تهدید اتمی!
(سیدصادق حقیقت، روزنامه شرق، 16 فروردین 1404)
علی لاریجانی، مشاور رهبری، برای نخستین بار در عمر 46 ساله ج.ا.ا.- در فرردین 1404- امریکا را تهدید اتمی کرد: «حمله به تأسیسات هسته ای ایران به سود آمریکایی ها نیست. در این صورت، مجبور می شویم به سمت دیگری حرکت کنیم و داشتن سلاح هسته ای توجیه ثانویه پیدا می کند». البته، قبلاً علوی، وزیر سابق اطلاعات در دولت روحانی، گفته بود اگر گربه در کنار اتاق گرفتار شود، هر کاری ممکن است انجام دهد. البته، دولت وقت سخن وی را تأیید نکرد و اعلام کرد نظر شخصی وی بوده است! رفیق دوست نیز اخیراً به این مسئله اشاره کرده که در جنگ تحمیلی، امام خمینی ساخت سلاحهای اتمی را اجازه ندادند، ولی با ساخت و استفاده سلاحهای میکربی و شیمیایی مشکلی نداشتند.
به هر روی، در خصوص این رویداد مهم، نکات ذیل می تواند مد نظر قرار گیرد:
1- ایران در شرایط مذاکره- که اینک مجبور است به آن تن دهد- کارتهای بازی خود را از دست داده، و چاره ای جز بازی با کارتهای جدید ندارد: احتمالاً حدود 260 کیلوگرم اورانیوم غنی شده بالاتر از 60 درصد، معادل شش بمب اتم.
2- لاریجانی در توجیه فتوای اتمی چنین مدعی شده است: «فتوای رهبری نداشتن سلاح هسته‌ای است. اگر خطایی از آمریکا صورت بگیرد، ایران با فشار مردم مجبور می‌شود به سمت رفتن ساخت سلاح هسته‌ای برود». معنای این سخن آن است که در سطح رهبری، مسئله تغییر نکرده، و اینک فشار مردم موجب تغییر سیاست فوق شده است. باید گفت این توجیه چندان منطقی نیست، و نه مصرف داخلی می تواند داشته باشد، نه مصرف خارجی.
3- حل مسئله فتوای اتمی، ناگزیر، باید در حوزه تخصصی فقه و توسط علمای عظام صورت پذیرد. «توجیه ثانویه» نشان می دهد شاید مسئله عنوان ثانوی پیدا کرده باشد، نه این که فشار مردم در کار باشد.
4- واکنش توئیتری وزیر ارشاد کار را کمی سخت تر کرد: «فتوای رهبری در تحریم سلاح هسته ای، مبتنی بر اصول مبنا و لایتغیر دینی است و نه فروع قابل تغییر اجتهادی و یا تابع متغیرات زمانه و شرایط ثانوی». به نظر می رسد لاریجانی با هماهنگی سخنان فوق را اظهار کرده باشد؛ علاوه بر آن که تحریم سلاح هسته ای حکمی ابدی و لایتغیر نیست.
5- از نظر فقهی، شاید بتوان بین ساخت، انبار و استفاده از این گونه سلاحها تمایز قائل شد. استفاده از این سلاحها چون ممکن است آثار غیرقابل کنترلی داشته باشد، از نظر فقهی مشکل پیدا می کند، اما معلوم نیست استفاده محدود نیز همان حکم را داشته باشد. مهم آن است که اساساً ساخت و انبار سلاحهای هسته ای برای بازدارندگی- و نه استفاده- است، و ضرورتا ًتالی فاسد فوق را به همراه نخواهد داشت.
6- قبلاً کسانی، مثل محمد مؤمن، گفته بودند تفاوتی بین سلاح های متعارف و غیرمتعارف، حتی شیمیایی (و اتمی)، وجود ندارد و همه آنها مشمول «و اعدوا لهم ما استطعتم من قوة» هستند.
7- ابطحی، در این بین، هشدار داده که: «سیاسیون برای فتوای رهبری در مورد سلاح اتمی عنوان ثانویه درست نکنند. این کار بازی در زمین دشمنان است». شاید وی به «پرچم غلط» اشاره داشته باشد. به اعتقاد زیدآبادی نیز، «آنچه این روزها علی لاریجانی مطرح کرده و شماری دیگر از حرف او استقبال کرده اند، حرکت در جهت افتادن به چاهی است که اسرائیلی‌ها پیش پای ایران کنده‌اند!».
8- حسین شریعتمداری در واکنش به علی لاریجانی نوشت: «سال ۸۶، در یکی از یادداشتهای کیهان اشاره داشتیم که فشار غرب ممکن است برخی از مسئولان را به سوی گزینه تولید سلاح هسته‌ای ببرد. همان روز آقای لاریجانی(دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی) تماس گرفت و با لحنی نیمه مزاح و نیمه جدی گفت: مثل این که شما کمی یا قسمتی … دارید»؟! پرسیدم چرا؟! گفت: یادداشت امروزت بهانه به دست دشمن می‌دهد! … اما، پریشب، همین آقای لاریجانی در برنامه گفت و گوی ویژه رسانه ملی گفت: «اگر آمریکا یا اسرائیل دست به تهدید اتمی ایران بزنند، ایران هم مجبور خواهد شد به سمت تولید بمب اتمی برود!».
در مجموع، تهدید اتمی از نظر استراتژیک بسیار خطیر به نظر می رسد؛ و از یک سو، نیاز به توجیه فقهی دارد، و از سوی دیگر، توجیه جامعه شناختی در سطح ملی و بین المللی را می طلبد. ظاهراً توجیه داخلی هم برای جناح اصلاح طلب نیاز است، هم برای جناح اصولگرا!
@s_sadegh_haghighat
اندیشه دینی معاصر
