📌از حکمت سعدی تا میزِ مسقط
✍🏻امیرعباس شاهسواری
🔸سعدی شیرازی، این استادِ سخنِ خردمند، قرن‌ها پیش از امروز، درسهایی برای مواجهی هوشمندانه با دوست و دشمن به ما آموخت. در روزهایی که مذاکرات ایران و آمریکا در کانون توجه جهانیان است، مرورِ حکمتهای او می‌تواند چراغی فراسوی تاریکی‌های دیپلماسی باشد:
1️⃣ هوشیاری در برابر فریب: سعدی در بوستان هشدار می‌دهد: «ز دشمن چو پرّان شود تیر دوست، به دامان دشمن منه دست دوست». تاریخِ تعاملات آمریکا با ایران، پر است از نقض عهدها؛ از برجامی که با خروج یک جانبه آنها خاکستر شد تا تحریم‌هایی که همچون تیغی بر گلوی اقتصاد ایران فرود آمد. سعدی به ما می‌آموزد که مذاکره با طرفی که بارها فریبکارانه عمل کرده، نه به معنای قطعِ گفتگو، که به معنای هوشیاریِ دوچندان است. توافق‌های جدید باید در قالبِ مکانیسمهایی باشد که طعمه ی «وعده‌های بی‌پشتوانه» نشوند.
2️⃣ قاطعیت و انعطاف: در حکایتی از گلستان، مردی که از نیش مار جان به در برده بود، با دیدن مار بی‌آزاری گفت: «مار دیدم و احتراز کردم از وی، تا نباشد آنچنان که این چنان است». تجربه تلخ خروج آمریکا از برجام، زخمی است که نباید فراموش شود، اما سعدی به ما یادآوری می‌کند که تعادل بین قاطعیت و انعطاف، کلیدِ بقاست. ایران می‌تواند با حفظِ اصولِ غیرقابل مذاکره (مانند حقوق هسته‌ای)، در مسیرهای دیپلماتیک انعطاف نشان دهد. این نه ضعف، که نشانه بلوغِ سیاسی است.
3️⃣ دیپلماسیِ هوشمند: سعدی در ابیاتش بر پنهانکاری استراتژیک تأکید دارد: «سپه را چو دیدی که دشمن قوی است، مگو جنگ، تا خویشتن را غنی است». آمریکا با فشار حداکثری می‌کوشد ایران را به زانو درآورد، اما سعدی راهِ «کمندِ دیپلماسی» را پیشِ پای ما می‌گذارد: اتحاد با قدرتهای شرقی (روسیه، چین)، تقویت روابط با همسایگان، و افشای یکجانبه‌گرایی آمریکا در مجامع بین‌المللی. ایران می‌تواند با هنرمندی، ائتلافی جهانی علیه زورگویی‌های واشنگتن شکل دهد؛ ائتلافی که نه با شمشیر، که با قلمِ دیپلماسی بنیان نهاده شود.
4️⃣ اقتدار داخلی: سعدی هشدار می‌دهد: «توانگر به خانه، درویش به ره، که این قوت آرد و آن زورمند». مذاکره موفق، نه از موضعِ نیاز، که از موضعِ قدرت ممکن است. اقتصاد مقاومتی، پیشرفت‌های فناورانه ی بومی، و وحدت ملی، خانه ایران را در برابر توفان‌های خارجی بیمه می‌کند. هرچه «سرایِ ایران» محکم‌تر باشد، زبانِ آمریکا در میزِ مذاکره نرمتر خواهد شد. سعدی به ما می‌گوید: مذاکره‌کننده ایرانی باید چون بازرگانِ هوشیار باشد که کالای خود را نه از سرِ درماندگی، که از سرِ توانگری به بازار می‌آورد.
🔹در پایان، مذاکره با آمریکا، اگر با خِرَدِ سعدی همراه باشد، نه تسلیم است و نه جنگ. این مسیر، شمشیری دو لبه است: از یک سو، گفتگو برای کاهش تنش‌ها، و از سوی دیگر، تیز نگاه داشتنِ تیغِ اقتدارِ داخلی. شاید روزی، واشنگتن بیاموزد که «نشاید که با هر کسی دوست شد، که ناجنس را آتش آهن کشد»... اما تا آن روز، ایران باید همچون سعدی، بر بلندای خِرَد و عزت بایستد.
#اختصاصی
📮فکرت، رسانه اندیشه و آگاهی؛
@Fekratmedia
