Мир сегодня с "Юрий Подоляка"
Мир сегодня с "Юрий Подоляка"
Труха⚡️Україна
Труха⚡️Україна
Николаевский Ванёк
Николаевский Ванёк
Труха⚡️Україна
Труха⚡️Україна
Николаевский Ванёк
Николаевский Ванёк
Лёха в Short’ах Long’ует
Лёха в Short’ах Long’ует
Tarix va Tahlil avatar

Tarix va Tahlil

🌐 Kanaldagi aksariyat ma'lumotlar internet manbalaridir. Admin ularning manbasini ko'rsatib borishga harakat qiladi;
❗️Kanaldan ma'lumot olinsa, ''Tarix va Tahlil'' nomi bo'lishi shart;
Reklama uchun @Skeptik03
TGlist рейтингі
0
0
ТүріҚоғамдық
Растау
Расталмаған
Сенімділік
Сенімсіз
Орналасқан жеріУзбекістан
ТілБасқа
Канал құрылған күніFeb 07, 2025
TGlist-ке қосылған күні
Feb 01, 2025
Қосылған топ

Telegram арнасы Tarix va Tahlil статистикасы

Жазылушылар

4 273

24 сағат
9
-0.2%Апта
30
-0.7%Ай
18
-0.4%

Дәйексөз индексі

0

Ескертулер0Каналдарда қайта жазылу0Каналдарда ескерту0

1 жазбаның орташа қамтуы

253

12 сағат2970%24 сағат2530%48 сағат283
40.8%

Қатысу деңгейі (ER)

5.14%

Қайта жазылды6Пікірлер0Реакциялар7

Қамту бойынша қатысу деңгейі (ERR)

5.91%

24 сағат0%Апта
0.65%
Ай0%

1 жарнамалық жазбаның қамтуы

253

1 сағат14155.73%1 – 4 сағат10541.5%4 - 24 сағат24797.63%
Каналға біздің ботымызды қосып, осы каналдың аудиториясын біліңіз.
24 сағаттағы жазбалар саны
1
Динамика
1

"Tarix va Tahlil" тобындағы соңғы жазбалар

“Haqiqat yoʻlida hech qanday jazodan, qiynoqdan qoʻrqmayman. Agar otmoqchi boʻlsalar, koʻkragimni kerib turaman.”

Abdulla Qodiriy

@Tarix_va_Tahlil
Tarixda taxtni yangi egallagan shaxs yoki sulola odatda hammaga tanish bo’lgan va odamlar nazdida taxtga o’tirishga birdan bir loyiq bo’lgan ilgari o’tgan mashhur sulolaga o’zini avlod sifatida ko’rsatishga uringan. Bu siyosatda “Legitivlik( qonuniylik)” huquqini anglatadi. Misol uchun:
1.Xorazmda hukm surgan Afrig’iylar sulolasi o’zlarini qadimgi Siyovushning avlodlari deya e’lon qilishgan. Ikkinchi tomondan esa Kushon podshohlariga taqlid qilishgan.
2.Movarounnahrda hukm surgan Somoniylar sulolasi Eron sosoniylariga o’zlarini avlod deya bilishgan.
3.Ulardan o’rnak olgan turk g’ulomi Sabuqtegin G’aznaviylar sulolasi ham sosoniylarga avloddir deya taxtga o’tirgan.
4.Anushteginiylar sulolasi esa saljuq sultonlari Malikshoh va Sanjarga muxlislik qilishgan.
5.Sind hududida hukm surgan arg’unlarning Tarxon sulolasi Erondagi mo’g’ul xoni Arg’unga o’zini bog’lashga uringan.
6.Xazar xoqonlari esa o’zlarini Yahudiylar saltanati avlodlari deya tan olishgan.
7.Chingizxon boshliq turk-mo’g’ullar O’g’uzxon, Alonquva orqali Nuh payg’ambarga o’zlarini bog’lashgan.
8.Temuriylar ham O’g’uzxon, Alonquva va Nuhga avlodliklarini isbotlashga uringanlar. Yana bir tomondan payg’ambar Muhammad(s.a.v) ga yetishgan.
9.Ming qabilasidan bo’lishiga qaramay Qo’qon xonlari o’zlariga barloslardan chiqqan Temurni ajdod sifatida ko’rishgan
10.Buxoro amiri Haydar onasi, Abulfayzxonning qizi Yulduz begim orqali o’z sulolasini Chingiz avlodi deya hisoblagan.
11. Buvayhiylar sulolasi (Eron) ham sosoniylarga o’zlarini farzand deya bilishgan.
12. Baduspaniylar va Bovandiylar (Taboriston) sulolalari ham sosoniylarga shajarani ulashgan.
13. Sosoniylar o’zlarini afsonaviy Kayoniylar va Peshdodiylarga bog’lashgan.
14.Bahrom Chubin esa taxtga chiqqach o’zini Parfiya shohi Arshak avlodi deya e’lon qilgan.
15.Qoraxoniy (Ilikxoniy) lar Afrosiyobga o’zlarini avlod sanashgan.
16.Deyarli barcha o’g’uz-turkman sulolalari shu jumladan Usmonlilar ham O’g’uzxonga o’zlarini bog’lashgan.
17.Romanovlar sulolasi o’zlarini Yuliy Sezarga bog’lashgan va hukmdor “Tsar-Sezar” deya atalgan. Bizning tilda “Chor”.
18.Rim imperiyasi imperatorlarining barchasi Romul (Rim asoschisi) ga avlod hisoblangan.
19.Safaviylar esa o’zlarini Xalifa Aliga bog’lashgan.
@Tarix_va_Tahlil
Агар тарих ортга қайтарилса...

Агар тарих саҳифаларини 250 йил орқага қайтарсангиз, ҳозирги америкаликни тополмайсиз.
900 йил орқага қайтарсангиз эса, биронта ҳам ўрисни тополмайсиз.
1200 йил ортга қайтарсангиз, у ерда инглизни тополмайсиз.
1700 йил ортга қайтарсангиз, французни тополмайсиз.
2000 йил ортга қайтарсангиз, немисни тополмайсиз.
Бироқ инсоният тарихини қанча ортга қайтарманг, ҳамма жойида ТУРКИЙни топасиз.
Агар тарихдан туркийни олиб ташласангиз, ҳеч нарсани кўрмайсиз!

©️Nosir Zokir
@Tarix_va_Tahlil
Jaloliddin Manguberdi va Amir Temur shaxsiyatini taqqoslasak. Kimda qanaqa fikr bor va nega?

@Tarix_va_Tahlil
Ko’rish kerak, fikr qilish zarur…

https://youtu.be/c73U7_i5yBQ?si=VUv6hzCHrv752wo1
Zolimga loyiqmi bu millat?

@Tarix_va_Tahlil
Urushdan keyingi yillarda Kommunistik firqani,
"buyuk rus xalqim" deya sovetlar hukmronligini ko'klarga ko'tarib maqtash masalasi adabiyotning bosh va asosiy
vazifasi bo‘lgan, Shu boisdan ham bu davrda o'zbek ijodkorlaridan
G' .G'ulom,
K.Yashin,
R.Fayziy,
A.Muxtor,
Uyg'un,
H.G'ulom,
A.Qahhor.
Mirtemir va boshqalaming ijodida ushbu mavzu Markaziy
o'rinni egallaydi.

@Tarix_va_Tahlil
Yer farzandi " Yusuf Yalangtush"
Жойылды21.02.202511:38
🇺🇿Telegramda manfaat olish mumkin boʻlgan Siyosat , Tarix , Geografiya va boshqa turli sohalarga 30 dan ortiq kanallar jamlanmasini sizlarga taqdim etamiz.

Siz ushbu "Ilmiy" jildimiz orqali koʻplab bilimlarga ega boʻlishingiz mumkin.

Kanallarga a'zo boʻlish uchun ushbu yozuv ustiga bosing.
Ilk soliq hujjatidan to odatiy tartibdagi to‘lov munosabatlarigacha AQSh

AQShda daromad solig‘ini joriy etish fuqarolar urushi (1861 yil) tarixi bilan bog‘lanadi. Abraham Linkoln AQSh tarixida birinchi bo‘lib, 1861 yil 5 avgustda shaxslarning topayotgan daromadlaridan davlatga daromad solig‘i to‘lashlari lozim ekani to‘g‘risidagi qonunga imzo chekadi. Soliqlar tushumi urush harakatlarini qo‘llashga yo‘naltirilishi ko‘zda tutilgan edi.
1894 yilda esa Kongress tomonidan federal daromad solig‘i joriy qilinadi. Biroq bir yildan so‘ng AQSh Konstititutsion sudi uni qonunlarga zid deb topgan. Sababi federal daromad solig‘ini to‘lash tartibida har bir shtatning aholisi soni alohida tartibda hisoblab chiqilmagan edi.

Keyinchalik esa Kongress tomonidan 1909 yilda Konstitutsiyaga 16-o‘zgarish kiritiladi. Bu o‘zgarish shtat aholisining sonidan qat'i nazar, har bir odamning shaxsiy daromadlarini soliqqa tortishga imkon bergan.
@Tarix_va_Tahlil
@Tarix_va_Tahlil
Жойылды21.02.202511:38
Samarqanddagi uy-joy oldi-sotdisi bilan shug’ullanuvchi akamning proyekt kanali. Muhimi ishonchli va qonuniy amalga oshadi barchasi! Tavsiya qilaman.

@samarkandnedvizhimost
Qur'oni Karim va Rasululloh hadislari kelajak haqida bir qator bashoratlarni berib oʻtgan. Quyida bu bashoratlarning ba'zilari bilan tanishib chiqamiz:

1. Rim imperiyasi

Rim imperiyasi qulash yoqasida bo'lgan bir paytda Fors imperiyasini mag'lub qiladi va bu 3-9 yil ichida sodir bo'ladi. Bu Qur'onda zikr qilinganidek amalga oshdi; (Qu'ron, 30:1-6)

2. Urushayotgan musulmonlar
Ular Arabiston yarim orolini bosib oladilar; (Qur'on 24:55)

3. Islom sharq va g‘arb tomon birdek yoyiladi; (“Sahih Muslim”dagi “Savbon” hadisi).

4. Paygʻambarimiz alayhissalom musulmonlar Fors, Yaman va Shomni zabt etishlarini bashorat qilganlar; Buni u zot Ahzob jangida madorsiz hollarida bashorat qilganlar; (Sunan an-Nasoiy).

5. Payg‘ambarimiz alayhissalom Quddusning fath qilinishini bashorat qilganlar; (Sahihi Buxoriy).

6. Jinsiy axloqsizlik va buning natijasida jinsiy yo'l bilan yuqadigan kasalliklarning urchishi.

7. "O‘sha sudxo‘rlik shu darajada keng tarqalib ketadiki, musulmon kishi undan foydalanmasa-da, uning changidan qochib qutula olmaydi” (Musnad Ahmad).

8. Bozorlar bir-biriga yaqinlashib, birikib ketadi; (Musnad Ahmad).

9. Musulmonlar son jihatdan ko'p bo'lishlariga qaramay, zaif bo'lib, dushman kuchlari tomonidan parchalanib, boʻlaklarga boʻlinib ketadilar; (Sunan Abu Dovud).

10. Islom shu qadar keng yoyiladiki, dunyoda u yetib bormagan xonadon qolmaydi (Musnadi Ahmad).

@Tarix_va_Tahlil
1858-yildagi so'nggi Boburiy imperatori Sulton Bahodirshoh Zafarning rangli surati. Bu surat suddan keyin va 1857- yilgi Hindiston qo'zg'olonidan soʻng Birmaga surgun qilinishidan oldin olingan.

@Tarix_va_Tahlil
Al Farobiyning qabri. Ushbu suratdagi qabr mashhur turk allomasi O'trorlik Al Farobiyning Damashq shahrida joylashgan qabrining o'zginasidir. Garchi bu alloma qozoq xalqiga juda aloqaga ega bo'lmasa-da uning 1130 yillik tug'ilgan kun tantanalariga Suriya lideri Bashar Asad Nursulton Nazarbaevni taklif qilgan edi. Farobiyning qaysi turk qabilasidan ekanligi noma'lum. Ammo taxminlarcha u qarluq yoki o'g'uz qabilasi vakili bo'lib, uning qabilasi avlodlari asosan bugungi Samarqand va Navoiy hududida yashaydigan "Nurota turkmanlari"ga bog'lanadi. Lekin bu zamonaviy turkman xalqi bilan bog'lanmaydigan va turkmanlar shakllanishiga ta'sir qilmagan saljuq o'g'uzlariga oid xalqdir. Uning qabilasi qozoq xalqi tarkibiga kirgani esa katta jumboqdir.

@Tarix_va_Tahlil

Рекордтар

07.02.202502:20
4.3K
Жазылушылар
03.02.202523:59
0
Дәйексөз индексі
18.02.202523:59
535
1 жазбаның қамтуы
18.02.202523:59
535
Жарнамалық жазбаның қамтуы
12.02.202506:20
7.89%
ER
18.02.202523:59
12.43%
ERR
Жазылушылар
Цитата индексі
1 хабарламаның қаралымы
Жарнамалық хабарлама қаралымы
ER
ERR
02 FEB '2509 FEB '2516 FEB '2523 FEB '25

Tarix va Tahlil танымал жазбалары

20.02.202517:39
Urushdan keyingi yillarda Kommunistik firqani,
"buyuk rus xalqim" deya sovetlar hukmronligini ko'klarga ko'tarib maqtash masalasi adabiyotning bosh va asosiy
vazifasi bo‘lgan, Shu boisdan ham bu davrda o'zbek ijodkorlaridan
G' .G'ulom,
K.Yashin,
R.Fayziy,
A.Muxtor,
Uyg'un,
H.G'ulom,
A.Qahhor.
Mirtemir va boshqalaming ijodida ushbu mavzu Markaziy
o'rinni egallaydi.

@Tarix_va_Tahlil
03.02.202504:37
Ichki va tashqi kurashlarda halok bo’lgan temuriylar. Ushbu ro’yxatda Temurning erta halok bo’lgan 2 o’g’li va ularning 39 nafar avlodlari yozilgan. Manbalarda ma’lumot yo’qligi sabab o’nlab shahzodalar taqdiri haqida faktlarga ega emasmiz.

Umarshayx mirzo – Amir Temurning o’g’li. Neratu qal’asida halok bo’lgan. Uning o’ldirilgan avlodlari:

1. Pir Muhammad mirzo Sheroziy
2. Iskandar mirzo
3. Boyqaro mirzo
4. Usmon Ali mirzo
5. Sanjar mirzo Marviy
6. Abdulboqi mirzo
7. Abulmuhsin mirzo
8. Muhammad Muhsin mirzo
9. Faridun Husayn mirzo
10. Muhammad Qosim mirzo
11. Muhammad Mo’min mirzo
12. Muhammad Zamon mirzo
13. Suxrob ibn Abu Turob mirzo

Jahongir mirzo – Temurning kasalik sabab vafot etgan o’g’lining o’ldirilgan avlodlari:

1. Pir Muhammad mirzo Kobuliy
2. Muhammad Umar mirzo

Mironshoh mirzo – Amir Temurning o’g’li, 1408-yili o’ldirilgan. Mironshohning o’ldirilgan avlodlari:

1. Usmon Jodi mirzo
2. Minuchehr mirzo
3. Abu Said mirzo
4. Malik Muhammad mirzo
5. Abu Bakr mirzo
6. Sulton Mas’ud mirzo
7. Sulton Ali mirzo
8. Boysung’ur mirzo
9. Ibrohim mirzo Badaxshoniy
10. Muhammad Zamon mirzo
11. Hasan (Husayn) mirzo
12. Yodgori Nosir mirzo

Shoxrux mirzoning o’ldirilgan avlodlari:

1. Ulug’bek mirzo
2. Abdulatif mirzo
3. Abdulaziz mirzo
4. Abdurazzoq mirzo
5. Ahmad mirzo
6. Mahmud mirzo
7. Abdullo mirzo
8. Sulton Muhammad mirzo
9. Shoh Mahmud mirzo
10. Yodgor Muhammad mirzo
11. Muhammad Qosim mirzo
12. Abu Bakr mirzo


@Tarix_va_Tahlil
26.02.202506:05
“Haqiqat yoʻlida hech qanday jazodan, qiynoqdan qoʻrqmayman. Agar otmoqchi boʻlsalar, koʻkragimni kerib turaman.”

Abdulla Qodiriy

@Tarix_va_Tahlil
24.02.202518:08
Tarixda taxtni yangi egallagan shaxs yoki sulola odatda hammaga tanish bo’lgan va odamlar nazdida taxtga o’tirishga birdan bir loyiq bo’lgan ilgari o’tgan mashhur sulolaga o’zini avlod sifatida ko’rsatishga uringan. Bu siyosatda “Legitivlik( qonuniylik)” huquqini anglatadi. Misol uchun:
1.Xorazmda hukm surgan Afrig’iylar sulolasi o’zlarini qadimgi Siyovushning avlodlari deya e’lon qilishgan. Ikkinchi tomondan esa Kushon podshohlariga taqlid qilishgan.
2.Movarounnahrda hukm surgan Somoniylar sulolasi Eron sosoniylariga o’zlarini avlod deya bilishgan.
3.Ulardan o’rnak olgan turk g’ulomi Sabuqtegin G’aznaviylar sulolasi ham sosoniylarga avloddir deya taxtga o’tirgan.
4.Anushteginiylar sulolasi esa saljuq sultonlari Malikshoh va Sanjarga muxlislik qilishgan.
5.Sind hududida hukm surgan arg’unlarning Tarxon sulolasi Erondagi mo’g’ul xoni Arg’unga o’zini bog’lashga uringan.
6.Xazar xoqonlari esa o’zlarini Yahudiylar saltanati avlodlari deya tan olishgan.
7.Chingizxon boshliq turk-mo’g’ullar O’g’uzxon, Alonquva orqali Nuh payg’ambarga o’zlarini bog’lashgan.
8.Temuriylar ham O’g’uzxon, Alonquva va Nuhga avlodliklarini isbotlashga uringanlar. Yana bir tomondan payg’ambar Muhammad(s.a.v) ga yetishgan.
9.Ming qabilasidan bo’lishiga qaramay Qo’qon xonlari o’zlariga barloslardan chiqqan Temurni ajdod sifatida ko’rishgan
10.Buxoro amiri Haydar onasi, Abulfayzxonning qizi Yulduz begim orqali o’z sulolasini Chingiz avlodi deya hisoblagan.
11. Buvayhiylar sulolasi (Eron) ham sosoniylarga o’zlarini farzand deya bilishgan.
12. Baduspaniylar va Bovandiylar (Taboriston) sulolalari ham sosoniylarga shajarani ulashgan.
13. Sosoniylar o’zlarini afsonaviy Kayoniylar va Peshdodiylarga bog’lashgan.
14.Bahrom Chubin esa taxtga chiqqach o’zini Parfiya shohi Arshak avlodi deya e’lon qilgan.
15.Qoraxoniy (Ilikxoniy) lar Afrosiyobga o’zlarini avlod sanashgan.
16.Deyarli barcha o’g’uz-turkman sulolalari shu jumladan Usmonlilar ham O’g’uzxonga o’zlarini bog’lashgan.
17.Romanovlar sulolasi o’zlarini Yuliy Sezarga bog’lashgan va hukmdor “Tsar-Sezar” deya atalgan. Bizning tilda “Chor”.
18.Rim imperiyasi imperatorlarining barchasi Romul (Rim asoschisi) ga avlod hisoblangan.
19.Safaviylar esa o’zlarini Xalifa Aliga bog’lashgan.
@Tarix_va_Tahlil
Po’latxon qo’zg’aloni, sotqin xonlar haqida rep. Doxximning Ibrohimbek qo’rboshi haqidagi treki ham bor edi.
©️Twitter
@Tarix_va_Tahlil
24.02.202502:24
Агар тарих ортга қайтарилса...

Агар тарих саҳифаларини 250 йил орқага қайтарсангиз, ҳозирги америкаликни тополмайсиз.
900 йил орқага қайтарсангиз эса, биронта ҳам ўрисни тополмайсиз.
1200 йил ортга қайтарсангиз, у ерда инглизни тополмайсиз.
1700 йил ортга қайтарсангиз, французни тополмайсиз.
2000 йил ортга қайтарсангиз, немисни тополмайсиз.
Бироқ инсоният тарихини қанча ортга қайтарманг, ҳамма жойида ТУРКИЙни топасиз.
Агар тарихдан туркийни олиб ташласангиз, ҳеч нарсани кўрмайсиз!

©️Nosir Zokir
@Tarix_va_Tahlil
Koʻzi ojizlar va gʻilaylar orasida haqiqatni ko'radiganlar bor.

Turkiya 1941-yili

@Tarix_va_Tahlil
10.02.202502:55
"Islom arablar dini. Musulmonlar arabqullar. Musulmonlar qoloq millat. Islom taraqqiyotiga toʻsiq boʻladi" deydiganlar uchun

@Tarix_va_Tahlil
16.02.202514:53
Qur'oni Karim va Rasululloh hadislari kelajak haqida bir qator bashoratlarni berib oʻtgan. Quyida bu bashoratlarning ba'zilari bilan tanishib chiqamiz:

1. Rim imperiyasi

Rim imperiyasi qulash yoqasida bo'lgan bir paytda Fors imperiyasini mag'lub qiladi va bu 3-9 yil ichida sodir bo'ladi. Bu Qur'onda zikr qilinganidek amalga oshdi; (Qu'ron, 30:1-6)

2. Urushayotgan musulmonlar
Ular Arabiston yarim orolini bosib oladilar; (Qur'on 24:55)

3. Islom sharq va g‘arb tomon birdek yoyiladi; (“Sahih Muslim”dagi “Savbon” hadisi).

4. Paygʻambarimiz alayhissalom musulmonlar Fors, Yaman va Shomni zabt etishlarini bashorat qilganlar; Buni u zot Ahzob jangida madorsiz hollarida bashorat qilganlar; (Sunan an-Nasoiy).

5. Payg‘ambarimiz alayhissalom Quddusning fath qilinishini bashorat qilganlar; (Sahihi Buxoriy).

6. Jinsiy axloqsizlik va buning natijasida jinsiy yo'l bilan yuqadigan kasalliklarning urchishi.

7. "O‘sha sudxo‘rlik shu darajada keng tarqalib ketadiki, musulmon kishi undan foydalanmasa-da, uning changidan qochib qutula olmaydi” (Musnad Ahmad).

8. Bozorlar bir-biriga yaqinlashib, birikib ketadi; (Musnad Ahmad).

9. Musulmonlar son jihatdan ko'p bo'lishlariga qaramay, zaif bo'lib, dushman kuchlari tomonidan parchalanib, boʻlaklarga boʻlinib ketadilar; (Sunan Abu Dovud).

10. Islom shu qadar keng yoyiladiki, dunyoda u yetib bormagan xonadon qolmaydi (Musnadi Ahmad).

@Tarix_va_Tahlil
Қайта жіберілді:
Ихтиёр Марғилоний avatar
Ихтиёр Марғилоний
07.02.202508:09
Одамлар ҳар хил тилларда гаплашадилар. Бироқ, фақат битта тилда – юрак деб аталмиш забонда севги изҳор қиладилар, қувонадилар, соғинадилар.

Чингиз Айтматов

#naql
23.02.202516:00
Jaloliddin Manguberdi va Amir Temur shaxsiyatini taqqoslasak. Kimda qanaqa fikr bor va nega?

@Tarix_va_Tahlil
Yer farzandi " Yusuf Yalangtush"
Makedoniyalik Aleksandr ustozi Arastu, hoʻp unda nima sababdan Aleksandr miloddan avvalgi 334–329-yillarda Markaziy Osiyoni zabt etgan davrda “Avesto”ning koʻpgina sahifalari yoqib yuborilgan.

Ustozi bu haqida nimalar degan ekan-a🤔

@Tarix_va_Tahlil
1858-yildagi so'nggi Boburiy imperatori Sulton Bahodirshoh Zafarning rangli surati. Bu surat suddan keyin va 1857- yilgi Hindiston qo'zg'olonidan soʻng Birmaga surgun qilinishidan oldin olingan.

@Tarix_va_Tahlil
09.02.202504:04
Alisher Navoiy 16 ta adabiy janrda ijod qilgan. Navoiy turkiy tilidagi ilk “Xamsani” 2 yil davomida yozadi. Dunyoning 64 tilga tarjima qilingan bu asar 51 ming misradan ortiq. Shoirning lirik merosi umumiy hajmi 50000 misradan ortiq «Xazoyinul-maoniy» nomli to‘rt devon (1491—1498)ga jamlangan. Alisher Navoiy 1501 yil 3 yanvarda vafot etdi.Uni dafn etish chog‘ida maydalab yomg‘ir yog‘ib turgan edi. Buni tarixchi Xondamir “hatto tabiat ham motam tutdi” deya ta’riflagan. To'liq: Alisher Navoiy (taxallusi; asl ismi Nizomiddin Mir Alisher) (1441.9.2. — Hirot — 1501.3.1) — buyuk o‘zbek shoiri, mutafakkir, davlat arbobi. Alisher Navoiyning ota tomondan bobosi Amir Temurning Umar Shayx ismli o‘g‘li bilan ko‘kaldosh (emikdosh) bo‘lib, keyinchalik Umar Shayx va Shohruxning xizmatida bo‘lgan. Otasi G‘iyosiddin Bahodir esa Abulqosim Boburning yaqinlaridan; mamlakatni idora etishda ishtirok etgan. Onasi (ismi noma’lum) Kobul amirzodalaridan Shayx Abusaid Changning qizi. Alisher Navoiyning bolaligi Shohrux hukmronligining so‘nggi yillariga to‘g‘ri kelgan. U temuriyzodalar, xususan bo‘lajak podshoh Husayn Boyqaro bilan birga tarbiyalangan. 4 yoshida maktabga borib, tez savod chiqarib, turkiy va forsiy tildagi she’rlarni o‘qib, yod ola boshlagan. O‘zbek tili bilan bir qatorda forsiy tilni ham mukammal egallagan. 1447 yil 12 martda mamlakat podshohi Shohrux vafot etgach, taxtga da’vogarlar orasida o‘zaro kurash boshlanadi. Urush-janjallar ko‘p kishilarni Xurosondan turli tomonga ko‘chib ketishga majbur etdi. Alisher Navoiylar oilasi o‘z tinchligini ko‘zlab, Iroqqa ko‘chishdi (1449). Taf shahrida Alisher mashhur «Zafarnoma» tarixiy asari muallifi, shoir Sharafiddin Ali Yazdiy bilan uchrashadi. Bu uchrashuv bolada yorqin taassurot qoldiradi. G‘iyosiddin Bahodir oilasi Hirotga, qariyb ikki yil muddat o‘tgach, qaytadi. Abulqosim Bobur G‘iyosiddin Bahodirni Sabzavor shahriga hokim qilib tayinladi. Alisher Navoiy Hirotda qolib o‘qishni davom ettirdi. Alisher Navoiy she’riyatga g‘oyat qiziqdi, Sharq adabiyotini qunt bilan o‘rgandi. Oila muhiti bolaligidayoq unda adabiyotga zo‘r havas tug‘dirgan edi. Tog‘alari Mirsaid — Kobuliy, Muhammad Ali — G‘aribiy yetuk shoir edilar. Alisher Navoiylar uyida shoirlar tez-tez to‘planishib, mushoira qilishar, adabiyot va san’at haqida suhbatlashar edilar. Alisher Navoiy 10—12 yoshlaridan she’r yoza boshlagan. Tarixchi Xondamirning yozishicha, yosh Alisher Navoiyning iste’dodidan mamnun bo‘lgan mavlono Lutfiy, uning: Orazin yopqoch, ko‘zumdan sochilur har lahza yosh, Bo‘ylakim, paydo bo‘lur yulduz, nihon bo‘lg‘ach quyosh matla’li g‘azalini tinglab: «Agar muyassar bo‘lsa edi, o‘zimning o‘n-o‘n ikki ming forsiy va turkiy baytimni shu g‘azalga almashtirardim...» degan. Alisher Navoiy 15 yoshida shoir sifatida keng tanilgan. She’rlarini turkiy (Navoiy taxallusi bilan) va forsiy (Foniy taxallusi bilan) tillarida yozgan. Alisher Navoiy 13—14 yoshlarida otasi hayotdan ko‘z yumadi. Uni Abulqosim Bobur o‘z tarbiyasiga oladi, katta badiiy iste’dodi uchun g‘oyat e’zozlaydi. 1456 yil oktyabrda mamlakat poytaxti Hirotdan Mashhadga ko‘chiriladi, Abulqosim yosh Alisherni ham, o‘z xizmatida bo‘lgan Husayn Boyqaroni ham Mashhadga olib ketadi. 1457 yilning bahorida to‘satdan Abulqosim Bobur ham vafot etdi. Alisher Navoiy uchun bu, otasi vafotidan keyingi, ikkinchi og‘ir judolik bo‘ldi. U Mashhad madrasalaridan birida o‘qishini davom ettiradi. Do‘sti Husayn Boyqaro esa Marv va Chorjo‘y tomonlarga omad qidirib ketadi. Xurosonni temuriylarning yana bir vakili, Movarounnahr hukmdori Sulton Abu Said egalladi va poytaxtini Samarqanddan Hirotga ko‘chiradi. Husayn Boyqaroning taxtni egallash yo‘lidagi birinchi raqibi — Abu Said edi. Alisher Navoiy oilasining xohish-rag‘bati Husayn tomonda bo‘lib, bu avvalo ularning oilaviy yaqinliklari bilan izohlanardi; bundan yangi hukmdor ham yaxshi xabardor edi. O‘rtadagi bu vaziyat Alisher Navoiy hayotini murakkablashtirgan. Alisher Navoiy Mashhadda oddiy bir mullavachcha sifatida yashadi.

@Tarix_va_Tahlil
Көбірек мүмкіндіктерді ашу үшін кіріңіз.