KRYVIS
04.05.202511:07
Да спісу крыўскіх багоў
Выкладзены намі спіс друвійскіх багоў патрабуе дадатковага тлумачэння.
1️⃣ На падставах крыўскага (беларускага) фальклору можна з поўнай упэўненасцю вылучыць наступныя боствы: Над-Багамі-Бог, Маці Зямля, Пярун, Волас, Зара, Месяц, Сонца, Агонь, Спарыш-Рай, Доля.
2️⃣ Яшчэ 4 фіксуюцца менш надзейна:
Вялляна (узмацняе літоўскі і латышскі фальклор), Сопуха (узмацняе літоўскі фальклор), Аўсень (узмацняе латышскі фальклор), Пчаліная Матка (узмацняе літоўскі фальклор).
У спісе я паспрабаваў раскрыць іх іерархію на падставе вядомых мне крыніц. Думаю, на гэтым тэму сходу багоў на бліжэйшы час можна скончыць.
Выкладзены намі спіс друвійскіх багоў патрабуе дадатковага тлумачэння.
1️⃣ На падставах крыўскага (беларускага) фальклору можна з поўнай упэўненасцю вылучыць наступныя боствы: Над-Багамі-Бог, Маці Зямля, Пярун, Волас, Зара, Месяц, Сонца, Агонь, Спарыш-Рай, Доля.
2️⃣ Яшчэ 4 фіксуюцца менш надзейна:
Вялляна (узмацняе літоўскі і латышскі фальклор), Сопуха (узмацняе літоўскі фальклор), Аўсень (узмацняе латышскі фальклор), Пчаліная Матка (узмацняе літоўскі фальклор).
У спісе я паспрабаваў раскрыць іх іерархію на падставе вядомых мне крыніц. Думаю, на гэтым тэму сходу багоў на бліжэйшы час можна скончыць.
28.04.202501:45
Дарэчы спытаць Паўла: калі б гэты бог быў бог не толькі габрэяў, але і бог паганцаў, дзеля чаго ён паслаў габрэям багатую прарочую ласку, і Майсея, і памазанне, і прарокаў, і закон, і цуды, і цудоўныя міфы? Пад канец ён і Ісуса да іх паслаў, а да нас ні прарока, ні памазання, ні настаўніка, ні весніка.
Такім чынам, на працягу дзясяткаў тысяч або, калі вам заўгодна, тысяч гадоў ён не звяртаў увагі, што ўсе людзі, знаходзячыся ў такім невуцтве, ушаноўваюць, як вы выказваецеся, ідалаў, усе, ад усходу да захаду і ад поўначы да поўдня, за выключэннем невялікага племя, які жыве нават яшчэ няпоўных 2000 гадоў у кутку Палестыны. Калі ён бог усіх нас і творца ўсяго, чаму ён на нас не звяртаў увагі?
Даводзіцца таму думаць, што бог габрэяў у рэчаіснасці не творца ўсяго свету і не пануе над сусветам...
Флавій Клаўдзій Юліян "Супраць галілеян"
Такім чынам, на працягу дзясяткаў тысяч або, калі вам заўгодна, тысяч гадоў ён не звяртаў увагі, што ўсе людзі, знаходзячыся ў такім невуцтве, ушаноўваюць, як вы выказваецеся, ідалаў, усе, ад усходу да захаду і ад поўначы да поўдня, за выключэннем невялікага племя, які жыве нават яшчэ няпоўных 2000 гадоў у кутку Палестыны. Калі ён бог усіх нас і творца ўсяго, чаму ён на нас не звяртаў увагі?
Даводзіцца таму думаць, што бог габрэяў у рэчаіснасці не творца ўсяго свету і не пануе над сусветам...
Флавій Клаўдзій Юліян "Супраць галілеян"
22.04.202509:22
Жэмайты
Да 5 ст. панаваў абрад трупапалажэння ў калектыўных курганах з каменнай абкладкай. Потым пачынаюць панаваць трупапалажэнні ў грунтовых могільніках. У 9-11 стст. узнікаюць трупаспаленні, а ў 12 ст. практыкуюцца часцей, пераважна ў перэферыі жамойцкага арэалу, часам з коньмі.
Заходнія аўкштайты
Грунтовыя могільнікі 5-6 стст. бірытуальныя, а з 7 ст. пачынае дамінаваць трупаспаленне. З 10 ст. шырока распаўсюджваюцца пахаванні з інгумацыяй каней.
Усходнія аўкштайты (культура ўсходнелітоўскіх курганаў)
У 4-5 стст. мелі інгумацыі ў падеурганнай яміне. У 5 ст. інгумацыя пачынае замяняцца на крэмацыю. У 8-9 ст. знешні выгляд набліжаецца да курганаў тэрыторыі Беларусі. Было распаўсюджана пахаванне з коньмі.
Высновы
Латгалы, селы, земгалы і жэмайты маюць адзінае паходжанне ад культуры курганаў з каменнымі вянцамі (uzkalniņu kapulauku kultūras areāls). З 5-6 ст. праходзіць адасабленне плямёнаў поруч з заменай пахавальнага абраду на інгумацыю ў грунтовых могільніках. Трупаспаленне была шырока распаўсюджана толькі сярод аўкштайтаў.
На фота — старажытнасці земгалаў
Да 5 ст. панаваў абрад трупапалажэння ў калектыўных курганах з каменнай абкладкай. Потым пачынаюць панаваць трупапалажэнні ў грунтовых могільніках. У 9-11 стст. узнікаюць трупаспаленні, а ў 12 ст. практыкуюцца часцей, пераважна ў перэферыі жамойцкага арэалу, часам з коньмі.
Заходнія аўкштайты
Грунтовыя могільнікі 5-6 стст. бірытуальныя, а з 7 ст. пачынае дамінаваць трупаспаленне. З 10 ст. шырока распаўсюджваюцца пахаванні з інгумацыяй каней.
Усходнія аўкштайты (культура ўсходнелітоўскіх курганаў)
У 4-5 стст. мелі інгумацыі ў падеурганнай яміне. У 5 ст. інгумацыя пачынае замяняцца на крэмацыю. У 8-9 ст. знешні выгляд набліжаецца да курганаў тэрыторыі Беларусі. Было распаўсюджана пахаванне з коньмі.
Высновы
Латгалы, селы, земгалы і жэмайты маюць адзінае паходжанне ад культуры курганаў з каменнымі вянцамі (uzkalniņu kapulauku kultūras areāls). З 5-6 ст. праходзіць адасабленне плямёнаў поруч з заменай пахавальнага абраду на інгумацыю ў грунтовых могільніках. Трупаспаленне была шырока распаўсюджана толькі сярод аўкштайтаў.
На фота — старажытнасці земгалаў
16.04.202505:04
Камень Вінцусь, Гарадок (Маладэчаншчына).
Пра камень існуе паданьне: адна княжна страдала бясплодзьдзем. Усе стараліся дапамагчы, але жаданага выніку ніхто не дамогся. І, аднойчы прыйшоў вяшчун па імені Вінцусь. Ён загадаў спілаваць дуб, абкласьці дровамі камень і паліць яго трое сутак. Князь прыслухаўся да парады, пасьля гэтых дзеяньняў камень раскалоўся. У належны тэрмін не толькі сям'я, але і ўсё мястэчка радаваліся нараджэньню дзіцяці
У другім паданьні іншая княгіня была жыўцом пахаваная разам з падоранай мужам залатой калясніцай, слугамі і канямі за няслушнасьць. (У гэтым можна ўглядзець сюжэт пакараньня вайдэлотак за парушэньне цнатлівасьці).
Пра камень існуе паданьне: адна княжна страдала бясплодзьдзем. Усе стараліся дапамагчы, але жаданага выніку ніхто не дамогся. І, аднойчы прыйшоў вяшчун па імені Вінцусь. Ён загадаў спілаваць дуб, абкласьці дровамі камень і паліць яго трое сутак. Князь прыслухаўся да парады, пасьля гэтых дзеяньняў камень раскалоўся. У належны тэрмін не толькі сям'я, але і ўсё мястэчка радаваліся нараджэньню дзіцяці
У другім паданьні іншая княгіня была жыўцом пахаваная разам з падоранай мужам залатой калясніцай, слугамі і канямі за няслушнасьць. (У гэтым можна ўглядзець сюжэт пакараньня вайдэлотак за парушэньне цнатлівасьці).
Кайра бөлүшүлгөн:
The Baltic Star
09.04.202514:16
Curonians have been mentioned in numerous Viking sagas as participants in numerous battles on Swedish soil, including the legendary battle of Brávellir on the side of the Swedish against the Danes. Sometimes Curonians would even make alliances with Icelandic and Swedish Vikings, however, they would most often collaborate with another nearby raider folk - the Oesellians of Estonian Saaremaa in raids against them.
Curonians had also been theorized to have taken part in the Pillage of Sigtuna (1187) near modern Stockholm, which was one of the most important cities of Sweden at the time.
Sources also mention Curonian settlements to have existed in Danish Bornholm, Swedish Gotland and even Eastern Sweden itself, showing the far reaching and powerful influence of Baltic Curonians. One could argue this tradition of Curonian colonisation would be continued by the German-led Duchy of Courland in the 1600s, with the Duchy establishing its own colonial settlements in the Caribbean and West Africa, becoming one of the fastest growing states of its time despite its small size.
However, battles also took place in the 9th century on Curonian soil. The Swedes managed to defeat the Curonians in Grobina and Apuolė, extorting tribute from the locals. However, their long term presence was unsustainable and they had to abandon their settlements in Curonia. Numerous Viking graves and mounds have also been excavated in the area of Grobina, showing extensive contact between Balts and Norse.
Curonians might have also had closer ties to the Baltic Prussians, given their relatively close proximity as well as curious cases of Prussian surnames amongst Latvians (i.e Prūsis) and similarities with the Baltic Prussian language present in surviving Curonian records.
The Baltic Star
Curonians had also been theorized to have taken part in the Pillage of Sigtuna (1187) near modern Stockholm, which was one of the most important cities of Sweden at the time.
Sources also mention Curonian settlements to have existed in Danish Bornholm, Swedish Gotland and even Eastern Sweden itself, showing the far reaching and powerful influence of Baltic Curonians. One could argue this tradition of Curonian colonisation would be continued by the German-led Duchy of Courland in the 1600s, with the Duchy establishing its own colonial settlements in the Caribbean and West Africa, becoming one of the fastest growing states of its time despite its small size.
However, battles also took place in the 9th century on Curonian soil. The Swedes managed to defeat the Curonians in Grobina and Apuolė, extorting tribute from the locals. However, their long term presence was unsustainable and they had to abandon their settlements in Curonia. Numerous Viking graves and mounds have also been excavated in the area of Grobina, showing extensive contact between Balts and Norse.
Curonians might have also had closer ties to the Baltic Prussians, given their relatively close proximity as well as curious cases of Prussian surnames amongst Latvians (i.e Prūsis) and similarities with the Baltic Prussian language present in surviving Curonian records.
The Baltic Star
08.04.202506:15
Браслаўскае Паазер'е ў ІХ-ХІ стст. (паводле Н. А. Плавінскага)
Час з'яўлення КСПДК можа быць вызначаны пакуль толькі ў рамках ІХ-Х стст., хоць уяўляецца, што гэта магло адбыцца дастаткова позна, бліжэй да канца ІХ ст.
Прыкладна з другой паловы Х ст. насельніцтва КСПДК Браслаўскага Паазер'я ўстанаўлівае кантакты са старажытнарускімі гандлёва-рамесніцкімі цэнтрамі/цэнтрам Беларускага Падзвіння (верагодна, Полацкам). У выніку гэтага ў яго ўжытку і пахавальным інвентары распаўсюджваюцца шкляныя каралі, асобныя ўпрыгожанні і прадметы побыту старажытнарускіх тыпаў.
У канцы Х - пачатку ХІ ст. у магільніках багінска-дрывяцкага мікрарэгіёну КСПДК з'яўляецца шэраг пахаванняў па абрадзе інгумацыі, у якіх сустракаюцца прадметы ўзбраення старажытнарускіх і паўночнаеўрапейскіх тыпаў.
Час з'яўлення КСПДК можа быць вызначаны пакуль толькі ў рамках ІХ-Х стст., хоць уяўляецца, што гэта магло адбыцца дастаткова позна, бліжэй да канца ІХ ст.
Прыкладна з другой паловы Х ст. насельніцтва КСПДК Браслаўскага Паазер'я ўстанаўлівае кантакты са старажытнарускімі гандлёва-рамесніцкімі цэнтрамі/цэнтрам Беларускага Падзвіння (верагодна, Полацкам). У выніку гэтага ў яго ўжытку і пахавальным інвентары распаўсюджваюцца шкляныя каралі, асобныя ўпрыгожанні і прадметы побыту старажытнарускіх тыпаў.
У канцы Х - пачатку ХІ ст. у магільніках багінска-дрывяцкага мікрарэгіёну КСПДК з'яўляецца шэраг пахаванняў па абрадзе інгумацыі, у якіх сустракаюцца прадметы ўзбраення старажытнарускіх і паўночнаеўрапейскіх тыпаў.
02.05.202506:42
Хто ёсць друвінгам?
Старапрускае слова druwingis значыць "вернік". Яно ёсць вытворным ад слова druwis "вера", якое найверагодней паходзіць ад незафіксаванага *drutwei "мацнець, узмацняцца, дручэць". З ім жа звязана і druwitwei "верыць". Ё. Трынкунас бачыць развіццё сэнсаў наступным: быць фізічна цвёрдым > быць духоўна цвёрдым > быць моцна перакананым. Па-пруску гаворыцца druktai druwit "моцна верыць". Але ў што верыць і ў чым быць моцна перакананым? Быць перакананым у святасці і праўдзівасці перадання, бачыць яго над сабой найвышэйшым аўтарытэтам.
Старапрускае слова druwingis значыць "вернік". Яно ёсць вытворным ад слова druwis "вера", якое найверагодней паходзіць ад незафіксаванага *drutwei "мацнець, узмацняцца, дручэць". З ім жа звязана і druwitwei "верыць". Ё. Трынкунас бачыць развіццё сэнсаў наступным: быць фізічна цвёрдым > быць духоўна цвёрдым > быць моцна перакананым. Па-пруску гаворыцца druktai druwit "моцна верыць". Але ў што верыць і ў чым быць моцна перакананым? Быць перакананым у святасці і праўдзівасці перадання, бачыць яго над сабой найвышэйшым аўтарытэтам.
27.04.202506:05
Часам здзіўляюся, калі бачу, як праваслаўныя адчуваюць сябе тут як гаспадары. Хочацца спытаць: а чаму вы вырашылі што гэты могілкі зʼяўляюцца вашым рэлігійным абшарам, а бабкі на іх — вашай паствай? Ідэолагі беларускасці абвесцілі славянамоўных нашчадкаў тутэйшых балтаў "праваслаўнымі" і таму царква адчула сваю манаполію на гэтыя землі. Але тутэйшыя не былі праваслаўнымі. Шчыраму беларускаму хрысціяніну прыйдзецца прызнаць, што большасць яго продкаў гарыць у пекле праз няведанне асноў хрысціянскага веравучэння. Нашыя продкі не жылі ў хрысціянскіх гарадах. Шчыры праваслаўны мае зразумець, што знаходзіцца тут на пазіцыях "рускіх мусульман" з іх абсалютнай адмовай ад сваіх продкаў і іх спадчыны. У такія дні як Радаўніца можна асабліва добра ўбачыць сутыкненне тутэйшага і таго што выдаецца за тутэйшае. На нашых вачах праваслаўная царква, карыстаючыся сваёй рэлігійнай манаполіяй, знішчае апошняе, што засталося ў народзе ад паганскай традыцыі.
22.04.202509:19
Які пахавальны абрад мелі лета-літоўскія плямёны ў Сярэднявеччы?
Латгалы
Да 6 ст. мелі трупапалажэнні ў калектыўных курганах з каменнай абкладкай. Пасля пачынаюць дамінаваць трупапалажэнні ў грунтовых могільніках. Зрэдку — крэмацыі на баку. У 10 ст., пераважна ва ўсходняй частцы, узнікаюць курганныя могільнікі з трупапалажэннем, аналагічныя крыўскім.
Селы
Да 6 ст. мелі трупапалажэнні ў калектыўных курганах з каменнай абкладкай. Адначасова існаваў абрад крэмацыі. Потым пачынаюць дамінаваць грунтовыя магільнікі, падобныя да латгальскіх. Але ў пэўных мясцовасцях захоўваюцца і курганы.
Земгалы
Да 4-6 стст. мелі трупапалажэнні ў калектыўных курганах з каменнай абкладкай. Потым абрад паступова замяняецца на інгумацыі ў грунтовых могільніках.
Латгалы
Да 6 ст. мелі трупапалажэнні ў калектыўных курганах з каменнай абкладкай. Пасля пачынаюць дамінаваць трупапалажэнні ў грунтовых могільніках. Зрэдку — крэмацыі на баку. У 10 ст., пераважна ва ўсходняй частцы, узнікаюць курганныя могільнікі з трупапалажэннем, аналагічныя крыўскім.
Селы
Да 6 ст. мелі трупапалажэнні ў калектыўных курганах з каменнай абкладкай. Адначасова існаваў абрад крэмацыі. Потым пачынаюць дамінаваць грунтовыя магільнікі, падобныя да латгальскіх. Але ў пэўных мясцовасцях захоўваюцца і курганы.
Земгалы
Да 4-6 стст. мелі трупапалажэнні ў калектыўных курганах з каменнай абкладкай. Потым абрад паступова замяняецца на інгумацыі ў грунтовых могільніках.
14.04.202514:43
Е. Шмідт пра КСПДК
Першапачаткова КСПДК сфармавалася ў межах тэрыторый усходняй Літвы і
прылеглых абласцей Латвіі, дзе ўся матэрыяльная культура насельніцтва, пачынаючы з сярэдзіны I тыс. н.э., мела асноўныя тыпы рэчаў, на аснове якіх толькі і магла скласціся КСПДК. Насельніцтва эпохі доўгіх курганоў большасцю археолагаў прынята называць крывічамі.
Рэчавы комплекс і элементы пахавальнай абраднасці насельніцтва КСПДК не маюць аналогій у славянскіх старажытнасцях гэтага і папярэдняга часу, таму КСПДК ім не роднасная, а
з'яўляецца часткай балцкіх старажытнасцяў другой паловы I тыс. н.э.. У яе фармаванні, акрамя мясцовых балцкіх плямёнаў пазначанай намі тэрыторыі, не
маглі прыняць удзел іншародныя групы насельніцтва.
Рэчыўныя археалагічныя матэрыялы з доўгіх курганоў, якія змяшчалі цэлыя рэчавыя комплексы балцкага круга
старажытнасцяў, даюць бясспрэчныя сведчанні для вызначэння агульнага высокага ўзроўню
сацыяльна-эканамічнага развіцця насельніцтва і аднясенні яго да балцкай этнакультурнай прасторы.
Першапачаткова КСПДК сфармавалася ў межах тэрыторый усходняй Літвы і
прылеглых абласцей Латвіі, дзе ўся матэрыяльная культура насельніцтва, пачынаючы з сярэдзіны I тыс. н.э., мела асноўныя тыпы рэчаў, на аснове якіх толькі і магла скласціся КСПДК. Насельніцтва эпохі доўгіх курганоў большасцю археолагаў прынята называць крывічамі.
Рэчавы комплекс і элементы пахавальнай абраднасці насельніцтва КСПДК не маюць аналогій у славянскіх старажытнасцях гэтага і папярэдняга часу, таму КСПДК ім не роднасная, а
з'яўляецца часткай балцкіх старажытнасцяў другой паловы I тыс. н.э.. У яе фармаванні, акрамя мясцовых балцкіх плямёнаў пазначанай намі тэрыторыі, не
маглі прыняць удзел іншародныя групы насельніцтва.
Рэчыўныя археалагічныя матэрыялы з доўгіх курганоў, якія змяшчалі цэлыя рэчавыя комплексы балцкага круга
старажытнасцяў, даюць бясспрэчныя сведчанні для вызначэння агульнага высокага ўзроўню
сацыяльна-эканамічнага развіцця насельніцтва і аднясенні яго да балцкай этнакультурнай прасторы.
Кайра бөлүшүлгөн:The Baltic Star
09.04.202514:16
The Story of The Curonians - Baltic Ancestors of Modern Latvians who frightened even the Norse Vikings. [Part 1/2]
"God, save us from the plague, the fire and the Kurshi (Curonians)" - inscription on a Danish church, dated to the 11-12th centuries, warning against the Baltic Curonians.
As our timeline has reached the second millenium (1000 AD) I find it a fitting ocassion to begin to explore the history of other, lesser known Baltic peoples.
One such Baltic folk were the Curonians of North-West Latvia, who, in contrast to Prussians, were infamous ocean raiders, pirating shipping as far as the Danish isles and even making raids into Sweden itself, managing to strike at those who would stereotypically be doing the raiding - the Vikings, who knew them as the Kúrir.
Residing in the region of Latvia today known as Courland, as well as controlling territory as far as Northern Samogitia, the Curonians were known as a fierce warrior folk and the bane of many of their neighbors.
[Cont. in the following post]
"God, save us from the plague, the fire and the Kurshi (Curonians)" - inscription on a Danish church, dated to the 11-12th centuries, warning against the Baltic Curonians.
As our timeline has reached the second millenium (1000 AD) I find it a fitting ocassion to begin to explore the history of other, lesser known Baltic peoples.
One such Baltic folk were the Curonians of North-West Latvia, who, in contrast to Prussians, were infamous ocean raiders, pirating shipping as far as the Danish isles and even making raids into Sweden itself, managing to strike at those who would stereotypically be doing the raiding - the Vikings, who knew them as the Kúrir.
Residing in the region of Latvia today known as Courland, as well as controlling territory as far as Northern Samogitia, the Curonians were known as a fierce warrior folk and the bane of many of their neighbors.
[Cont. in the following post]
Кайра бөлүшүлгөн:
Wīhawegaz
07.04.202512:57
«Самая центральная и иррациональная вера среди людей — это вера в технологию и экономический рост. Ее жрецы до самой смерти верят, что материальное благополучие приносит наслаждение и счастье — хотя все доказательства в истории показывают, что только нехватка и попытка делают жизнь достойной, что материальное благополучие не приносит ничего, кроме отчаяния. Эти жрецы продолжают верить в технологию, даже когда задыхаются в своих противогазах».
- Пентти Линкола, Может ли жизнь преобладать?
- Пентти Линкола, Может ли жизнь преобладать?
30.04.202515:00
Краніялагічныя серыі крывічоў з раскопак А.М. Ляўданскага і І.А. Сербава вывучаў савецкі антраполаг Г.Ф. Дэбец. Яшчэ ў 20-х гадах ХХ ст. Г.Ф. Дэбец прыйшоў да высновы, што бліжэйшыя аналогіі
старажытным славянам Беларусі ў расавых адносінах знаходзяцца ў групах, этнічна неславянскіх. Уключэнне тэрыторыі сучаснай Беларусі ў кола славянскіх культур не суправаджалася колькі-небудзь значнымі перасяленнямі, а адбывалася шляхам акультурацыі. У манаграфіі «Палеоантропология СССР» пры разглядзе агульнай сукупнасці крывічскіх краніялагічных серый (пскоўскія, смаленскія, цвярскія, полацкія крывічы) Г.Ф. Дэбец адзначаў, што яна не аднастайная: на усходзе і паўднёвым усходзе, там, дзе ў курганах сустрэты фінскія ўпрыгожанні, ступень выяўлення еўрапеоіднасці
змяншаецца. Пры гэтым заходнія крывічы
прадстаўлены яўным еўрапеоідным тыпам і серыя полацкіх крывічоў выяўляе найбольшае падабенства з краніялагічнымі серыямі радзімічаў і дрыгавічоў.
В. Шадыра. Беларускае Падзвінне (1 тысячагоддзе нашай эры)
старажытным славянам Беларусі ў расавых адносінах знаходзяцца ў групах, этнічна неславянскіх. Уключэнне тэрыторыі сучаснай Беларусі ў кола славянскіх культур не суправаджалася колькі-небудзь значнымі перасяленнямі, а адбывалася шляхам акультурацыі. У манаграфіі «Палеоантропология СССР» пры разглядзе агульнай сукупнасці крывічскіх краніялагічных серый (пскоўскія, смаленскія, цвярскія, полацкія крывічы) Г.Ф. Дэбец адзначаў, што яна не аднастайная: на усходзе і паўднёвым усходзе, там, дзе ў курганах сустрэты фінскія ўпрыгожанні, ступень выяўлення еўрапеоіднасці
змяншаецца. Пры гэтым заходнія крывічы
прадстаўлены яўным еўрапеоідным тыпам і серыя полацкіх крывічоў выяўляе найбольшае падабенства з краніялагічнымі серыямі радзімічаў і дрыгавічоў.
В. Шадыра. Беларускае Падзвінне (1 тысячагоддзе нашай эры)
26.04.202510:17
БЕЛАРУСКІ СТОЎНХЭНДЖ?
Каля вёскі Бікульнічы Полацкага раёна на беразе возера Янова знаходзіцца група валуноў, якія ў сродках інфармацыі паспелі ахрысціць як "полацкая прыгарызонтная абсерваторыя". Што насамрэч уяўляюць з сябе гэтыя валуны? Навукоўцамі, у тым ліку Э. Зайкоўскім, на працягу доўгага часу праводзіліся даследаванні, паводле якіх мы прыйшлі да наступных высноў:
1) Помнік ніяк не фіксуецца ў фальклорнай традыцыі, абсалютна не вядомы мясцоваму насельніцтву, тым часам як у мясцовасці вядомыя шмат аб'ектаў сакральнай геаграфіі (Валатоўка, Гарадзец, Французскія Магілы);
2) Каля помніка не знойдзена слядоў культурнага слоя;
3) Размяшчэнне валуноў не мае ніякага астранамічнага сэнсу.
Такім чынам мы бачым прыклад тыповых выдумак. Няма ніякіх падстаў меркаваць, што гэтыя валуны ўтвараюць нейкае святое месца. Вялікай праблемай для сучасных паганцаў з'яўляецца аддзяленне сапраўдных святых месцаў ад фальсіфікацый, накшталт гэтага помніка або шырокавядомага "Мінскага капішча".
Каля вёскі Бікульнічы Полацкага раёна на беразе возера Янова знаходзіцца група валуноў, якія ў сродках інфармацыі паспелі ахрысціць як "полацкая прыгарызонтная абсерваторыя". Што насамрэч уяўляюць з сябе гэтыя валуны? Навукоўцамі, у тым ліку Э. Зайкоўскім, на працягу доўгага часу праводзіліся даследаванні, паводле якіх мы прыйшлі да наступных высноў:
1) Помнік ніяк не фіксуецца ў фальклорнай традыцыі, абсалютна не вядомы мясцоваму насельніцтву, тым часам як у мясцовасці вядомыя шмат аб'ектаў сакральнай геаграфіі (Валатоўка, Гарадзец, Французскія Магілы);
2) Каля помніка не знойдзена слядоў культурнага слоя;
3) Размяшчэнне валуноў не мае ніякага астранамічнага сэнсу.
Такім чынам мы бачым прыклад тыповых выдумак. Няма ніякіх падстаў меркаваць, што гэтыя валуны ўтвараюць нейкае святое месца. Вялікай праблемай для сучасных паганцаў з'яўляецца аддзяленне сапраўдных святых месцаў ад фальсіфікацый, накшталт гэтага помніка або шырокавядомага "Мінскага капішча".
20.04.202506:15
В. Седоў пра курганы машчынскай культуры (протаголядзь)
У археалагічнай літаратуры склалася ўяўленне, што ў асновах машчынскіх курганоў уладкоўваліся драўляныя камеры таго ж тыпу, што і ў ранніх курганах вяцічаў. У такія камеры-дамавікі змяшчаліся рэшткі трупаспаленняў. Выказвалася нават здагадка, што традыцыя памяшкання астаткаў крэмацыі ў дамовіны ў славян верхняй Акі і Дона з'яўляецца спадчынай пахавальнага рытуалу магінскага насельніцтва.
На фота — старажытнасці машчынскай культуры
У археалагічнай літаратуры склалася ўяўленне, што ў асновах машчынскіх курганоў уладкоўваліся драўляныя камеры таго ж тыпу, што і ў ранніх курганах вяцічаў. У такія камеры-дамавікі змяшчаліся рэшткі трупаспаленняў. Выказвалася нават здагадка, што традыцыя памяшкання астаткаў крэмацыі ў дамовіны ў славян верхняй Акі і Дона з'яўляецца спадчынай пахавальнага рытуалу магінскага насельніцтва.
На фота — старажытнасці машчынскай культуры
12.04.202504:34
Адной з папулярных фальсіфікацый адэптаў гіпотэзы славянскіх міграцый з'яўляецца сцверджанне аб "адсталасці" і "неразвітасці" балцкага насельніцтва ў параўнанні з носьбітамі славянскай культуры. Ці так гэта? Падманлівасць гэтай ідэі можна даказаць праз той факт, што адзіным тыпам жытла балцкіх днепра-дзвінскай культуры і культуры штрыхаванай керамікі (1 тысячагоддзя да н.э. — сярэдзіна 1 тысячагоддзя н.э.) былі слупавыя пабудовы. Акрамя іх, для насельніцтва банцараўска-тушамлінскай культуры, якая існавала адначасова са "славянскай" пражскай, была характэрна наяўнасць зрубнага жытла. Там часам для пражскай культуры былі характэрныя паўзямлянкі. Акрамя таго, адэпты славянства бачаць з'яўленне паўзямлянак па краях балцкіх паселішчаў, што складаліся з зрубнага і слупавога жытла, яскравым прызнакам славянскіх міграцый.
09.04.202508:01
07.04.202504:10
Інавацыі ў латгальскай мове
Працягваючы тэму балцкіх гаворак, мы звернемся да латгальскай мовы. Латгальская мова найбольш вызначаецца сярод балцкіх моў наступнымі рысамі:
1. ę > a, ęę > ā (vacs, dāls, Pārkiuņs)
2. ē > ęę / ie (vęęrp, vieś)
3. a > o (mola, volūda)
4. ī > ei (veirs)
5. ā > ō, uo, oa (mōja, uoda)
6. ū > iu / yu (cyuka, Pārkiuņs)
7. šķ > šk, žģ > žg (škyunc)
8. ie > ī, uo > ū (sīva, rūka, latgalīšu, volūda)
Усе гэтыя рысы з'яўляюцца вельмі познімі інавацыямі, якія не маюць паралелеў з гаворкамі старажытных балтаў, у тым ліку на тэрыторыі Гудзіі. Гэта падштурхоўвае да думкі аб познім генезісе латгальскай мовы.
Працягваючы тэму балцкіх гаворак, мы звернемся да латгальскай мовы. Латгальская мова найбольш вызначаецца сярод балцкіх моў наступнымі рысамі:
1. ę > a, ęę > ā (vacs, dāls, Pārkiuņs)
2. ē > ęę / ie (vęęrp, vieś)
3. a > o (mola, volūda)
4. ī > ei (veirs)
5. ā > ō, uo, oa (mōja, uoda)
6. ū > iu / yu (cyuka, Pārkiuņs)
7. šķ > šk, žģ > žg (škyunc)
8. ie > ī, uo > ū (sīva, rūka, latgalīšu, volūda)
Усе гэтыя рысы з'яўляюцца вельмі познімі інавацыямі, якія не маюць паралелеў з гаворкамі старажытных балтаў, у тым ліку на тэрыторыі Гудзіі. Гэта падштурхоўвае да думкі аб познім генезісе латгальскай мовы.
28.04.202515:57
✅ Як спраўляць Радаўніцу?
📗 У прыбранай па-святочнаму хаце гаспадыня рыхтуе стравы: для хатняга абеду юшку, клёцкі і кашу, якая мае значэнне куцці: і бліны, драчаны, сочні, ляпні, рознае пячыстае для памінання на могілках. Усё гэта складваецца ў кашэль або ў сявалку ці яшчэ ў вялікую палатняную хустку. Уся сям'я або толькі галоўныя яе члены выпраўляюцца на могілкі, куды па чарзе нясуць памінальныя стравы. Тыя сем'і і асобы, якія маюць сваякоў на розных могілках, выходзяць з дому каля поўдня; тыя каго гэта не датычыцца, звычайна выходзяць з дому пасля паўдневага адпачынку. Калі сям'я прыйдзе на месца, жанчыны пачынаюць галасіць і прычытваць, прыпаўшы тварам да магілы; некаторыя пачынаюць галашэнне здалёк, як толькі ўбачаць родную магілу. Мужчыны тым часам развязваюць карзіну з памінальнымі стравамі і, вынуўшы велікоднае яечка, катаюць яго па магіле. Тое самае робіць кожны член сям'і, пачаўшы з галоўнай магілы і заканчваючы магіламі сяброў і суседзяў. Кош да часу або стаць каля ўзгалоўя магілы, або падвешваецца на сук бліжэйшага дрэва.
Па заканчэнні галашэння гаспадыня рассцілае хустку на больш зручнай сваякоўскай магіле і раскладвае прынесеныя стравы. Сям'я размяшчаецца вакол магільнага стала і памінае, выконваючы ўсё тое, што робіцца за памінальным хатнім сталом, прычым мужчыны застаюцца без шапак. Памінаць запрашаюцца сваякі і знаёмыя, якія праходзяць міма, але яны толькі прынясуць чэсць і ідуць да сваіх родных магіл. Пры такіх магільных памінаннях не заўсёды можна бачыць куццю, паколькі яе ўдала замяняе велікоднае яйцо; яшчэ радзей можна ўбачыць тут запаленую васковую свечку. Рэшткі памінальных страў не нясуць дадому, а раздаюць бедным, якіх на кожных могілках у дзень радаўніцы вялікая колькасць, або проста пакідаюць разам з крошкамі на магіле: «Няхай і птушкі памянуць нашых дзядоў!» Яечнае шалупінне, а здараецца і цэлае яечка, закопваецца ў магільны насып. У час памінальнай закускі галашэнне з прычытваннямі ўзнаўляецца некалькі разоў то на адной, то на другой сваякоўскай магіле; галашэннем і заканчваецца памінанне. У гэты дзень ідуць спаць не вячэраўшы (Віцебскі павет)
📕 Між другой і трэцяй гадзінамі пасля паўдня, збіраюцца сяляне і сялянкі на могільніку, на неагароджаных магілах. Там размяшчаюцца вакол магільных насыпаў сваіх бацькоў, дзяцей, мужоў, жонак і іншых сваякоў. Адна магіла служыць для памінання некалькіх памёршых. На кожнай магіле плачуць, качаюць яйкі. Затым рассцілаюць на магіле абрус, ставяць на яго прынесеныя стравы, паліваюць насып гарэлкаю і мядовай сытой, а потым, пасеўшы на магіле дарагога чалавека, ядзяць папярэдне запрасіўшы памёршых на сваю ўрачыстаць: «Святыя радзіцелі, хадзіце к нам хлеба і солі кушаць, старыя і малыя». Колькасць страў не павінна быць цотнай, г. зн. іх павінна быць пяць, сем або дзевяць, і ўсе не вадкія. Трэба, каб абавязкова быў мед, тварог, бліны, г. зн. тоўстыя наліснікі з грачанай мукі, яйкі, кілбасы і таксама ванджаная свініна. Апрача гэтага, час ад часу бяруць яечню, наліснікі, грыбок і якое-небудзь печанае мяса. Калі хтосьці з сялян настолькі бедны, што не можа выдаткаваць на пералічаныя стравы, тады багацейшы павінен за свой кошт дапамагчы яму ў гэтым. Паабедаўшы, зноў вяртаюцца да нябожчыкаў з такімі словамі: «Мае радзіцелі, выбачайце, не дзівіце, чым хата багата, тым і рада» (Чэрыкаўскі павет)
📗 У прыбранай па-святочнаму хаце гаспадыня рыхтуе стравы: для хатняга абеду юшку, клёцкі і кашу, якая мае значэнне куцці: і бліны, драчаны, сочні, ляпні, рознае пячыстае для памінання на могілках. Усё гэта складваецца ў кашэль або ў сявалку ці яшчэ ў вялікую палатняную хустку. Уся сям'я або толькі галоўныя яе члены выпраўляюцца на могілкі, куды па чарзе нясуць памінальныя стравы. Тыя сем'і і асобы, якія маюць сваякоў на розных могілках, выходзяць з дому каля поўдня; тыя каго гэта не датычыцца, звычайна выходзяць з дому пасля паўдневага адпачынку. Калі сям'я прыйдзе на месца, жанчыны пачынаюць галасіць і прычытваць, прыпаўшы тварам да магілы; некаторыя пачынаюць галашэнне здалёк, як толькі ўбачаць родную магілу. Мужчыны тым часам развязваюць карзіну з памінальнымі стравамі і, вынуўшы велікоднае яечка, катаюць яго па магіле. Тое самае робіць кожны член сям'і, пачаўшы з галоўнай магілы і заканчваючы магіламі сяброў і суседзяў. Кош да часу або стаць каля ўзгалоўя магілы, або падвешваецца на сук бліжэйшага дрэва.
Па заканчэнні галашэння гаспадыня рассцілае хустку на больш зручнай сваякоўскай магіле і раскладвае прынесеныя стравы. Сям'я размяшчаецца вакол магільнага стала і памінае, выконваючы ўсё тое, што робіцца за памінальным хатнім сталом, прычым мужчыны застаюцца без шапак. Памінаць запрашаюцца сваякі і знаёмыя, якія праходзяць міма, але яны толькі прынясуць чэсць і ідуць да сваіх родных магіл. Пры такіх магільных памінаннях не заўсёды можна бачыць куццю, паколькі яе ўдала замяняе велікоднае яйцо; яшчэ радзей можна ўбачыць тут запаленую васковую свечку. Рэшткі памінальных страў не нясуць дадому, а раздаюць бедным, якіх на кожных могілках у дзень радаўніцы вялікая колькасць, або проста пакідаюць разам з крошкамі на магіле: «Няхай і птушкі памянуць нашых дзядоў!» Яечнае шалупінне, а здараецца і цэлае яечка, закопваецца ў магільны насып. У час памінальнай закускі галашэнне з прычытваннямі ўзнаўляецца некалькі разоў то на адной, то на другой сваякоўскай магіле; галашэннем і заканчваецца памінанне. У гэты дзень ідуць спаць не вячэраўшы (Віцебскі павет)
📕 Між другой і трэцяй гадзінамі пасля паўдня, збіраюцца сяляне і сялянкі на могільніку, на неагароджаных магілах. Там размяшчаюцца вакол магільных насыпаў сваіх бацькоў, дзяцей, мужоў, жонак і іншых сваякоў. Адна магіла служыць для памінання некалькіх памёршых. На кожнай магіле плачуць, качаюць яйкі. Затым рассцілаюць на магіле абрус, ставяць на яго прынесеныя стравы, паліваюць насып гарэлкаю і мядовай сытой, а потым, пасеўшы на магіле дарагога чалавека, ядзяць папярэдне запрасіўшы памёршых на сваю ўрачыстаць: «Святыя радзіцелі, хадзіце к нам хлеба і солі кушаць, старыя і малыя». Колькасць страў не павінна быць цотнай, г. зн. іх павінна быць пяць, сем або дзевяць, і ўсе не вадкія. Трэба, каб абавязкова быў мед, тварог, бліны, г. зн. тоўстыя наліснікі з грачанай мукі, яйкі, кілбасы і таксама ванджаная свініна. Апрача гэтага, час ад часу бяруць яечню, наліснікі, грыбок і якое-небудзь печанае мяса. Калі хтосьці з сялян настолькі бедны, што не можа выдаткаваць на пералічаныя стравы, тады багацейшы павінен за свой кошт дапамагчы яму ў гэтым. Паабедаўшы, зноў вяртаюцца да нябожчыкаў з такімі словамі: «Мае радзіцелі, выбачайце, не дзівіце, чым хата багата, тым і рада» (Чэрыкаўскі павет)
24.04.202510:37
Балты, на працягу стагодзьдзяў працягвалі выкарыстоўваць адны і тыя ж мейсцы пахаваньня, у якіх утвараліся вялізныя пахаваньні. Больш за ўсё іх выяўлена на самых урадлівых тэрыторыях, такіх, як Мазурыя, Земланд, Натангія, гліністыя басейны рэк Прэгеле і Ісрутыс, у нізоўях Нёмана, ў ніжнім цячэнні Ліелупе і Даўгавы. Усё гэта паказваець на сталае выкарыстаньне адных і тых жа ворных земляў на працягу доўгага перыяду.
18.04.202509:03
Навет падчас вайны балтам патрабавалася шмат дзён, каб аплакаць загінуўшых і крэміраваць іх. Гэтак, у 1210 годзе, падчас аблогі Рыгі ордэнам мечаносцаў, прыйшлося прыпыніць ваенныя дзеяньні на тры дні, каб аплакаць і пахаваць памерлых. Нябожчыкаў аплакалі й аддалі ім патрэбныя ўшанаваньні, затым зь імі разьвіталіся як адпавядае, каб яны маглі шчасна адправіцца ў царства мёртвых і заставацца сярод бацькоў, братоў, сясцёр і іншых сваякоў. Галашэньне нязьменна забараняліся хрысьціянскімі місянэрамі, плакальшчыкаў перасьледвалі. Але, нягледзячы на ўсе дзеянні, raudos ("галашэньні") захаваліся аж да цяперашняго часу, гэткім чынам захаваліся й выдатныя лірычныя ўрыўкі, і незвычайна кранальная народная паэзія.
— М. Гімбуцене. Балты
10.04.202514:27
Курганы КСПДК, а таксама часы функцыянавання даследаваных курганных могільнікаў ККК (культуры круглых курганаў летапісных крывічоў) на тэрыторыі Полацкага Паазер'я
08.04.202506:15
Адначасова са з'яўленнем у некропалях КСПДК пахаванняў па строі інгумацыі са зброяй і ўзнікненнем курганнага могільніка ў Пагошчы, у канцы Х - пачатку ХІ ст. адбываюцца пажары на гарадзішчах Замак на воз. Дрысвяты і на гарадзішчы Замкавая гара ў Браславе, а на іх месцы ўзнікаюць гарадскія цэнтры з тыповай старажытнарускай матэрыяльнай культурай. Не пазней за сярэдзіну ХІ ст. курганныя магільнікі багінска-дрывяцкага мікрарэгіёна перастаюць функцыянаваць (даўжэй за ўсё пахаванні здзяйсняліся ў магільніку Опса, дзе на фінальным этапе не выключаны пераход носьбітаў традыцый КСПДК да здзяйснення пахаванняў па абрадзе інгумацыі). Усе гэтыя з'явы могуць быць звязаны з працэсам пашырэння межаў Полацкага княства і ўключэннем заходняй часткі Браслаўскага Паазер'я ў яго склад.
06.04.202513:15
Көрсөтүлдү 1 - 24 ичинде 71
Көбүрөөк функцияларды ачуу үчүн кириңиз.