فضائل و مناقب اهل بیت علیهم‌السلام

هر کس کنیزی داشته باشد، او را به خوبی آموزش دهد و او را نیکو تربیت کند، سپس او را آزاد کرده و به ازدواج درآورد، برای او دو برابر پاداش خواهد بود
صحیح البخاری

تشبیه زنان به "کشتزار" به این معنا نیست که زن فقط وسیله‌ای برای تولید نسل است.

در ادبیات عرب، تشبیه به زمین کشاورزی نشانه ارزش و اهمیت است. همان‌طور که زمین حاصلخیز برای زندگی انسان ضروری است، زنان نیز نقش اساسی در خانواده و جامعه دارند.

در فرهنگ اسلامی، فرزندآوری و تربیت نسل صالح، یک ارزش محسوب می‌شود، اما این به معنای تقلیل جایگاه زن به زاییدن نیست.

برخی تصور می‌کنند که جمله "فَأْتُوا حَرْثَكُمْ أَنَّىٰ شِئْتُمْ" (پس به کشتزار خود هر طور که می‌خواهید درآیید) به این معناست که مردان اجازه دارند هرطور که می‌خواهند با زنان رفتار کنند، اما این برداشت اشتباه است.

طبق تفاسیر اسلامی (مانند تفسیر المیزان و تفسیر طبری)، این بخش از آیه به شیوه‌های مختلف آمیزش زناشویی در چارچوب حلال اشاره دارد، نه بی‌احترامی به زن.

حق زن بر شوهر در اسلام محترم شمرده شده و قرآن در آیات دیگر بر محبت، مودت و رعایت حقوق زن تأکید دارد (مانند سوره روم، آیه ۲۱)

قرآن در آیات متعدد از مساوات زن و مرد در کرامت انسانی صحبت کرده است:
"وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ" (اسراء: ۷۰) → "ما فرزندان آدم را گرامی داشتیم" (زن و مرد را بدون تبعیض شامل می‌شود).

رابطه زن و شوهر در اسلام یک رابطه متقابل و محبت‌آمیز است، نه یک رابطه سلطه‌جویانه (سوره بقره، آیه ۱۸۷: "هُنَّ لِبَاسٌ لَّكُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ" → "آن‌ها لباس شما هستند و شما لباس آن‌ها").

"دروغ‌زنِ خشنِ بدسرشت و علاوه بر این، بدنام (و زنازاده) است."

قرآن کریم در بیشتر موارد با لحنی دعوت‌کننده، حکیمانه و ملایم سخن می‌گوید، اما در برخی مواقع، برای هشدار دادن به افراد سرسخت و گمراه، لحن تندتری به کار می‌برد. این آیه از سوره القلم، یکی از مواردی است که خداوند فردی را که به شدت در برابر حق جبهه گرفته و فساد اخلاقی و اجتماعی دارد، با الفاظ سخت توصیف می‌کند.

بیشتر مفسران معتقدند که این آیه درباره ولید بن مغیره، یکی از سران مشرکان مکه، نازل شده است. او کسی بود که به پیامبر اکرم (ص) تهمت می‌زد، با اسلام دشمنی می‌کرد و با سوءاستفاده از قدرت و نفوذش، مردم را از ایمان آوردن بازمی‌داشت.

(د‌لیل‌اول) روش اصلاح اجتماعی: در جوامع آن زمان (و حتی امروز)، افراد قدرتمند و فاسد، جامعه را به سمت ظلم و فساد می‌کشاندند. خداوند برای رسوا کردن این افراد در برابر جامعه، لحن شدیدی به کار می‌برد تا مردم از آنها فاصله بگیرند.

(دلیل‌دوم) پاسخ به توهین‌های مشرکان: دشمنان اسلام نه‌تنها پیامبر را مسخره می‌کردند، بلکه قرآن را نیز "افسانه‌های پیشینیان" می‌خواندند (سوره القلم، آیه ۱۵). این آیات در واقع پاسخی به گستاخی‌های آنان است.

(دلیل‌سوم) مقابله با فساد اخلاقی: این افراد نه‌تنها مخالف اسلام بودند، بلکه فساد اخلاقی و اقتصادی را در جامعه رواج می‌دادند. برای هشدار دادن به مردم، خداوند آنها را با شدیدترین صفات نکوهش می‌کند.

اگرچه این آیه دارای لحنی تند است، اما فحاشی محسوب نمی‌شود. فحش، به معنای سخنان زشت و بی‌دلیل است، اما قرآن در این آیه، به بیان واقعیات اخلاقی و رفتاری فرد موردنظر پرداخته است.
خداوند در بسیاری از آیات، از الفاظی که در فرهنگ عربی برای سرزنش افراد ظالم و فاسد به کار می‌رفته، استفاده کرده است. اما این سرزنش‌ها برای هدایت مردم و رسوا کردن گناهکاران است، نه برای توهین شخصی.

(معنای‌اول) فرد بدنام و ننگ جامعه – کسی که به دلایل اخلاقی یا رفتاری در میان مردم به بدی شناخته می‌شود.

(معنای‌دوم) کسی که به قوم خود منسوب نیست – در برخی تفاسیر آمده که این واژه به کسی گفته می‌شود که به قبیله‌ای ملحق شده اما در اصل از آنها نیست (یعنی به‌نوعی فردی تحمیلی در جامعه محسوب می‌شود).

در برخی از منابع تاریخی، گفته شده که ولید بن مغیره (که احتمالاً آیه درباره او نازل شده) از سوی مردم مکه مورد طعنه قرار می‌گرفت که در نسب او شک و شبهه وجود دارد. به همین دلیل، برخی مفسران «زنیم» را به معنای کسی که نسب او مشخص نیست یا فرزند نامشروع دانسته‌اند.

برخی از مفسران، «زنیم» را فقط به معنای "بدنام و ننگ جامعه" تفسیر کرده‌اند، نه "زنازاده".

نه، زیرا هدف این آیه تحقیر شخصی نیست، بلکه نشان دادن فساد اخلاقی و اجتماعی اوست.
حتی اگر «زنیم» را به معنای "کسی که نسب او مشخص نیست" بگیریم، این توصیف در مورد شخصیت فرد مورد بحث، نه لزوماً درباره اصل تولد او، بلکه به‌عنوان یک نماد اخلاقی و اجتماعی به کار رفته است.