Akhtam Yakubov blogi
Xalqaro yurist, advokat, yuridik fanlari doktori, mediator, Qarshi xalqaro universiteti ta'sischisi va rektori, Sino tibbiyot texnikumi asoschisi, "Patronlar ligasi" va "1000X" Biznes klubi direktorlar kengashi a'zosi, motivator-kouch.
TGlist rating
0
0
TypePublic
Verification
Not verifiedTrust
Not trustedLocationУзбекістан
LanguageOther
Channel creation dateSep 18, 2022
Added to TGlist
Feb 14, 2025Linked chat
Yakubov’s blogi muhokamasi
72
Latest posts in group "Akhtam Yakubov blogi"
29.03.202504:20
26.03.202506:20
“Yama”da cho‘milish – mayda bezorilikmi yoki ijtimoiy tanqid?
So‘nggi kunlarda Urgut tumanida sodir bo‘lgan voqea jamoatchilik e’tiborida: bloger yo‘llardagi chuqurlik muammosiga norozilik bildirib, yo‘ldagi “yama”ga suv to‘ldirib, u yerda cho‘miladi va bu videoni ijtimoiy tarmoqqa joylaydi. Sud esa bu harakatni MJTKning 183-moddasi asosida “mayda bezorilik” deb topib, unga 10 sutka ma’muriy qamoq jazosi tayinlaydi.
Ushbu holat huquqiy jihatdan chuqur tahlilni talab etadi. Huquqshunos sifatida quyidagi fikrlarni bildirish lozim deb hisoblayman.
1. 183-modda dispozitsiyasi nimalarni nazarda tutadi?
Mazkur modda quyidagicha ta’riflaydi:
> “Mayda bezorilik — jamoat joylarida uyatli so‘zlar bilan so‘kinish, fuqarolarga haqoratli yoki shilqimlik qilish, jamoat tartibini va fuqarolarning osoyishtaligini buzuvchi, jamiyatda yurish-turish qoidalarini qasddan mensimaslikda ifodalangan boshqa xatti-harakatlar”.
Bu modda bo‘yicha huquqbuzarlik deb baholanishi uchun quyidagi tarkibiy elementlar bo‘lishi shart:
- Jamoat joyida sodir bo‘lishi;
- Shaxsga nisbatan haqorat yoki shilqimlik holati;
- Osoyishtalikni buzish;
- Jamiyat yurish-turish qoidalarini qasddan mensimaslik.
Bloger bu harakatida hech kimga tajovuz qilmagan, so‘kinmagan va tahdid solmagan. Ijtimoiy xavf darajasi past bo‘lgan vaqtda, uni aynan bezorilik sifatida baholash — moddaning qattiq talqini bo‘lishi mumkin.
2. Harakatning maqsadi va ifoda shakli
Blogerning harakati, shubhasiz, odatdagi uslubdan farq qiladi. Ammo u jamiyatni bezovta qilishni emas, balki muammoni jamoatchilik va hokimiyat e’tiboriga havola qilishni ko‘zlagan. Bunday hollarda qonun faqat tashqi harakatni emas, balki uning mazmuni va maqsadini ham inobatga olishi zarur.
Ayrim hollarda jamoat axloqiy qoidalari buzilishi ehtimoli bo‘lishi mumkin — masalan, cho‘milish uchun mo‘ljallanmagan joyda, agar yechinib cho‘milgan bo‘lsa. Ammo bunda ham qamoq emas, yengilroq ta’sir choralari bilan cheklanish mumkin edi.
3. Jazoni tanlashda proporsionallik tamoyili
MJTK 183-moddasi ikki xil sanksiyani nazarda tutadi:
- Bazaviy hisoblash miqdorining 3–5 baravari miqdorida jarima;
- Yoki 15 sutkagacha ma’muriy qamoq.
Qonunchilikda jazoni tanlashda individuallashtirish, ya’ni har bir holatga xos yondashuv ko‘zda tutiladi. Bu yerda esa jazolanuvchining ilgari sudlanmagani, harakati ijtimoiy xavfli emasligi inobatga olinib, jarima yetarli chora sifatida qo‘llanishi mumkin edi.
4. Tanqid erkinligi — huquqiy davlat tamoyili
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 29-moddasida har bir shaxsga fikrlash, so‘z va ifoda erkinligi huquqi kafolatlangan. Bu huquq muammolarni ko‘tarish, norozilik bildirish va davlat organlari faoliyatini tanqid qilishni ham o‘z ichiga oladi.
Agar har bir tanqidiy harakat “bezorilik” deb baholansa, bu jamiyatda fikrlashdan ko‘ra sukutni, tashabbusdan ko‘ra qo‘rquvni ustun qiladi.
5. Fuqarolik jamiyati uchun muhim saboq
Mazkur holatdan ikki tomonlama xulosa chiqarish mumkin:
- Fuqarolar — ijtimoiy tanqidni madaniyatli, qonuniy va ijtimoiy qabul qilinadigan uslubda bildirishi lozim.
- Sud va huquqni qo‘llovchi organlar esa — har qanday tanqidni bezorilik deb baholashga shoshilmasligi, balki harakatning ijtimoiy mohiyati, zararliligi va maqsadini hisobga olgan holda qaror chiqarishi zarur.
Xulosa:
Blogerning harakati qanchalik noodatiy bo‘lmasin, uning ifoda mazmuni — tanqid, uslubi esa ehtimol bahsli. Ammo aynan shuning o‘zi uni huquqbuzar sifatida baholashga asos bo‘lolmaydi.
Tanqidni jazolash orqali muammolar hal bo‘lmaydi. Aksincha, fuqarolik faolligi susayadi, ijtimoiy mas’uliyat pasayadi.
---
#HuquqiyTahlil #MJTK183modda #TanqidHuquqi #Fikrerkinligi #SudAmaliyoti #Cho‘milishIshiningTahlili #FuqarolikJamiyati #JamoatTartibi
So‘nggi kunlarda Urgut tumanida sodir bo‘lgan voqea jamoatchilik e’tiborida: bloger yo‘llardagi chuqurlik muammosiga norozilik bildirib, yo‘ldagi “yama”ga suv to‘ldirib, u yerda cho‘miladi va bu videoni ijtimoiy tarmoqqa joylaydi. Sud esa bu harakatni MJTKning 183-moddasi asosida “mayda bezorilik” deb topib, unga 10 sutka ma’muriy qamoq jazosi tayinlaydi.
Ushbu holat huquqiy jihatdan chuqur tahlilni talab etadi. Huquqshunos sifatida quyidagi fikrlarni bildirish lozim deb hisoblayman.
1. 183-modda dispozitsiyasi nimalarni nazarda tutadi?
Mazkur modda quyidagicha ta’riflaydi:
> “Mayda bezorilik — jamoat joylarida uyatli so‘zlar bilan so‘kinish, fuqarolarga haqoratli yoki shilqimlik qilish, jamoat tartibini va fuqarolarning osoyishtaligini buzuvchi, jamiyatda yurish-turish qoidalarini qasddan mensimaslikda ifodalangan boshqa xatti-harakatlar”.
Bu modda bo‘yicha huquqbuzarlik deb baholanishi uchun quyidagi tarkibiy elementlar bo‘lishi shart:
- Jamoat joyida sodir bo‘lishi;
- Shaxsga nisbatan haqorat yoki shilqimlik holati;
- Osoyishtalikni buzish;
- Jamiyat yurish-turish qoidalarini qasddan mensimaslik.
Bloger bu harakatida hech kimga tajovuz qilmagan, so‘kinmagan va tahdid solmagan. Ijtimoiy xavf darajasi past bo‘lgan vaqtda, uni aynan bezorilik sifatida baholash — moddaning qattiq talqini bo‘lishi mumkin.
2. Harakatning maqsadi va ifoda shakli
Blogerning harakati, shubhasiz, odatdagi uslubdan farq qiladi. Ammo u jamiyatni bezovta qilishni emas, balki muammoni jamoatchilik va hokimiyat e’tiboriga havola qilishni ko‘zlagan. Bunday hollarda qonun faqat tashqi harakatni emas, balki uning mazmuni va maqsadini ham inobatga olishi zarur.
Ayrim hollarda jamoat axloqiy qoidalari buzilishi ehtimoli bo‘lishi mumkin — masalan, cho‘milish uchun mo‘ljallanmagan joyda, agar yechinib cho‘milgan bo‘lsa. Ammo bunda ham qamoq emas, yengilroq ta’sir choralari bilan cheklanish mumkin edi.
3. Jazoni tanlashda proporsionallik tamoyili
MJTK 183-moddasi ikki xil sanksiyani nazarda tutadi:
- Bazaviy hisoblash miqdorining 3–5 baravari miqdorida jarima;
- Yoki 15 sutkagacha ma’muriy qamoq.
Qonunchilikda jazoni tanlashda individuallashtirish, ya’ni har bir holatga xos yondashuv ko‘zda tutiladi. Bu yerda esa jazolanuvchining ilgari sudlanmagani, harakati ijtimoiy xavfli emasligi inobatga olinib, jarima yetarli chora sifatida qo‘llanishi mumkin edi.
4. Tanqid erkinligi — huquqiy davlat tamoyili
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 29-moddasida har bir shaxsga fikrlash, so‘z va ifoda erkinligi huquqi kafolatlangan. Bu huquq muammolarni ko‘tarish, norozilik bildirish va davlat organlari faoliyatini tanqid qilishni ham o‘z ichiga oladi.
Agar har bir tanqidiy harakat “bezorilik” deb baholansa, bu jamiyatda fikrlashdan ko‘ra sukutni, tashabbusdan ko‘ra qo‘rquvni ustun qiladi.
5. Fuqarolik jamiyati uchun muhim saboq
Mazkur holatdan ikki tomonlama xulosa chiqarish mumkin:
- Fuqarolar — ijtimoiy tanqidni madaniyatli, qonuniy va ijtimoiy qabul qilinadigan uslubda bildirishi lozim.
- Sud va huquqni qo‘llovchi organlar esa — har qanday tanqidni bezorilik deb baholashga shoshilmasligi, balki harakatning ijtimoiy mohiyati, zararliligi va maqsadini hisobga olgan holda qaror chiqarishi zarur.
Xulosa:
Blogerning harakati qanchalik noodatiy bo‘lmasin, uning ifoda mazmuni — tanqid, uslubi esa ehtimol bahsli. Ammo aynan shuning o‘zi uni huquqbuzar sifatida baholashga asos bo‘lolmaydi.
Tanqidni jazolash orqali muammolar hal bo‘lmaydi. Aksincha, fuqarolik faolligi susayadi, ijtimoiy mas’uliyat pasayadi.
---
#HuquqiyTahlil #MJTK183modda #TanqidHuquqi #Fikrerkinligi #SudAmaliyoti #Cho‘milishIshiningTahlili #FuqarolikJamiyati #JamoatTartibi
24.03.202513:08
23.03.202506:47
21.03.202508:38
Aziz hamyurtlar, shogirdlarim, hamkasblar, Navro‘z bayramingiz muborak bo‘lsin! Bahor fasli yangilanish va umidlar fasli. Yangi yil sizlarga baxt, omad va sog‘lik olib kelsin. Har bir kuningiz quvonchga to‘lsin, ilm yo‘lida muvaffaqiyatlar yor bo‘lsin!
Yuridik fanlari doktori, Akhtam Yakubov.
Yuridik fanlari doktori, Akhtam Yakubov.
13.03.202502:24
11.03.202517:59
11.03.202504:10
davomi 2-qism
🇺🇿🤝O'zbekiston uchun hamkorlik strategiyasi: Imkoniyatlar va xavf-xatarlar
Xitoy bilan hamkorlik – bu raqobat emas, hamkorlik yo'lidir. Bu yo'lda muvozanatni saqlay olsak, O'zbekiston nafaqat Markaziy Osiyoda, balki global miqyosda ham yuqori o'rinlarga ko'tarilishi mumkin.
Ijtimoiy tarmoqlarda kuzating:
Telegram | Instagram | YouTube
🇺🇿🤝O'zbekiston uchun hamkorlik strategiyasi: Imkoniyatlar va xavf-xatarlar
Shu tajribalarga asoslanib, O'zbekiston uchun qanday yo'l maqbul bo'lishi mumkin?
Nimaga e'tibor qaratish kerak?
1. Investitsiyalarni yuqori texnologiyali sektorlarga yo'naltirish
O'zbekiston Xitoy investitsiyalarini IT, elektronika, farmatsevtika va yashil energiya kabi yuqori texnologiyali sohalarga yo'naltirishi kerak. Bu sektorlar nafaqat iqtisodiy o'sishni ta'minlaydi, balki O'zbekistonning texnologik salohiyatini ham oshiradi.
Muhim qadam: O'zbekiston-Xitoy innovatsiya texnoparklarini tashkil etish. Bu erda mahalliy va xitoylik mutaxassislar hamkorlikda ishlashi, startaplar yaratishi mumkin.
2. Mahalliy ishchilar uchun imkoniyatlar yaratish
Xitoy kompaniyalarida o'zbekistonliklar ishchi va rahbar pozitsiyalarini aniq protsentlarda o'rnini belgilash. Masalan bu tajriba kop davlatlar xususan BAA da bor, Dubaida biznes ochish uchun albatta bitta arab bilan kamida teng sheriklikka biznes ochishiz shart. Buning uchun qat'iy kvota tizimini joriy etish lozim – Xitoy kompaniyalari O'zbekiston fuqarolarining kamida 51% ini ishga olishi kerak.
Muhim qadam: Kadrlar tayyorlash dasturlari – O'zbekistonlik mutaxassislarni o'qitish va malakasini oshirish, texnologik bilimlarni o'tkazish mexanizmlari.
3. Yer va ko'chmas mulk bozorini himoya qilish
O'zbekiston ko'chmas mulk bozorida xorijliklar uchun (shu jumladan Xitoy fuqarolari) maxsus ruxsatnoma tizimini joriy etishi kerak. Yer sotib olish emas, faqat uzoq muddatli ijara asosida foydalanish huquqi berilishi maqsadga muvofiq.
Muhim qadam: Ko'chmas mulk narxlarini monitoring qilish tizimini yaratish, narxlar keskin oshib ketishining oldini olish.
4. Qarz qaramligining oldini olish
O'zbekiston uchun Xitoy kreditlarini qat'iy nazorat qilish, ular bo'yicha shaffof monitoring tizimini yaratish juda muhim. Shuningdek, investitsiyalarni faqat Xitoydan emas, balki turli davlatlardan jalb qilish lozim.
"Diversifikatsiya – bu eng yaxshi himoya", – deydi iqtisodchi Otabek Bahodirov. "Hech bir davlat investitsiyalari umumiy hajmning 30% dan oshmasligi kerak".
Muhim qadam: "Qarz barqarorligi nazorati kengashi" tuzish, xalqaro ekspertlar bilan hamkorlikda har chorakda Xitoy kreditlari bo'yicha hisobot berish tizimini joriy etish.
Muvozanatli hamkorlik yo'li: 10 yillik strategiya
O'zbekiston uchun Xitoy bilan muvozanatli hamkorlikni ta'minlash uchun quyidagi yo'l xaritasi taklif etiladi:
1-2 yil: Huquqiy asos yaratish
- Xitoy investitsiyalari to'g'risidagi yangi qonunlarni qabul qilish
- Ko'chmas mulk bozorini tartibga solish
- Mahalliy biznesni qo'llab-quvvatlash dasturlarini ishlab chiqish
3-5 yil: Strategik rivojlanish
- Xitoy bilan har bir viloyatda kamida 3 ta texnoparkni ishga tushirish
- 5000 talaba almashinuvini ta'minlash
- Qo'shma korxonalar sonini ko'paytirish
5-10 yil: Global miqyosda o'sish
- Yuqori texnologiyali eksport hajmini 2 barava oshirish
- Global qiymat zanjirlariga integratsiya bo'lish
- O'zbekiston-Xitoy innovatsion markazlarini xalqaro darajaga olib chiqish
Xulosa: Maqsadli yondashuvda - muvaffaqiyat
Xitoy investitsiyalari va migratsiyasi O'zbekiston uchun katta imkoniyatlar yaratishi shubhasiz. Biroq, bu imkoniyatlardan to'g'ri foydalanish uchun strategik yondashuvni talab qiladi.
O'zbekiston Shri-Lanka yoki Kambodja kabi davlatlardagi muammolarga duch kelmaslik uchun, Vyetnam va Singapur tajribasidan o'rganishi kerak. Investitsiyalarni maqsadli yo'naltirish, mahalliy manfaatlarni himoya qilish, texnologiya transferini ta'minlash va iqtisodiy qaramlikka tushib qolmaslik – bu strategiyaning asosiy yo'nalishlari bo'lishi lozim.
Xitoy bilan hamkorlik – bu raqobat emas, hamkorlik yo'lidir. Bu yo'lda muvozanatni saqlay olsak, O'zbekiston nafaqat Markaziy Osiyoda, balki global miqyosda ham yuqori o'rinlarga ko'tarilishi mumkin.
Ijtimoiy tarmoqlarda kuzating:
Telegram | Instagram | YouTube
11.03.202504:09
🇨🇳XITOY BOYKOT qanchalik o'rinli yoki vahimali?
🤝O'zbekiston-Xitoy hamkorligi: imkoniyatlar va xavflar muvozanati
🔝 davomi bor…
Ijtimoiy tarmoqlarda kuzating:
Telegram | Instagram | YouTube
🤝O'zbekiston-Xitoy hamkorligi: imkoniyatlar va xavflar muvozanati
So'nggi yillarda O'zbekiston tashqi iqtisodiy hamkorlikda yangi sahifani ochmoqda. Mamlakatimiz uchun Xitoy investitsiyalari va biznes aloqalari strategik ahamiyatga ega bo'lib qoldi. "Bir makon, bir yo'l" (Belt and Road Initiative) tashabbusi doirasida Xitoy O'zbekistonga katta hajmdagi investitsiyalarni yo'naltirmoqda. Biroq, bu hamkorlik faqat imkoniyatlar emas, balki ma'lum xatarlar ham tug'dirishi mumkin.
Xitoy bugun dunyo iqtisodiyotida qolaversa, O'zbekiston tashqi savdosida eng yirik sherikka aylandi. Bu hamkorlik qanday yo'ldan boradi?
Xitoy ta'sirining global manzarasi
Xitoyning "Bir makon, bir yo'l" tashabbusi — dunyo tarixidagi eng katta infratuzilma loyihasi deyish mumkin. Bu dastur doirasida Xitoy 150 dan ortiq mamlakatlarga $1 trillion dollar miqdorida investitsiya kiritmoqda. Bu mablag'lar asosan transport, energetika, ishlab chiqarish va ko'chmas mulk sektorlariga yo'naltirilmoqda.
Dunyo bozorlariga chiqqan Xitoy investitsiyalari va migrantlari mahalliy iqtisodiyotlarni o'zgartirib yubormoqda. Bu jarayon esa turli mamlakatlarda turlicha natijalar bermoqda.
Qaysi davlatlar Xitoy hamkorligidan yutdi, qaysilari yutqazdi?
Muvaffaqiyat modellari:
🇻🇳Vyetnam: Ishlab chiqarish markazi
Vyetnam tez rivojlanayotgan Osiyo "yo'lbarslari"dan biriga aylandi. 2010-2023 yillar davomida bu mamlakatning YIMi ikki baravarga oshdi. Sabab – Xitoy investitsiyalarini to'g'ri yo'naltira olgani.
"Vyetnam modeli" asosida Xitoy investitsiyalari asosan ishlab chiqarish sektoriga yo'naltirildi. Mahalliy kompaniyalar bilan qo'shma korxonalar tuzildi, bu esa texnologiya transferini ta'minladi. Natijada, Vyetnam eksport hajmini keskin oshirishga erishdi.
"Vyetnam Xitoy investitsiyalarini jalb qilish bilan birga, milliy ishlab chiqarishni ham himoya qildi. Bu ikki tomonlama strategiya iqtisodiy mo''jizani yaratdi", – deydi Hanoy iqtisodiy tahlil markazining direktori Nguyen Van Minh.
Singapur: Innovatsiyalar markazi
Singapur Xitoy bilan hamkorlikni yuqori texnologiyalarga asosladi. Bu shahar-davlat Xitoy bilan birgalikda ilmiy-tadqiqot markazlari va innovatsion hublar yaratdi.
Singapur ta'lim tizimiga katta e'tibor qaratdi. Singapur va Xitoy universitetlari o'rtasida keng ko'lamli hamkorlik yo'lga qo'yildi. Bu esa mahalliy mutaxassislar tayyorlashni ta'minladi.
Ogohlantiruvchi misollar
Shri-Lanka: "Qarz tuzoq diplomatiyasi"ning qurboni
Shri-Lanka Xitoy kreditlarini nazorat qilmaslik oqibatida qarzga botib qoldi. Oqibatda, Shri-Lankaning strategik Hambantota porti 99 yilga Xitoyga ijaraga berildi.
"Biz infratuzilma uchun juda ko'p qarz oldik, lekin bu infratuzilma qarzni qaytarish uchun yetarli daromad keltirmadi", – deydi Kolombo Universiteti professori Rajapaksa.
Kambodja: Ko'chmas mulk inqirozi
Kambodja tajribasi ko'chmas mulk sohasidagi xatarlarni ko'rsatadi. Sihanukvill shahrida xitoyliklar ko'chmas mulkni ommaviy ravishda sotib ola boshlashdi. Natijada, narxlar keskin oshib ketdi, mahalliy aholi uy-joylaridan chiqib ketishga majbur bo'ldi.
Shaharning infrastrukturasi keskin urbanizatsiyaga bardosh bera olmadi. Kommunal xizmatlar, yo'llar va boshqa infratuzilma tizimida muammolar paydo bo'ldi.
🔝 davomi bor…
Ijtimoiy tarmoqlarda kuzating:
Telegram | Instagram | YouTube
10.03.202508:19
09.03.202512:59
#mas’uliyat mas’uliyat nima ? u qanday shakllantiriladi?
08.03.202500:24
07.03.202502:09
Mastermind guruhining ijobiy tomonlari:
1. Tajribalar almashinuvi – Turli sohalardagi mutaxassislar va yetakchilar bir-biridan o‘rganish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
2. Yangi fikr va g‘oyalar – Guruh a’zolari o‘z muammolariga innovatsion yechimlarni topishda yordam berishi mumkin.
3. Tarmoq (networking) – Foydali biznes aloqalar va hamkorlik imkoniyatlari kengayadi.
4. Motivatsiya va intizom – Guruh a’zolari bir-birini qo‘llab-quvvatlab, natijalarga erishishga undaydi.
5. Muammolarni hal qilish – Turli nuqtai nazarlar va tajribalar muammolarni samarali hal qilishga yordam beradi.
6. Mas’uliyat hissi – Har bir a’zo oldiga qo‘ygan maqsadiga erishishi uchun guruh oldida javobgarlik his qiladi.
7. Tezroq o‘sish – Shaxsiy va professional rivojlanish tezlashadi, chunki inson o‘ziga xos “fikrlash aks-sadosi” ni oladi.
8. Qimmatli fikr-mulohazalar – Odamlar o‘z harakatlarini ob’ektiv baholash va yaxshilash imkoniyatiga ega bo‘ladilar.
1. Tajribalar almashinuvi – Turli sohalardagi mutaxassislar va yetakchilar bir-biridan o‘rganish imkoniyatiga ega bo‘ladi.
2. Yangi fikr va g‘oyalar – Guruh a’zolari o‘z muammolariga innovatsion yechimlarni topishda yordam berishi mumkin.
3. Tarmoq (networking) – Foydali biznes aloqalar va hamkorlik imkoniyatlari kengayadi.
4. Motivatsiya va intizom – Guruh a’zolari bir-birini qo‘llab-quvvatlab, natijalarga erishishga undaydi.
5. Muammolarni hal qilish – Turli nuqtai nazarlar va tajribalar muammolarni samarali hal qilishga yordam beradi.
6. Mas’uliyat hissi – Har bir a’zo oldiga qo‘ygan maqsadiga erishishi uchun guruh oldida javobgarlik his qiladi.
7. Tezroq o‘sish – Shaxsiy va professional rivojlanish tezlashadi, chunki inson o‘ziga xos “fikrlash aks-sadosi” ni oladi.
8. Qimmatli fikr-mulohazalar – Odamlar o‘z harakatlarini ob’ektiv baholash va yaxshilash imkoniyatiga ega bo‘ladilar.
05.03.202501:58
Birinchi tug‘ilish – bu biologik hayotga kelish, ya’ni inson dunyoga keladi, lekin u hali kim ekanligini, nima uchun yashashini anglamaydi. Ikkinchi tug‘ilish esa uning o‘z hayotiy maqsadini, missiyasini topishi, o‘zini anglashidir. Aynan shu paytda inson haqiqiy hayotini boshlaydi.
Xuddi shuningdek, inson ikki marta o‘ladi. Birinchisi – biologik o‘lim, tananing yo‘q bo‘lishi. Ikkinchisi esa – jamiyat va tarix sahnasidan to‘liq yo‘q bo‘lib ketishi, ya’ni uning nomi, qadriyatlari va ta’siri unutilishi.
Bu fikr insonni o‘z hayotini mazmunli qilishga, o‘z missiyasini topishga undaydi. Siz buni qanday tushunasiz?
Xuddi shuningdek, inson ikki marta o‘ladi. Birinchisi – biologik o‘lim, tananing yo‘q bo‘lishi. Ikkinchisi esa – jamiyat va tarix sahnasidan to‘liq yo‘q bo‘lib ketishi, ya’ni uning nomi, qadriyatlari va ta’siri unutilishi.
Bu fikr insonni o‘z hayotini mazmunli qilishga, o‘z missiyasini topishga undaydi. Siz buni qanday tushunasiz?
15.02.202510:30
Records
29.03.202523:59
1.3KSubscribers26.03.202523:59
100Citation index22.03.202505:43
2.8KAverage views per post21.04.202514:41
0Average views per ad post09.03.202523:59
10.99%ER23.03.202519:12
223.63%ERR26.03.202506:20
“Yama”da cho‘milish – mayda bezorilikmi yoki ijtimoiy tanqid?
So‘nggi kunlarda Urgut tumanida sodir bo‘lgan voqea jamoatchilik e’tiborida: bloger yo‘llardagi chuqurlik muammosiga norozilik bildirib, yo‘ldagi “yama”ga suv to‘ldirib, u yerda cho‘miladi va bu videoni ijtimoiy tarmoqqa joylaydi. Sud esa bu harakatni MJTKning 183-moddasi asosida “mayda bezorilik” deb topib, unga 10 sutka ma’muriy qamoq jazosi tayinlaydi.
Ushbu holat huquqiy jihatdan chuqur tahlilni talab etadi. Huquqshunos sifatida quyidagi fikrlarni bildirish lozim deb hisoblayman.
1. 183-modda dispozitsiyasi nimalarni nazarda tutadi?
Mazkur modda quyidagicha ta’riflaydi:
> “Mayda bezorilik — jamoat joylarida uyatli so‘zlar bilan so‘kinish, fuqarolarga haqoratli yoki shilqimlik qilish, jamoat tartibini va fuqarolarning osoyishtaligini buzuvchi, jamiyatda yurish-turish qoidalarini qasddan mensimaslikda ifodalangan boshqa xatti-harakatlar”.
Bu modda bo‘yicha huquqbuzarlik deb baholanishi uchun quyidagi tarkibiy elementlar bo‘lishi shart:
- Jamoat joyida sodir bo‘lishi;
- Shaxsga nisbatan haqorat yoki shilqimlik holati;
- Osoyishtalikni buzish;
- Jamiyat yurish-turish qoidalarini qasddan mensimaslik.
Bloger bu harakatida hech kimga tajovuz qilmagan, so‘kinmagan va tahdid solmagan. Ijtimoiy xavf darajasi past bo‘lgan vaqtda, uni aynan bezorilik sifatida baholash — moddaning qattiq talqini bo‘lishi mumkin.
2. Harakatning maqsadi va ifoda shakli
Blogerning harakati, shubhasiz, odatdagi uslubdan farq qiladi. Ammo u jamiyatni bezovta qilishni emas, balki muammoni jamoatchilik va hokimiyat e’tiboriga havola qilishni ko‘zlagan. Bunday hollarda qonun faqat tashqi harakatni emas, balki uning mazmuni va maqsadini ham inobatga olishi zarur.
Ayrim hollarda jamoat axloqiy qoidalari buzilishi ehtimoli bo‘lishi mumkin — masalan, cho‘milish uchun mo‘ljallanmagan joyda, agar yechinib cho‘milgan bo‘lsa. Ammo bunda ham qamoq emas, yengilroq ta’sir choralari bilan cheklanish mumkin edi.
3. Jazoni tanlashda proporsionallik tamoyili
MJTK 183-moddasi ikki xil sanksiyani nazarda tutadi:
- Bazaviy hisoblash miqdorining 3–5 baravari miqdorida jarima;
- Yoki 15 sutkagacha ma’muriy qamoq.
Qonunchilikda jazoni tanlashda individuallashtirish, ya’ni har bir holatga xos yondashuv ko‘zda tutiladi. Bu yerda esa jazolanuvchining ilgari sudlanmagani, harakati ijtimoiy xavfli emasligi inobatga olinib, jarima yetarli chora sifatida qo‘llanishi mumkin edi.
4. Tanqid erkinligi — huquqiy davlat tamoyili
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 29-moddasida har bir shaxsga fikrlash, so‘z va ifoda erkinligi huquqi kafolatlangan. Bu huquq muammolarni ko‘tarish, norozilik bildirish va davlat organlari faoliyatini tanqid qilishni ham o‘z ichiga oladi.
Agar har bir tanqidiy harakat “bezorilik” deb baholansa, bu jamiyatda fikrlashdan ko‘ra sukutni, tashabbusdan ko‘ra qo‘rquvni ustun qiladi.
5. Fuqarolik jamiyati uchun muhim saboq
Mazkur holatdan ikki tomonlama xulosa chiqarish mumkin:
- Fuqarolar — ijtimoiy tanqidni madaniyatli, qonuniy va ijtimoiy qabul qilinadigan uslubda bildirishi lozim.
- Sud va huquqni qo‘llovchi organlar esa — har qanday tanqidni bezorilik deb baholashga shoshilmasligi, balki harakatning ijtimoiy mohiyati, zararliligi va maqsadini hisobga olgan holda qaror chiqarishi zarur.
Xulosa:
Blogerning harakati qanchalik noodatiy bo‘lmasin, uning ifoda mazmuni — tanqid, uslubi esa ehtimol bahsli. Ammo aynan shuning o‘zi uni huquqbuzar sifatida baholashga asos bo‘lolmaydi.
Tanqidni jazolash orqali muammolar hal bo‘lmaydi. Aksincha, fuqarolik faolligi susayadi, ijtimoiy mas’uliyat pasayadi.
---
#HuquqiyTahlil #MJTK183modda #TanqidHuquqi #Fikrerkinligi #SudAmaliyoti #Cho‘milishIshiningTahlili #FuqarolikJamiyati #JamoatTartibi
So‘nggi kunlarda Urgut tumanida sodir bo‘lgan voqea jamoatchilik e’tiborida: bloger yo‘llardagi chuqurlik muammosiga norozilik bildirib, yo‘ldagi “yama”ga suv to‘ldirib, u yerda cho‘miladi va bu videoni ijtimoiy tarmoqqa joylaydi. Sud esa bu harakatni MJTKning 183-moddasi asosida “mayda bezorilik” deb topib, unga 10 sutka ma’muriy qamoq jazosi tayinlaydi.
Ushbu holat huquqiy jihatdan chuqur tahlilni talab etadi. Huquqshunos sifatida quyidagi fikrlarni bildirish lozim deb hisoblayman.
1. 183-modda dispozitsiyasi nimalarni nazarda tutadi?
Mazkur modda quyidagicha ta’riflaydi:
> “Mayda bezorilik — jamoat joylarida uyatli so‘zlar bilan so‘kinish, fuqarolarga haqoratli yoki shilqimlik qilish, jamoat tartibini va fuqarolarning osoyishtaligini buzuvchi, jamiyatda yurish-turish qoidalarini qasddan mensimaslikda ifodalangan boshqa xatti-harakatlar”.
Bu modda bo‘yicha huquqbuzarlik deb baholanishi uchun quyidagi tarkibiy elementlar bo‘lishi shart:
- Jamoat joyida sodir bo‘lishi;
- Shaxsga nisbatan haqorat yoki shilqimlik holati;
- Osoyishtalikni buzish;
- Jamiyat yurish-turish qoidalarini qasddan mensimaslik.
Bloger bu harakatida hech kimga tajovuz qilmagan, so‘kinmagan va tahdid solmagan. Ijtimoiy xavf darajasi past bo‘lgan vaqtda, uni aynan bezorilik sifatida baholash — moddaning qattiq talqini bo‘lishi mumkin.
2. Harakatning maqsadi va ifoda shakli
Blogerning harakati, shubhasiz, odatdagi uslubdan farq qiladi. Ammo u jamiyatni bezovta qilishni emas, balki muammoni jamoatchilik va hokimiyat e’tiboriga havola qilishni ko‘zlagan. Bunday hollarda qonun faqat tashqi harakatni emas, balki uning mazmuni va maqsadini ham inobatga olishi zarur.
Ayrim hollarda jamoat axloqiy qoidalari buzilishi ehtimoli bo‘lishi mumkin — masalan, cho‘milish uchun mo‘ljallanmagan joyda, agar yechinib cho‘milgan bo‘lsa. Ammo bunda ham qamoq emas, yengilroq ta’sir choralari bilan cheklanish mumkin edi.
3. Jazoni tanlashda proporsionallik tamoyili
MJTK 183-moddasi ikki xil sanksiyani nazarda tutadi:
- Bazaviy hisoblash miqdorining 3–5 baravari miqdorida jarima;
- Yoki 15 sutkagacha ma’muriy qamoq.
Qonunchilikda jazoni tanlashda individuallashtirish, ya’ni har bir holatga xos yondashuv ko‘zda tutiladi. Bu yerda esa jazolanuvchining ilgari sudlanmagani, harakati ijtimoiy xavfli emasligi inobatga olinib, jarima yetarli chora sifatida qo‘llanishi mumkin edi.
4. Tanqid erkinligi — huquqiy davlat tamoyili
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 29-moddasida har bir shaxsga fikrlash, so‘z va ifoda erkinligi huquqi kafolatlangan. Bu huquq muammolarni ko‘tarish, norozilik bildirish va davlat organlari faoliyatini tanqid qilishni ham o‘z ichiga oladi.
Agar har bir tanqidiy harakat “bezorilik” deb baholansa, bu jamiyatda fikrlashdan ko‘ra sukutni, tashabbusdan ko‘ra qo‘rquvni ustun qiladi.
5. Fuqarolik jamiyati uchun muhim saboq
Mazkur holatdan ikki tomonlama xulosa chiqarish mumkin:
- Fuqarolar — ijtimoiy tanqidni madaniyatli, qonuniy va ijtimoiy qabul qilinadigan uslubda bildirishi lozim.
- Sud va huquqni qo‘llovchi organlar esa — har qanday tanqidni bezorilik deb baholashga shoshilmasligi, balki harakatning ijtimoiy mohiyati, zararliligi va maqsadini hisobga olgan holda qaror chiqarishi zarur.
Xulosa:
Blogerning harakati qanchalik noodatiy bo‘lmasin, uning ifoda mazmuni — tanqid, uslubi esa ehtimol bahsli. Ammo aynan shuning o‘zi uni huquqbuzar sifatida baholashga asos bo‘lolmaydi.
Tanqidni jazolash orqali muammolar hal bo‘lmaydi. Aksincha, fuqarolik faolligi susayadi, ijtimoiy mas’uliyat pasayadi.
---
#HuquqiyTahlil #MJTK183modda #TanqidHuquqi #Fikrerkinligi #SudAmaliyoti #Cho‘milishIshiningTahlili #FuqarolikJamiyati #JamoatTartibi
21.03.202508:38
Aziz hamyurtlar, shogirdlarim, hamkasblar, Navro‘z bayramingiz muborak bo‘lsin! Bahor fasli yangilanish va umidlar fasli. Yangi yil sizlarga baxt, omad va sog‘lik olib kelsin. Har bir kuningiz quvonchga to‘lsin, ilm yo‘lida muvaffaqiyatlar yor bo‘lsin!
Yuridik fanlari doktori, Akhtam Yakubov.
Yuridik fanlari doktori, Akhtam Yakubov.
Log in to unlock more functionality.