CSSC Baku
Cənubi Qafqaz Tədqiqatlar Mərkəzi (CQTM) Azərbaycanda, Bakıda yerləşən, Cənubi Qafqazda və onun qonşuluğunda siyasi və iqtisadi prosesləri tədqiq edən müstəqil qeyri-hökumət təşkilatıdır. Yayımlanan materiallara istinadın verilməsi vacibdir. www.cssc.az
TGlist rating
0
0
TypePublic
Verification
Not verifiedTrust
Not trustedLocation
LanguageOther
Channel creation dateJun 22, 2022
Added to TGlist
Sep 11, 2024Linked chat
CSSC Baku chat
124
Latest posts in group "CSSC Baku"
10.03.202517:02
Aİ-nin mümkün strateji muxtariyyətində Cənubi Qafqazın yeri
Avropada ABŞ-dən “ayrılma” ilə bağlı fəal müzakirələr gedir. Təbii ki, Şimali Atlantika Tərəfdaşlığı üzrə müttəfiqlər bir-biri ilə elə inteqrasiya olunub ki, klassik “ayrılma” alınmayacaq. Həm ABŞ-nin, həm də Aİ-nin qarşılıqlı maraqları var. Lakin Aİ-nin strateji muxtariyyəti məsələsi Aİ-nin öz təşəbbüsü deyil, prezident Tramp dövründə ABŞ-nin siyasətinə reaksiyadır.
Avropada bu addımları könülsüz və istəksiz atırlar. Aydındır ki, Trampın 4 illik prezidentliyi dövrünü gözləmək və münasibətlərin əvvəlki səviyyəsini bərpa etmək qeyri-real görünür. Odur ki, əvvəllər ABŞ ilə tam koordinasiyada olan Aİ artıq təkcə Avropa səviyyəsində deyil, həm də digər regionlarla münasibətlər üzrə öz gündəliyini inkişaf etdirməli olacaq. Beləliklə, dünyanın konkret regionlarında Aİ-nin tərəfdaş ölkələri seçilməli, gözləntilərin və maraqların siyahısı tərtib edilməli, öz siyasətini həyata keçirmək üçün mexanizm və alətlər müəyyən edilməlidir.
Görünür, Aİ-nin strateji muxtariyyətinin müəyyən edilməsi kontekstində əsas problem Rusiya ilə münasibətlərin qurulması olacaq. Vaşinqtonun müstəqil şəkildə Moskva ilə münasibətlərin sabitləşməsinə və daha da normallaşmasına doğru addım atacağı təqdirdə Brüssel Kremllə münasibətlərinə yenidən baxmalıdır. Ağ Ev administrasiyası artıq bildirib ki, Rusiyaya qarşı sanksiyaları ləğv etmək vaxtı gələndə Aİ danışıqlar prosesində olacaq. Aİ-nin strateji muxtariyyəti Trampın rədd edilməsi çətin olan bu təklifi ilə sınaqdan keçiriləcək.
Bu gün Aİ liderləri belə mövqe tuturlar ki, ABŞ və Rusiya Ukraynada atəşkəsə nail ola bilsələr və Ukrayna rəhbərliyini atəşkəs şərtlərini qəbul etməyə sövq edə bilsələr belə, Avropanın Rusiyaya qarşı sanksiyaları ləğv edilməyəcək. Aİ ölkələrinin məqsədi Rusiyanı daha da zəiflətmək və çəkindirici vasitə kimi Ukraynanı gücləndirməkdir. Yəni, Aİ-nin Rusiya ilə münasibətləri qısa müddətdə normallaşmayacaq.
Beləliklə, strateji muxtariyyət kontekstində Aİ xarici siyasət fəaliyyətinin digər sahələrində ABŞ ilə bir araya gəlməməlidir. Məsələn, Çinlə münasibətlərdə Aİ-nin ABŞ-dən fərqli olan öz prioritetləri ola bilər. Bu kontekstdə Aİ-nin Rusiya və ABŞ-dən yan keçərək Çinlə əlaqə saxlaması vacib olacaq. Məlum olduğu kimi, Avropadan Çinə gedən quru yollarına Rusiya, dəniz ticarət yollarına isə ABŞ nəzarət edir. Bu nəzarətdən kənar Avropadan Çinə yeganə marşrut Türkiyə, Cənubi Qafqaz regionu, İran və Mərkəzi Asiya ölkələrindən keçəcək. Yəni, Orta Dəhliz yenidən aktuallıq qazana bilər.
Mərkəzi Asiya regionu Aİ siyasətinin digər bir sahəsinə çevriləcək. Aİ-Mərkəzi Asiya sammitinin aprelin əvvəlində keçirilməsi planlaşdırılır və bu sammiti Bakıda diqqətlə izləməyə dəyər. Mərkəzi Asiyaya yol Gürcüstan və Azərbaycandan keçir. Nəqliyyat məsələsi yeganə məsələdir ki, Aİ yüklərin həcmini regional marşrutlara yönləndirməklə Cənubi Qafqazda konstruktiv rol oynaya bilər.
Əgər Aİ Ermənistan üzərindən kommunikasiyaların açılmasında maraqlıdırsa, o zaman o, Bakının işğaldan azad edilmiş ərazilərdə infrastrukturun bərpasının maliyyələşdirilməsində iştirak etmək üçün təkliflər hazırlamalı olacaq. Bakı ilə əlaqə qurmağın başqa yolu yoxdur. Ermənistana kömək etmək üçün Azərbaycanın təkliflərini qəbul etmək lazım gələcək. Çünki Aİ-Cənubi Qafqaz formatını rəsmiləşdirməyin vaxtı çatıb.
Aİ-Mərkəzi Asiya və Aİ-Cənubi Qafqaz formatlarında müzakirə olunan bütün bu təşəbbüslər təhlükəsizlik çətirinə malik olmalıdır, burada Türkiyənin Aİ üçün rolu mübahisəsizdir.
Göründüyü kimi, strateji muxtariyyət perspektivləri Aİ üçün qonşu və mühüm regionlarla əlaqələrin inkişafı baxımından çoxlu imkanlar yaradır. Bu kontekstdə Aİ üçün yeganə təhlükə, lazımi siyasəti həyata keçirə bilməyən lider ölkənin yanlış seçimidir. Məsələn, Fransanın Türkiyə və Azərbaycanla qarşılıqlı əlaqələrdə mənfi təcrübəsi var. Parisin Gürcüstan hökuməti ilə münasibətləri də mürəkkəbdir.
@cssc_cqtm
Avropada ABŞ-dən “ayrılma” ilə bağlı fəal müzakirələr gedir. Təbii ki, Şimali Atlantika Tərəfdaşlığı üzrə müttəfiqlər bir-biri ilə elə inteqrasiya olunub ki, klassik “ayrılma” alınmayacaq. Həm ABŞ-nin, həm də Aİ-nin qarşılıqlı maraqları var. Lakin Aİ-nin strateji muxtariyyəti məsələsi Aİ-nin öz təşəbbüsü deyil, prezident Tramp dövründə ABŞ-nin siyasətinə reaksiyadır.
Avropada bu addımları könülsüz və istəksiz atırlar. Aydındır ki, Trampın 4 illik prezidentliyi dövrünü gözləmək və münasibətlərin əvvəlki səviyyəsini bərpa etmək qeyri-real görünür. Odur ki, əvvəllər ABŞ ilə tam koordinasiyada olan Aİ artıq təkcə Avropa səviyyəsində deyil, həm də digər regionlarla münasibətlər üzrə öz gündəliyini inkişaf etdirməli olacaq. Beləliklə, dünyanın konkret regionlarında Aİ-nin tərəfdaş ölkələri seçilməli, gözləntilərin və maraqların siyahısı tərtib edilməli, öz siyasətini həyata keçirmək üçün mexanizm və alətlər müəyyən edilməlidir.
Görünür, Aİ-nin strateji muxtariyyətinin müəyyən edilməsi kontekstində əsas problem Rusiya ilə münasibətlərin qurulması olacaq. Vaşinqtonun müstəqil şəkildə Moskva ilə münasibətlərin sabitləşməsinə və daha da normallaşmasına doğru addım atacağı təqdirdə Brüssel Kremllə münasibətlərinə yenidən baxmalıdır. Ağ Ev administrasiyası artıq bildirib ki, Rusiyaya qarşı sanksiyaları ləğv etmək vaxtı gələndə Aİ danışıqlar prosesində olacaq. Aİ-nin strateji muxtariyyəti Trampın rədd edilməsi çətin olan bu təklifi ilə sınaqdan keçiriləcək.
Bu gün Aİ liderləri belə mövqe tuturlar ki, ABŞ və Rusiya Ukraynada atəşkəsə nail ola bilsələr və Ukrayna rəhbərliyini atəşkəs şərtlərini qəbul etməyə sövq edə bilsələr belə, Avropanın Rusiyaya qarşı sanksiyaları ləğv edilməyəcək. Aİ ölkələrinin məqsədi Rusiyanı daha da zəiflətmək və çəkindirici vasitə kimi Ukraynanı gücləndirməkdir. Yəni, Aİ-nin Rusiya ilə münasibətləri qısa müddətdə normallaşmayacaq.
Beləliklə, strateji muxtariyyət kontekstində Aİ xarici siyasət fəaliyyətinin digər sahələrində ABŞ ilə bir araya gəlməməlidir. Məsələn, Çinlə münasibətlərdə Aİ-nin ABŞ-dən fərqli olan öz prioritetləri ola bilər. Bu kontekstdə Aİ-nin Rusiya və ABŞ-dən yan keçərək Çinlə əlaqə saxlaması vacib olacaq. Məlum olduğu kimi, Avropadan Çinə gedən quru yollarına Rusiya, dəniz ticarət yollarına isə ABŞ nəzarət edir. Bu nəzarətdən kənar Avropadan Çinə yeganə marşrut Türkiyə, Cənubi Qafqaz regionu, İran və Mərkəzi Asiya ölkələrindən keçəcək. Yəni, Orta Dəhliz yenidən aktuallıq qazana bilər.
Mərkəzi Asiya regionu Aİ siyasətinin digər bir sahəsinə çevriləcək. Aİ-Mərkəzi Asiya sammitinin aprelin əvvəlində keçirilməsi planlaşdırılır və bu sammiti Bakıda diqqətlə izləməyə dəyər. Mərkəzi Asiyaya yol Gürcüstan və Azərbaycandan keçir. Nəqliyyat məsələsi yeganə məsələdir ki, Aİ yüklərin həcmini regional marşrutlara yönləndirməklə Cənubi Qafqazda konstruktiv rol oynaya bilər.
Əgər Aİ Ermənistan üzərindən kommunikasiyaların açılmasında maraqlıdırsa, o zaman o, Bakının işğaldan azad edilmiş ərazilərdə infrastrukturun bərpasının maliyyələşdirilməsində iştirak etmək üçün təkliflər hazırlamalı olacaq. Bakı ilə əlaqə qurmağın başqa yolu yoxdur. Ermənistana kömək etmək üçün Azərbaycanın təkliflərini qəbul etmək lazım gələcək. Çünki Aİ-Cənubi Qafqaz formatını rəsmiləşdirməyin vaxtı çatıb.
Aİ-Mərkəzi Asiya və Aİ-Cənubi Qafqaz formatlarında müzakirə olunan bütün bu təşəbbüslər təhlükəsizlik çətirinə malik olmalıdır, burada Türkiyənin Aİ üçün rolu mübahisəsizdir.
Göründüyü kimi, strateji muxtariyyət perspektivləri Aİ üçün qonşu və mühüm regionlarla əlaqələrin inkişafı baxımından çoxlu imkanlar yaradır. Bu kontekstdə Aİ üçün yeganə təhlükə, lazımi siyasəti həyata keçirə bilməyən lider ölkənin yanlış seçimidir. Məsələn, Fransanın Türkiyə və Azərbaycanla qarşılıqlı əlaqələrdə mənfi təcrübəsi var. Parisin Gürcüstan hökuməti ilə münasibətləri də mürəkkəbdir.
@cssc_cqtm
07.03.202505:03
Cənubi Qafqaz Tədqiqatlar Mərkəzinin (CQTM) direktoru Fərhad Məmmədov İctimai TV-nin efirində gedən "Diqqət Mərkəzi" verilişində "Azərbaycan və Türkiyənin yeni dünya düzənində rolu nə olacaq?" mövzusunda fikirlərini bölüşüb.
Daha ətraflı: https://youtu.be/KpMnEkTRZVU?si=ba7wA3JFrMHMk6fu
Daha ətraflı: https://youtu.be/KpMnEkTRZVU?si=ba7wA3JFrMHMk6fu
06.03.202517:00
Formalaşan tendensiyalar və Cənubi Qafqaz ölkələri
Dünya yenicə başlayan və dinamik inkişaf edən transformasiyalar mərhələsindən keçir. Əlbəttə ki, heç də hər başlanmış proses
yaxın gələcəkdə tamamlanmayacaq. Elə isə gəlin yaranan tendensiyaları və Cənubi Qafqaz ölkələrinin onlara hazırlıq dərəcəsini nəzərdən keçirməyə çalışaq.
ABŞ və Aİ arasında parçalanma
Prezident Tramp bütün asılılıq alətlərindən istifadə edərək Avropanı ram edir. Burada əsas intriqa Aİ ölkələrinin öz gündəmini nə dərəcədə formalaşdıra biləcəyidir. Hazırda ancaq qızğın müzakirələr gedir. ABŞ-də
növbəti seçkiləri gözləmək imkanı isə yoxdur, çünki Tramp çox cəld hərəkət edir.
Azərbaycan bu parçalanmanı məmnunluqla izləyir. ABŞ/Aİ-nin vahid mövqeyi son dövrlərdə problemdən başqa heç nə yaratmır və Cənubi Qafqazı geosiyasi ayırıcı xətlər məkanına çevirirdi.
Ermənistan isə ABŞ/Aİ sinxronluğuna arxalanaraq, müəyyən məqamlarda, xüsusən də ABŞ/Aİ-nin Gürcüstanla münasibətlərindəki gərginlik
fonunda bu qüvvənin regionda moderatoru kimi çıxış edib. İndi Ermənistan ondan fərqli gözləntilərə malik olacaq iki ayrı mərkəzlə münasibətləri rəsmiləşdirmək üçün ABŞ-Aİ ziddiyyətlərinin dib nöqtəsini gözləyir.
Gürcüstan bu dövrə böhran vəziyyətində daxil olub və ABŞ prezidentinin diskursunu təkrarlamaqla Tramp administrasiyasına arxalanmağa və ABŞ ilə Aİ arasında yaranmış uçurumdan istifadə etməyə çalışır. ABŞ və Aİ arasında parçalanma Gürcüstan hökumətinə ən qiymətli sərvət
olan vaxtı qazandırır.
ABŞ - Rusiya normallaşması
Prezident Tramp Ukraynadakı müharibəyə bağlı olmadan Rusiya ilə sabitləşmə və sonradan normallaşma kursunu seçib. Hazırda Moskva ilə Vaşinqton Ukrayna və digər geosiyasi, iqtisadi sahələrlə bağlı qarşılıqlı
gözləntilərini ifadə ediblər. Ölkələrin mövqelərinin bir-birinin gözləntilərinə uyğunlaşdırılması prosesi gedir. Dinamikadan asılı olmayaraq, stabilləşmə prosesi artıq işə düşüb.
Azərbaycan Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü başlayandan sonra ABŞ
və Rusiya arasındakı ziddiyyətlərlə oynamamağa çalışıb, öz məsələlərini - dövlətin bütün ərazisində suverenliyinin bərpasını həll edib. Bu müddət ərzində həm Rusiya, həm də ABŞ ilə münasibətlərdə qığılcımlar yaranıb.
Ermənistan isə əksinə, Rusiya ilə ABŞ arasındakı münaqişədən istifadə edib. Ermənistan hökuməti ABŞ-yə anti-Rusiya ritorikasını məharətlə “satıb” və bunun müqabilində siyasi, iqtisadi, hərbi yardımlar alıb. Rusiya ilə ABŞ arasında münasibətlərin normallaşması Ermənistanı mövqeyini dəyişməyə vadar edir. İrəvan ABŞ-nin Ermənistana yardımının davamını əsaslandırmaq üçün yeni məzmun formalaşdırmalıdır.
Gürcüstan Ukrayna müharibəsi zamanı Qərbin Rusiyaya qarşı mübarizəsindən kənarda qalmağa çalışıb. İlkin mərhələdə hazırkı
sabitləşmə Tbilisinin maraqlarına uyğundur, lakin ABŞ-nin maraqlarının zəifləməsi Rusiyanın fəallaşmasına səbəb ola bilər. Bu dövrdə Gürcüstanın Azərbaycan və Türkiyə ilə hərbi əməkdaşlığı yeni səviyyəyə qaldırmaqla Rusiya ilə münasibətlərində balans yaratması vacibdir.
İranın mövqeyinin zəifləməsi
İran ətrafında vəziyyət təhdidedici xarakter alır. Ölkədə ABŞ-nin iştirak etdiyi
sazişin tərəfdarları getdikcə azalır. Cənubi Qafqaz ölkələrinin bu prosesə təsiri azdır.
Azərbaycan öz mövqeyini bir daha bəyan edib. Ölkə ərazisi və hava məkanı İrana qarşı istifadə edilə bilməz. İranda baş verən hadisələrdən asılı olmayaraq, Bakı Tehranla münasibətlərdə məsafə saxlayacaq.
Ermənistan İran-ABŞ, İran-Avropa formatında rol oynamağa çalışıb. İrəvan öz ərazisində Qərb-İran münasibətlərində konsensusa
nail ola bilib. Lakin ABŞ və İran arasında münasibətlərin pisləşməsi Ermənistanı çətin vəziyyətə salacaq. ABŞ-nin Ermənistana davamlı dəstəyinin bədəli İrana qarşı kampaniyada iştirak ola bilər.
Gürcüstana bu tendensiya minimal təsir göstərir, çünki İran və Gürcüstan arasında ümumi sərhəd yoxdur.
İlkin nəticələr:
• Böyük ölkələr getdikcə praqmatikləşir və özünə qapılır;
• Fəal geosiyasət üçün resurslar məhdudlaşır;
• Kiçik ölkələrin dəyişən dünyada öz mövqelərini formalaşdırmaq üçün hələ vaxtları var.
@cssc_cqtm
Dünya yenicə başlayan və dinamik inkişaf edən transformasiyalar mərhələsindən keçir. Əlbəttə ki, heç də hər başlanmış proses
yaxın gələcəkdə tamamlanmayacaq. Elə isə gəlin yaranan tendensiyaları və Cənubi Qafqaz ölkələrinin onlara hazırlıq dərəcəsini nəzərdən keçirməyə çalışaq.
ABŞ və Aİ arasında parçalanma
Prezident Tramp bütün asılılıq alətlərindən istifadə edərək Avropanı ram edir. Burada əsas intriqa Aİ ölkələrinin öz gündəmini nə dərəcədə formalaşdıra biləcəyidir. Hazırda ancaq qızğın müzakirələr gedir. ABŞ-də
növbəti seçkiləri gözləmək imkanı isə yoxdur, çünki Tramp çox cəld hərəkət edir.
Azərbaycan bu parçalanmanı məmnunluqla izləyir. ABŞ/Aİ-nin vahid mövqeyi son dövrlərdə problemdən başqa heç nə yaratmır və Cənubi Qafqazı geosiyasi ayırıcı xətlər məkanına çevirirdi.
Ermənistan isə ABŞ/Aİ sinxronluğuna arxalanaraq, müəyyən məqamlarda, xüsusən də ABŞ/Aİ-nin Gürcüstanla münasibətlərindəki gərginlik
fonunda bu qüvvənin regionda moderatoru kimi çıxış edib. İndi Ermənistan ondan fərqli gözləntilərə malik olacaq iki ayrı mərkəzlə münasibətləri rəsmiləşdirmək üçün ABŞ-Aİ ziddiyyətlərinin dib nöqtəsini gözləyir.
Gürcüstan bu dövrə böhran vəziyyətində daxil olub və ABŞ prezidentinin diskursunu təkrarlamaqla Tramp administrasiyasına arxalanmağa və ABŞ ilə Aİ arasında yaranmış uçurumdan istifadə etməyə çalışır. ABŞ və Aİ arasında parçalanma Gürcüstan hökumətinə ən qiymətli sərvət
olan vaxtı qazandırır.
ABŞ - Rusiya normallaşması
Prezident Tramp Ukraynadakı müharibəyə bağlı olmadan Rusiya ilə sabitləşmə və sonradan normallaşma kursunu seçib. Hazırda Moskva ilə Vaşinqton Ukrayna və digər geosiyasi, iqtisadi sahələrlə bağlı qarşılıqlı
gözləntilərini ifadə ediblər. Ölkələrin mövqelərinin bir-birinin gözləntilərinə uyğunlaşdırılması prosesi gedir. Dinamikadan asılı olmayaraq, stabilləşmə prosesi artıq işə düşüb.
Azərbaycan Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü başlayandan sonra ABŞ
və Rusiya arasındakı ziddiyyətlərlə oynamamağa çalışıb, öz məsələlərini - dövlətin bütün ərazisində suverenliyinin bərpasını həll edib. Bu müddət ərzində həm Rusiya, həm də ABŞ ilə münasibətlərdə qığılcımlar yaranıb.
Ermənistan isə əksinə, Rusiya ilə ABŞ arasındakı münaqişədən istifadə edib. Ermənistan hökuməti ABŞ-yə anti-Rusiya ritorikasını məharətlə “satıb” və bunun müqabilində siyasi, iqtisadi, hərbi yardımlar alıb. Rusiya ilə ABŞ arasında münasibətlərin normallaşması Ermənistanı mövqeyini dəyişməyə vadar edir. İrəvan ABŞ-nin Ermənistana yardımının davamını əsaslandırmaq üçün yeni məzmun formalaşdırmalıdır.
Gürcüstan Ukrayna müharibəsi zamanı Qərbin Rusiyaya qarşı mübarizəsindən kənarda qalmağa çalışıb. İlkin mərhələdə hazırkı
sabitləşmə Tbilisinin maraqlarına uyğundur, lakin ABŞ-nin maraqlarının zəifləməsi Rusiyanın fəallaşmasına səbəb ola bilər. Bu dövrdə Gürcüstanın Azərbaycan və Türkiyə ilə hərbi əməkdaşlığı yeni səviyyəyə qaldırmaqla Rusiya ilə münasibətlərində balans yaratması vacibdir.
İranın mövqeyinin zəifləməsi
İran ətrafında vəziyyət təhdidedici xarakter alır. Ölkədə ABŞ-nin iştirak etdiyi
sazişin tərəfdarları getdikcə azalır. Cənubi Qafqaz ölkələrinin bu prosesə təsiri azdır.
Azərbaycan öz mövqeyini bir daha bəyan edib. Ölkə ərazisi və hava məkanı İrana qarşı istifadə edilə bilməz. İranda baş verən hadisələrdən asılı olmayaraq, Bakı Tehranla münasibətlərdə məsafə saxlayacaq.
Ermənistan İran-ABŞ, İran-Avropa formatında rol oynamağa çalışıb. İrəvan öz ərazisində Qərb-İran münasibətlərində konsensusa
nail ola bilib. Lakin ABŞ və İran arasında münasibətlərin pisləşməsi Ermənistanı çətin vəziyyətə salacaq. ABŞ-nin Ermənistana davamlı dəstəyinin bədəli İrana qarşı kampaniyada iştirak ola bilər.
Gürcüstana bu tendensiya minimal təsir göstərir, çünki İran və Gürcüstan arasında ümumi sərhəd yoxdur.
İlkin nəticələr:
• Böyük ölkələr getdikcə praqmatikləşir və özünə qapılır;
• Fəal geosiyasət üçün resurslar məhdudlaşır;
• Kiçik ölkələrin dəyişən dünyada öz mövqelərini formalaşdırmaq üçün hələ vaxtları var.
@cssc_cqtm
03.03.202517:00
Yanlış adlar və ifadələr nəyə gətirib çıxarır?!
Son bir neçə gündür ABŞ-nin Ukraynadakı müharibə kontekstində Rusiyaya yanaşmasının dəyişməsi ətrafında fəal müzakirələr gedir. Biden-Blinken dövründə ABŞ bu müharibəni “Rusiyanın Ukraynaya tammiqyaslı müdaxiləsi” adlandırırdı. Tramp dövründə isə ifadələr “Rusiya-Ukrayna münaqişəsi” şəklində dəyişdi. Moskva Vaşinqtonun təqdim etdiyi və “Rusiya-Ukrayna münaqişəsi” ifadəsinin yer aldığı qətnamə layihəsinə səs verdi.
Tramp Bayden kimi Rusiya prezidentini “işğalçı” və “qatil” adlandırmır. O, bunu müharibəni dayandırmaq üçün Putinlə danışıqlar aparması ilə əsaslandırır.
Beləliklə, Rusiyanın Ukraynaya qarşı aqressiyası “Rusiya-Ukrayna münaqişəsi”adlandırıldı, yəni münaqişənin hər iki tərəfinə legitimlik verildi. Bu isə o deməkdir ki, münaqişənin həlli hər iki tərəfin kompromisi ilə mümkündür.
Ukrayna işğalçı ilə işğala məruz qalan tərəfin bərabər tutulmasına qarşı çıxır. Aİ ölkələri və Böyük Britaniya Ukraynanı dəstəkləyir. Həqiqətən də, Rusiya və Ukraynanı necə eyni səviyyədə qiymətləndirmək olar?
Azərbaycan üçün bu vəziyyət tanışdır, elə deyilmi?
25 il boyunca rəsmi Bakı Ermənistanın işğalçı, Azərbaycanın isə işğala məruz qalan tərəf olduğunu bəyan edirdi. Lakin bizə həmişə deyilirdi ki, münaqişənin tərəflərivar və danışıqlar aparılmalıdır. Axı danışıqlar müharibədən daha yaxşıdır...
Hətta 44 günlük müharibədən sonra da həmin Avropa ölkələri Qarabağda Ermənistan silahlı qüvvələri qalıqlarının qalması üçün hər şeyi etdilər, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü nəzərə almadan “Qarabağ ermənilərinin hüquq və təhlükəsizliyi” mövzusunda nə isə əldə etməyə çalışdılar.
Bütün bunlar hər şeyi vaxtında öz adları ilə adlandırmamağın nəticəsidir. Ermənistan sadəcə münaqişənin tərəfi kimi qiymətləndirildi, halbuki o, Azərbaycanın ərazilərini işğal etmişdi.
Hətta indi də Aİ-nin Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinə yanaşması Trampın Rusiyaya münasibətindən fərqlənmir. Əgər Ermənistanı işğalçı ölkə adlandırsaydılar və işğalçıya qarşı tədbirlər görsəydilər, o zaman müharibənin də qarşısını almaq olardı. Lissabon sammitində Ermənistanın təklənməsi bunun üçün tam zəmin yaratmışdı.
Bugün Aİ Cənubi Qafqaz regionunda Ermənistanı dəstəkləyərək fəaliyyət göstərir: Kəşfiyyat missiyasını uzadıb, Avropa Sülh Fondu vasitəsilə Ermənistana hərbi dəstək göstərir, çoxsaylı yardım layihələri həyata keçirir. Aİ ümumiyyətlə Ermənistanın işğalçılığını xatırlamır, Azərbaycanın Ermənistanla danışıqlarda ədalətli mövqeyinə laqeyd qalır, müharibənin humanitar tərəfinə selektiv yanaşaraq yalnız Qarabağ ermənilərinə
yardım göstərir.
Danışıqlar prosesindən kənarda qalan Aİ sərhəddən qoşunların geri çəkilməsi, silahlara nəzarət və ya birbaşa əlaqə xətləri kimi “etimad tədbirləri” üzrə təkliflər irəli sürür.
Bəli, münaqişədən sonra bu cür addımlar həyata keçirilir. Lakin etimad tədbirləri yalnız münaqişənin əsas səbəbi - Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları aradan qalxdıqda effektiv ola bilər.
Bu iddialar aradan qaldırıldıqdan sonra etimad tədbirləri öz təbii axarı ilə həyata keçiriləcək, Aİ-nin məsləhətləri və iştirakı olmadan. Aİ özünü Qranada bəyanatı və müharibədən sonrakı dövrdə Ermənistana qəti dəstəyi ilə nüfuzdan salıb.
Bununla yanaşı, Aİ Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərinin bərpasında iştirak etmək barədə düşünməlidir ki, onun mövqeyi Bakıda eşidilsin.
Avropada Rusiya və Ukrayna mövzusunda deyirlər ki, aqressorla aqressiyaya məruz qalan tərəfi bərabər tutmaq olmaz. Halbuki, Cənubi Qafqaza gəldikdə Aİ məhz bunu etdi, müharibə dövründə Azərbaycan və Ermənistanı bərabər tutdu. Müharibədən sonra isə Aİ daha da irəli
gedərək, aqressor ölkəyə zərərçəkmiş ölkədən onlarca dəfə çox dəstək göstərdi.
Sülh müqaviləsinin olmadığı şəraitdə məhz işğalçı ölkə olan Ermənistan təktərəfli şəkildə etimad tədbirlərini həyata keçirməlidir. Azərbaycan öz addımlarını artıq atıb: İşğalçını öz gücü ilə qovub, sərhədləri müəyyənləşdirir və siyasi-diplomatik mexanizmlərlə ədalətli danışıqlar mövqeyini irəli sürür.
@cssc_cqtm
Son bir neçə gündür ABŞ-nin Ukraynadakı müharibə kontekstində Rusiyaya yanaşmasının dəyişməsi ətrafında fəal müzakirələr gedir. Biden-Blinken dövründə ABŞ bu müharibəni “Rusiyanın Ukraynaya tammiqyaslı müdaxiləsi” adlandırırdı. Tramp dövründə isə ifadələr “Rusiya-Ukrayna münaqişəsi” şəklində dəyişdi. Moskva Vaşinqtonun təqdim etdiyi və “Rusiya-Ukrayna münaqişəsi” ifadəsinin yer aldığı qətnamə layihəsinə səs verdi.
Tramp Bayden kimi Rusiya prezidentini “işğalçı” və “qatil” adlandırmır. O, bunu müharibəni dayandırmaq üçün Putinlə danışıqlar aparması ilə əsaslandırır.
Beləliklə, Rusiyanın Ukraynaya qarşı aqressiyası “Rusiya-Ukrayna münaqişəsi”adlandırıldı, yəni münaqişənin hər iki tərəfinə legitimlik verildi. Bu isə o deməkdir ki, münaqişənin həlli hər iki tərəfin kompromisi ilə mümkündür.
Ukrayna işğalçı ilə işğala məruz qalan tərəfin bərabər tutulmasına qarşı çıxır. Aİ ölkələri və Böyük Britaniya Ukraynanı dəstəkləyir. Həqiqətən də, Rusiya və Ukraynanı necə eyni səviyyədə qiymətləndirmək olar?
Azərbaycan üçün bu vəziyyət tanışdır, elə deyilmi?
25 il boyunca rəsmi Bakı Ermənistanın işğalçı, Azərbaycanın isə işğala məruz qalan tərəf olduğunu bəyan edirdi. Lakin bizə həmişə deyilirdi ki, münaqişənin tərəflərivar və danışıqlar aparılmalıdır. Axı danışıqlar müharibədən daha yaxşıdır...
Hətta 44 günlük müharibədən sonra da həmin Avropa ölkələri Qarabağda Ermənistan silahlı qüvvələri qalıqlarının qalması üçün hər şeyi etdilər, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü nəzərə almadan “Qarabağ ermənilərinin hüquq və təhlükəsizliyi” mövzusunda nə isə əldə etməyə çalışdılar.
Bütün bunlar hər şeyi vaxtında öz adları ilə adlandırmamağın nəticəsidir. Ermənistan sadəcə münaqişənin tərəfi kimi qiymətləndirildi, halbuki o, Azərbaycanın ərazilərini işğal etmişdi.
Hətta indi də Aİ-nin Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinə yanaşması Trampın Rusiyaya münasibətindən fərqlənmir. Əgər Ermənistanı işğalçı ölkə adlandırsaydılar və işğalçıya qarşı tədbirlər görsəydilər, o zaman müharibənin də qarşısını almaq olardı. Lissabon sammitində Ermənistanın təklənməsi bunun üçün tam zəmin yaratmışdı.
Bugün Aİ Cənubi Qafqaz regionunda Ermənistanı dəstəkləyərək fəaliyyət göstərir: Kəşfiyyat missiyasını uzadıb, Avropa Sülh Fondu vasitəsilə Ermənistana hərbi dəstək göstərir, çoxsaylı yardım layihələri həyata keçirir. Aİ ümumiyyətlə Ermənistanın işğalçılığını xatırlamır, Azərbaycanın Ermənistanla danışıqlarda ədalətli mövqeyinə laqeyd qalır, müharibənin humanitar tərəfinə selektiv yanaşaraq yalnız Qarabağ ermənilərinə
yardım göstərir.
Danışıqlar prosesindən kənarda qalan Aİ sərhəddən qoşunların geri çəkilməsi, silahlara nəzarət və ya birbaşa əlaqə xətləri kimi “etimad tədbirləri” üzrə təkliflər irəli sürür.
Bəli, münaqişədən sonra bu cür addımlar həyata keçirilir. Lakin etimad tədbirləri yalnız münaqişənin əsas səbəbi - Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları aradan qalxdıqda effektiv ola bilər.
Bu iddialar aradan qaldırıldıqdan sonra etimad tədbirləri öz təbii axarı ilə həyata keçiriləcək, Aİ-nin məsləhətləri və iştirakı olmadan. Aİ özünü Qranada bəyanatı və müharibədən sonrakı dövrdə Ermənistana qəti dəstəyi ilə nüfuzdan salıb.
Bununla yanaşı, Aİ Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərinin bərpasında iştirak etmək barədə düşünməlidir ki, onun mövqeyi Bakıda eşidilsin.
Avropada Rusiya və Ukrayna mövzusunda deyirlər ki, aqressorla aqressiyaya məruz qalan tərəfi bərabər tutmaq olmaz. Halbuki, Cənubi Qafqaza gəldikdə Aİ məhz bunu etdi, müharibə dövründə Azərbaycan və Ermənistanı bərabər tutdu. Müharibədən sonra isə Aİ daha da irəli
gedərək, aqressor ölkəyə zərərçəkmiş ölkədən onlarca dəfə çox dəstək göstərdi.
Sülh müqaviləsinin olmadığı şəraitdə məhz işğalçı ölkə olan Ermənistan təktərəfli şəkildə etimad tədbirlərini həyata keçirməlidir. Azərbaycan öz addımlarını artıq atıb: İşğalçını öz gücü ilə qovub, sərhədləri müəyyənləşdirir və siyasi-diplomatik mexanizmlərlə ədalətli danışıqlar mövqeyini irəli sürür.
@cssc_cqtm
01.03.202509:27
Cənubi Qafqaz Tədqiqatlar Mərkəzinin (CQTM) direktoru Fərhad Məmmədov İctimai TV-nin efirində gedən Eldar Namazovun "Aydınlıq" verilişində "Avropa ABŞ-yə qarşı Çinlə birləşir?" mövzusunda sualları cavablandırıb.
Daha ətraflı: https://youtu.be/I-UKwH-iGiw?si=GVgJ9_2b94jVDPyq
Daha ətraflı: https://youtu.be/I-UKwH-iGiw?si=GVgJ9_2b94jVDPyq
25.02.202505:04
Cənubi Qafqaz Tədqiqatlar Mərkəzinin (CQTM) direktoru Fərhad Məmmədov İctimai TV-nin efirində gedən "Diqqət Mərkəzi" verilişində "Rusiya-Ukrayna müharibəsinin 3 ili: Qalib kimdir?" mövzusundakı müzakirələrdə iştirak edib.
Daha ətraflı: https://youtu.be/RQHpY9QeTQs?si=kFJGmhSJ3a_GGBQi
Daha ətraflı: https://youtu.be/RQHpY9QeTQs?si=kFJGmhSJ3a_GGBQi
24.02.202515:30
Cənubi Qafqaz Tədqiqatlar Mərkəzinin (CQTM) direktoru Fərhad Məmmədov Pressklub TV-nin efirində gedən “Əsas Sual” verilişində “Rusiya-Ukrayna müharibəsinin üç ili: ABŞ nə planlayır?” mövzusunda fikirlərini bölüşüb.
Daha ətraflı: https://www.youtube.com/live/4_tw7CrPSSc?si=iQ8ezux4l9bu34xf
Daha ətraflı: https://www.youtube.com/live/4_tw7CrPSSc?si=iQ8ezux4l9bu34xf
20.02.202517:00
Paşinyanın təşəbbüsləri hansı məna daşıya bilər?
Dünən Ermənistanın baş naziri bir qərar və bir də “ideoloji bəyanat” verdi. O, Ermənistanın Milli Təhlükəsizlik Strategiyasının dəyişdirilməsi ilə bağlı qərarı açıqladı. Bu məsələdə məsul şəxs Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryandır.
Paşinyan “ideoloji müraciətində” Konstitusiya ilə bağlı referendumun keçiriləcəyini elan etdi. Müraciətdən bir sitatı təqdim edirik: “Yeni Konstitusiyanın qəbulunun strateji məqsədi dövlət quruculuğu olmayan xalqın keçmişdən qalma fəaliyyət ardıcıllığından dövlət quruculuğuna malik xalqın fəaliyyət ardıcıllığına keçiddən ibarətdir”.
Beləliklə, gəlin Ermənistanın baş nazirinin bu təşəbbüslərinə nəzər salaq.
Ermənistanın Milli Təhlükəsizlik Strategiyası Bakıda qıcıq yaradan sənədlərdən biridir, çünki Strategiyada hələ də Ermənistan Respublikasının qondarma DQR-in təhlükəsizliyinin təminatçısı olduğu qeyd olunur. Şübhəsiz ki, Ermənistan rəhbərliyinin artıq yeni Strategiya layihəsi var və biz müəyyən müddətdən sonra Strategiyanın mətni ilə tanış ola biləcək, bu sənədin yeni variantının Azərbaycan üçün nə dərəcədə qənaətbəxş olacağını anlaya biləcəyik.
Konstitusiya ilə bağlı məsələ daha mürəkkəbdir. Paşinyan “yeni Konstitusiya” ifadəsini işlədir ki, onu iki cür şərh etmək olar: Bu, mövcud Konstitusiyaya dəyişiklikdir, yaxud doğrudan da “tamamilə yeni” Konstitusiyadır?! Əgər yenidirsə, bu, yeni Bəyannamə ilə yeni respublikanın elan edilməsi deməkdir.
Bu niyə vacibdir?!
Keçən il Ermənistan hökuməti Blinkenin təhriki ilə sərhəd komissiyasının nizamnaməsində hüquqi hiylə işlətdi. Ermənistan sənədi Konstitusiya Məhkəməsinə göndərdi və Məhkəmədən sənədə cavab aldı. İrəvanda Azərbaycana qarşı ərazi iddiasını özündə əks etdirən İstiqlal Bəyannaməsinə istinadın konstitusiya norması qüvvəsinə malik olmadığını göstərməyə çalışdılar. Yəni bu sənədə istinad olsa belə, onun heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Beləliklə, Ermənistan hökuməti Azərbaycanın tələbini özünəməxsus şəkildə təmin etməyə çalışdı.
Bununla yanaşı, Ermənistan Konstitusiya Məhkəməsi qeyd etdi ki, Ermənistan Konstitusiyasının dəyişməz hissələri var və Preambula belə hissələrdən biridir. Yəni, onlar Ermənistanda istəsələr belə, Konstitusiyanın İstiqlal Bəyannaməsinə istinadın yer aldığı Preambulasını dəyişə bilməzlər. Beləliklə, aşılması mümkün olmayan bir çərçivə cızıldı.
Məhz o zaman Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri Ermənistan Konstitusiya Məhkəməsinin qərarının vəziyyəti daha da mürəkkəbləşdirdiyini bəyan etdi. Faktiki olaraq Paşinyan hökuməti özünü hüquqi dalana sürüklədi.
İndi Paşinyan “yeni Konstitusiya”nın adını çəkib. Maraqlıdır, Paşinyan bununla nə demək istəyir, “yeni” Konstitusiya layihəsi nə vaxt təqdim olunacaq və referendumun nə vaxt keçirilməsi nəzərdə tutulur – parlament seçkilərindən əvvəl, paralel, yoxsa sonra?!
Keçən ilin əvvəlində Paşinyan artıq Konstitusiya ilə bağlı referendumun keçirilməsi ilə bağlı müzakirələrin təşəbbüskarı olsa da, sonra bu proses dayandı və unuduldu.
Niyə indi?
Belə qənaətə gəlmək olar ki, Paşinyan Vaşinqton və Münhenə səfərlərindən sonra anladı ki, ABŞ və Aİ-nin vahid mövqeyindən əsər-əlamət qalmayıb. ABŞ və Aİ ölkələri arasında koordinasiya sürətlə pisləşir və bu, təbii ki, planetin digər regionlarına və ölkələrinə də təsir edəcək. Qərb dövlətləri diqqəti özlərinə cəmləyir və vəsaitlərini şübhəli geosiyasi layihələrin həyata keçirilməsindən daha çox öz ehtiyaclarına sərf edəcəklər.
Eyni zamanda Tramp administrasiyasının Rusiyaya münasibəti nümayiş etdirir ki, Vaşinqtonla Moskva arasındakı münaqişəyə əsaslanan oyun istənilən nəticəni verməyəcək.
Belə şəraitdə özünüqoruma instinkti tamamilə fərqli tələbləri diktə edir. Paşinyan anlayır ki, o yerli səviyyədə razılığa gəlməlidir. İlin əvvəlində Azərbaycan Prezidenti bəyan etdi ki, Bakının mövqeyi qətidir və o, danışıqları imitasiya etmək fikrində deyil. İndi Ermənistan danışıqlar prosesinə təkan vermək üçün hərəkətə keçməlidir.
@cssc_cqtm
Dünən Ermənistanın baş naziri bir qərar və bir də “ideoloji bəyanat” verdi. O, Ermənistanın Milli Təhlükəsizlik Strategiyasının dəyişdirilməsi ilə bağlı qərarı açıqladı. Bu məsələdə məsul şəxs Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryandır.
Paşinyan “ideoloji müraciətində” Konstitusiya ilə bağlı referendumun keçiriləcəyini elan etdi. Müraciətdən bir sitatı təqdim edirik: “Yeni Konstitusiyanın qəbulunun strateji məqsədi dövlət quruculuğu olmayan xalqın keçmişdən qalma fəaliyyət ardıcıllığından dövlət quruculuğuna malik xalqın fəaliyyət ardıcıllığına keçiddən ibarətdir”.
Beləliklə, gəlin Ermənistanın baş nazirinin bu təşəbbüslərinə nəzər salaq.
Ermənistanın Milli Təhlükəsizlik Strategiyası Bakıda qıcıq yaradan sənədlərdən biridir, çünki Strategiyada hələ də Ermənistan Respublikasının qondarma DQR-in təhlükəsizliyinin təminatçısı olduğu qeyd olunur. Şübhəsiz ki, Ermənistan rəhbərliyinin artıq yeni Strategiya layihəsi var və biz müəyyən müddətdən sonra Strategiyanın mətni ilə tanış ola biləcək, bu sənədin yeni variantının Azərbaycan üçün nə dərəcədə qənaətbəxş olacağını anlaya biləcəyik.
Konstitusiya ilə bağlı məsələ daha mürəkkəbdir. Paşinyan “yeni Konstitusiya” ifadəsini işlədir ki, onu iki cür şərh etmək olar: Bu, mövcud Konstitusiyaya dəyişiklikdir, yaxud doğrudan da “tamamilə yeni” Konstitusiyadır?! Əgər yenidirsə, bu, yeni Bəyannamə ilə yeni respublikanın elan edilməsi deməkdir.
Bu niyə vacibdir?!
Keçən il Ermənistan hökuməti Blinkenin təhriki ilə sərhəd komissiyasının nizamnaməsində hüquqi hiylə işlətdi. Ermənistan sənədi Konstitusiya Məhkəməsinə göndərdi və Məhkəmədən sənədə cavab aldı. İrəvanda Azərbaycana qarşı ərazi iddiasını özündə əks etdirən İstiqlal Bəyannaməsinə istinadın konstitusiya norması qüvvəsinə malik olmadığını göstərməyə çalışdılar. Yəni bu sənədə istinad olsa belə, onun heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Beləliklə, Ermənistan hökuməti Azərbaycanın tələbini özünəməxsus şəkildə təmin etməyə çalışdı.
Bununla yanaşı, Ermənistan Konstitusiya Məhkəməsi qeyd etdi ki, Ermənistan Konstitusiyasının dəyişməz hissələri var və Preambula belə hissələrdən biridir. Yəni, onlar Ermənistanda istəsələr belə, Konstitusiyanın İstiqlal Bəyannaməsinə istinadın yer aldığı Preambulasını dəyişə bilməzlər. Beləliklə, aşılması mümkün olmayan bir çərçivə cızıldı.
Məhz o zaman Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri Ermənistan Konstitusiya Məhkəməsinin qərarının vəziyyəti daha da mürəkkəbləşdirdiyini bəyan etdi. Faktiki olaraq Paşinyan hökuməti özünü hüquqi dalana sürüklədi.
İndi Paşinyan “yeni Konstitusiya”nın adını çəkib. Maraqlıdır, Paşinyan bununla nə demək istəyir, “yeni” Konstitusiya layihəsi nə vaxt təqdim olunacaq və referendumun nə vaxt keçirilməsi nəzərdə tutulur – parlament seçkilərindən əvvəl, paralel, yoxsa sonra?!
Keçən ilin əvvəlində Paşinyan artıq Konstitusiya ilə bağlı referendumun keçirilməsi ilə bağlı müzakirələrin təşəbbüskarı olsa da, sonra bu proses dayandı və unuduldu.
Niyə indi?
Belə qənaətə gəlmək olar ki, Paşinyan Vaşinqton və Münhenə səfərlərindən sonra anladı ki, ABŞ və Aİ-nin vahid mövqeyindən əsər-əlamət qalmayıb. ABŞ və Aİ ölkələri arasında koordinasiya sürətlə pisləşir və bu, təbii ki, planetin digər regionlarına və ölkələrinə də təsir edəcək. Qərb dövlətləri diqqəti özlərinə cəmləyir və vəsaitlərini şübhəli geosiyasi layihələrin həyata keçirilməsindən daha çox öz ehtiyaclarına sərf edəcəklər.
Eyni zamanda Tramp administrasiyasının Rusiyaya münasibəti nümayiş etdirir ki, Vaşinqtonla Moskva arasındakı münaqişəyə əsaslanan oyun istənilən nəticəni verməyəcək.
Belə şəraitdə özünüqoruma instinkti tamamilə fərqli tələbləri diktə edir. Paşinyan anlayır ki, o yerli səviyyədə razılığa gəlməlidir. İlin əvvəlində Azərbaycan Prezidenti bəyan etdi ki, Bakının mövqeyi qətidir və o, danışıqları imitasiya etmək fikrində deyil. İndi Ermənistan danışıqlar prosesinə təkan vermək üçün hərəkətə keçməlidir.
@cssc_cqtm
20.02.202506:23
Cənubi Qafqaz Tədqiqatlar Mərkəzinin (CQTM) direktoru Fərhad Məmmədov İctimai TV-nin efirində gedən "Diqqət Mərkəzi" verilişində "Tramp və Zelenskinin bəyanat müharibəsi" mövzusundakı müzakirələrdə iştirak edib.
Daha ətraflı: https://youtu.be/aqKKFbkH7is?si=AzEV-5jF-D0pnpu8
Daha ətraflı: https://youtu.be/aqKKFbkH7is?si=AzEV-5jF-D0pnpu8
19.02.202518:00
Qərbin Ermənistana yardımı: ABŞ və Aİ üçün İrəvana dəstək neçəyə başa gəlir?
5 aprel 2023-cü ildə Brüsseldə ABŞ/Aİ Ermənistana iqtisadi, siyasi və hərbi dəstəyi nəzərdə tutan yardım paketini təqdim etdi. Bu yardım çərçivəsində ABŞ/Aİ Cənubi Qafqazda geosiyasi seçim edərək mövcud layihələri koordinasiyalı şəkildə həyata keçirir.
Cənubi Qafqaz Araşdırmalar Mərkəzi ABŞ və Aİ-nin Ermənistana yardımının miqyasını monitorinq etməyə çalışıb. Bu mövzu Tramp administrasiyasının ABŞ-nin xarici yardımlarını yenidən nəzərdən keçirməsi fonunda aktualdır. ABŞ-nin Ermənistanda həyata keçirdiyi layihələrdən göründüyü kimi, bu, əhəmiyyətli bir məbləğdir və hazırda havadan asılı qalıb. Aİ-nin Xarici Siyasətdən məsul Komissarı Kaya Kallas artıq bəyan edib ki, Aİ USAID-in fəaliyyətinin dondurulmasından sonra yaranan boşluğu doldurmağa hazırdır.
Monitorinqdə 2023-cü ildə Avropa Komissiyası (AK) və Avropa İnvestisiya Bankı (AİB) tərəfindən Ermənistanda maliyyələşdirilən layihələr təhlil edilib. Yardımın ümumi məbləği 87.193.072 avrodur - 80.548.575 avro AK, 6.644.497 avro isə AİB tərəfindən ayrılıb. Burada Aİ-nin sülh fondu və digər Aİ ölkələrinin fərdi ianələri nəzərə alınmayıb.
Maraqlı məqamlar... 2023-cü ildə AK, bu günkindən daha azsaylı olan Avropa missiyasına 16.560.758 avro xərcləyib. 2023-cü ildə AK, hələ də imzalanmayan Ticarət Müqaviləsinin dərinləşdirilməsi və genişləndirilməsinə hazırlıq üçün 3 milyon avro xərcləyib! AİB 2023-cü ildə Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizinin bərpası üçün 5.481.264 avro xərcləyib ki, bu dəhlizi İran şirkətləri tikir.
2023-cü ildə AK, Ermənistanın sərhəd bölgələrində minaların təmizlənməsinə 767.979 avro xərcləyib. AK Almaniyanın "Deutsche Welle" kanalına erməni media orqanlarını dəstəkləmək üçün 739.823 avro ayırıb ki, bu da kanalda Azərbaycan əleyhinə materialların görünməsinə səbəb olub. AK 2023-cü ildə Aİ-nin Ermənistanda təbliğatına 1.181.845 avro xərcləyib. Bir çox xərclər şifrələnib və bu cür layihələrin əksəriyyətində Çexiyanın "People in Need" təşkilatı podratçı kimi çıxış edir. Layihələrin tam siyahısı ilə saytımızda tanış olmaq olar.
2025-ci il Münhen Təhlükəsizlik Konfransı Qərb dünyasında parçalanma ilə yadda qalacaq. ABŞ rəsmi olaraq Aİ ilə münasibətlərin yenidən nəzərdən keçirilməsini elan etdi. Vaşinqton ödəniş qabiliyyəti daha yüksək olan Avropa görmək istəyir və xərclərin əhəmiyyətli bir hissəsini Aİ ölkələrinin öhdəsinə qoymağa çalışır. Aİ qarşısında təhlükəsizlik xərclərini artırmaq kimi bir çağırış durur. Bu şəraitdə digər ölkələrə yardım proqramlarının və layihələrinin maliyyələşdirilməsi də dəyişikliklərə məruz qala bilər.
ABŞ-nin Ermənistana yardımı da araşdırma obyektinə çevrilib. 2023 və 2024-cü illər üçün layihələr təhlil edilib ki, bu da Ermənistana maliyyə yardımının həcmi və miqyası haqqında təsəvvür yaradır. Ermənistan hökuməti Bayden-Blinken administrasiyası ilə Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyasını imzaladıqdan sonra Tramp administrasiyası dövründə ABŞ dəstəyinin davamlılığını qorumağa çalışır.
Məsələnin dəyəri 2023-cü il üçün 94.145.435 dollar və 2024-cü il üçün 65.361.792 dollardır. Əgər ABŞ-nin Xartiyadakı öhdəliklərindən çıxış etsək, bu rəqəm bir neçə dəfə artmalı və ildə yarım milyard dollara çatmalıdır. Burada nəzərə almaq lazımdır ki, Ermənistan ərazisində keçirilən bütün hərbi təlimlər, amerikalı mütəxəssislərin gəlişi və fəaliyyəti ilə bağlı məsələlər, təşkilati resurslar Pentagonun büdcəsindən maliyyələşdirilir və açıq monitorinqə daxil deyil.
Ən qeyri-adi layihələrdən biri Qarabağdan Ermənistana qaçqın statusunda gələn ermənilər arasında LQBT icmasının dəstəklənməsi layihəsidir.
Ermənistana yardım işində Fransa da geri qalmamağa çalışır. 2023-cü ildə Psrisin yardımı 20 milyon avro, 2024-cü ildə isə təxminən 17 milyon avro olub. 2024-cü ildə Fransa İnkişaf Agentliyi Ermənistanın büdcə kəsirini qapamaq üçün 75 milyon avro kredit ayırıb. Açıq mənbələrdə hərbi yardımlar qeyd olunmayıb.
Monitorinqin nəticələri ilə tam şəkildə saytımızda tanış olmaq olar: https://cssc.az/az/view/2/68/
@cssc_cqtm
5 aprel 2023-cü ildə Brüsseldə ABŞ/Aİ Ermənistana iqtisadi, siyasi və hərbi dəstəyi nəzərdə tutan yardım paketini təqdim etdi. Bu yardım çərçivəsində ABŞ/Aİ Cənubi Qafqazda geosiyasi seçim edərək mövcud layihələri koordinasiyalı şəkildə həyata keçirir.
Cənubi Qafqaz Araşdırmalar Mərkəzi ABŞ və Aİ-nin Ermənistana yardımının miqyasını monitorinq etməyə çalışıb. Bu mövzu Tramp administrasiyasının ABŞ-nin xarici yardımlarını yenidən nəzərdən keçirməsi fonunda aktualdır. ABŞ-nin Ermənistanda həyata keçirdiyi layihələrdən göründüyü kimi, bu, əhəmiyyətli bir məbləğdir və hazırda havadan asılı qalıb. Aİ-nin Xarici Siyasətdən məsul Komissarı Kaya Kallas artıq bəyan edib ki, Aİ USAID-in fəaliyyətinin dondurulmasından sonra yaranan boşluğu doldurmağa hazırdır.
Monitorinqdə 2023-cü ildə Avropa Komissiyası (AK) və Avropa İnvestisiya Bankı (AİB) tərəfindən Ermənistanda maliyyələşdirilən layihələr təhlil edilib. Yardımın ümumi məbləği 87.193.072 avrodur - 80.548.575 avro AK, 6.644.497 avro isə AİB tərəfindən ayrılıb. Burada Aİ-nin sülh fondu və digər Aİ ölkələrinin fərdi ianələri nəzərə alınmayıb.
Maraqlı məqamlar... 2023-cü ildə AK, bu günkindən daha azsaylı olan Avropa missiyasına 16.560.758 avro xərcləyib. 2023-cü ildə AK, hələ də imzalanmayan Ticarət Müqaviləsinin dərinləşdirilməsi və genişləndirilməsinə hazırlıq üçün 3 milyon avro xərcləyib! AİB 2023-cü ildə Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizinin bərpası üçün 5.481.264 avro xərcləyib ki, bu dəhlizi İran şirkətləri tikir.
2023-cü ildə AK, Ermənistanın sərhəd bölgələrində minaların təmizlənməsinə 767.979 avro xərcləyib. AK Almaniyanın "Deutsche Welle" kanalına erməni media orqanlarını dəstəkləmək üçün 739.823 avro ayırıb ki, bu da kanalda Azərbaycan əleyhinə materialların görünməsinə səbəb olub. AK 2023-cü ildə Aİ-nin Ermənistanda təbliğatına 1.181.845 avro xərcləyib. Bir çox xərclər şifrələnib və bu cür layihələrin əksəriyyətində Çexiyanın "People in Need" təşkilatı podratçı kimi çıxış edir. Layihələrin tam siyahısı ilə saytımızda tanış olmaq olar.
2025-ci il Münhen Təhlükəsizlik Konfransı Qərb dünyasında parçalanma ilə yadda qalacaq. ABŞ rəsmi olaraq Aİ ilə münasibətlərin yenidən nəzərdən keçirilməsini elan etdi. Vaşinqton ödəniş qabiliyyəti daha yüksək olan Avropa görmək istəyir və xərclərin əhəmiyyətli bir hissəsini Aİ ölkələrinin öhdəsinə qoymağa çalışır. Aİ qarşısında təhlükəsizlik xərclərini artırmaq kimi bir çağırış durur. Bu şəraitdə digər ölkələrə yardım proqramlarının və layihələrinin maliyyələşdirilməsi də dəyişikliklərə məruz qala bilər.
ABŞ-nin Ermənistana yardımı da araşdırma obyektinə çevrilib. 2023 və 2024-cü illər üçün layihələr təhlil edilib ki, bu da Ermənistana maliyyə yardımının həcmi və miqyası haqqında təsəvvür yaradır. Ermənistan hökuməti Bayden-Blinken administrasiyası ilə Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyasını imzaladıqdan sonra Tramp administrasiyası dövründə ABŞ dəstəyinin davamlılığını qorumağa çalışır.
Məsələnin dəyəri 2023-cü il üçün 94.145.435 dollar və 2024-cü il üçün 65.361.792 dollardır. Əgər ABŞ-nin Xartiyadakı öhdəliklərindən çıxış etsək, bu rəqəm bir neçə dəfə artmalı və ildə yarım milyard dollara çatmalıdır. Burada nəzərə almaq lazımdır ki, Ermənistan ərazisində keçirilən bütün hərbi təlimlər, amerikalı mütəxəssislərin gəlişi və fəaliyyəti ilə bağlı məsələlər, təşkilati resurslar Pentagonun büdcəsindən maliyyələşdirilir və açıq monitorinqə daxil deyil.
Ən qeyri-adi layihələrdən biri Qarabağdan Ermənistana qaçqın statusunda gələn ermənilər arasında LQBT icmasının dəstəklənməsi layihəsidir.
Ermənistana yardım işində Fransa da geri qalmamağa çalışır. 2023-cü ildə Psrisin yardımı 20 milyon avro, 2024-cü ildə isə təxminən 17 milyon avro olub. 2024-cü ildə Fransa İnkişaf Agentliyi Ermənistanın büdcə kəsirini qapamaq üçün 75 milyon avro kredit ayırıb. Açıq mənbələrdə hərbi yardımlar qeyd olunmayıb.
Monitorinqin nəticələri ilə tam şəkildə saytımızda tanış olmaq olar: https://cssc.az/az/view/2/68/
@cssc_cqtm
14.02.202507:00
Cənubi Qafqaz Tədqiqatlar Mərkəzinin (CQTM) direktoru Fərhad Məmmədov İctimai TV-nin efirində gedən "Diqqət Mərkəzi" verilişində "Putin və Tramp Avropda "Amerika əsrinə" son qoydular" mövzusundakı müzakirələrdə iştirak edib.
Daha ətraflı: https://youtu.be/9up1hi19y8g?si=LZ-UxMeRuJYrQR6P
Daha ətraflı: https://youtu.be/9up1hi19y8g?si=LZ-UxMeRuJYrQR6P
11.02.202517:00
Trump dövründə ABŞ Cənubi Qafqazdan nə istəyə və nəyə ehtiyac duya bilər?
ABŞ-nin hər bir administrasiyası xarici siyasətdə yalnız milli maraqlara əsaslandığını bildirir. Burada vacib olan, ABŞ hökumətinin müəyyən bir ölkə və ya regionla bağlı öz milli maraqlarını necə formalaşdırmasıdır. Hal-hazırda Trump administrasiyasında bu milli maraqların formalaşdırması prosesi davam edir. Həmin maraqlar, xüsusilə ABŞ-nin yerləşdiyi yarımkürəyə, Rusiyanın Ukraynaya qarşı təcavüzü və Yaxın Şərq mövzusuna şamil olunur.
“İstək” və “ehtiyac” anlayışları oxşar olsalar da, geosiyasi kontekstdə onların arasında böyük fərq var.
- “Ehtiyac” dövlətin, onun şirkətlərinin və müttəfiqlərinin obyektiv maraqlarıdır;
- “İstək” isə subyektiv amillərdən irəli gələn maraqların bütün vasitələrlə (manipulyasiyalardan, sanksiyalardan tutmuş investisiyalara və yardıma qədər) təbliğ edilməsidir.
ABŞ ənənələrində həm praqmatizm (“ehtiyac”), həm də ideoloji xarici siyasət (“istək”) mövcud olub. Məsələn, Biden-Blinken administrasiyası ümumilikdə regionumuzla, o cümlədən də Ermənistan-Azərbaycan danışıqları ilə bağlı ABŞ-nin “ehtiyacları” ilə deyil, daha çox “istəkləri” əsasında hərəkət edib.
Şübhəsiz ki, ABŞ üçün Cənubi Qafqaz periferiyadır, lakin hansı periferiya – postsovet məkanı, Böyük Yaxın Şərq, Mərkəzi Asiyaya giriş?! Prinsipcə, hazırda Cənubi Qafqaz bütün bu məsələlərdə (Rusiyanın Ukraynaya qarşı təcavüzü, İran, Mərkəzi Asiyaya logistika) yan mövzudur.
Trump dövründə xarici siyasətə ayrılan resurslar optimallaşdırılır. Yumşaq güc vasitələri transformasiya olunur (USAID-in bağlanması, media strukturlarının maliyyələşdirilməsinin müvəqqəti dayandırılması), ABŞ silahlı qüvvələrinin, məsələn, Suriyadan çıxarılması planlaşdırılır. Yəni, ABŞ resurslarını ölkə daxilində cəmləşdirir, maraq doğuran regionlarda isə müttəfiqləri vasitəsilə fəaliyyət göstərməyə çalışır. Hələlik vəziyyət belədir…
Bəs ABŞ-nin Cənubi Qafqazda nəyə ehtiyacı var?
Vəziyyətdən asılı olaraq, ABŞ-nin əsas üç istiqamətdə aşağıdakılara ehtiyacı ola bilər:
- Regionda İranın təsirinin azaldılması – region ölkələrinin İranla iqtisadi əlaqələrinin azaldılması, İranın region ölkələrində hərbi mövcudluğunun qarşısının alınması, ABŞ və onun müttəfiqlərinin maraqları dairəsində olan layihələrin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi;
- Rusiyanın təsirinin azaldılması – Rusiyanın regionda hərbi, siyasi və iqtisadi mövcudluğunun azaldılması;
- Mərkəzi Asiyaya giriş və çıxışların təhlükəsizliyinin təmin edilməsi – buraya neft və qaz kəmərləri, yollar, kabellər (internet, elektrik və s.) daxildir.
Bu, pragmatik yanaşmanın obyektiv mənzərəsidir.
Bəs region ölkələri?
- Gürcüstan ABŞ tərəfindən təzyiq altındadır və bu vəziyyətdən çıxmağa çalışır. ABŞ ilə əməkdaşlıq üçün məzmun hazırlanıb – buraya dərin dövlətlə mübarizə, qlobal müharibə partiyası ilə mübarizə, ənənəvilik (LGBT-ə qarşı) daxildir. Lakin Gürcüstan hökumətinin bu məzmunu çatdırmaq üçün zəif rabitə kanalları var. ABŞ-nin “ehtiyac” meyarlarına görə Gürcüstan tamamilə Vaşinqtonun maraqlarına cavab verir;
- Azərbaycan da ABŞ-nin müəyyən etdiyi məqsədlərə uyğun məzmun hazırlayıb, resurslara və infrastruktura (neft və qaz kəmərləri, dəmir yolları, liman) malikdir. Bakı üçün rabitə kanallarını formalaşdırmaq vacibdir;
- Ermənistan isə əvvəlki ABŞ administrasiyasının paradiqmasında qalmaqla ABŞ-nin yardım və dəstəyindən asılıdır. Ermənistan ABŞ-nin “ehtiyac duyduğu” resurslara malik deyil, lakin rabitə kanalları mövcuddur.
Beləliklə, belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, ABŞ praqmatik yanaşma tətbiq etsə, Vaşinqton minimum resurs xərcləyərək ona lazım olan hər şeyi əldə edə bilər. Əgər siyasətə “istəklər” qarışarsa (məsələn, ermənipərəst konqresmenlərin ABŞ Dövlət Katibinə yazdığı məktubda olduğu kimi), onda Trump administrasiyası Biden-Blinken administrasiyasının qarşılaşdığı problemlərlə üzləşəcək.
@cssc_cqtm
ABŞ-nin hər bir administrasiyası xarici siyasətdə yalnız milli maraqlara əsaslandığını bildirir. Burada vacib olan, ABŞ hökumətinin müəyyən bir ölkə və ya regionla bağlı öz milli maraqlarını necə formalaşdırmasıdır. Hal-hazırda Trump administrasiyasında bu milli maraqların formalaşdırması prosesi davam edir. Həmin maraqlar, xüsusilə ABŞ-nin yerləşdiyi yarımkürəyə, Rusiyanın Ukraynaya qarşı təcavüzü və Yaxın Şərq mövzusuna şamil olunur.
“İstək” və “ehtiyac” anlayışları oxşar olsalar da, geosiyasi kontekstdə onların arasında böyük fərq var.
- “Ehtiyac” dövlətin, onun şirkətlərinin və müttəfiqlərinin obyektiv maraqlarıdır;
- “İstək” isə subyektiv amillərdən irəli gələn maraqların bütün vasitələrlə (manipulyasiyalardan, sanksiyalardan tutmuş investisiyalara və yardıma qədər) təbliğ edilməsidir.
ABŞ ənənələrində həm praqmatizm (“ehtiyac”), həm də ideoloji xarici siyasət (“istək”) mövcud olub. Məsələn, Biden-Blinken administrasiyası ümumilikdə regionumuzla, o cümlədən də Ermənistan-Azərbaycan danışıqları ilə bağlı ABŞ-nin “ehtiyacları” ilə deyil, daha çox “istəkləri” əsasında hərəkət edib.
Şübhəsiz ki, ABŞ üçün Cənubi Qafqaz periferiyadır, lakin hansı periferiya – postsovet məkanı, Böyük Yaxın Şərq, Mərkəzi Asiyaya giriş?! Prinsipcə, hazırda Cənubi Qafqaz bütün bu məsələlərdə (Rusiyanın Ukraynaya qarşı təcavüzü, İran, Mərkəzi Asiyaya logistika) yan mövzudur.
Trump dövründə xarici siyasətə ayrılan resurslar optimallaşdırılır. Yumşaq güc vasitələri transformasiya olunur (USAID-in bağlanması, media strukturlarının maliyyələşdirilməsinin müvəqqəti dayandırılması), ABŞ silahlı qüvvələrinin, məsələn, Suriyadan çıxarılması planlaşdırılır. Yəni, ABŞ resurslarını ölkə daxilində cəmləşdirir, maraq doğuran regionlarda isə müttəfiqləri vasitəsilə fəaliyyət göstərməyə çalışır. Hələlik vəziyyət belədir…
Bəs ABŞ-nin Cənubi Qafqazda nəyə ehtiyacı var?
Vəziyyətdən asılı olaraq, ABŞ-nin əsas üç istiqamətdə aşağıdakılara ehtiyacı ola bilər:
- Regionda İranın təsirinin azaldılması – region ölkələrinin İranla iqtisadi əlaqələrinin azaldılması, İranın region ölkələrində hərbi mövcudluğunun qarşısının alınması, ABŞ və onun müttəfiqlərinin maraqları dairəsində olan layihələrin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi;
- Rusiyanın təsirinin azaldılması – Rusiyanın regionda hərbi, siyasi və iqtisadi mövcudluğunun azaldılması;
- Mərkəzi Asiyaya giriş və çıxışların təhlükəsizliyinin təmin edilməsi – buraya neft və qaz kəmərləri, yollar, kabellər (internet, elektrik və s.) daxildir.
Bu, pragmatik yanaşmanın obyektiv mənzərəsidir.
Bəs region ölkələri?
- Gürcüstan ABŞ tərəfindən təzyiq altındadır və bu vəziyyətdən çıxmağa çalışır. ABŞ ilə əməkdaşlıq üçün məzmun hazırlanıb – buraya dərin dövlətlə mübarizə, qlobal müharibə partiyası ilə mübarizə, ənənəvilik (LGBT-ə qarşı) daxildir. Lakin Gürcüstan hökumətinin bu məzmunu çatdırmaq üçün zəif rabitə kanalları var. ABŞ-nin “ehtiyac” meyarlarına görə Gürcüstan tamamilə Vaşinqtonun maraqlarına cavab verir;
- Azərbaycan da ABŞ-nin müəyyən etdiyi məqsədlərə uyğun məzmun hazırlayıb, resurslara və infrastruktura (neft və qaz kəmərləri, dəmir yolları, liman) malikdir. Bakı üçün rabitə kanallarını formalaşdırmaq vacibdir;
- Ermənistan isə əvvəlki ABŞ administrasiyasının paradiqmasında qalmaqla ABŞ-nin yardım və dəstəyindən asılıdır. Ermənistan ABŞ-nin “ehtiyac duyduğu” resurslara malik deyil, lakin rabitə kanalları mövcuddur.
Beləliklə, belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, ABŞ praqmatik yanaşma tətbiq etsə, Vaşinqton minimum resurs xərcləyərək ona lazım olan hər şeyi əldə edə bilər. Əgər siyasətə “istəklər” qarışarsa (məsələn, ermənipərəst konqresmenlərin ABŞ Dövlət Katibinə yazdığı məktubda olduğu kimi), onda Trump administrasiyası Biden-Blinken administrasiyasının qarşılaşdığı problemlərlə üzləşəcək.
@cssc_cqtm
11.02.202505:09
Cənubi Qafqaz Tədqiqatlar Mərkəzinin (CQTM) direktoru Fərhad Məmmədov İctimai TV-nin efirində gedən "Diqqət Mərkəzi" verilişində "Moskva Rusiyadakı soydaşlarımızı cəzalandıra bilərmi?" mövzusundakı müzakirələrdə iştirak edib.
Daha ətraflı: https://youtu.be/J5qfvkbTIIQ?si=RWeDmGZhjl7i9j_8
Daha ətraflı: https://youtu.be/J5qfvkbTIIQ?si=RWeDmGZhjl7i9j_8
27.01.202519:00
Cənubi Qafqaz Tədqiqatlar Mərkəzinin (CQTM) direktoru Fərhad Məmmədov İctimai TV-nin efirində gedən "Diqqət Mərkəzi" verilişində "Sülh göyərçini" Paşinyan keçmişdə kim olub?" mövzusunda fikirlərini bölüşüb.
Daha ətraflı: https://youtu.be/z-ZobsVh02o?si=LTUsHE9PT4pOaXwk
Daha ətraflı: https://youtu.be/z-ZobsVh02o?si=LTUsHE9PT4pOaXwk
27.01.202505:30
Cənubi Qafqaz Tədqiqatlar Mərkəzinin (CQTM) direktoru Fərhad Məmmədov Sosiologiya Akademiyasının "Açar” layihəsində "Beynəlxalq siyasətdə ədalət varmı?" mövzusunda fikirlərini bölüşüb.
Daha ətraflı: https://www.youtube.com/watch?v=JEOH1tUEOdo
Daha ətraflı: https://www.youtube.com/watch?v=JEOH1tUEOdo
Records
17.10.202423:59
3.3KSubscribers14.11.202423:59
100Citation index07.01.202523:59
24.9KAverage views per post07.01.202523:59
24.9KAverage views per ad post08.03.202523:59
1.89%ER07.01.202523:59
761.71%ERRLog in to unlock more functionality.
