Bobil Kutubxonasi
19.04.202511:29
Chinozda Ulug’ Vatan Urushiga atab qurilgan bahaybat, 15 metr keladigan haykal bo’lardi. Chinoz shaharga kirishdayor xushvaqt askar furajkasini ko’targancha salom berardi sizga.
Keyin esa uni yiqitib, o’rniga bir metrlik arzon bronzadan Motamsaro Ona haykali qo’yildi.
Albatta, Motamsaro Ona tariximizning eng muhim va muqaddas siymoylaridan. Men ham 9-Mayni G’alaba emas Xotira kuni sifatida o’tkazish tarafdoriman. Natijada, u Urushda biz faqat yutqazdik, odamlarimiz o’ldi… Va, g’alaba faqat ruslargagina tegishlidek ko’rsatildi.
Baribir, menimcha o’sha Askar haykali o’z haybati bilan qolishi kerak edi. Motamsaro Onani boshqa markazga qo’ysa ham bo’lardi…
Mamlakatda Sovet sarqitlarini tozalash va kollektiv xotiramizning bir parchasiga aylangab estetik yodgorliklarni qulatish ko’p adashtiriladi. Bu yodgorliklar o’rniga odamdek nimadir qursak ham mayliydi… Qaysidir suhbatda bir do’stim Toshkent metrosidagi o’roq va bolg’a ramzini o’chirishmoqchi, degandi. Nima keragi bor?
Bu harakat menga Amerikadagi woke buzg'unchiligini eslatadi. Bilasiz, oxirgi paytlar klassik Disney yo boshqa shirkat filmlarini qayta ishlashyapti. Oppog'oyni qora tanli duragay qiz o'ynadi, Uzuklar Hukmdori'ning serialida qora yo osiyolik trollar ko'rindi. Va, bu o'z o'rnida noroziliklarga sabab bo'ldi. Asosiy matnda bunday irq vakillari yo'q, degan gapga ijodkorlar ha, chunki bu irqdagilar ezilgandi. Ana endi ularni ham klassiklarga kiritamiz, deb javob berishdi. Bu ishning asil dahshati nima, bilasizmi? Ular qora tanlilarni ham bu filmga olish orqali keyingi nasllarga 'Qaranglar, bizda irqiy kamsitish bo'lmagan', degan xabar berishadi. Xuddi o'tmishda qullik, tahqir yo'qdek sun'iy ravishda Oq tanlilar hukmroq tarixni yo'qqa chiqarib, darrov qora tanli, osiyolik yo boshqa irqlarni baxtli ko'rsatishadi. Buni biz tarixning qayta izohi deb ataymiz.
O'zbekistondagi Sovet qoldiqlarini ham bunchalar ayovsiz yo'q qilinishi o'z mazlum tariximizni unuttirish emasmi? Metroda shu ramz bor, chunki biz Sovetning parchasi edik, lekin bugungacha yetib kelishni uddaladik, desak bo'lmaydimi? O'sha, Chinozdagi Askar haykaliga qarab urush haqiqatlarini, rosti Motamsaro Onachalik achchiq yetkazish mumkin. San'atshunos Rothko aytganidek, bir san'at asari u qayta izohlangan paytgina tiriladi. Biz esa ularni o'ldirib yotibmiz. Ertaga yangi avlodlar kelsa, xuddi tarixda o'zbeklar hech qachon qirg'in qilinmagandek, xuddi tahqirlanmagandek taassurot uyg'otadi. Boisi, o'rtada estetik an'ananing o'zi yo'q. faqat kitob va dod voy nari borsa 'ha bo'ldi-da endi' kabi tushunchaga sabab bo'ladi, xolos.
Tarixni yo'q qilish xuddi miyadagi yiringni boshog'riq dori bilan bostirishga o'xshaydi. Moddiy bir dalilsiz travmadan qutulolmaymiz.
Quyidagi videoda garchi postga juda aloqador bo'lmasa-da Sovet estetikasi va madaniy shaxsiyati yaxshi ochib berilgan. Balki umumiy fikr uchun yordam berar.
@bobil_kutubxonasi
https://youtu.be/5TKZsnujzk0?si=YefoYdJTP2AqfEpE
Keyin esa uni yiqitib, o’rniga bir metrlik arzon bronzadan Motamsaro Ona haykali qo’yildi.
Albatta, Motamsaro Ona tariximizning eng muhim va muqaddas siymoylaridan. Men ham 9-Mayni G’alaba emas Xotira kuni sifatida o’tkazish tarafdoriman. Natijada, u Urushda biz faqat yutqazdik, odamlarimiz o’ldi… Va, g’alaba faqat ruslargagina tegishlidek ko’rsatildi.
Baribir, menimcha o’sha Askar haykali o’z haybati bilan qolishi kerak edi. Motamsaro Onani boshqa markazga qo’ysa ham bo’lardi…
Mamlakatda Sovet sarqitlarini tozalash va kollektiv xotiramizning bir parchasiga aylangab estetik yodgorliklarni qulatish ko’p adashtiriladi. Bu yodgorliklar o’rniga odamdek nimadir qursak ham mayliydi… Qaysidir suhbatda bir do’stim Toshkent metrosidagi o’roq va bolg’a ramzini o’chirishmoqchi, degandi. Nima keragi bor?
Bu harakat menga Amerikadagi woke buzg'unchiligini eslatadi. Bilasiz, oxirgi paytlar klassik Disney yo boshqa shirkat filmlarini qayta ishlashyapti. Oppog'oyni qora tanli duragay qiz o'ynadi, Uzuklar Hukmdori'ning serialida qora yo osiyolik trollar ko'rindi. Va, bu o'z o'rnida noroziliklarga sabab bo'ldi. Asosiy matnda bunday irq vakillari yo'q, degan gapga ijodkorlar ha, chunki bu irqdagilar ezilgandi. Ana endi ularni ham klassiklarga kiritamiz, deb javob berishdi. Bu ishning asil dahshati nima, bilasizmi? Ular qora tanlilarni ham bu filmga olish orqali keyingi nasllarga 'Qaranglar, bizda irqiy kamsitish bo'lmagan', degan xabar berishadi. Xuddi o'tmishda qullik, tahqir yo'qdek sun'iy ravishda Oq tanlilar hukmroq tarixni yo'qqa chiqarib, darrov qora tanli, osiyolik yo boshqa irqlarni baxtli ko'rsatishadi. Buni biz tarixning qayta izohi deb ataymiz.
O'zbekistondagi Sovet qoldiqlarini ham bunchalar ayovsiz yo'q qilinishi o'z mazlum tariximizni unuttirish emasmi? Metroda shu ramz bor, chunki biz Sovetning parchasi edik, lekin bugungacha yetib kelishni uddaladik, desak bo'lmaydimi? O'sha, Chinozdagi Askar haykaliga qarab urush haqiqatlarini, rosti Motamsaro Onachalik achchiq yetkazish mumkin. San'atshunos Rothko aytganidek, bir san'at asari u qayta izohlangan paytgina tiriladi. Biz esa ularni o'ldirib yotibmiz. Ertaga yangi avlodlar kelsa, xuddi tarixda o'zbeklar hech qachon qirg'in qilinmagandek, xuddi tahqirlanmagandek taassurot uyg'otadi. Boisi, o'rtada estetik an'ananing o'zi yo'q. faqat kitob va dod voy nari borsa 'ha bo'ldi-da endi' kabi tushunchaga sabab bo'ladi, xolos.
Tarixni yo'q qilish xuddi miyadagi yiringni boshog'riq dori bilan bostirishga o'xshaydi. Moddiy bir dalilsiz travmadan qutulolmaymiz.
Quyidagi videoda garchi postga juda aloqador bo'lmasa-da Sovet estetikasi va madaniy shaxsiyati yaxshi ochib berilgan. Balki umumiy fikr uchun yordam berar.
@bobil_kutubxonasi
https://youtu.be/5TKZsnujzk0?si=YefoYdJTP2AqfEpE
14.04.202514:46
Dars payti talabalar gaplashib shovqin qilishsa
Katta domlalar: Keep silence please. Thank you. 🙂
Bizning nasl: Bitch, no yapping. No-one is interested in your slutty situationship. 😒🔪
Katta domlalar: Keep silence please. Thank you. 🙂
Bizning nasl: Bitch, no yapping. No-one is interested in your slutty situationship. 😒🔪
10.04.202504:01
O'zbekning ulug' shoirlaridan ustoz Yo'ldosh Eshbekning ijtimoiy va jismoniy ahvoli og'irligini eshitib ancha ranjidim.
Hali Chinozda edim. Maktab orqasidagi qarovsiz kutubxonaga ko'p kirardim. Uyoqdagi eski kitoblar menga huzur bag'ishlardi. O'sha kitoblar orasidan bir kun "Mangu Masofa" ni topdim. Yo'ldosh Eshbekning o'zi kabi haybatli, barvasta kitobi. Sumkamga soldimu uyga ravona bo'ldim...
Meni tarbiyalagan kitoblar ko'pmas. Nasrni Nazar Eshonqulning "Mendan Mengacha" to'plami bilan o'rgangan bo'lsam, she'rning o'sha ozod ruhini "Mangu Masofa" ni o'qib angladim. Yo'ldosh Eshbek menga tilning, o'zbekchamizning qandoq kuchga egaligini o'rgatgandi. Shunday yozsa ham bo'larkan, degandim. Bu she'rlardan olgan hayratim odatiy adabiy hayrat ham emasdi. Yaxshiyam o'zbekman, yaxshiyam bu til mening ona tilim, yo'qsa bunday shoirni o'qiy olmay, zavq ololmay o'tib ketardim, dedim. Ona tilingdan faxrlantiradigan shoirlar, albatta ko'p bo'lmaydi.
Bilamiz, bugun ziyoli bo'lish osonmas. Bir inson butun umrini xalqi uchun o'tqazsa, o'ziga vaqti qolmasligi mumkin. Yo'ldosh Eshbek ham shunday, o'zidan kechib xalq uchun ter to'kkanlardan. Axir, bugun o'zbekcha gaplashayotgan, sevganimizga, yaqinlarimizga ona tilimizda mehrimizni izhor qilayotgan bo'lsak, bunda shunday fidokor til soqchilarining xizmati katta emasmi?
Yo'ldosh akaning bugungi holida tashlab qo'yish ham ona tili ham insoniylik qarshisida uyatli holat. Bir shoir emas, bir ziyoli ham emas, undan ortig'i, millatning tiliga umrini fido qilgan odam uchun yordam qo'li cho'zishga arziydi.
Quyida yordam uchun hisob raqamini berib o'taman. Bugunga kelib, nuroniy holida yolg'iz va qarovsiz qolgan shoirimiz, ustozimizni yolg'iz qoldirmaylik. Qo'limizdan kelganicha u kishiga ko'mak beraylik. Tarjimalarim asnosida ba'zi do'stlar biz sevgan, o'qishni orzu qilgan kitoblarimizni o'giryapsiz, donat qilaylik, deyishgandi. Men esa albatta bosh tortdim. Ammo, agar biron tarjimam uchun minnatdor o'quvchi sifatida tuhfangiz bo'lsa ham shu hisoblarga mablag' sifatida o'tkazishingiz mumkin. Har bir so'm Ustozga yordam, Ustozga mador.
Yordamingiz uchun avvaldan rahmat.
Mirzohid Muzaffar
UZCARD 5614681908452158 (Djabbarov Farrukh)
👉 HUMO 9860060102409871 (Farrukh Djabbarov)
👉 VISA 4195250040623413 (Farrukh Djabbarov)
@bobil_kutubxonasi
Hali Chinozda edim. Maktab orqasidagi qarovsiz kutubxonaga ko'p kirardim. Uyoqdagi eski kitoblar menga huzur bag'ishlardi. O'sha kitoblar orasidan bir kun "Mangu Masofa" ni topdim. Yo'ldosh Eshbekning o'zi kabi haybatli, barvasta kitobi. Sumkamga soldimu uyga ravona bo'ldim...
Meni tarbiyalagan kitoblar ko'pmas. Nasrni Nazar Eshonqulning "Mendan Mengacha" to'plami bilan o'rgangan bo'lsam, she'rning o'sha ozod ruhini "Mangu Masofa" ni o'qib angladim. Yo'ldosh Eshbek menga tilning, o'zbekchamizning qandoq kuchga egaligini o'rgatgandi. Shunday yozsa ham bo'larkan, degandim. Bu she'rlardan olgan hayratim odatiy adabiy hayrat ham emasdi. Yaxshiyam o'zbekman, yaxshiyam bu til mening ona tilim, yo'qsa bunday shoirni o'qiy olmay, zavq ololmay o'tib ketardim, dedim. Ona tilingdan faxrlantiradigan shoirlar, albatta ko'p bo'lmaydi.
Bilamiz, bugun ziyoli bo'lish osonmas. Bir inson butun umrini xalqi uchun o'tqazsa, o'ziga vaqti qolmasligi mumkin. Yo'ldosh Eshbek ham shunday, o'zidan kechib xalq uchun ter to'kkanlardan. Axir, bugun o'zbekcha gaplashayotgan, sevganimizga, yaqinlarimizga ona tilimizda mehrimizni izhor qilayotgan bo'lsak, bunda shunday fidokor til soqchilarining xizmati katta emasmi?
Yo'ldosh akaning bugungi holida tashlab qo'yish ham ona tili ham insoniylik qarshisida uyatli holat. Bir shoir emas, bir ziyoli ham emas, undan ortig'i, millatning tiliga umrini fido qilgan odam uchun yordam qo'li cho'zishga arziydi.
Quyida yordam uchun hisob raqamini berib o'taman. Bugunga kelib, nuroniy holida yolg'iz va qarovsiz qolgan shoirimiz, ustozimizni yolg'iz qoldirmaylik. Qo'limizdan kelganicha u kishiga ko'mak beraylik. Tarjimalarim asnosida ba'zi do'stlar biz sevgan, o'qishni orzu qilgan kitoblarimizni o'giryapsiz, donat qilaylik, deyishgandi. Men esa albatta bosh tortdim. Ammo, agar biron tarjimam uchun minnatdor o'quvchi sifatida tuhfangiz bo'lsa ham shu hisoblarga mablag' sifatida o'tkazishingiz mumkin. Har bir so'm Ustozga yordam, Ustozga mador.
Yordamingiz uchun avvaldan rahmat.
Mirzohid Muzaffar
UZCARD 5614681908452158 (Djabbarov Farrukh)
👉 HUMO 9860060102409871 (Farrukh Djabbarov)
👉 VISA 4195250040623413 (Farrukh Djabbarov)
@bobil_kutubxonasi
04.04.202514:42
Masalan, bugun darsimning o’rtasida uch-to’rt politsiyachi auditoriyaga kirmoqchi bo’ldi. Orderingiz bormi, dedim. Yo’q, faqat talabalarni hech qanday isyonlarga qo’shilmasliklarini aytib, ogohlantirgani keldik, deyishdi.
Kirishlariga ruhsat bermadim. Politsiyaning kampusga kirishiyoq qonunga zid. Auditoriyaga kirasizmi? Qachondan beri Turkiya politsiyachi o’zi istagan payt butun boshli darsni bo’ladigan diktaturaga aylandi, dedim.
Auditoriya ostonasida, ichkariga qadam bosmay gaplarini ayta boshlashdi. Gapning yarmida auditoriyadan bir ovoz keldi:
“Sakra, sakra, sakramagan Toyyibchi”.
Hamma talabalar o’rnidan turib sakray ketdi. Pinagimni buzmadim. Ish stoliga o’tirib, politsiyaga kulib qarab qo’ydim. Bir tomondan politsiya gapiradi, bir tomonda yetmishta talaba sakrab qo’shiq aytadi.
Politsiya chiqdi. Talabalar menga kulib qarashdiyu rahmat aytishdi. Darsda davom etdik.
By the way, it was cool as hell. 😁
Haliyam miyamda o’sha qo’shiq jaranglaydi:
“Sakra, sakra, sakramagan Toyyibchi”…
Natijada, akademiya bo’yin egmaydi.
@bobil_kutubxonasi
Kirishlariga ruhsat bermadim. Politsiyaning kampusga kirishiyoq qonunga zid. Auditoriyaga kirasizmi? Qachondan beri Turkiya politsiyachi o’zi istagan payt butun boshli darsni bo’ladigan diktaturaga aylandi, dedim.
Auditoriya ostonasida, ichkariga qadam bosmay gaplarini ayta boshlashdi. Gapning yarmida auditoriyadan bir ovoz keldi:
“Sakra, sakra, sakramagan Toyyibchi”.
Hamma talabalar o’rnidan turib sakray ketdi. Pinagimni buzmadim. Ish stoliga o’tirib, politsiyaga kulib qarab qo’ydim. Bir tomondan politsiya gapiradi, bir tomonda yetmishta talaba sakrab qo’shiq aytadi.
Politsiya chiqdi. Talabalar menga kulib qarashdiyu rahmat aytishdi. Darsda davom etdik.
By the way, it was cool as hell. 😁
Haliyam miyamda o’sha qo’shiq jaranglaydi:
“Sakra, sakra, sakramagan Toyyibchi”…
Natijada, akademiya bo’yin egmaydi.
@bobil_kutubxonasi
28.03.202520:36
Xayit muborak.
Bayram munosabati bilan Bobilda reklamalarga 50 foizlik chegirma qo’ydik.
Kerakli ma’lumotlar va narxlarni @bobil_reklama dan olib, berilgan manzilga murojaat qilishingiz mumkin.
Bayram munosabati bilan Bobilda reklamalarga 50 foizlik chegirma qo’ydik.
Kerakli ma’lumotlar va narxlarni @bobil_reklama dan olib, berilgan manzilga murojaat qilishingiz mumkin.
24.03.202507:27
Bugun fakultetdagi namoyishlar sabab kelgan politsiya bir talabani yoqasidan tutib shunday debdi:
- Aqlli bo’llaring.
Talaba:
- Aka, men bu fakultetga uchta imtihondan o’tib, besh yuz ball bilan kirdim. Siz qo’lingizda dubinka bilan kirdingiz. Kim kimga aql o’rgatyapti? Kim kimdan aqlli?
Turkiyada zilzila bo’ladi. Chet eldan yordam keladi. Turkiyada yong’in, hukumat o’chirolmaydi. Katta mehmonxonaga o’t ketadi, yetmishdan oshiq odam o’ladi. Kuniga o’nlab ayollar va bolalar tajovuz qurboni bo’ladi, aybdorlar ko’chada yallo qiladi. Sabab: politsiyada yetarli kadr yo’q.
Lekin, qayerdadir bir haqqoniy isyon ko’tarilsa, bu politsiya darrov mo’r malahdek yig’iladi. Qiziq…
Men ham militsiyaning bolasiman. Lekin, shu dunyoda turk politsiyasidek besavod va zo’rovon posbon bo’lmasa kerak. Namoyishlardagi talabalar hech narsa qilmasa ham bitta odamni o’nta politsiya kelib do’pposlashi, himoyasiz xalqqa qaynoq suv sachratish… Uyaladi odam.
Bugun balkondaman. Yaqin-yaqinlardan isyon ovozi keladi. Yo inqilobmikan? Turkiyadagi saylovlarga guvohlik qilgan paytim juda boshqacha bo’lgandim. Endi esa bir tarafdan domlalarim va darsiga kirganim talabalar ko’chani to’ldirgan mahal ham xavotir olaman, ham faxrlanaman.
Xorijlik bo’lganim uchun bu namoyishlarga qo’shilmadim. Turklar o’z ishini o’zlari hal qilsin. Ammo, shiorimizda aytganimizdek, “Akademiya Bo’yin Egmaydi”. Ki sen ham hur tug’ilg’onsen…
@bobil_kutubxonasi
- Aqlli bo’llaring.
Talaba:
- Aka, men bu fakultetga uchta imtihondan o’tib, besh yuz ball bilan kirdim. Siz qo’lingizda dubinka bilan kirdingiz. Kim kimga aql o’rgatyapti? Kim kimdan aqlli?
Turkiyada zilzila bo’ladi. Chet eldan yordam keladi. Turkiyada yong’in, hukumat o’chirolmaydi. Katta mehmonxonaga o’t ketadi, yetmishdan oshiq odam o’ladi. Kuniga o’nlab ayollar va bolalar tajovuz qurboni bo’ladi, aybdorlar ko’chada yallo qiladi. Sabab: politsiyada yetarli kadr yo’q.
Lekin, qayerdadir bir haqqoniy isyon ko’tarilsa, bu politsiya darrov mo’r malahdek yig’iladi. Qiziq…
Men ham militsiyaning bolasiman. Lekin, shu dunyoda turk politsiyasidek besavod va zo’rovon posbon bo’lmasa kerak. Namoyishlardagi talabalar hech narsa qilmasa ham bitta odamni o’nta politsiya kelib do’pposlashi, himoyasiz xalqqa qaynoq suv sachratish… Uyaladi odam.
Bugun balkondaman. Yaqin-yaqinlardan isyon ovozi keladi. Yo inqilobmikan? Turkiyadagi saylovlarga guvohlik qilgan paytim juda boshqacha bo’lgandim. Endi esa bir tarafdan domlalarim va darsiga kirganim talabalar ko’chani to’ldirgan mahal ham xavotir olaman, ham faxrlanaman.
Xorijlik bo’lganim uchun bu namoyishlarga qo’shilmadim. Turklar o’z ishini o’zlari hal qilsin. Ammo, shiorimizda aytganimizdek, “Akademiya Bo’yin Egmaydi”. Ki sen ham hur tug’ilg’onsen…
@bobil_kutubxonasi
18.04.202512:15
Balki aytmagandirmani lekin bakalavrda meni eng ko'p qiynagan dars Tarjima edi. Til bo'limi bo'lganimiz uchun birinchi kursdanoq badiiy tarjima darsi olishimiz kerak. Xo'p, bu nuqtagacha hammasi joyida. Ammo, muammo domlaga kelganda boshlanadi.
Tarjimadan kiradigan domlalar, kafedra rahbariyati beparvo bo'lgani uchunmi bilmadim, asosan doktorant tadqiqotchilar bo'lardi. Na ilmiy, na amaliy ma'noda tarjimada tajribaga ega deb bo'lardi ularni.
Birinchi kursdamiz. Yosh domla kirib, hammadan tarjima borasidagi tajribalarini so'ray boshladi. Men hayajon va zavq aralash galimni kutyapman. Gap shu ishni qilishimda emas. Hatto, u paytlar hali hozirgi ba'zi muhim kitoblarimni ham o'girmagandim. Ammo, domla men bilan tanishgach, balki alohida bilim ham berar, dedim.
- Xo'sh, sening tarjima bilan orang qalay?
- Domla, beshtacha kitob o'girganman o'zbekchaga.
- Hmm... Demak, turk emassan. Qiynalmaysanmi bu darsda?
- Turkcha ikkinchi ona tilimdek.
- Tushunarli.
Va, domla qolgan darslarda aynan meni gapirtirmay qo'ydi. Qo'l ko'tarsam qaramaydi, hatto amaliy darslarda o'zi nimanidir tushunmasa va bolalar "Domla, Mirzohid bir urinib ko'rsin", deganda eshitmaganga olardi. Keyin men ham umuman e'tibor bermay qo'ydim. Tabiiyki domla meni imtihondan yiqitdi. Keyin ma'lum bo'ldiki, bu domlaning boshqa qiliqlari ham bor ekan. Darsda qizlarga shilqimlik qilish, chiroyliroqlariga baland baho berish yo hatto hijobli qizlarni chiqishtirmaslik. Mana, masalan undan dars oladigan boshqa o'zbek qiz tanishim ham bor edi. Hijobi sabab u va dugonalariga yomon muomala qilgan ekan. Ko'p o'tmay shikoyatlar sabab bu domla fakultetdan uzoqlashtirildi. Battar bo'lsin.
Darsni ikkinchi yil olgan paytim yana yosh doktorant domla kirdi. Tajribasiz edi, ammo tarjimonligimni bilgach xursand bo'ldi. Bu mendan kichkina, deb o'tirmasdi. Nafaqat men, balki boshqa talabalar ham yangi bir bilim bersa quvonib ketar, o'rganardi. Hatto ikki marta menga dars ham berdirgandi auditoriyada. Talabalarga tarjima borasida ish topish va noshir bilan ishlashni o'rgatdim. Ammo, afsuski sog'lig'im yomonlashgani uchun imtihoniga borolmadim. O'ziga ham yozmadim. Buni eshitgach mendan battar xafa bo'ldi va xabar bersang, o'zim ofisimda ham imtihon qilib o'tkazvorardim seni, dedi.
Va, birinchi kurs tarjima darsini uchinchi kursda yana qayta oldim. Bu yilgi domla Angliyadan endigina phd olib kelgandi. Inglizchasi o'ta mukammal, ammo turkchasi baholi qudrat. Bu safar og'zingni yum, o'tmasang o'qishing uzayadi, dedim. Domla inglizcha gapni Turkchaga aynan inglizcha grammatika bilan o'girsa ham, turkcha tarjimasi hech qaysi turk tushunmaydigan darajada rasvo chiqsa ham indamadim. Lekin, vijdonim qiynalardi. Akademik bo'lishi shartmas, tashqaridan bitta haqiqiy tarjimon yollab dars berdirish shunchalik qiyinmi, derdim. Darsdan o'tdim oxiri. Jirkanib jirkanib, o'sha domlaga yoqadigan tarzda o'girgan matnim bilan a'lo oldim. Yana "turk emasliginga qaramay zo'r o'giribsan" degandi. Savil bitch.
Yangilik, bu yil darajam aynan unikiga yetib olgani uchun kecha o'sha domlachani bir chiroyli dahanaki yasadim. Turkcha o'rgansangiz, hammamizga yaxshi bo'lardi, u bolalar hali yosh, tarjimani bilmaydi, siz ularga shunday chala tushunchani singdirgach ertaga bitirib badiiy tarjima qiladi. Bugun tarjima bozorida What's Wrong With You degan gapni Sen bilan nima noto'g'ri deydigan mutant tarjimonlar bosib ketgan bo'lsa, bu sizning aybingiz, dedim. Yig'lab chiqib ketdi. Kafedra rahbari ko'z qirida menga qarab "Yasha bacham" dedi. Yagona xavotirim, o'zi shuncha dars va ish yetmagandek tarjima darsini ham menga berib qo'yishlari. Tarjima qilaverib o'zi tinkam qurigan, o'rgatish ortiqcha.
Sizchi, akademiyaga kirib olgach qaysi domlaning yuziga ayblarini aytib tashlagan bo'lardingiz?))
@bobil_kutubxonasi
Tarjimadan kiradigan domlalar, kafedra rahbariyati beparvo bo'lgani uchunmi bilmadim, asosan doktorant tadqiqotchilar bo'lardi. Na ilmiy, na amaliy ma'noda tarjimada tajribaga ega deb bo'lardi ularni.
Birinchi kursdamiz. Yosh domla kirib, hammadan tarjima borasidagi tajribalarini so'ray boshladi. Men hayajon va zavq aralash galimni kutyapman. Gap shu ishni qilishimda emas. Hatto, u paytlar hali hozirgi ba'zi muhim kitoblarimni ham o'girmagandim. Ammo, domla men bilan tanishgach, balki alohida bilim ham berar, dedim.
- Xo'sh, sening tarjima bilan orang qalay?
- Domla, beshtacha kitob o'girganman o'zbekchaga.
- Hmm... Demak, turk emassan. Qiynalmaysanmi bu darsda?
- Turkcha ikkinchi ona tilimdek.
- Tushunarli.
Va, domla qolgan darslarda aynan meni gapirtirmay qo'ydi. Qo'l ko'tarsam qaramaydi, hatto amaliy darslarda o'zi nimanidir tushunmasa va bolalar "Domla, Mirzohid bir urinib ko'rsin", deganda eshitmaganga olardi. Keyin men ham umuman e'tibor bermay qo'ydim. Tabiiyki domla meni imtihondan yiqitdi. Keyin ma'lum bo'ldiki, bu domlaning boshqa qiliqlari ham bor ekan. Darsda qizlarga shilqimlik qilish, chiroyliroqlariga baland baho berish yo hatto hijobli qizlarni chiqishtirmaslik. Mana, masalan undan dars oladigan boshqa o'zbek qiz tanishim ham bor edi. Hijobi sabab u va dugonalariga yomon muomala qilgan ekan. Ko'p o'tmay shikoyatlar sabab bu domla fakultetdan uzoqlashtirildi. Battar bo'lsin.
Darsni ikkinchi yil olgan paytim yana yosh doktorant domla kirdi. Tajribasiz edi, ammo tarjimonligimni bilgach xursand bo'ldi. Bu mendan kichkina, deb o'tirmasdi. Nafaqat men, balki boshqa talabalar ham yangi bir bilim bersa quvonib ketar, o'rganardi. Hatto ikki marta menga dars ham berdirgandi auditoriyada. Talabalarga tarjima borasida ish topish va noshir bilan ishlashni o'rgatdim. Ammo, afsuski sog'lig'im yomonlashgani uchun imtihoniga borolmadim. O'ziga ham yozmadim. Buni eshitgach mendan battar xafa bo'ldi va xabar bersang, o'zim ofisimda ham imtihon qilib o'tkazvorardim seni, dedi.
Va, birinchi kurs tarjima darsini uchinchi kursda yana qayta oldim. Bu yilgi domla Angliyadan endigina phd olib kelgandi. Inglizchasi o'ta mukammal, ammo turkchasi baholi qudrat. Bu safar og'zingni yum, o'tmasang o'qishing uzayadi, dedim. Domla inglizcha gapni Turkchaga aynan inglizcha grammatika bilan o'girsa ham, turkcha tarjimasi hech qaysi turk tushunmaydigan darajada rasvo chiqsa ham indamadim. Lekin, vijdonim qiynalardi. Akademik bo'lishi shartmas, tashqaridan bitta haqiqiy tarjimon yollab dars berdirish shunchalik qiyinmi, derdim. Darsdan o'tdim oxiri. Jirkanib jirkanib, o'sha domlaga yoqadigan tarzda o'girgan matnim bilan a'lo oldim. Yana "turk emasliginga qaramay zo'r o'giribsan" degandi. Savil bitch.
Yangilik, bu yil darajam aynan unikiga yetib olgani uchun kecha o'sha domlachani bir chiroyli dahanaki yasadim. Turkcha o'rgansangiz, hammamizga yaxshi bo'lardi, u bolalar hali yosh, tarjimani bilmaydi, siz ularga shunday chala tushunchani singdirgach ertaga bitirib badiiy tarjima qiladi. Bugun tarjima bozorida What's Wrong With You degan gapni Sen bilan nima noto'g'ri deydigan mutant tarjimonlar bosib ketgan bo'lsa, bu sizning aybingiz, dedim. Yig'lab chiqib ketdi. Kafedra rahbari ko'z qirida menga qarab "Yasha bacham" dedi. Yagona xavotirim, o'zi shuncha dars va ish yetmagandek tarjima darsini ham menga berib qo'yishlari. Tarjima qilaverib o'zi tinkam qurigan, o'rgatish ortiqcha.
Sizchi, akademiyaga kirib olgach qaysi domlaning yuziga ayblarini aytib tashlagan bo'lardingiz?))
@bobil_kutubxonasi
14.04.202509:04
Shoir, naslimizning balki eng mustasno kishilaridan, Shavkat Rahmondan so’ng ispan she’riyatini ispanchadan tarjima qila boshlagan kamyob tarjimonlardan Sobir Muhammad fotografiya san’ati bilan shug’ullana boshlagandi. Bugun o’zi uchun ochgan kichik arxiv kanalini ko’rib chiqdim. O’ziga hos, o’zbek shaharlarining sodda estetikasini tutgandek.
Balki ishlari sizga ham yoqar:
@sobir_mukhammad
Balki ishlari sizga ham yoqar:
@sobir_mukhammad
08.04.202512:13
Bugun Didem Madak tug’ilgan kun…
* * *
Koʻzlaring
ayvonda uchishgan yashil ichkiyim –
Yomgʻirga taqlidan toʻqilgan...
Horigandim ogʻir kechgan qishlar haqda soʻzlamoqdan
Va shishadan uch-toʻrt gulning
Tomogʻini hoʻllamoqdan.
Barmogʻim uchida alvon hoshiyali bir bulut,
Uni uzatardim senga,
Yolgʻizlik qadar yirik bir tomchi –
Barmogʻimga tomgan bir tomchi qon edi ishq...
Seni sevgach, bozorga yugurdim sevinchdan
Gulkaramning zoʻri deb baqirayotgan
Bir kishidan gulkaram oldim.
Oʻtirib yigʻladim keyin, lol qolding.
Bu “zoʻrlikda” jonimga sanchilgan nedir bor edi.
Jonimga sanchilgan ogʻriq eding sen.
Men oʻsha birgina jonni unutmaslik-chun
Har neni,
Har neni eslashga urindim.
Sevishdik.
Uydagi yuzlarcha qirqoyoq izlari.
Sevishdik.
Kimdir boshimdan
Nurga belangan bir lugʻat
idishini boʻshatganidek
seni sevgach, qimirlagan har sheʼrni
Qahvarang choydonda saqlar boʻldim men.
Keyin ketding.
Hali birga qishki kiyimlarni
Naftalinga koʻmadigan edik.
Soʻz bergandim, unutmayman koʻzlaringni deb
Dordagi bir yashil ichkiyim yangligʻ, olib dazmollayman.
Hammaga xayrli tun tilamoqni oʻrgataman koʻzlaringa.
Keyin ketding.
Yana bola boʻldim, yana yigʻladim.
Qancha sheʼr nechchi bor suv ostida qoldi.
Kitoblar, muhabbat va hamma narsa.
Endi qutqarolmasdim dunyoni
Kuchim yetmasdi.
Koshki yalpiz shakari kabi bulutsifat
Saqichdan bunyod boʻlsaydim.
Keyin ketding.
Oppoq bir oh tugʻildi uyda –
Yerdan osmon tomon yogʻgan qor kabi.
Koshki, dunyo shakar upasi-la qoplangan boʻlsa.
Yana bola boʻldim, yana yigʻladim
Hatto yomgʻir meni uyatsiz dedi.
Soʻz dedim. Soʻz berdim.
Ruhim koʻmilgan joy hamon ovoza,
Quyoshni sogʻindim va yana seni.
Koshki, soyasiga rozi bir rayhon boʻlsam.
Keyin ketding.
Koʻzlaring
Ayvonda unutilgan yashil ichkiyim –
Yomgʻirga taqlidan toʻqilgan...
Ancha yupqalashib qolgandir endi.
Turkchadan Mirzohid Muzaffar tarjimasi
@bobil_kutubxonasi
* * *
Koʻzlaring
ayvonda uchishgan yashil ichkiyim –
Yomgʻirga taqlidan toʻqilgan...
Horigandim ogʻir kechgan qishlar haqda soʻzlamoqdan
Va shishadan uch-toʻrt gulning
Tomogʻini hoʻllamoqdan.
Barmogʻim uchida alvon hoshiyali bir bulut,
Uni uzatardim senga,
Yolgʻizlik qadar yirik bir tomchi –
Barmogʻimga tomgan bir tomchi qon edi ishq...
Seni sevgach, bozorga yugurdim sevinchdan
Gulkaramning zoʻri deb baqirayotgan
Bir kishidan gulkaram oldim.
Oʻtirib yigʻladim keyin, lol qolding.
Bu “zoʻrlikda” jonimga sanchilgan nedir bor edi.
Jonimga sanchilgan ogʻriq eding sen.
Men oʻsha birgina jonni unutmaslik-chun
Har neni,
Har neni eslashga urindim.
Sevishdik.
Uydagi yuzlarcha qirqoyoq izlari.
Sevishdik.
Kimdir boshimdan
Nurga belangan bir lugʻat
idishini boʻshatganidek
seni sevgach, qimirlagan har sheʼrni
Qahvarang choydonda saqlar boʻldim men.
Keyin ketding.
Hali birga qishki kiyimlarni
Naftalinga koʻmadigan edik.
Soʻz bergandim, unutmayman koʻzlaringni deb
Dordagi bir yashil ichkiyim yangligʻ, olib dazmollayman.
Hammaga xayrli tun tilamoqni oʻrgataman koʻzlaringa.
Keyin ketding.
Yana bola boʻldim, yana yigʻladim.
Qancha sheʼr nechchi bor suv ostida qoldi.
Kitoblar, muhabbat va hamma narsa.
Endi qutqarolmasdim dunyoni
Kuchim yetmasdi.
Koshki yalpiz shakari kabi bulutsifat
Saqichdan bunyod boʻlsaydim.
Keyin ketding.
Oppoq bir oh tugʻildi uyda –
Yerdan osmon tomon yogʻgan qor kabi.
Koshki, dunyo shakar upasi-la qoplangan boʻlsa.
Yana bola boʻldim, yana yigʻladim
Hatto yomgʻir meni uyatsiz dedi.
Soʻz dedim. Soʻz berdim.
Ruhim koʻmilgan joy hamon ovoza,
Quyoshni sogʻindim va yana seni.
Koshki, soyasiga rozi bir rayhon boʻlsam.
Keyin ketding.
Koʻzlaring
Ayvonda unutilgan yashil ichkiyim –
Yomgʻirga taqlidan toʻqilgan...
Ancha yupqalashib qolgandir endi.
Turkchadan Mirzohid Muzaffar tarjimasi
@bobil_kutubxonasi
04.04.202510:18
* * *
Bir lahzaga chiqdim ishqning izmidan,
quladim
qaroligʻ
handaqlariga.
Choʻng gʻayur
nigohlar tushdi izimdan,
suyandim oʻlimning daraxtlariga.
Boʻshliqda eridi egasiz umrim,
dilimda qaridi baxt rangli dardlar.
Doʻzax olovining shuʼlalarida
Haq nomiga bitdim bir zarif xatlar.
Kuylarimni yutdi kunlar girdobi,
boʻgʻzimni bulgʻadi
oʻksiz ufunat.
Man oshiq edim-ku...
soʻzlar kuydirgan
lablarimda ildiz otdi sukunat.
Bir lahzaga chiqdim ishqning izmidan,
qonimda muzladi isyon istar oh.
Najot, deb uzangan qoʻlimga tushdi
oʻlim daraxtidan uzilgan yaproq.
Mirzohid Muzaffar
@bobil_kutubxonasi
27.03.202517:58
Do’stlar, qabul birinchi aprelgacha davom etadi. B1 dan baland darajasi bor va inglizchani grammatika va turli zerikarli qoidalarsiz, erkin o’rganmoqchi bo’lgan hamma qo’shilishi mumkin.
22.03.202518:48
Turkiyada holat jiddiylashyapti…
Talabalar Anqara, Istanbul, Izmir kabi shaharlarda tinimsiz isyon va norozilik namoyishlari o’tqazishyapti.
Bugun talabalardan biri shu mailni jo’natibdi. Norozilik namoyishlari sabab darsga kirolmayapmiz, uzr, deb.
Men ham yo’qlama olinmasligi va darsga kelmagan hech qaysi talaba yo’q yozilmasligini aytdim. Butun bo’lim domlalari bilan darslarni rasman to’xtatmasak-da o’z siyosiy qarashini qo’rqmay diktatura qarshisida himoya qilayotgan talabalar uchun sekinlashtiryapmiz.
Demokratiya auditoriyalarda qo’lga kiritilmaydi, ammo auditoriyalarda mustahkamlanadi…
@bobil_kutubxonasi
Talabalar Anqara, Istanbul, Izmir kabi shaharlarda tinimsiz isyon va norozilik namoyishlari o’tqazishyapti.
Bugun talabalardan biri shu mailni jo’natibdi. Norozilik namoyishlari sabab darsga kirolmayapmiz, uzr, deb.
Men ham yo’qlama olinmasligi va darsga kelmagan hech qaysi talaba yo’q yozilmasligini aytdim. Butun bo’lim domlalari bilan darslarni rasman to’xtatmasak-da o’z siyosiy qarashini qo’rqmay diktatura qarshisida himoya qilayotgan talabalar uchun sekinlashtiryapmiz.
Demokratiya auditoriyalarda qo’lga kiritilmaydi, ammo auditoriyalarda mustahkamlanadi…
@bobil_kutubxonasi
17.04.202504:19
Oxirgi paytlar o’zim o’ynab yoqtirgan o’yinlarim:
Playdead’s Inside
Sky
GRIS
Monument Valley
Bir paytlar Macbookda ham o’yin o’ynash mumkinmi, degandim. Kanaldagi ba’zi do’stlar yordam berishdi, rahmat. Anqarada, atrofimdagi do’stlarning ko’pi kompyuter o’yinlariga ishqiboz va har hafta RPG/FRP o’yini o’ynaymiz ular bilan.
O’zbekistonda ham aynan RPG ommalashsaydi koshki. Uning nimaligini bilmaganlar shu yerdan o’rganishlari mumkin.
RPG - Role Playing Game’da bir hikoya bo’ladi. Siz u hikoyaning qahramoniga aylanasiz va do’stlaringiz bilan quest/izlamga chiqasiz. Buning uchun hech qanday kompyuter ham kerakmas, oddiy shahmat yo boshqa stol o’yinidek o’ynalaveradi.
Sekin asta game narrative ishiga yo’nalsammi deb turibman. Chunki, ba’zan o’yin o’ynay turib shunchalik yorug’ hikoya fikri keladiki, unutilgach achinasiz.
Siz qaysi o’yinlarni o’ynayapsiz?
Playdead’s Inside
Sky
GRIS
Monument Valley
Bir paytlar Macbookda ham o’yin o’ynash mumkinmi, degandim. Kanaldagi ba’zi do’stlar yordam berishdi, rahmat. Anqarada, atrofimdagi do’stlarning ko’pi kompyuter o’yinlariga ishqiboz va har hafta RPG/FRP o’yini o’ynaymiz ular bilan.
O’zbekistonda ham aynan RPG ommalashsaydi koshki. Uning nimaligini bilmaganlar shu yerdan o’rganishlari mumkin.
RPG - Role Playing Game’da bir hikoya bo’ladi. Siz u hikoyaning qahramoniga aylanasiz va do’stlaringiz bilan quest/izlamga chiqasiz. Buning uchun hech qanday kompyuter ham kerakmas, oddiy shahmat yo boshqa stol o’yinidek o’ynalaveradi.
Sekin asta game narrative ishiga yo’nalsammi deb turibman. Chunki, ba’zan o’yin o’ynay turib shunchalik yorug’ hikoya fikri keladiki, unutilgach achinasiz.
Siz qaysi o’yinlarni o’ynayapsiz?
11.04.202518:18
Кеча хонамни йиғиштира туриб, ётоқ остидан бир тахлам қоғоз, дафтар ва эски китоб топдим. Эсладим. Бу қоғозлар иш столимда турарди. Балки керак бўлиб қолар, деган мақсадда ҳеч олмасдим. Кейин бир кун столим шунчалик тўлиб кетдики, керак бўлганида олиб ишлатаман, деб ётоқ остига қўйдим. Орадан шунча вақт ўтибди ва мен уларга умуман эҳтиёж сезмабман. Ваҳоланки, бу эҳтимолий эҳтиёж сабаб йиллар бўйи улар билан столимни тўлдириб, ўз қулайлигимдан воз кечгандим.
Ўйладим, ҳаётда ҳам шундай эмасми? Келажакдаги эҳтиёжларимиз сабаб қанча одам, қанча лаш луш ва бошқа нарсаларнинг оёғимизга кишан бўлишига қўйиб берамиз. Албатта бу ҳамма эҳтимолларда ҳам амал қилавермайди. Ишимиз бизни юксалишдан тўхтатаётган бўлиши мумкин, аммо ундан осонликча воз кечоламизми? Ижарамиз, тирикчилигимиз қандай ўтади? Аммо, барибир ҳамманинг ҳаётида ишга ярамас, отиб юборсанг ҳам ҳеч нарса йўқотилмайдиган шунчалар кўп нарса борки...
Бундан кейин кимдир ҳаётимда бекордан бекорга жой эгаллаб турса ва мен унга келажакда эҳтиёж қис қилишим мумкинлиги учунгина тутаётган бўлсам, ўзимга шу саволни бераман: арзийдими? Битта эҳтимол бунчалик қурбонликка арзийдими? У одамга керак бўлсам, албатта бошқа гап. Бироқ, у ҳам мени унга ҳеч қандай фойдам бўлмагани ҳолда ушлаб турган бўлса, ўзим кетаман. Чунки, ҳеч ким ва ҳеч нарса ҳаётимизни асир олишга арзимайди.
Оила, севган кишиларимиз, ҳеч қандай манфаат кутмай яхши кўрадиган дўстларимиз бундан мустасно албатта. Аммо, на кераксиз заҳирада тутиш, на заҳира молига айланиш фойда беради.
Бундан кейин саволим шу: Арзийдими?
Мирзоҳид
@bobil_kutubxonasi
Ўйладим, ҳаётда ҳам шундай эмасми? Келажакдаги эҳтиёжларимиз сабаб қанча одам, қанча лаш луш ва бошқа нарсаларнинг оёғимизга кишан бўлишига қўйиб берамиз. Албатта бу ҳамма эҳтимолларда ҳам амал қилавермайди. Ишимиз бизни юксалишдан тўхтатаётган бўлиши мумкин, аммо ундан осонликча воз кечоламизми? Ижарамиз, тирикчилигимиз қандай ўтади? Аммо, барибир ҳамманинг ҳаётида ишга ярамас, отиб юборсанг ҳам ҳеч нарса йўқотилмайдиган шунчалар кўп нарса борки...
Бундан кейин кимдир ҳаётимда бекордан бекорга жой эгаллаб турса ва мен унга келажакда эҳтиёж қис қилишим мумкинлиги учунгина тутаётган бўлсам, ўзимга шу саволни бераман: арзийдими? Битта эҳтимол бунчалик қурбонликка арзийдими? У одамга керак бўлсам, албатта бошқа гап. Бироқ, у ҳам мени унга ҳеч қандай фойдам бўлмагани ҳолда ушлаб турган бўлса, ўзим кетаман. Чунки, ҳеч ким ва ҳеч нарса ҳаётимизни асир олишга арзимайди.
Оила, севган кишиларимиз, ҳеч қандай манфаат кутмай яхши кўрадиган дўстларимиз бундан мустасно албатта. Аммо, на кераксиз заҳирада тутиш, на заҳира молига айланиш фойда беради.
Бундан кейин саволим шу: Арзийдими?
Мирзоҳид
@bobil_kutubxonasi
08.04.202509:31
Bundoq o’ylab qaralsa, “Alpomish” bir qahramonlik dostoni emas, Ultontoz haqidagi tragediya ekan. Tragik qahramon hossalarini hisobga olsak, Ultontozning Edipdan farqi yo’q… O’z qismatidan qocholmagan, chetlatilgan qahramon. Faqat, tragediyaning shunday detali bor: tomoshabin asar qahramonining oxir oqibat o’lishini bila turib unga achinadi, shafqat his qiladi. Ammo, Ultontozdan nafratlanamiz. Ushbu nafrat balki Edipdan farqli o’laroq Sharq tragediyasini yaratar?
02.04.202516:05
ishonganim faqat sen… va eshikdagi qulf.
26.03.202514:34
💰 Bitta kitob oʻqib, 5.000.000 soʻm yutib olishni xohlaysizmi?
• 5000ta BEPUL “Mutolaa Premium”
• Pul mukofoti, noutbuk, planshet, quloqchin va 100 kitoblar sovgʻalari
• Katta kitobxonlik tanloviga start
• Sirli mehmon spiker nutqi
• 3500dan ziyod BEPUL kitoblar
⏰ Bularning barchasi haqida 28-mart, 19:30 jonli efirda bilib olasiz.
— Suhbatda qatnashish uchun quyidagi kanalga oʻtib oling:
https://t.me/+Zk9FktgfMh4zYjRi
https://t.me/+Zk9FktgfMh4zYjRi
https://t.me/+Zk9FktgfMh4zYjRi
🎁 “Mutolaa” jamoasi siz, aziz kitobxonlarni xursand qilish uchun bir qator syurprizlar bilan Ramazon tuhfasini tayyorlab qoʻydi.
• 5000ta BEPUL “Mutolaa Premium”
• Pul mukofoti, noutbuk, planshet, quloqchin va 100 kitoblar sovgʻalari
• Katta kitobxonlik tanloviga start
• Sirli mehmon spiker nutqi
• 3500dan ziyod BEPUL kitoblar
⏰ Bularning barchasi haqida 28-mart, 19:30 jonli efirda bilib olasiz.
— Suhbatda qatnashish uchun quyidagi kanalga oʻtib oling:
https://t.me/+Zk9FktgfMh4zYjRi
https://t.me/+Zk9FktgfMh4zYjRi
https://t.me/+Zk9FktgfMh4zYjRi
22.03.202513:05
Qish kelmasidan avvalmikan, Yanvar men uchun kino tahlillari oyi bo'ladi, deb yozgandim. Rost, kanalga tahlil qo'ymadim, chunki oddiy esse fikri sifatida tug'ilgan fikr butun boshli tadqiqot mavzusiga aylanib ketdi.
"Kelinlar Qo'zg'oloni", "Maysaraning Ishi" kabi eski, Mustaqillik davrida nisbatan qabul ko'rgan filmlarni qayta ko'ra turib, bu filmlardagi erkak qahramonlar va davriy sharoit e'tiborimni tortdi. Kechki davr Sovet o'zbek kinosidagi erkaklar tamoman siniq, ojiz va mag'lub ko'rsatilardi. Masalan, "Temir Xotin" dagi qahramonning qanchalik beburdligini olaylik. Garchi, bu qahramon yoniga "Maysaraning Ishi" dagi Hidoyatxonni qo'ysak, holat battar chigallashadi.
Bu chigal holatni faqat bir metod yoxud savol bilan yechish mumkin edi: Sharqning Jinsi nima? Sharq, o'z holicha doim mahram erkaklik bilan dong taratdi. Biroq, o'rta asrlarda, xususan "Ming Bir Kecha" ertaklarining fransuzchaga tarjima qilinishi va Usmoniy saltanati muayyan madaniy ta'sir dopirasini kengaytirganidan so'ng, Sharq haramlar va ayol qo'l ostidagi erkak egamenligining ramziga aylana boshladi.
Mustamlaka avvalo mustamlakachining mustamlaka qilingan xalqqa "sen o'zingni ifodalay olmaysan, buni biz sening o'rninga bajaramiz" deyishi bilan boshlanadi. Aynan mana shu, ifodaviy majruhlik O'zbek kinosida erkakka Sharqning mayib ruhini sindirish orqali namoyon bo'ldi.
Bu mavzu butun boshli tadqiqotga aylandi, dedim. O'zbek Kinosida siniq erkakliklar mavzusida bir turkum maqolalar zanjiri yaratib, bir kitob qilish niyatim bor. Sekin-asta igarilayapti. Boshqa taraflardan, xususan erkakona-maskulin histeriya/freydizm, gender performativlik, erkakning san'atdagi mag'lubiyati, o'zbek xalqining modernlashuv va shaxslashuvdagi kechikishi, qat'iy estetik qolip yaratolmaslik, Zulfiqor Musoqov kabi rus ta'limini olib, o'zbek xarakterini dekonstruktiv buzg'unga uchratgan darg'alar haqidagi tahlillar ham bu tadqiqotdan o'rin oladi. Ammo, asosiy mavzular shu: mustamlaka, gender va Sharqning qaytadan va majburan yaralishi.
Kun kelib bu haqida kinoshunoslik fakultetlarida ham bemalol fikr bildira olamiz, degan umiddaman. Ammo, uyoq haliyam men o'qigan paytdagidek "Oooooo Tarkovskiy" deya ekstazdan portlayotganlar uyasi bo'lsa, bu ish biroz qiyin.
Mirzohid
@bobil_kutubxonasi
"Kelinlar Qo'zg'oloni", "Maysaraning Ishi" kabi eski, Mustaqillik davrida nisbatan qabul ko'rgan filmlarni qayta ko'ra turib, bu filmlardagi erkak qahramonlar va davriy sharoit e'tiborimni tortdi. Kechki davr Sovet o'zbek kinosidagi erkaklar tamoman siniq, ojiz va mag'lub ko'rsatilardi. Masalan, "Temir Xotin" dagi qahramonning qanchalik beburdligini olaylik. Garchi, bu qahramon yoniga "Maysaraning Ishi" dagi Hidoyatxonni qo'ysak, holat battar chigallashadi.
Bu chigal holatni faqat bir metod yoxud savol bilan yechish mumkin edi: Sharqning Jinsi nima? Sharq, o'z holicha doim mahram erkaklik bilan dong taratdi. Biroq, o'rta asrlarda, xususan "Ming Bir Kecha" ertaklarining fransuzchaga tarjima qilinishi va Usmoniy saltanati muayyan madaniy ta'sir dopirasini kengaytirganidan so'ng, Sharq haramlar va ayol qo'l ostidagi erkak egamenligining ramziga aylana boshladi.
Mustamlaka avvalo mustamlakachining mustamlaka qilingan xalqqa "sen o'zingni ifodalay olmaysan, buni biz sening o'rninga bajaramiz" deyishi bilan boshlanadi. Aynan mana shu, ifodaviy majruhlik O'zbek kinosida erkakka Sharqning mayib ruhini sindirish orqali namoyon bo'ldi.
Bu mavzu butun boshli tadqiqotga aylandi, dedim. O'zbek Kinosida siniq erkakliklar mavzusida bir turkum maqolalar zanjiri yaratib, bir kitob qilish niyatim bor. Sekin-asta igarilayapti. Boshqa taraflardan, xususan erkakona-maskulin histeriya/freydizm, gender performativlik, erkakning san'atdagi mag'lubiyati, o'zbek xalqining modernlashuv va shaxslashuvdagi kechikishi, qat'iy estetik qolip yaratolmaslik, Zulfiqor Musoqov kabi rus ta'limini olib, o'zbek xarakterini dekonstruktiv buzg'unga uchratgan darg'alar haqidagi tahlillar ham bu tadqiqotdan o'rin oladi. Ammo, asosiy mavzular shu: mustamlaka, gender va Sharqning qaytadan va majburan yaralishi.
Kun kelib bu haqida kinoshunoslik fakultetlarida ham bemalol fikr bildira olamiz, degan umiddaman. Ammo, uyoq haliyam men o'qigan paytdagidek "Oooooo Tarkovskiy" deya ekstazdan portlayotganlar uyasi bo'lsa, bu ish biroz qiyin.
Mirzohid
@bobil_kutubxonasi
16.04.202509:46
4-5 santimetr soch odamni qanchalik o’zgartirishi mumkin?
Bir hafta avvalgacha ham sochim biroz uzun va jingalak payti ham meni tanimaganlar “qayerda o’qiysiz”, deb so’rashardi tanisha turib.
Ruhiy yangilanish va boshqa balo battarlar sabab bu safar sochimni kaltaytirdim. Bilmadim, sartaroshning qo’li o’rganganmi, ko’chadagi odatiy urfdek qilib kesdi.
Kecha bir kishi o’zbekligimni bilgach “Qayerda ishlaysan” deb so’radi. Ya’ni, aytganimdek besh santimetr sizni universitet kampusidagi steril muhitdan olib, ishchiga aylantirishi mumkin. Ustiga ustak, bir tanishim bugun meni ko’rdiyu “Turkiyaga ishlagani kelgan, asosan mahalla kafelarida ofitsiant bo’lib ishlaydigan o’zbek, turkman bolalarga o’xshabsan, rosti seni birinchi ko’rgan odam Intro To Whitmab darsi berib chiqyapti, deb o’ylamaydi”, dedi.
Albatta ishchi bo’lish yomonmas, halol rizq topayotgan hammaga hurmatim cheksiz. Ammo, tashqi ko’rinish sinfiylikning bir parchasidir. Shu yerda ham Marks. Ammo, shunday narsa qiziq: besh santimetrlik farq sizga bir insonning butun boshli hayot hikoyasini yozdiradi.
XIX asrda zodagon ayollar tirnoq bo’yay boshlashadi. Va, bu “Men og’ir ish qilmayman, bo’sh vaqtim bo’lgani uchun ham tirnoq bo’yashga bemalol ulguraman” degan ma’noni berardi. Keyinchalik ushbu odat urfga aylandi va bugungacha yetib keldi. Aynan bekorchi vaqtning ishchi sinfdan ajralishi va ramziylashuvi butun boshli pedikyur sanoati yaralishiga sabab bo’ldi.
Bugun biz ongli yo ongsiz, aynan o’zimizga yoqqani uchun qilamiz deb o’ylagan ishimiz ham aslida bizdan avval yaratilgan ijtimoiy metadir. Biz erkin bo’lolmaymiz, chunki erkinlikning o’ziyoq jamiyat uydurgan himoya mehanizmidan boshqa narsa emas. Va unutmang, erkinlik ham sinfiydir.)
@bobil_kutubxonasi
Bir hafta avvalgacha ham sochim biroz uzun va jingalak payti ham meni tanimaganlar “qayerda o’qiysiz”, deb so’rashardi tanisha turib.
Ruhiy yangilanish va boshqa balo battarlar sabab bu safar sochimni kaltaytirdim. Bilmadim, sartaroshning qo’li o’rganganmi, ko’chadagi odatiy urfdek qilib kesdi.
Kecha bir kishi o’zbekligimni bilgach “Qayerda ishlaysan” deb so’radi. Ya’ni, aytganimdek besh santimetr sizni universitet kampusidagi steril muhitdan olib, ishchiga aylantirishi mumkin. Ustiga ustak, bir tanishim bugun meni ko’rdiyu “Turkiyaga ishlagani kelgan, asosan mahalla kafelarida ofitsiant bo’lib ishlaydigan o’zbek, turkman bolalarga o’xshabsan, rosti seni birinchi ko’rgan odam Intro To Whitmab darsi berib chiqyapti, deb o’ylamaydi”, dedi.
Albatta ishchi bo’lish yomonmas, halol rizq topayotgan hammaga hurmatim cheksiz. Ammo, tashqi ko’rinish sinfiylikning bir parchasidir. Shu yerda ham Marks. Ammo, shunday narsa qiziq: besh santimetrlik farq sizga bir insonning butun boshli hayot hikoyasini yozdiradi.
XIX asrda zodagon ayollar tirnoq bo’yay boshlashadi. Va, bu “Men og’ir ish qilmayman, bo’sh vaqtim bo’lgani uchun ham tirnoq bo’yashga bemalol ulguraman” degan ma’noni berardi. Keyinchalik ushbu odat urfga aylandi va bugungacha yetib keldi. Aynan bekorchi vaqtning ishchi sinfdan ajralishi va ramziylashuvi butun boshli pedikyur sanoati yaralishiga sabab bo’ldi.
Bugun biz ongli yo ongsiz, aynan o’zimizga yoqqani uchun qilamiz deb o’ylagan ishimiz ham aslida bizdan avval yaratilgan ijtimoiy metadir. Biz erkin bo’lolmaymiz, chunki erkinlikning o’ziyoq jamiyat uydurgan himoya mehanizmidan boshqa narsa emas. Va unutmang, erkinlik ham sinfiydir.)
@bobil_kutubxonasi
11.04.202504:03
Balki ishimga yarab qolar, degan maqsadda bir guruhga qo'shilgandim. U yerga qandaydir kanaldan post tashlashdi. Biznikilar o'qib-o'qib yig'laydigan post.
Postda aytilishicha, bir ayol agar internetga o'z suratini qo'ysa va bir erkak bu suratga qarab yomon narsalar haqida o'ylasa, o'sha ayol ham xuddi erkakdek gunohga botarkan. Post ostiga bir ism yozilgandi, bilmadim, domla bo'lsa kerak.
Shunday savol tug'iladi, agar men ko'chaga hamyon bilan chiqsamu o'g'ri uni o'g'irlasa men ham o'g'ri bilan bir xilda aybdor hisoblanamanmi? Natijada, hamyon bilan chiqish orqali tayyor o'lja holiga keldim, bu esa gunohga tashviq hisoblanadi.
Mazkur post yo holatdagi, hatto agar muallif domla bo'lsa, berilgan g'oyadagi masala katta ahloqiy chigallik keltirib chiqaradi.
Birinchi chigallik shuki, erkak qilgan gunoh bevosita ayolga aloqador emas. Ya'ni, erkak gunoh qildi, ammo bundan ayol to'g'ridan to'g'ri zarar ko'rmadi. Ammo, bilvosita zarar shuki, ayolning tashqi ko'rinishi, hatto shaxsiyati oddiy badan unsuri sifatida tahqirlandi. Domla ham bu tahqirga sherik bo'ldi.
Ikkinchi chigallik, gunoh konseptining yaratilishida. Nega faqat erkak markazda? Ya'ni, aybni qilgan erkak, ammo nega uni qurbon sifatida ko'rsatyapmiz? Va, masalan erkaklar hech qanday jinsiy istak obyekti bo'lmagani holda bir ayolning surati nega aynan bu tarafga yo'yiladi? Demak, domlaning o'zi ham tan olyaptiki, jamiyatimizda gunoh to'laqonli erkak markazli, erkak didi va istaklariga binoan baholanadi. Ya'ni, ayoldan nom-nishon yo'q, u bor yo'g'i bir badan, qoniqish mashinasi, xolos.
Bunday nosog'lom qarash ham men o'zi nima deyapman va nimaga ishonyapman, deb so'ramaslikdan boshlanadi. Ayolning ham shaxs ekanligi va xuddi erkak kabi o'z hur irodasi va masofa qo'yishga egaligi doim ko'rmaganga olinadi. Bir erkak o'z suratini internetga bemalol qo'yishi mumkin, chunki uning jinsi avtomatik ravishda shaxsiy masofani belgilab beradi. Gunohkor nigohlar u masofadan o'tolmaydi. Ayol esa bunday masofadan mahrum.
Fukoning 'Qamoqxona Tarixi' asarida shunday fikr bor, bir kishini ayblash uchun avvalo uni toifalashimiz kerak. Masalan, qotil degan tushuncha muayyan doiralar, qonuniy muassasalar yo jamiyat tomonidan toifalanmasa, qotilni jinoyatchi deb ham atolmaymiz, chunki bunday tushunchaning o'zi yo'q. Yo qadimgi Yunonistonda, masalan mashina ma'budi yo'q edi, chunki u paytlar mashina bo'lmagan. Qisqasi, bir kishi taqiq ostiga uchrashi unga avvaldan jamiyat tomonidan majburiy shaxsiyat tayinlanganini bildiradi. Demak, bir ayolning internetga surat joylashi va buni gunohga tashviq deb bilish ham u ayol bu ishni qilmasdan avvaloq o'sha domla tomonidan 'potensial fohisha' sifatida ko'rilganidan darak.
Odamlar va ularning harakatlari haqida fikrlashdan avval biroz o'ylaylik, chunki ularni baholash asnosida ularga atrofimizdagi noj'iya ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy ta'sirlar sabab noto'g'ri shaxsiyat tayinlab qo'yishimiz mumkin. Domlalarimiz ham balki diniy kitoblarda yo'q gaplarni ayta turib, men aytgan fikrlar ertaga ongostimdagi kirlarni fosh qilib qo'ymasin, deb bosh qotirishsin biroz...
Mirzohid
@bobil_kutubxonasi
Postda aytilishicha, bir ayol agar internetga o'z suratini qo'ysa va bir erkak bu suratga qarab yomon narsalar haqida o'ylasa, o'sha ayol ham xuddi erkakdek gunohga botarkan. Post ostiga bir ism yozilgandi, bilmadim, domla bo'lsa kerak.
Shunday savol tug'iladi, agar men ko'chaga hamyon bilan chiqsamu o'g'ri uni o'g'irlasa men ham o'g'ri bilan bir xilda aybdor hisoblanamanmi? Natijada, hamyon bilan chiqish orqali tayyor o'lja holiga keldim, bu esa gunohga tashviq hisoblanadi.
Mazkur post yo holatdagi, hatto agar muallif domla bo'lsa, berilgan g'oyadagi masala katta ahloqiy chigallik keltirib chiqaradi.
Birinchi chigallik shuki, erkak qilgan gunoh bevosita ayolga aloqador emas. Ya'ni, erkak gunoh qildi, ammo bundan ayol to'g'ridan to'g'ri zarar ko'rmadi. Ammo, bilvosita zarar shuki, ayolning tashqi ko'rinishi, hatto shaxsiyati oddiy badan unsuri sifatida tahqirlandi. Domla ham bu tahqirga sherik bo'ldi.
Ikkinchi chigallik, gunoh konseptining yaratilishida. Nega faqat erkak markazda? Ya'ni, aybni qilgan erkak, ammo nega uni qurbon sifatida ko'rsatyapmiz? Va, masalan erkaklar hech qanday jinsiy istak obyekti bo'lmagani holda bir ayolning surati nega aynan bu tarafga yo'yiladi? Demak, domlaning o'zi ham tan olyaptiki, jamiyatimizda gunoh to'laqonli erkak markazli, erkak didi va istaklariga binoan baholanadi. Ya'ni, ayoldan nom-nishon yo'q, u bor yo'g'i bir badan, qoniqish mashinasi, xolos.
Bunday nosog'lom qarash ham men o'zi nima deyapman va nimaga ishonyapman, deb so'ramaslikdan boshlanadi. Ayolning ham shaxs ekanligi va xuddi erkak kabi o'z hur irodasi va masofa qo'yishga egaligi doim ko'rmaganga olinadi. Bir erkak o'z suratini internetga bemalol qo'yishi mumkin, chunki uning jinsi avtomatik ravishda shaxsiy masofani belgilab beradi. Gunohkor nigohlar u masofadan o'tolmaydi. Ayol esa bunday masofadan mahrum.
Fukoning 'Qamoqxona Tarixi' asarida shunday fikr bor, bir kishini ayblash uchun avvalo uni toifalashimiz kerak. Masalan, qotil degan tushuncha muayyan doiralar, qonuniy muassasalar yo jamiyat tomonidan toifalanmasa, qotilni jinoyatchi deb ham atolmaymiz, chunki bunday tushunchaning o'zi yo'q. Yo qadimgi Yunonistonda, masalan mashina ma'budi yo'q edi, chunki u paytlar mashina bo'lmagan. Qisqasi, bir kishi taqiq ostiga uchrashi unga avvaldan jamiyat tomonidan majburiy shaxsiyat tayinlanganini bildiradi. Demak, bir ayolning internetga surat joylashi va buni gunohga tashviq deb bilish ham u ayol bu ishni qilmasdan avvaloq o'sha domla tomonidan 'potensial fohisha' sifatida ko'rilganidan darak.
Odamlar va ularning harakatlari haqida fikrlashdan avval biroz o'ylaylik, chunki ularni baholash asnosida ularga atrofimizdagi noj'iya ijtimoiy, iqtisodiy va madaniy ta'sirlar sabab noto'g'ri shaxsiyat tayinlab qo'yishimiz mumkin. Domlalarimiz ham balki diniy kitoblarda yo'q gaplarni ayta turib, men aytgan fikrlar ertaga ongostimdagi kirlarni fosh qilib qo'ymasin, deb bosh qotirishsin biroz...
Mirzohid
@bobil_kutubxonasi
06.04.202513:27
O’quvchilarga inglizcha o’rgatish va tanqidiy fikrlash niqobi ostida demokratiya, feminizm, inson huquqlari va chirigan G’arbning balo battarlarini o’rgatayotgan men:
30.03.202514:00
Uchiga chiqqan sekulyar domlang bildirmay cho’ntaginga hayitlik solib qo’yganida anglaysanki, bir sharqlikni Sharqdan yulib olish mumkin, lekin Sharqni sharqlikdan yulib ololmaysan. )
Hayit qutlug’ bo’lsin. 😇
@bobil_kutubxonasi
Hayit qutlug’ bo’lsin. 😇
@bobil_kutubxonasi
25.03.202516:23
Turkiy xalqlar sifatida pechenye so’zini talaffuz qilolmaslik bilan la’natlangan bo’lsak kerak 😁
O’zbekistonda pechenyeni (hatto hozir ham to’g’ri yozganimga shubham bor) naq o’n xil talaffuzini eshitganman. Pchinni, pechyonna, pchi…
Ozarbayjonlar ham xuddi biz. Qozoq tanishim ham shunday.
Turklar pechenyeni bisküvi deyishadi. Lekin, uniyam ming xil talaffuzi bor. Buskuvi, piskuvi, puskivi…
O’zbekistonda vaflini taxta pchinni degan odamni ko’rgandim. 🥸
Albatta yomon narsamas bu. Hamma o’zi istagandek talaffuz qilish huquqiga ega. Ham, shuning rasmiy nomini o’zbekcha lug’atda pchinni desak ham bo’lardi…
Siz qaysi so’zlarning boshqacha talaffuzini bilasiz?
@bobil_kutubxonasi
O’zbekistonda pechenyeni (hatto hozir ham to’g’ri yozganimga shubham bor) naq o’n xil talaffuzini eshitganman. Pchinni, pechyonna, pchi…
Ozarbayjonlar ham xuddi biz. Qozoq tanishim ham shunday.
Turklar pechenyeni bisküvi deyishadi. Lekin, uniyam ming xil talaffuzi bor. Buskuvi, piskuvi, puskivi…
O’zbekistonda vaflini taxta pchinni degan odamni ko’rgandim. 🥸
Albatta yomon narsamas bu. Hamma o’zi istagandek talaffuz qilish huquqiga ega. Ham, shuning rasmiy nomini o’zbekcha lug’atda pchinni desak ham bo’lardi…
Siz qaysi so’zlarning boshqacha talaffuzini bilasiz?
@bobil_kutubxonasi
21.03.202511:45
- Mirzohid, sening orzuyingdagi kasb nima?
- Men orzularimda ishlamayman. Hech yo’q orzularimda dam olay. 🥲
- Men orzularimda ishlamayman. Hech yo’q orzularimda dam olay. 🥲
दिखाया गया 1 - 24 का 45
अधिक कार्यक्षमता अनलॉक करने के लिए लॉगिन करें।