikiston respublikasi tuzilishida katta rol o‘ynagan va unga rahbarlik qilgan Nusratulla Maxsum va Shirinshoh Shohtemur mamlakatning eng oliy unvoni — “Tojikiston qahramoni” mukofoti bilan taqdirlangan (2006-yilda). Shohtemurga haykal ham qo‘yilgan.

Markaziy Osiyo davlatlaridan faqat Qirg‘iziston yaqinda respublika tashkil etilishiga katta hissa qo‘shgan va uning birinchi rahbari (Xalq komissarlari soveti raisi) bo‘lgan Yusuf Abdurahmonovga “Qirg‘iziston xalq botiri/qahramoni” unvonini berdi.

O‘zbekistonda esa na Fayzulla Xo‘jayevga, na Yo‘ldosh Oxunboboyevga haykal qo‘yilgan yoki milliy unvon berilgan. Ba’zilar, ‘‘bular xoin bo‘lgan, bolsheviklarga sotilgan” deyishi mumkin. Yuqoridagi ikki davlat vakillari ham Kommunistik partiya a’zosi bo‘lgan va hatto Qizil armiya safida istiqlolchilarga qarshi jang ham qilgan. Lekin ularning respublika oldidagi ijobiy xizmatlari salbiysidan ko‘proq va ular davr bilan hisoblashgan holda millati uchun foydali qarorlarni qabul qilgan.

Qozog‘iston va Turkmaniston ham bizdek. Biroq Qozog‘istonda davlat e’tibor bermasa ham faollar Alixan Bukeyxanov kabi liderlarni ancha mashhur qilgan. Turkmaniston diktatorlari esa Qayg‘usiz Otaboyev nomiga ko‘chalarni nomlagan xolos.

Bizning tarixni o‘zimiz hurmat qilmasak, boshqalar ham tabiiyki, hurmat qilmaydi. Karimov davrida o‘zbek millati ildizini zo‘r berib saklar va massagetlarga bog‘lashga urinildi. Atilla, Chingizxon, Shayboniyxon dushman sifatida o‘rgatildi. Xun-turkiy ildiz deyarli rad etildi. Hozir turkiylik yaxshi tarqalyapti. Bizning milliy tariximizning o‘zi hozir arosatda. Boshqalar bilan bu borada tortishganda bu kemtik, shubhasiz, bilinib qoladi.

Va, albatta, kim tarixiyroq deb tortishish, to‘g‘ri ish emas.

@pan_diplomat
Post media background
Post media
26.02.202505:46
Birinchi xarita kapitalistik Germaniya federativ (GFR) va kommunistik Germaniya demokratik respublikasi (GDR) xaritasi.

Ikkinchi xarita kecha bo‘lib o‘tgan Germaniya parlamentiga saylovlar xaritasi.

Sobiq GFR aholisining katta qismi mo‘tadil XDI/XSI partiyasiga ovoz bergan (qora rangda). SSSR tuzgan va ittifoqchisi bo‘lgan GDR hududlari esa millatchi, ksenafob, diniy toqatsiz ‘‘Germaniya uchun muqobil’’ partiyasiga ovoz bergan (ko‘k rang).

Xulosa qilish uchun ajoyib imkoniyat. O‘risda nega insonlar bunchalik millatchi kayfiyatda ekani va ularning oyog‘i yetgan yerlarda millatchilik kayfiyati qanchalik ortishi haqida.

@pan_diplomat
Post media background
Post media
25.02.202510:46
So‘ngso‘zida ona vatanini sharaflagan askar. Jangchi uchun bundan ortiq sharaf yo‘q.

Siz uchun Ukraina urushidagi eng ta’sirli rasm qaysi?

@pan_diplomat
19.02.202506:00
Men o‘zbek tilshunos-atamashunoslarini tushunmayman. Kecha hamma nashrlar Quvaytni Kuvayt deb yozdi. Sababi arab tilida, ya’ni davlatning o‘z-o‘zini nomlashi Kuvayt ekan.

Bo‘lmag‘ur nazariya. Hamma davlatni ularni o‘zini nomlashi bo‘yicha atash mumkin emas. Dunyodagi hech qaysi davlat bunday qilmaydi. Oldin ham aytganimdek, Tailandni “Ratcha-anachak Thai”, Germaniyani “Doychland”, Yaponiyani “Nippon”, Shimoliy Koreyani “Choson” deb aytganimiz yo‘q. Bunaqa fikrni kimlar ilgari surayotgan bo‘lsa ham mantiqsiz nazariya qilayotganini tushunishi kerak.

Har qanday davlat nomi o‘zbek tiliga qulay, tarixdan qo‘llanib kelinayotgan tarzda nomlanishi kerak. Arablar musulmon bo‘lgani uchun, Rossiyadan esa qo‘rquv borligi uchun ularga alohida izzat ko‘rsatib, Quvayt, Ummon va O‘rusiya deyilmasligi umuman xato, menimcha. Ular ham Uzbekistan emas, O‘zbekiston deb aytayotgani yo‘q.

Turkiya (Turkey) nomi inglizchada hayvon nomini bildirsa ham inglizlar bu nomni aslidek ishlatishimiz kerak deb bosh qotirgani yo‘q (umuman Turkiya ham aslida Turkiye, uniyam shunday atash joiz demak).

Davlat birinchi navbatda boshqalarni emas, o‘z tili va xalqini hurmat qilishi kerak.

@pan_diplomat
Post media background
Post media
Post media background
Post media
25.02.202507:17
Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirganiga 3 yil to‘ldi.

Ozodlik kurashchilari psixologik kasal telbalarga qarshi urushni davom ettirishi kerak.

@pan_diplomat
Post media background
Post media
30.01.202505:38
Kolumbiya prezidenti gapida turibdi. AQSH'dan deport qilinadigan kolumbiyalik migrantlarni olib kelish uchun samolyot yuborib, ularni kishansiz vatanga qaytaribdi.

Petro Gustav bir gap aytibdi — ‘‘Migrant jinoyatchi emas, ular shunchaki ishlash va rivojlanishni xohlaydigan odamlar. Ular o‘z vataniga qaytdi, ularni bu yerda sevadilar’’. Qoyil, ‘‘migrantlar — dangasalar, ularda or yo‘q’’ demabdi.

@pan_diplomat
Post media background
Post media
05.02.202509:52
1927-yilgi O‘zbekiston xaritasi.

Qiziq bo‘linishlar. Poytaxt — Samarqand.
Navoiy o‘rniga Zarafshon viloyati, Konimex viloyati, Jizzax va Sirdaryo yo‘q, Qarshi shahrining nomi Behbudiy, Surxondaryoning markazi Termiz emas, Sherobod. Xo‘jand O‘zbekiston viloyati. Tojikiston ham O‘zbekiston tarkibida.

Chegaralari hozirgacha deyarli o‘zgarmagan 3 viloyat — Qashqadaryo, Surxondaryo va Xorazm.

@pan_diplomat
04.02.202510:12
Juda yaxshi suhbat bo‘libdi. Qahramon aka ancha dadil gapiribdi, ayniqsa, Rossiya haqida.

@pan_diplomat
27.01.202509:36
Kecha AQSH va Kolumbiya savdo urushi boshlanishiga bir bahya qoldi. Ikki populist – Tramp va Gustavo Petro bir-biri bilan ijtimoiy tarmoqlarda dahanaki jang qildi.

Xullas, Petro ichida kolumbiyalik noqonuniy muhojirlar bo‘lgan AQSH harbiy-havo kuchlari samolyotlarini qabul qilishdan bosh tortdi, Tramp bunga javoban Kolumbiyadan import qilinadigan mahsulotlarga 25 foizlik boj joriy qilishini, Kolumbiya hukumati a’zolariga sanksiya kiritishini aytdi, Kolumbiya ham xuddi shunday javob bilan tahdid qildi.

Keyin “dakan”larning yonidagilar chiqish qilib, hech nima bo‘lmasligi, tomonlar o‘zaro murosaga erishganini ma’lum qildi.

Bu yerda e’tiborli jihati, Kolumbiya rahbariyati uning fuqarolari jinoyatchilardek qo‘llari bog‘langan, harbiy uchoqlarda tashilganidan norozi bo‘lgan. Petro kolumbiyalik muhojirlarni olib kelish uchun prezident samolyoti yuborilishini aytdi. Ancha yaxshi piar qadam.

Endi shu paytda devorga qaratib, ikki safga tizilgan o‘zbekistonliklar videosi, O‘zbekiston fuqarolarining Rossiya deport zonalarida mahkumdek saqlanishi, ba’zida kaltaklanishi ajoyib ko‘rinadi. Boshqalar hurmat qilishi uchun, davlatlar avvalo o‘zlarini o‘zlari hurmat qilishi lozim. Hech bo‘lmasa shunday publisistik tarzda.

@pan_diplomat
20.02.202513:13
Vishinskiy (SSSR bosh prokurori): O‘rtoq Fayzulla Xo‘jayev, siz Akmal Ikromov bilan hamkorlik qilganingizni aytdingiz. Sizga uning antisovet harakat qanday ma’lum bo‘lgandi?

Xo‘jayev: Men oldingi ko‘rsatmalarda aniq faktlarni aytdim. 1928-yilda Ikromov nomidan Burnashev (Xanif Burnashev Xasanovich) ismli Ikromovning yaqin yordamchisi yonimga keldi.

Vishinskiy: Sudlanuvchi Ikromov, sizning burjua-millatchi tashkilotingizda shunday yordamchingiz bormidi?

Ikromov: Burnashev millatchi tashkilotga a’zo emas edi.

Vishinskiy: Unda kim edi?

Ikromov: U partiyaviy ichki guruhda edi. U Fayzulla bilan gaplashgani borgandi.

Vishinskiy: U burjua-millatchi tashkilotingizda yordamchingizmidi?

Ikromov: Yo‘q.

Vishinskiy: Sizning antisovet harakatingizdan xabardormidi?

Ikromov: Buni bilmayman. U Ikromov partiyaviy guruhi tarkibida edi

Vishinskiy: Bu qanday guruh?

Ikromov: Bu guruh qonuniy ravishda 1927-1928 yillarda mavjud bo‘ldi. Markaziy Qo‘mitaning har bir plenumida ushbu guruh Fayzulla va uning guruhini “kaltakladi”. U (Xo‘jayev) o‘z odamlarini, ya’ni Buxoro guruhini o‘zim tarqatdim dedi. Aslida, uning Buxoro guruhini biz kaltakladik va yo‘q qildik.

Vishinskiy: Nega?

Ikromov: Bizda dualizm bor edi. Birimiz partiyaviy, ikkinchimiz esa millatchi pozitsiyada kurashdik.

1938-yil 4-mart kungi sud majlisi stenogrammasi

@pan_diplomat
04.02.202510:36
Lekin ustoz ‘Otangni o‘ldirganga onangni ber’ maqoli SSSR, Rossiya va Putin dodasini sevadiganlar uchun aytilgan deb, ajoyib o‘xshatish qilibdi.

@pan_diplomat
09.02.202507:31
Tramp AQSH tashqi siyosatiga foyda keltirishi ham mumkin. Telbalik ham ba’zida ayni muddao bo‘ladi. Masalan, u Venesuela diktatoriga jiddiy zarbalar berishi mumkin, chunki Tramp tipik diplomat emas. U diplomatiyadan chekinib, Putin kabi masalalarni “ko‘cha uslubi”da hal qila oladi. Va bu raqiblarni cho‘chitadi.

“E yaxshi qiladi shu, hamma bilan o‘zini tilida gaplashish kerak”, degan fikr ham bor.

Kolumbiya, Kanada, Meksika misolida buni ko‘rdik. Ular darhol AQSHga yon berdi. Bayden bunday qilmasdi.

Lekin Trampning bir o‘zi AQSH siyosatini olib bormaydi. Albatta, ko‘p narsa uning texnokratlariga bog‘liq. Hozir, katta ehtimol bilan undan piar yurishlar kutayotgan saylovchilar xohishi qondirilyapti. Doim ham telba-teskari siyosat olib borish mumkin emas.

Va AQSHni Gitler, Putin, Stalin kabi telba, jizzaki rahbarlar emas, Vashington, ikki Ruzvelt, Linkoln, Vudro Vilson kabi aqlli prezidentlar buyuk qildi.

@pan_diplomat
24.02.202505:42
Germaniyada parlament saylovlari bo‘lib o‘tdi. Germaniya Xristian-demokratlari ittifoqi/Bavariya Xristian-sotsialistlar ittifoqi partiyasi kutilganidek 28% ovoz bilan yetakchi.

Ikkinchi o‘rinni esa, G‘arbda ketayotgan siyosiy bo‘hron davomi sifatida “Germaniya uchun muqobil” partiyasi egalladi. Partiya o‘z tarixidagi eng yaxshi natijani qayd etdi — 20,8 foiz.

Tushunish uchun Muqobil partiya o‘ta o‘ng, ya’ni millatchi, rasist, islomofob, ksenofob tarmoqlariga ega. Bittasi PEGIDA (Patriotische Europäer gegen die Islamisierung des Abendlandes – G‘arbning islomlashuviga qarshi vatanparvar yevropaliklar harakati).

Germaniya so‘llar va markazchilar bu partiya bilan ramziy devor — Brandmauer’ga ega. GuM bilan koalitsiya XDI/XSI’ga ham, uchinchi o‘rinni qo‘lga kiritgan Shols partiyasiga ham zarar. Chunki ularning saylovchilari GeUM’mni rivojlanish dushmani deb biladi. Bu partiya bilan har qanday aloqa partiyalar o‘z elektoratini yo‘qotishiga sabab bo‘ladi.

XDI/XSI saylovda birinchi bo‘lgani bilan, 50 foiz ovoz to‘play olmadi. Endi u boshqa partiyalar bilan koalitsiya tuzishi lozim. Asosiy nomzod — Sotsial-demokratlar (Shols partiyasi) va 11,6 foiz ovoz to‘plagan “yashillar”.

Lekin nima bo‘lishidan tashqari, Germaniyaning navbatdagi rahbari/kanslari nomi deyarli aniq — Fridrix Merz. U haqda oldinroq yozgandim. Merz tajribali siyosatchi ekanini ko‘rsatdi. U saylovchilar nima xohlayotganini bildi: migrantlar oqimi nazoratga olinishini qayta-qayta ta’kidladi, brandmauerni buzmaslikka va’da berdi, AQSHdan mustaqil xavfsizlik o‘rnatishni e’lon qildi. Bu unga o‘ng kayfiyatdagi insonlarni o‘z tomonida ushlashga yordam berdi.

Migratsiya — G‘arb uchun haqiqiy muammoga aylanyapti. GeUM ikkinchi o‘rinni olishiga ham aynan shu omil sabab bo‘ldi. 2024-yil maydan beri Germaniya 6 marta qo‘porovchilik-qotillik jinoyati yuz bergan va ularning barchasi migratsiya tarixiga ega insonlar tomonidan sodir etilgan. Bu, shubhasiz, jamiyatda muhojirlarga qarshi kayfiyat kuchayishiga olib kelyapti.

Germaniya AQSHdan farqli o‘laroq, hozircha telba o‘nglar hokimiyatga kelishining oldini oldi, ammo vaziyat shu tarzda davom etsa, tez orada Berlinni ham Tramp kabi populistlar egallaydi.

@pan_diplomat
28.01.202510:33
Xitoy XIV asrgacha dunyoning eng rivojlangan davlati edi. Oddiy misol, yevropaliklar poroxni ham aynan xitoyliklardan o‘zlashtirgan. Ilk qog‘oz pullar ham Xitoyda bosilgan.

Arrigining “Adam Smit Pekinda” kitobida, nega Xitoy XVI-XVII asrdan texnologik yetakchilik va rivojlanishda Yevropadan ortda qolganining yana bir sababini tushuntiradi.

Olim ta’kidlashicha, resusrlar zaxirasi ikki xil rivojlanish tafovutini yuzaga keltirgan. Yevropa manafakturalari Amerika qit’asida katta miqdorda xomashyo va mahsulotlar qabul qilgan. Xitoy markazi esa hududlardan bunday katta ko‘lamdagi resusrlarni olmagan.

Angliyada sanoat inqilobi boshlanishida, shubhasiz, mamlakatdagi arzon tabiiy boyliklar ham rol o‘ynagan. Ammo Amerika xomashyosiz Yevropa texnologiya va kapitali ekin maydonlari, energiya, mehnatni tejash uchun harakat qilmasdi. Ya’ni, ular resurs ko‘pligi sabab, yerga e’tiborni kamaytirib, texnologiyalarga e’tiborni kuchaytirdi va xomashyoga ishlov berishga ketadigan mehnatni kamaytirishga urindi.

Sharqiy Osiyo esa bu davrda resusrlar tanqisligi sabab, ularni tejashga majbur bo‘ldi hamda ulardan unumli foydalanish uchun qattiq mehnatga e’tibor qaratdi.

Oddiy qilib aytganda, Yevropa Shimoliy va Janubiy Amerikadek xomashyoga boy mustamlakalarga ega bo‘ldi. Xitoyda esa bunday mustamlakalar yo‘q edi. Yevropa Kapital hisobiga rivojlandi, Xitoy esa Mehnatga ko‘z tikdi.

Buni yanada aniqroq tushunish uchun insonlarni (ularning mehnatini) kolxoz, savxozlar orqali ekpluatatsiya qilgan SSSR va kapitalga asosiy e’tibor qaratgan AQSHni misol qilish mumkin.

O‘zbekiston borasida ham bu formula ishlaydi. Xonliklarda dehqonlar ayovsiz ishlatilagan, birlamchi resurs – suvning o‘zi ham kamyob bo‘lgan va bunday sharoitda undan unumli foydalanish uchun katta mehnat talab qilingan. Suv kabi boshqa xomashyolar ham to‘kin bo‘lmagan va ulardan maksimal foydalanishga harakat qilingan.

Umuman, bugungi kunda ham har qanday ziddiyatlar resusrlar ustiga quriladi. Davlatlarning asosiy vazifalaridan biri ham resusrlarni to‘g‘ri taqsimlash.

@pan_diplomat
21.02.202504:35
AQSH’liklar baribir tajribasiz-da. Shuncha vahima qilib, migrantlarni Kosta-Rika’ga jo‘natayotgan ekan. Salvador, Gvatemala yo Gondurasga jo‘natmaydimi.

Tasavvur qilish uchun, Kosta-Rika hatto mayda davlatlardan iborat Markaziy Amerika uchun ham kichik davlat. Va jinoyatchilik o‘ta yuqori mintaqadagi eng farovon mamlakat. Uning mintaqadoshlaridan Salvadorda banda va jinoyatchilar uchun tarixdagi eng katta va dahshatli qamoqxona qurildi. Mamlakat armiyasi hali ham ba‘zi hududlarni nazorat qila olmaydi. Gondurasda ham shu ahvol. Nikaragua esa aholisi eng qashshoq davlatlardan biri, bu yerda hatto qabristonlar ham tabaqalangan (bilaks, mamlakat sotsialistik).

Kosta-Rika esa jinoyatchilik eng kam, turizm rivojlangan, hatto ekologik tizimlar ham ishlovchi mamlakat. Ekologik barqarorlikka faqatgina juda yaxshi taraqqiy etgan davlatlargina erishadi. Taqqoslash uchun poytaxt havosini hali ham yaxshilay olmayotgan O‘zbekiston.

Kosta-Rika muvaffaqiyati nimadi?

Yana o‘sha qoloq davlatlarda eng e’tibor kam beriluvchi narsa — ta’lim. Kosta-Rika 1949-yilda, jahonda birinchi bo‘lib armiyani tarqatib yuborgan va uning xarajatlarini ta’lim, ijtimoiy dasturlarga yo‘naltirgan. Armiya — nafaqat aholini jinoyatchilar va tashqi xavflardan himoya qiladi, balki u diktatura tayanchi, to‘ntarishlar vositasi, ichki dushmanlarning quroli ham, degan kosta-rikaliklar.

Davlat ta’limga katta sarmoya kiritgan. Kosta-Rika dunyoda birinchilaridan bo‘lib, 1869-yilda be’pul va majburiy ta’lim joriy qilgan. Sifatli va be’pul ta’lim kafolatlangan. Bu yoshlarning jinoyatchilikka qo‘shilishining oldini olgan. Bundan tashqari ularga siyosiy madaniyat, tinchlik muhimligi o‘rgatilgan. Natijada Kosta-Rikada demokratik qadriyatlarga ega, zo‘ravonlikni rad etuvchi jamiyat shakllangan.
Ijtimoiy dasturlar kambag‘allikni keskin qisqartirgan. Kosta-Rika sotsialistik davlat bo‘lmasa-da, bu yerda ijtimoiy tenglik juda yuqori.

Odamlar politsiya va sudlarga juda ishonadi. Chunki ushbu ikki idora muntazam jamoatchilik nazoratida ishlaydi. Qo‘shni avtoritar Nikraguada esa xalq politsiyani eng katta dushman deb biladi.

Xullas, to‘g‘ri ta’lim davlatni qanchalik taraqqiy ettirishiga Kosta-Rikadek mayda davlat katta misol. Kosta-Riki global farovonlik reytingida O‘zbekiston oldinroqda ham ekan.

@pan_diplomat
Көбүрөөк функцияларды ачуу үчүн кириңиз.