گر عنایات الهی چند روزی دیر شد
شکر ذاتش را که اکنون قسمتم یک تیرشد
میکشم از استخوان و مینهم بردیدگان
بازگرتیری به قصد سینه ام تدبیر شد
تیر حسرت بدتر از تیر جفایم میکشد
از چه رو قتلم برای مدتی تاخیر شد
از همان پیدای عمر از جور این نابخردان
دل زبس نامردمی ها دید از جان سیر شد
روزگاری ناله ها کردم به درگاه خدا
ای خدا آن ناله های زار بی تاثیر شد
دیشب اندر خواب دیدم پر کشیدم سوی دوست
طالعم خوابید کاین خوابم غلط تعبیر شد
بعد از این هم باز میمانم براهش منتظر
بلکه تیر دیگری از جانبش تقدیر شد
نیمی از خونم اگر در راه عشقش ریخت ریخت
نیمهء دیگر به فر دولتش تطهیر شد
گرشدم رسوای عشق دوست پیش خاص و عام
در جهان نامم به یمن عشق عالمگیر شد
عشق عاشق را به هر نحوی تواند میکشد
غم مخور گربا سنان یا نیزه یا شمشیر شد

حبیب الله اوجی(متخلص به نابت)

حبیب الله اوجی ،زمانی که برای قتل او، او را با تیر زدند،گلوله بر دستش خورد و شریان دستش را قطع کرد،پس از عمل و به هوش آمدن در بیمارستان این ابیات را دیکته کرد.

نامه شاهرخ تیموری(پسر تیمور لنگ)به سلطان مراد دوم عثمانی،
حدود 600سال پیش

در این نامه شاهرخ،یادآور می‌شود که قره باغ خاک ایران است

این نامه حاوی دو نکته مهم است؛
استفاده از پادشاه ایران برای شاهرخ تیموری و نیز بکار بردن عبارت "قره باغ ایران" از طرف شاهرخ شاه

علیقلی میرزا اعتضاد السلطنه (۱۱۹۸–۱۲۵۹ خورشیدی) پسر پنجاه و چهارم فتحعلیشاه و عموی محمدشاه بود.

او از ابتدای جوانی وارد خدمات دولتی شد وی مجذوب ایده‌های دوره روشنگری اروپا بود و در اشاعه آن‌ها در ایران کوشش فراوان کرد در دوران درخشان دارالفنون اعتضادالسلطنه رئیس مدرسه بودودر ماندگاری ودوام مدرسه نقش کلیدی داشت. همزمان با ریاست مدرسه در سال 1860 وزارت علوم را تأسیس نمودو ۲۲ سال به عنوان اولین وزیر علوم ایران فعالیت کرد

اعتضادالسلطنه کتاب‌های متعددی در زمینه‌های مختلف از تاریخ تا نجوم تألیف نمود، مهم‌ترین تألیف علمی اوبرداشتی از تئوری‌های نیوتون به زبان فارسی است او کتابخانه و سالن مطالعه‌ای برای مدرسه سپهدار تأسیس نمود و کتابخانه شخصی خود را در سال ۱۲۴۲ به دارالفنون اهدا نمود. او همچنین مسئول احداث اولین خط تلگراف بین تهران تا زنجان وزنجان تا تبریز بود

همچنین او نویسنده کتاب فلک السعاده بود او رسمیت اعتقاد به سعد و نحس از طریق نجوم را لغو کرد و گام بزرگی در مبارزه با خرافات برداشت

فتحعلی‌شاه شیفته شعروادب بودوخودنیزبا تخلص«خاقان»شعرمی‌سرودفتحعلی‌شاه گاه‌به‌گاه جلسه‌های ادبی برگزار می‌کردوشاعران رابه طبع‌آزمائی وامی‌داشت وبه آن‌هاپاداش‌های فراوان می‌داد

پیداست که خاقان درادبیات فارسی مطالعه بسیارداشته وبسیاری ازاشعارخودرا در استقبال اشعار شاعران بزرگ سروده است
به عنوان مثال،غزل زیررادراستقبال از غزل«ای پادشه خوبان دادازغم تنهایی»ازحافظ شیرازی سراییده:

شب‌های غمت همدم بادردوشکیبایی
دل با من و من با دل در گوشه تنهایی

رفتی تووماندم من درحسرت دیدارت
ترسم که نباشم من روزی که توباز آیی

گفتی که شوی رسوادرعشق بتان آخر
عاشق نکندهرگزاندیشه رسوایی

گفتی که کشم زارت وانگاه شوم یارت
من بنده وتو سلطان حکم آنچه توفرمایی

خاموش دگربنشین خاقان که نگارآمد
دروصل مکن فریاد ای بلبل شیدایی

بارالها مگذار این تن رنجور دگرپیر شود

ترسم او انس بگیرد به فنا و زبقا سیر شود

من نخواهم که تنم پیر و زمینگیر شود

ای خوش آن لحظه که قلبم هدف تیر شود

وای بر من اگر امضاء قدر دیر شود

عاشقم در طلب وصل و مرا باکی نیست

جز شهادت بره حضرت حق راهی نیست

سفر عشق به پیش است و دگر نتوان زیست

تازی خیمه شب بازی دنیا سگ کیست؟

که به پیش سفر عشق عنان گیر شود

جسم بیچاره گرفتار به ابست و بگل

روح دیوانه پرواز از این جسم کسل

جان شیرین زبی تابی دل گشته خجل

گیر وداریست در این راه خطرناک که دل

هر زمان دامن جان گیرد و درگیر شود

مرگ خوابیست که در فلسفه اش تعبیریست

دبر و زودش نتوان ساخت که خود تقدیریست

مرگ حق است و شهادت سفری تطهیریست

دم عشاق جگر سوخته را تاثیریست

که از او سلطنت عشق جهانگیر شود

عاشقی مستم و مدهوشم و گم کرده زمان

حیف باشد که نگویم بکسی راز نهان

ایکه اندر پی اکسیر جوانی تو دوانی و دوان

پیر را عشق جوان سازد و هر تازه جوان

چون گرفتار غم هجر شود پیر شود

بسرشتند همه خلق جهان را به گلی

از برای همه گردید مقدر اجلی

هرکسی با عملی بر طلبی بسته دلی

تشنگان در طلب آب دوانند ولی

عاشق از سوز تب عشق زجان سیر شود

آرزوئی است مرا کاش شود یارم بخت

تا گلویم بفشارد رسن دار و فرو بندم رخت

شبی از شوق وصالش ز خوش یمنی بخت

دیده ام خوابی و امید که در اسرع وقت

یار با ما سر صلح آید و تعبیر شود

دشمنان منصعقند و همه بیمار به صرع

همه از اصل رها گشته و چسبیده به فرع

چون نکندم دل از اصل و ببندم بر فرع

کرده محکوم به اعدام مرا حاکم شرع

هان مبادا که در این مرحله تاخیر شود

مژده وصل رسیده است و دلم غرقه نور

همچنان رجعت نورانی موسی از طور

گر باغراق مثل میزنم از خویش ندارم منظور

نابت ار بانگ انا الحق بزند چون منصور

جای دارد که در این جامعه تکفیر شود

شاعر:حبیب الله اوجی (متخلص به نابت)

اَوایل قاجار

استنساخ نام یک تابلوی رنگ و روغن اثر محمود خان ملک الشعرا می‌باشد. این نقاشی را می‌توان از مهمترین آثار محمود خان و از آثار پیشرو در نقاشی مدرن ایران دانست. محمود خان ملک الشعرا این تابلو‌ را‌ با سـبکی کـشید کـه هنوز در اروپا جریان‌ نداشت. تابلو یک فضای تصویری دو بعدی دارد و نـور و سایه‌ در شکلها باعث ترکیب‌بندی چشم‌گیر شده‌ است‌. این تابلو در موزه کاخ گلستان نگه داری‌ می‌شود.

به نظر می‌رسد که محمود صبا قبل از خلق این اثر با تکنیک رنگ و روغن، چند بار این اثر را با قطعهای کوچک با تکنیک آبرنگ به طور دقیق و متشابه باهم کشیده‌است. یکی از این قطعها واقع در خزانه موزه کاخ گلستان و یک قطع دیگر آن متعلق به یکی از نوادگان پسری وی می‌باشد.وجود چند نمونه از این اثر نشان از این دارد که محمود صبا برای رسیدن به ترکیب‌بندی و نتیجه دلخواه دست به خطا و آزمون زده و سعی به رسیدن به یک نتیجه آگاهانه داشته‌است.

هنرمند :محمودخان ملک الشعرا

سال: ۱۳۰۸ ه.ق، ۱۸۹۰-۱۸۹۱ میلادی

ابعاد: ۱۲۰ در ۱۴۶ سانتی متر

مکان:کاخ گلستان، تهران