Xakerlar kuzatuv va bioterrorizm maqsadida DNK maʼlumotlarini oʻgʻirlashlari mumkin.
Portsmut universitetining (Buyuk Britaniya) Hisoblash texnikasi maktabi mutaxassislari genom maʼlumotlarini oʻgʻirlash xavfini fosh etishdi. Tadqiqot IEEE Access jurnalida chop etildi.
Olimlarning soʻzlariga koʻra, hozirgi vaqtda fan DNKni sekvenirlash uchun yangi avlod usullarini (Next-generation DNA sequencing, NGS) qoʻllamoqda. Tadqiqotda jinoyatchilarning ushbu usulni jinoiy maqsadlarda – odamlarni kuzatishdan boshlab bioterrorizm aktlarigacha – qoʻllashning nazariy imkoniyati tasvirlangan.
Genetika olimlarining taʼkidlashicha, NGS murakkab jarayon boʻlib, namunalarni tayyorlash va sekvenirlashdan tortib, maʼlumotlarni tahlil qilish va interpretatsiya qilishgacha boʻlgan koʻplab bosqichlarni oʻz ichiga oladi. Ularning fikricha, murakkab tizim koʻplab zaif nuqtalarni ochadi – shunday qilib, maʼlum bir bosqichda maʼlumotlar internetga joylashtirilishi va xakerlar tomonidan oʻgʻirlanishi mumkin.
Doktor Nasrin Anjumning soʻzlariga koʻra, maʼlumotlarni oʻrganish va saqlash paradigmasini oʻzgartirish zarur. «DNK – bu biz ega boʻlgan eng shaxsiy maʼlumot shakllaridan biri. Ularning buzilishi oqibatlari oddiy maʼlumotlar sizib chiqishi doirasidan ancha uzoqqa ketadi», – deb taʼkidladi mikrobiolog Mahrin-ul-Hassan. Mutaxassislarning soʻzlariga koʻra, genetik maʼlumotlarni himoya qilishning hozirgi choralari hayotiy muhim boʻlgan fanlararo hamkorlik mavjud emas.
Xulosa qilib aytganda, olimlar genetik maʼlumotlarni sekvenirlash va shifrlab saqlash uchun xavfsiz protokollarni ishlab chiqishni taklif qilishdi. Ularning fikricha, maʼlumotlarga gʻayrioddiy kirish belgilarini aniqlash uchun sunʼiy intellektdan ham foydalanish mumkin.
@Texnoplov⚡️
