Diplomat (Sobirov)
07.05.202506:07
Pokiston-Hindiston keskinligi kecha kuchaydi. Bu borada, nimadir deyishim qiyin, ushbu mintaqa mening yo‘nalishim emas. Youtube’dagi har qanday mavzuda, har qanday mintaqa mutaxassisi bo‘ladigan ekpertlardan farqli ravishda, bu ekskalatsiya kelib chiqishi haqida, Hindistonda sayyohlarga haqiqatdan ham Pokiston odamlari hujum qilgani haqida bilmayman.
Lekin oddiy fakt — bu keskinlik yadro urushiga aylanmaydi. Hindiston “Pokiston harbiy obyektlariga zarba bermadik, mojaroni kuchaytiradigan qadam tashlamadik” deb aytyapti. Bu endi xalqaro jamiyat uchun aytilgan gap bo‘lishi ham mumkin. Lekin Dehli, katta ehtimol bilan urushni xohlamasa kerak.
Faqat Dehli ko‘p raketa otib yubordi. Ko‘pchilik 4-5 raketa zarbasi kutgandi. Endi Pokiston ham aniq, jiddiy bo‘lmagan, ekskalatsiyani kuchaytirmaydigan zarbalar berishi lozim. Asli, har ikkala lider uchun bu mojaro qulay. Modi hind millatchisi, unga g‘oyaviy, azaliy dushman bilan keskinlik reyting keltiradi. Shahboz Sharif ham Pokistonda hali mustahkam o‘rnashgani yo‘q. Shu bahona ichki muammolardan bizor chalg‘ishadi.
Eng qizig‘i, Pokiston bilan Hindiston Kashmir uchun kurashayotganda, uning katta qismni tashkil qiluvchi Oqsoy-Chin platosi Xitoy qo‘lida.
@pan_diplomat
Lekin oddiy fakt — bu keskinlik yadro urushiga aylanmaydi. Hindiston “Pokiston harbiy obyektlariga zarba bermadik, mojaroni kuchaytiradigan qadam tashlamadik” deb aytyapti. Bu endi xalqaro jamiyat uchun aytilgan gap bo‘lishi ham mumkin. Lekin Dehli, katta ehtimol bilan urushni xohlamasa kerak.
Faqat Dehli ko‘p raketa otib yubordi. Ko‘pchilik 4-5 raketa zarbasi kutgandi. Endi Pokiston ham aniq, jiddiy bo‘lmagan, ekskalatsiyani kuchaytirmaydigan zarbalar berishi lozim. Asli, har ikkala lider uchun bu mojaro qulay. Modi hind millatchisi, unga g‘oyaviy, azaliy dushman bilan keskinlik reyting keltiradi. Shahboz Sharif ham Pokistonda hali mustahkam o‘rnashgani yo‘q. Shu bahona ichki muammolardan bizor chalg‘ishadi.
Eng qizig‘i, Pokiston bilan Hindiston Kashmir uchun kurashayotganda, uning katta qismni tashkil qiluvchi Oqsoy-Chin platosi Xitoy qo‘lida.
@pan_diplomat
01.05.202504:31
1996-yilda Afg‘onistonda Tolibon Kobulni egallashi qiziq kechgan. 14 yil kommunistik Afg‘oniston hukumatiga qarshi birga kurashgan mujohid generallar 1992-yilda Najibullo hokimiyatdan ketgach, koalitsion hukumat tuzish o‘rniga, bir-biri bilan kurashni boshlab yuborgan.
Ular hatto barchasi uchun xavfli bo‘lgan Tolibon tahdidini ham boshida yetarli baholamay, bir-birini zaiflashtirish bilan ovora bo‘lgan. Oxir-oqibat Tolibon Afg‘oniston janubini to‘liq egallab, pushtunlar yetakchisi Gulbiddin Hikmatyorning bosh qal’asi — Chahorasiyobni ham zabt etib, Kobulga yaqinlashgach, mujohidlar yana birlashish kerakligini anglagan.
Tolibon’ning Kobulga birinchi hujumini Ahmad Shoh Mas’udning tojik diviziyasi qaytargan. Shundan so‘ng, Tolibon g‘arbda Hirotni egallab, keyin yana Kobul qamaliga qaytgan. Bu paytda Gulbiddin Hikmatyor chetdan qaytib kelib, Shoh Mas’ud bilan ittifoq tuzgan. Ularning ittifoqiga hazoralar ham qo‘shilgan. Tez orada o‘zbeklar lideri Do‘stum ham bu alyansga birlashgan.
1996-yil toliblar yana Kobulga yaqinlashadi. Ular va ittifoqchilar o‘rtasidagi kuchlar nisbatda ittifoqchilar ustunroq edi. Chunki Shoh Mas’udning diviziyasi ancha tajribali va jangovar, sheriklari yordamida yana Tolibonni ortga irg‘itib tashlashga qodir edi.
Biroq shu payt eski ginalar yana qo‘zg‘aladi. Ittifoqchilar bir-birini sotqinlikda, Tolibon bilan hamkorlikda ayblay boshlaydi. Sababi, masalan, Do‘stum bundan oldinroq haqiqatdan ham Tolibon bilan hamkorlik qilgandi. Oxir-oqibat SSSR’dek kuchli davlatga qat’iyat bilan qarshilik ko‘rsatgan dala qo‘mondonlari Kobul mudofaasida eng sharmandali usulni tanlaydi — ular bir-biridan arazlab poytaxtni tashlab ketadi.
Tolibon esa hech qanday jangsiz Afg‘onistonning bosh shahrini egallaydi. Bu amalda ularning mamlakatda hokimiyatni egallashi ramzi edi. Shunday qilib, mujohidlar Tolibon xavfini batamom yo‘q qilish imkoniyatini mag‘lubiyatga almashtiradi.
@pan_diplomat
Ular hatto barchasi uchun xavfli bo‘lgan Tolibon tahdidini ham boshida yetarli baholamay, bir-birini zaiflashtirish bilan ovora bo‘lgan. Oxir-oqibat Tolibon Afg‘oniston janubini to‘liq egallab, pushtunlar yetakchisi Gulbiddin Hikmatyorning bosh qal’asi — Chahorasiyobni ham zabt etib, Kobulga yaqinlashgach, mujohidlar yana birlashish kerakligini anglagan.
Tolibon’ning Kobulga birinchi hujumini Ahmad Shoh Mas’udning tojik diviziyasi qaytargan. Shundan so‘ng, Tolibon g‘arbda Hirotni egallab, keyin yana Kobul qamaliga qaytgan. Bu paytda Gulbiddin Hikmatyor chetdan qaytib kelib, Shoh Mas’ud bilan ittifoq tuzgan. Ularning ittifoqiga hazoralar ham qo‘shilgan. Tez orada o‘zbeklar lideri Do‘stum ham bu alyansga birlashgan.
1996-yil toliblar yana Kobulga yaqinlashadi. Ular va ittifoqchilar o‘rtasidagi kuchlar nisbatda ittifoqchilar ustunroq edi. Chunki Shoh Mas’udning diviziyasi ancha tajribali va jangovar, sheriklari yordamida yana Tolibonni ortga irg‘itib tashlashga qodir edi.
Biroq shu payt eski ginalar yana qo‘zg‘aladi. Ittifoqchilar bir-birini sotqinlikda, Tolibon bilan hamkorlikda ayblay boshlaydi. Sababi, masalan, Do‘stum bundan oldinroq haqiqatdan ham Tolibon bilan hamkorlik qilgandi. Oxir-oqibat SSSR’dek kuchli davlatga qat’iyat bilan qarshilik ko‘rsatgan dala qo‘mondonlari Kobul mudofaasida eng sharmandali usulni tanlaydi — ular bir-biridan arazlab poytaxtni tashlab ketadi.
Tolibon esa hech qanday jangsiz Afg‘onistonning bosh shahrini egallaydi. Bu amalda ularning mamlakatda hokimiyatni egallashi ramzi edi. Shunday qilib, mujohidlar Tolibon xavfini batamom yo‘q qilish imkoniyatini mag‘lubiyatga almashtiradi.
@pan_diplomat
25.04.202509:34
Markaziy Osiyo-Rassiya munosabatlari keskinlashyaptimi?
Soʻnggi kunlarda Samarqandda boʻlgan voqea oʻzbek segmentida asosiy eʼtibor markazida. Lavrovning haykal ostidagi ingliz va o‘ris tili haqidagi gaplari har qanday oʻzini mustaqil, suveren deb hisoblaydigan davlat uchun yoqimsiz signal. U buni Oʻzbekistonda u kelishidan avval koʻtarilgan til mojarosiga munosabat sifatida aytdimi, yoki Markaziy Osiyoning Yevropa bilan yaqinlashayotganidan jazavada aytdimi, nomaʼlum.
Lekin uning gapi oʻzbekistonliklarga, shubhasiz, yoqmadi. Hozir til mavzusi eng yuqori nuqtaga chiqqan.
Qirgʻizistonda ham “Oʻris uyi” xodimasi Qirgʻiz fuqarolarni Ukrainadagi urushga yollash bilan ayblanib, hisbga olindi. Tabiiyki, oʻrislar buni qabul qilolmadi va “Oʻrissheriligi” tashkiloti rahbari Qirgʻizistonga dagʻdagʻa qildi. U oʻris armiyasi Ukraina shior qilib olgan — “Oʻzimiznikilarni tashlab qoʻymaymiz” devizini qoʻllab, oʻris uyi xodimasini ozod qilib olishini aytgan. Rassiya endi suveren davlatning qonunchiligiga aralashmoqchi.
Oldinroq ham Qirgʻizston va Rassiya Moskvadagi hammomda qirgʻizlarga noinsoniy munosabat borasida tortishib qolgandi. Bu bir oydagi ikkinchi kelishmovchilik.
Qozogʻistonda ham oʻrislar bilan bogʻliq provakatsiyalar bor. Ostona urush yuz bergan taqdirda Ukrainadagi kabi hududiy koʻngilli otryadlar (Teroborona) tuzish imkonini beruvchi “Hududiy mudofaa toʻgʻrisida” qonunni qabul qildi. Ukrainadagi urushda aynan ushbu tuzilmalar agressorning Sumi va Chernigov viloyatlaridagi yurishlarni toʻxtatdi va rejalarini barbod qildi hamda mashhurlikka erishdi.
Rus propagandon bloger va faollari ushbu qonun Rassiya bilan urushga tayyorgarlik doirasida qabul qilindi deb jar soldi va bu internetda yoyildi. Oxiri Qozogʻiston Mudofaa vazirligi “Qozogʻiston Rassiya bilan urushga tayyorlangani yoʻq” deb bayonot berishga majbur boʻldi.
Yevropaning Markaziy Osiyo bilan yaqinlashuvi, shubhasiz, Moskvani behalovat qiladi. Ular oxirgi yirik taʼsir doirasidagi mintaqa ham ulardan ayrilishini istamaydi. Tramp bilan muzokaralar ham borgan sari sovuqlashmoqda. Trampning ham, uning shartlarini bajarib, unga yaxshi koʻrinishga urinayotgan Putinning ham sabri tugayapti.
@pan_diplomat
Soʻnggi kunlarda Samarqandda boʻlgan voqea oʻzbek segmentida asosiy eʼtibor markazida. Lavrovning haykal ostidagi ingliz va o‘ris tili haqidagi gaplari har qanday oʻzini mustaqil, suveren deb hisoblaydigan davlat uchun yoqimsiz signal. U buni Oʻzbekistonda u kelishidan avval koʻtarilgan til mojarosiga munosabat sifatida aytdimi, yoki Markaziy Osiyoning Yevropa bilan yaqinlashayotganidan jazavada aytdimi, nomaʼlum.
Lekin uning gapi oʻzbekistonliklarga, shubhasiz, yoqmadi. Hozir til mavzusi eng yuqori nuqtaga chiqqan.
Qirgʻizistonda ham “Oʻris uyi” xodimasi Qirgʻiz fuqarolarni Ukrainadagi urushga yollash bilan ayblanib, hisbga olindi. Tabiiyki, oʻrislar buni qabul qilolmadi va “Oʻrissheriligi” tashkiloti rahbari Qirgʻizistonga dagʻdagʻa qildi. U oʻris armiyasi Ukraina shior qilib olgan — “Oʻzimiznikilarni tashlab qoʻymaymiz” devizini qoʻllab, oʻris uyi xodimasini ozod qilib olishini aytgan. Rassiya endi suveren davlatning qonunchiligiga aralashmoqchi.
Oldinroq ham Qirgʻizston va Rassiya Moskvadagi hammomda qirgʻizlarga noinsoniy munosabat borasida tortishib qolgandi. Bu bir oydagi ikkinchi kelishmovchilik.
Qozogʻistonda ham oʻrislar bilan bogʻliq provakatsiyalar bor. Ostona urush yuz bergan taqdirda Ukrainadagi kabi hududiy koʻngilli otryadlar (Teroborona) tuzish imkonini beruvchi “Hududiy mudofaa toʻgʻrisida” qonunni qabul qildi. Ukrainadagi urushda aynan ushbu tuzilmalar agressorning Sumi va Chernigov viloyatlaridagi yurishlarni toʻxtatdi va rejalarini barbod qildi hamda mashhurlikka erishdi.
Rus propagandon bloger va faollari ushbu qonun Rassiya bilan urushga tayyorgarlik doirasida qabul qilindi deb jar soldi va bu internetda yoyildi. Oxiri Qozogʻiston Mudofaa vazirligi “Qozogʻiston Rassiya bilan urushga tayyorlangani yoʻq” deb bayonot berishga majbur boʻldi.
Yevropaning Markaziy Osiyo bilan yaqinlashuvi, shubhasiz, Moskvani behalovat qiladi. Ular oxirgi yirik taʼsir doirasidagi mintaqa ham ulardan ayrilishini istamaydi. Tramp bilan muzokaralar ham borgan sari sovuqlashmoqda. Trampning ham, uning shartlarini bajarib, unga yaxshi koʻrinishga urinayotgan Putinning ham sabri tugayapti.
@pan_diplomat
22.04.202512:56
To‘qayev va Qurbonquli Berdimuhammedov Samarqanddagi «Boqiy shahar»ning akasi — Turkiston shahridagi «Karvonsaroy» majmuasini aylanibdi.
Mashinaga chiqib olgan va mashina yonida yugurayotgan qo‘riqchilardan Shimoliy Koreya prezidenti Qozog‘istonga kelgan deb o‘ylash mumkin.
Shimoliy Koreyada dohiyga suiqasd qilishga jur’at qiladigan odam yo‘q bo‘lgani kabi, parkda ham begona odam yo‘q, albatta. Qo‘riqchilar sog‘ligi uchun yugurayotgan bo‘lsa kerak, yoki kim biladi Kimlar Berdimuhammedovning kumiridir.
@pan_diplomat
Mashinaga chiqib olgan va mashina yonida yugurayotgan qo‘riqchilardan Shimoliy Koreya prezidenti Qozog‘istonga kelgan deb o‘ylash mumkin.
Shimoliy Koreyada dohiyga suiqasd qilishga jur’at qiladigan odam yo‘q bo‘lgani kabi, parkda ham begona odam yo‘q, albatta. Qo‘riqchilar sog‘ligi uchun yugurayotgan bo‘lsa kerak, yoki kim biladi Kimlar Berdimuhammedovning kumiridir.
@pan_diplomat
18.04.202504:52
Trampning inauguratsiya marosimida qatnashgan yagona Yevropa rahbari Jorjiya Meloni AQSH Yevropa ittifoqiga bojlar kiritgach, Vashintonga borgan birinchi yevropalik yetakchi bo‘ldi.
Meloni Tramp bilan muzokaralarda o‘zini ancha ehtiyotkor, shu bilan birga erkin tutdi. U asosan Tramp bilan hamfikr masalalarda gapirdi. Masalan, migratsiya, Ukrainada tinchlik kabi. Tramp ham italiyalik xonimni ancha iliq qarshiladi va uning italyancha nutqini doimgidek maqtadi (u Starmerning inglizchasini ham “ajoyib sheva” deb atagandi).
Meloni Tramp kabi o‘ng qanot vakili. Uning “Italiya birodarlari – Milliy alyans” partiyasi o‘ng g‘oyalari tufayli “fashistik” deb ham ayblangandi. Meloni yana bir partiya – “Yevropa konservatorlari va reformatorlari” partiyasiga ham rahbar. Tramp bilan uchrashuvda u yangi tushuncha “G‘arbni yana buyuk qil” shiorini ishlatdi. U migratsiya tarafdori bo‘lganlar Yevropaning qadimgi tarixini yo‘q qilmoqchiligini ta’kidladi.
Meloni o‘nglardan bo‘lsa-da, u Yevropa birligini, Ukraina mustaqilligi va Rossiya qarshi kurashish kerakligini qattiq qo‘llaydi. Shu sabab ham yevropaliklar u AQSH-YeI o‘rtasidagi savdo urushini to‘xtatishiga umid qilyapti.
Tramp bu uchrashuvda Eron haqidagi savollarga ham javob berdi. U AQSH Isroilning Eron yadro obyektlariga zarbasini qo‘llaydimi ma’nosidagi savolga, eronliklarni “aqlli yigitlar” deb, Tehronda muzokaralar o‘tkazishga xohish borligini aytdi. Zelenskiy borasida ham u yana Ukraina prezidentini urush boshlashda ayblamasligini bildirdi.
Trampning Ukraina borasida, Eron borasida ham, umuman har bir mavzudagi fikrlar juda tez o‘zgarib turibdi. U vaziyatlarga moslashish taktikasini qo‘llaypti. Yoki uning devonida ham hali ham turli xil qarashlar qarshiligi bor.
@pan_diplomat
Meloni Tramp bilan muzokaralarda o‘zini ancha ehtiyotkor, shu bilan birga erkin tutdi. U asosan Tramp bilan hamfikr masalalarda gapirdi. Masalan, migratsiya, Ukrainada tinchlik kabi. Tramp ham italiyalik xonimni ancha iliq qarshiladi va uning italyancha nutqini doimgidek maqtadi (u Starmerning inglizchasini ham “ajoyib sheva” deb atagandi).
Meloni Tramp kabi o‘ng qanot vakili. Uning “Italiya birodarlari – Milliy alyans” partiyasi o‘ng g‘oyalari tufayli “fashistik” deb ham ayblangandi. Meloni yana bir partiya – “Yevropa konservatorlari va reformatorlari” partiyasiga ham rahbar. Tramp bilan uchrashuvda u yangi tushuncha “G‘arbni yana buyuk qil” shiorini ishlatdi. U migratsiya tarafdori bo‘lganlar Yevropaning qadimgi tarixini yo‘q qilmoqchiligini ta’kidladi.
Meloni o‘nglardan bo‘lsa-da, u Yevropa birligini, Ukraina mustaqilligi va Rossiya qarshi kurashish kerakligini qattiq qo‘llaydi. Shu sabab ham yevropaliklar u AQSH-YeI o‘rtasidagi savdo urushini to‘xtatishiga umid qilyapti.
Tramp bu uchrashuvda Eron haqidagi savollarga ham javob berdi. U AQSH Isroilning Eron yadro obyektlariga zarbasini qo‘llaydimi ma’nosidagi savolga, eronliklarni “aqlli yigitlar” deb, Tehronda muzokaralar o‘tkazishga xohish borligini aytdi. Zelenskiy borasida ham u yana Ukraina prezidentini urush boshlashda ayblamasligini bildirdi.
Trampning Ukraina borasida, Eron borasida ham, umuman har bir mavzudagi fikrlar juda tez o‘zgarib turibdi. U vaziyatlarga moslashish taktikasini qo‘llaypti. Yoki uning devonida ham hali ham turli xil qarashlar qarshiligi bor.
@pan_diplomat
14.04.202505:17
1999-yil fevralda O‘zbekiston bo‘ylab yuz bergan teraktlardan so‘ng, O‘zbekistondagi barcha Turkiya litseylari yopib tashlangandi. Hukumat teraktni Turkiyadagi o‘zbek muxolifati uyushtirganini ta’kidlagan va Anqaradan ularni O‘zbekistonga ekstraditsiya qilishni talab qilgan. Anqara esa isbot so‘rab, rad javob bergan.
Aytishlaricha, turklar o‘shanda O‘zbekiston bilan hamkorlik qilishdan qochmagan, ular shunchaki siyosiy muxoliflar ham terrorchi nomi bilan qaytarilishidan xavfsiragan. Chunki bu paytda Turkiya Yevropa ittifoqiga kirish borasida qizg‘in muzokaralar olib borayotgandi.
Xullas, turklarning bu “qilig‘idan” jahli chiqqan Karimov mamlakatdagi barcha turk litseylarini “Turkiya targ‘ibotini olib boryapti” degan vaj bilan yoptirdi. Shu sabab asosida 2008-yilda ta’lim sohasidagi hamkorlik ham to‘liq to‘xtatildi. 2013-yilda turk litseyi bitiruvchilarining ba’zilari qamaldi. Faqat 2016-yildan so‘ng Turkiya bilan boshqa sohalar qatori, ta’lim sohasidagi aloqalar tiklandi.
Kecha O‘zbekistondagi Rassiya universitetida Rassiya targ‘iboti olib borilayotgani haqida xabar chiqdi. Oddiy propaganda ham emas, urush propagandasi. Jinoyat kodeksi bilan sanksiyalangan holat. Albatta, hali holat isbotlanmadi (masalan, 1999-yilda ham isbotlanmagan).
E’tiborli tomoni, talaba bu haqda mahalliy nashrlarga emas, xorij nashriga yozgan. Katta ehtimol bilan u O‘zbekistonda bu xati e’lon qilinishiga ishonmagan.
@pan_diplomat
Aytishlaricha, turklar o‘shanda O‘zbekiston bilan hamkorlik qilishdan qochmagan, ular shunchaki siyosiy muxoliflar ham terrorchi nomi bilan qaytarilishidan xavfsiragan. Chunki bu paytda Turkiya Yevropa ittifoqiga kirish borasida qizg‘in muzokaralar olib borayotgandi.
Xullas, turklarning bu “qilig‘idan” jahli chiqqan Karimov mamlakatdagi barcha turk litseylarini “Turkiya targ‘ibotini olib boryapti” degan vaj bilan yoptirdi. Shu sabab asosida 2008-yilda ta’lim sohasidagi hamkorlik ham to‘liq to‘xtatildi. 2013-yilda turk litseyi bitiruvchilarining ba’zilari qamaldi. Faqat 2016-yildan so‘ng Turkiya bilan boshqa sohalar qatori, ta’lim sohasidagi aloqalar tiklandi.
Kecha O‘zbekistondagi Rassiya universitetida Rassiya targ‘iboti olib borilayotgani haqida xabar chiqdi. Oddiy propaganda ham emas, urush propagandasi. Jinoyat kodeksi bilan sanksiyalangan holat. Albatta, hali holat isbotlanmadi (masalan, 1999-yilda ham isbotlanmagan).
E’tiborli tomoni, talaba bu haqda mahalliy nashrlarga emas, xorij nashriga yozgan. Katta ehtimol bilan u O‘zbekistonda bu xati e’lon qilinishiga ishonmagan.
@pan_diplomat
06.05.202514:39
Buxoro, Jalolobod va Issiqko‘l viloyatlaridagi Qorako‘l shaharlari orasida qanday bog‘liqlik borligi haqida — havola
30.04.202504:21
Ajoyib manzara (uyushtirilmagan bo‘lsa). Partiyalar koalitsiyasiga birlashishni o‘rganayotgani yaxshi.
Umuman olganda Adolat sotsialistik partiya, ular Lidep’ning ijtimoiy majburiyatlarni kamaytirish g‘oyasiga qarshi bo‘lishi tabiiy jarayon. Partiyalar o‘z nomi va dasturini tushunayotgani yaxshi hol.
@pan_diplomat
Umuman olganda Adolat sotsialistik partiya, ular Lidep’ning ijtimoiy majburiyatlarni kamaytirish g‘oyasiga qarshi bo‘lishi tabiiy jarayon. Partiyalar o‘z nomi va dasturini tushunayotgani yaxshi hol.
@pan_diplomat
24.04.202510:21
Yatimov (Tojikiston xavfsizlik xizmati rahbari, suratda eng chapda) ham ancha mustahkam ekan. 3 yil oldin unga suiqasd qilingani, general hospitalga yotqizilgani, suiqasd ortida Rustam Imomali (Imomali Rahmonning o‘g‘li) turgani haqida gaplar tarqalgandi. O‘shanda hamma Saymumin Yatimov 12 yillik rahbarlikdan keyin Davlat xavfsizligi yetakchiligidan ketadi degandi.
Lekin Yatimov ketmadi va hozircha ko‘pchilik tomonidan Tojikistondagi 2-raqamli shaxs sifatida ko‘rilyapti. U va kichik Imomali o‘rtasidagi kelishmovchilikka Tog‘li Badashxondagi noroziliklarga nisbatan kuch ishlatish masalasidagi turli qarashlar sabab bo‘lgan. Kichik Imomali Xorogda maxsus harbiy amaliyotlar o‘tkazishni talab qilgan, Yatimov esa hozir buning payti emasligini ta’kidlagan.
Albatta, bu suiqasd uchun yetarli sababdek ko‘rinmaydi. Gap o‘sha 2-raqamli shaxs borasida ham. 2020-yilgacha Tojikistonda ushbu rutbaga Mahmadsaid Ubaydulloyev egalik qilardi. U 1996-yildan beri poytaxt meri, 2000-yildan buyon parlament raisi bo‘lib kelayotgandi. 2017-yilda Ubaydulloyev poytaxt hokimi lavozimidan bo‘shatildi, 2020-yilda parlamentdan ham ketdi. Ikkala lavozimni ham Rustam Imomali egalladi.
Shundan so‘ng kichik Imomalining asosiy raqibi sifatida Yatimov ko‘rila boshlandi. Mutaxassislar Yatimov hokimiyat uchun kurashda Prezident ijroiya qo‘mitasi rahbari, prezident qizi Ozoda Rahmonni qo‘llaydi deya taxmin qiladi. Chunki Imomali Rahmon 2020-yilgi saylovda o‘g‘lini prezidentlikka qo‘ymoqchi edi, buning uchun 2016-yilda referendum o‘tkazilib, prezidentlik yoshi ham pasaytirilgandi (kichik Imomali bu paytda 33 yoshda edi, shu bois minimal yosh 35 dan 30 ga tushirildi). Ammo so‘nggi daqiqalarda Yatimov va boshqa yuqori doira vakillari Rahmonga o‘g‘li hali yoshligini, yana o‘zi saylanishni maslahat bergan.
Shundan keyin ikki o‘rtada munosabatlar sovuqlashgan va suiqasd sodir bo‘lgan. Yatimov sog‘ayib chiqib, xavfsizlik rahbarligidan ketmadi. U Rahmonning Ko‘lob klani a’zosi, har ikkalasi shu viloyatda tug‘ilgan. Siyosat fanlari nomzodi, professor. Universitetlarda dars beradi. Tojikiston Fanlar akademiyasi a’zosi. Ya’ni, ilm odami ham. Ilm va xavfsizlik birlashgan qiziq nuqtalardan biri.
@pan_diplomat
Lekin Yatimov ketmadi va hozircha ko‘pchilik tomonidan Tojikistondagi 2-raqamli shaxs sifatida ko‘rilyapti. U va kichik Imomali o‘rtasidagi kelishmovchilikka Tog‘li Badashxondagi noroziliklarga nisbatan kuch ishlatish masalasidagi turli qarashlar sabab bo‘lgan. Kichik Imomali Xorogda maxsus harbiy amaliyotlar o‘tkazishni talab qilgan, Yatimov esa hozir buning payti emasligini ta’kidlagan.
Albatta, bu suiqasd uchun yetarli sababdek ko‘rinmaydi. Gap o‘sha 2-raqamli shaxs borasida ham. 2020-yilgacha Tojikistonda ushbu rutbaga Mahmadsaid Ubaydulloyev egalik qilardi. U 1996-yildan beri poytaxt meri, 2000-yildan buyon parlament raisi bo‘lib kelayotgandi. 2017-yilda Ubaydulloyev poytaxt hokimi lavozimidan bo‘shatildi, 2020-yilda parlamentdan ham ketdi. Ikkala lavozimni ham Rustam Imomali egalladi.
Shundan so‘ng kichik Imomalining asosiy raqibi sifatida Yatimov ko‘rila boshlandi. Mutaxassislar Yatimov hokimiyat uchun kurashda Prezident ijroiya qo‘mitasi rahbari, prezident qizi Ozoda Rahmonni qo‘llaydi deya taxmin qiladi. Chunki Imomali Rahmon 2020-yilgi saylovda o‘g‘lini prezidentlikka qo‘ymoqchi edi, buning uchun 2016-yilda referendum o‘tkazilib, prezidentlik yoshi ham pasaytirilgandi (kichik Imomali bu paytda 33 yoshda edi, shu bois minimal yosh 35 dan 30 ga tushirildi). Ammo so‘nggi daqiqalarda Yatimov va boshqa yuqori doira vakillari Rahmonga o‘g‘li hali yoshligini, yana o‘zi saylanishni maslahat bergan.
Shundan keyin ikki o‘rtada munosabatlar sovuqlashgan va suiqasd sodir bo‘lgan. Yatimov sog‘ayib chiqib, xavfsizlik rahbarligidan ketmadi. U Rahmonning Ko‘lob klani a’zosi, har ikkalasi shu viloyatda tug‘ilgan. Siyosat fanlari nomzodi, professor. Universitetlarda dars beradi. Tojikiston Fanlar akademiyasi a’zosi. Ya’ni, ilm odami ham. Ilm va xavfsizlik birlashgan qiziq nuqtalardan biri.
@pan_diplomat
21.04.202513:27
Ustoz Behbudiyning mana shu maqolasi qiziq. Balkim domla Turkiston iqtisodiy ahvolidan bexabar bo‘lgandir (buning ehtimoli juda past), chunki u iqtisodchi emas, jurnalist, yozuvchi edi.
Aslida, yahudiylar Turkiston iqtisodiyotining katta qismini shundoq ham nazorat qilgan va ularning ta’siri aynan ruslar kelgach kuchayib ketgan. Chunki ruslar o‘lkda mavjud bo‘lgan “zimmi” tizimini bekor qilgan. O‘zbek davlatlari Rossiya imperiyasiga qaram bo‘lgach, mintaqa va Rossiya o‘rtasidagi savdo munosabatlari deyarli to‘liq buxorolik yahudiylar (sart savdogarlar deb atalgan) qo‘liga o‘tgan. Bu haqda oldin ham yozgandim.
Misol uchun, Azov-Don banki Samarqand boʻlimining eng yirik mijozlari yahudiy aka-uka Boruxovlar va Issaxarovlar savdo uyi boʻlgan. Bu oilalar qanchalik katta boylikka ega bo‘lganini quyidagi faktlardan bilish mumkin: imperiyaning yirik Rus-Osiyo bankining Samarqand filiali 1915-yilda 39 ming rubl sof foyda olgan. 1913-yilda iqtisodiy inqirozdan so‘ng bankrot bo‘lgan Boruxovlarning butun Turkiston bo‘ylab 199 ming rubllik mol-mulki ro‘yxatga olingan.
Qo‘qonda buxorolik yahudiylar — Vadyayevlarning moliyaviy oligarxiyasi shakllangan. Bundan tashqari Kalantarov kabi yahudiy biznesmanlar ham paxta, g‘alla, javdar, yog‘-moy sanoatini nazorat qilgan.
Shu ma’noda aytish mumkinki, ruslar Turkistonni yahudiylar ekspansiyasidan saqlab qolmagan, aksincha ularga yordam bergan. Lekin ushbu Markaziy Osiyo yahudiylarini hozirgi davrdan kelib chiqib, sionist Isroil hukumati bilan bog‘lamaslik kerak.
@pan_diplomat
Aslida, yahudiylar Turkiston iqtisodiyotining katta qismini shundoq ham nazorat qilgan va ularning ta’siri aynan ruslar kelgach kuchayib ketgan. Chunki ruslar o‘lkda mavjud bo‘lgan “zimmi” tizimini bekor qilgan. O‘zbek davlatlari Rossiya imperiyasiga qaram bo‘lgach, mintaqa va Rossiya o‘rtasidagi savdo munosabatlari deyarli to‘liq buxorolik yahudiylar (sart savdogarlar deb atalgan) qo‘liga o‘tgan. Bu haqda oldin ham yozgandim.
Misol uchun, Azov-Don banki Samarqand boʻlimining eng yirik mijozlari yahudiy aka-uka Boruxovlar va Issaxarovlar savdo uyi boʻlgan. Bu oilalar qanchalik katta boylikka ega bo‘lganini quyidagi faktlardan bilish mumkin: imperiyaning yirik Rus-Osiyo bankining Samarqand filiali 1915-yilda 39 ming rubl sof foyda olgan. 1913-yilda iqtisodiy inqirozdan so‘ng bankrot bo‘lgan Boruxovlarning butun Turkiston bo‘ylab 199 ming rubllik mol-mulki ro‘yxatga olingan.
Qo‘qonda buxorolik yahudiylar — Vadyayevlarning moliyaviy oligarxiyasi shakllangan. Bundan tashqari Kalantarov kabi yahudiy biznesmanlar ham paxta, g‘alla, javdar, yog‘-moy sanoatini nazorat qilgan.
Shu ma’noda aytish mumkinki, ruslar Turkistonni yahudiylar ekspansiyasidan saqlab qolmagan, aksincha ularga yordam bergan. Lekin ushbu Markaziy Osiyo yahudiylarini hozirgi davrdan kelib chiqib, sionist Isroil hukumati bilan bog‘lamaslik kerak.
@pan_diplomat
16.04.202504:47
O‘zi boy davlatlarning qashshoq davlatlarga moliyaviy yordam loyihalari juda bir murakkab mavzu. Aksariyat kambag‘al davlatlarning qashshoqligining asosiy sababi — undagi diktatura, korrupsiyalashgan ochko‘z hukumat.
Shunday hukumat qo‘liga yana pul topshirish – qo‘yni bo‘riga ishonishdek gap.
Albatta, donor davlatlar turli xil nazorat usullarini ishlab chiqqan, biroq baribir ular mahalliy hukumat bilan hamkorlik qilishga majbur. Busiz iloji yo‘q. Qashshoq mamlakatlar mahalliy hukumati esa deyarli barcha holda chuqur korrupsiyalashgan tuzilma bo‘ladi.
Masalan, 2002-yildan 2009-yilgacha Afg‘oniston 35 mlrd dollar xalqaro yordam olgan. Ma’lumotlarga ko‘ra ushbu summanining 40 foizi kerakli manzilga emas, amaldor cho‘ntagiga borib tushgan. Oddiy misol, o‘zbek Abdurashid Do‘stum, tojiklar yetakchisi Abdulla Abdulla, prezidentlar Karzay va G‘anining hashamatli uylari va korrupsiyaviy mojarolari.
Yoki Janubiy Sudan. Fuqarolar urushidan so‘ng vayronaga aylangan davlatni tiklash uchun donorlar har yili millionlab pul ajratgan. Janubiy Sudanda avtokratik tuzum o‘rnatgan Salvator Kiir (bu o‘sha 3 yil oldin katta tadbirda ishtoniga siyib qo‘ygan prezident) hukumati esa bu pullarni o‘z klani kissiga yo‘naltirgan. Birgina holatda janubiy sudanliklar 1,7 mlrd dollarga 75 km 3 polosalik oddiy asfalt yotqizgan. Aslida bu pulga kamida 500-600 km yo‘l yotqizish mumkin edi.
Bunday misollar ko‘p. Shubhasiz, O‘zbekiston ham istisno emas. Xorijiy grantlar juda tor doirada, asosan rusiyzabon insonlar orasida taqsimlanadi. Tan olish kerak, xorijlik donorlar ham mablag‘lar oddiy aholiga yetib borishi borasida ko‘p bosh qotirmaydi.
Xullas, bunday grantlar qanchadir miqdorda qashshoq aholiga yetib boradi, lekin ularning samaradorligi 50 foizdan ko‘p emas. Qaysidir ma’noda buni bir davlat soliq to‘lovchilari boshqa davlat amaldorlarini boyitish desa ham bo‘ladi. Shuning uchun amerikaliklar Tramp bunday loyihalarni to‘xtatayotganidan xursand.
@pan_diplomat
Shunday hukumat qo‘liga yana pul topshirish – qo‘yni bo‘riga ishonishdek gap.
Albatta, donor davlatlar turli xil nazorat usullarini ishlab chiqqan, biroq baribir ular mahalliy hukumat bilan hamkorlik qilishga majbur. Busiz iloji yo‘q. Qashshoq mamlakatlar mahalliy hukumati esa deyarli barcha holda chuqur korrupsiyalashgan tuzilma bo‘ladi.
Masalan, 2002-yildan 2009-yilgacha Afg‘oniston 35 mlrd dollar xalqaro yordam olgan. Ma’lumotlarga ko‘ra ushbu summanining 40 foizi kerakli manzilga emas, amaldor cho‘ntagiga borib tushgan. Oddiy misol, o‘zbek Abdurashid Do‘stum, tojiklar yetakchisi Abdulla Abdulla, prezidentlar Karzay va G‘anining hashamatli uylari va korrupsiyaviy mojarolari.
Yoki Janubiy Sudan. Fuqarolar urushidan so‘ng vayronaga aylangan davlatni tiklash uchun donorlar har yili millionlab pul ajratgan. Janubiy Sudanda avtokratik tuzum o‘rnatgan Salvator Kiir (bu o‘sha 3 yil oldin katta tadbirda ishtoniga siyib qo‘ygan prezident) hukumati esa bu pullarni o‘z klani kissiga yo‘naltirgan. Birgina holatda janubiy sudanliklar 1,7 mlrd dollarga 75 km 3 polosalik oddiy asfalt yotqizgan. Aslida bu pulga kamida 500-600 km yo‘l yotqizish mumkin edi.
Bunday misollar ko‘p. Shubhasiz, O‘zbekiston ham istisno emas. Xorijiy grantlar juda tor doirada, asosan rusiyzabon insonlar orasida taqsimlanadi. Tan olish kerak, xorijlik donorlar ham mablag‘lar oddiy aholiga yetib borishi borasida ko‘p bosh qotirmaydi.
Xullas, bunday grantlar qanchadir miqdorda qashshoq aholiga yetib boradi, lekin ularning samaradorligi 50 foizdan ko‘p emas. Qaysidir ma’noda buni bir davlat soliq to‘lovchilari boshqa davlat amaldorlarini boyitish desa ham bo‘ladi. Shuning uchun amerikaliklar Tramp bunday loyihalarni to‘xtatayotganidan xursand.
@pan_diplomat
11.04.202506:36
Youtube sahifamiz obunachilari soni 10 mingdan oshibdi. Telegram o‘rniga Youtubeda faol bo‘lsa foydaliroq ekan.
Agar Youtube va Instagram sahifalarimizga hali ham obuna bo‘lmagan bo‘lsangiz, bu xatoni to‘g‘rilang! — https://www.youtube.com/@pan_diplomat
Agar Youtube va Instagram sahifalarimizga hali ham obuna bo‘lmagan bo‘lsangiz, bu xatoni to‘g‘rilang! — https://www.youtube.com/@pan_diplomat
06.05.202509:48
Germaniya siyosiy elitasida yemirilish: Germaniya (aniqrog‘i GFR) tarixida birinchi marta kanslerlikka nomzod birinchi turda saylana olmadi. Ya’ni, unga ba’zi o‘z tarafdorlari ham ovoz bermadi.
Merzning kansler bo‘lishi bir necha oy oldin aniq bo‘lgandi. Saylovda uning Xristian demokratlari ittifoqi (XDI) va Xristian sotsialistik ittifoqi (XSI) 28 foiz ovoz to‘plagan va Olaf Sholsning Sotsial-demokratlar partiyasi (11 foiz) bilan koalitsiya tuzgandi.
Merz bosh vazir etib tasdiqlanishi uchun 316 deputat ovozi kerak edi, XDI-XSI va SDP birgalikda 328 deputatga ega holda, Merzga 310 deputat ovoz berdi. Har ikkala partiya rahbariyati bir-birining deputatlarini ovoz bermaganlikda ayblamoqda. XDI-XSI ham, SDP ham darhol fraksiya yig‘ilishi o‘tkazilishini bildirdi. Ular ushbu inqiroz sababchilari va oqibatini muhokama qiladi.
Fridrix Merz bugunoq kansler etib e’lon qilinishi kerak edi, Belvyu saroyida prezident unga yorliq topshirishiga barcha narsa tayyorlab qo‘yilgandi. Germaniya tarixida bunday holat kuzatilmagani uchun, buni Germaniya siyosiy sahnasida uzoq yetilgan “zilzila” deyish mumkin. O‘ng populistik, millatchi “Germaniya uchun muqobil” partiyasi 152 deputatlik o‘rni olgani ham Olmoniya boshqalar kabi o‘ng tomonga og‘ayotganini ko‘rsatgandi.
Katta ehtimol bilan Merz baribir saylanadi. U ikkinchi turda ham yetarli ovoz to‘plolmasa, uchinchi marta shunchaki ko‘pchilik ovozi bilan saylanadi. Bu uchun bugungi ovozlar ham yetarli bo‘ladi. Lekin hukmron koalitsiyadagi bu inqirozni partiyalar qanday qabul qilishi ham muhim omil.
UPD: Merz kanslerlikka saylanadi. Ikkinchi turda unga 325 deputat ovoz berdi.
@pan_diplomat
Merzning kansler bo‘lishi bir necha oy oldin aniq bo‘lgandi. Saylovda uning Xristian demokratlari ittifoqi (XDI) va Xristian sotsialistik ittifoqi (XSI) 28 foiz ovoz to‘plagan va Olaf Sholsning Sotsial-demokratlar partiyasi (11 foiz) bilan koalitsiya tuzgandi.
Merz bosh vazir etib tasdiqlanishi uchun 316 deputat ovozi kerak edi, XDI-XSI va SDP birgalikda 328 deputatga ega holda, Merzga 310 deputat ovoz berdi. Har ikkala partiya rahbariyati bir-birining deputatlarini ovoz bermaganlikda ayblamoqda. XDI-XSI ham, SDP ham darhol fraksiya yig‘ilishi o‘tkazilishini bildirdi. Ular ushbu inqiroz sababchilari va oqibatini muhokama qiladi.
Fridrix Merz bugunoq kansler etib e’lon qilinishi kerak edi, Belvyu saroyida prezident unga yorliq topshirishiga barcha narsa tayyorlab qo‘yilgandi. Germaniya tarixida bunday holat kuzatilmagani uchun, buni Germaniya siyosiy sahnasida uzoq yetilgan “zilzila” deyish mumkin. O‘ng populistik, millatchi “Germaniya uchun muqobil” partiyasi 152 deputatlik o‘rni olgani ham Olmoniya boshqalar kabi o‘ng tomonga og‘ayotganini ko‘rsatgandi.
Katta ehtimol bilan Merz baribir saylanadi. U ikkinchi turda ham yetarli ovoz to‘plolmasa, uchinchi marta shunchaki ko‘pchilik ovozi bilan saylanadi. Bu uchun bugungi ovozlar ham yetarli bo‘ladi. Lekin hukmron koalitsiyadagi bu inqirozni partiyalar qanday qabul qilishi ham muhim omil.
UPD: Merz kanslerlikka saylanadi. Ikkinchi turda unga 325 deputat ovoz berdi.
@pan_diplomat
29.04.202504:37
Afg‘onistonda notinchlik boshlanganiga ham 47 yil bo‘libdi. 1978-yil 27-aprelda Kobulda kommunistik ruhdagi “savr” (aprel) inqilobi yuz bergandi. O‘shanda shoh sulolasi —barakzaylardan bo‘lgan Muhammad Dovudxonning avval demokratik, oxirida diktaturaga aylangan tuzumi qulatilib, Afg‘onistonda ancha tarafdorga ega bo‘lgan Muhammad Taraqqiy boshliq kommunistlar hokimiyatga keldi.
Oradan bir yil o‘tib Taraqqiy shogirdi Hafizulla Amin tomonidan o‘ldiriladi. Yana bir yil o‘tib, sovetlarning “Alfa” guruhi va KGB xodimlari ishtirokida to‘ntarish uyushtirilib, endi Amin o‘ldiriladi va o‘rniga qat’iyatsiz, uquvsiz va piyonista Babrak Karmal tayinlanadi. Tez orada SSSR qo‘shini Afg‘onistonga kiradi.
Kommunizm o‘rnatilgan har davlatda bo‘lganidek, Afg‘onistonda ham siyosiy qatag‘onlar boshlab yuboriladi. Taraqqiy ham, Amin ham, Karmal ham mamlakatda shafqatsiz qatag‘on o‘tkazadi. Ikki yil ichida Puli Charxi qamoqxonasiga 50 ming mahbus joylashtiriladi, 22 ming inson otib tashlanadi. Bu borada afg‘on kommunistlari sovetlar va Szedun bilan raqobatlashadi.
Kommunizmning ateistik mafkurasi va siyosiy qatag‘onlar afg‘on xalqida hukumatga nafrat paydo qiladi. Ular mujohidlar harakatini keng qo‘llay boshlaydi. SSSR bostirib kirgach, AQSH ham dala qo‘mondonlariga Pokiston orqali katta yordam ko‘rsatadi. Karmal boshliq hukumat esa bunga ayovsiz repressiyalar bilan javob beradi.
Karmaldan so‘ng hokimiyatga kelgan Najibullo davrini afg‘on xalqi mamlakat tarixidagi “eng yaxshi davr” deb hisoblaydi. Najibullo mujohidlar bilan kelishuv siyosatini boshlaydi. Ko‘plab dala qo‘mondonlarini avf qiladi. Ularni hokimiyatga taklif qiladi, otashkesimlar tuzadi, ko‘ppartiyaviylikka ruxsat beradi. Uning davrida, ayniqsa, sovetlar chiqib ketgach, Afg‘oniston ancha sokinlikka erishadi.
Biroq, o‘z tayanchi — Kommunistik partiya obro‘sini pasaytirishi, oxir-oqibat Najibulloning intihosiga olib keldi. U 1992-yilda hokimiyatni jangsiz topshirishga rozi bo‘ladi va hatto poytaxtni birinchi Gulbiddin Hikmatyor boshliq pushtunlar egallamasligi uchun Abdurashid Do‘stum boshliq o‘zbek diviziyasini Mozori-Sharifdan Kobulga ko‘chiradi (chunki Amin va Karmal davrida pushtun millatchiligi harakati kuchli olib borilgandi).
Eng qizig‘i Najibullo qochib ketayotganda uni o‘zi olib kelgan o‘zbek askarlari aeroportda to‘xtatib qoladi. Mujohidlar hokimiyatni egallagach, BMT missiyasiga yashiringan Najibullo jazolanmaydi. 1996-yilda Tolibon Kobulni egallagach, Najibullo va uning ukasi qiynoqlar bilan o‘ldirilib, jasadi Jipga bog‘lanib, poytaxt bo‘ylab sudraladi va sobiq prezident saroyi darvozasiga osib qo‘yiladi.
Afg‘oniston kommunizmi taqdiri mana shunday yakun topgandi. Lekin bu davr baribir qiziq davr. Kommunistlar Afg‘onistonni dunyoviy qilish uchun katta harakatlar olib boradi, faqatgina ular va’da qilgan tenglik bo‘lmagani va chet el qo‘shinini chaqirgani xalqning ulardan yuz o‘girishiga olib keladi.
@pan_diplomat
Oradan bir yil o‘tib Taraqqiy shogirdi Hafizulla Amin tomonidan o‘ldiriladi. Yana bir yil o‘tib, sovetlarning “Alfa” guruhi va KGB xodimlari ishtirokida to‘ntarish uyushtirilib, endi Amin o‘ldiriladi va o‘rniga qat’iyatsiz, uquvsiz va piyonista Babrak Karmal tayinlanadi. Tez orada SSSR qo‘shini Afg‘onistonga kiradi.
Kommunizm o‘rnatilgan har davlatda bo‘lganidek, Afg‘onistonda ham siyosiy qatag‘onlar boshlab yuboriladi. Taraqqiy ham, Amin ham, Karmal ham mamlakatda shafqatsiz qatag‘on o‘tkazadi. Ikki yil ichida Puli Charxi qamoqxonasiga 50 ming mahbus joylashtiriladi, 22 ming inson otib tashlanadi. Bu borada afg‘on kommunistlari sovetlar va Szedun bilan raqobatlashadi.
Kommunizmning ateistik mafkurasi va siyosiy qatag‘onlar afg‘on xalqida hukumatga nafrat paydo qiladi. Ular mujohidlar harakatini keng qo‘llay boshlaydi. SSSR bostirib kirgach, AQSH ham dala qo‘mondonlariga Pokiston orqali katta yordam ko‘rsatadi. Karmal boshliq hukumat esa bunga ayovsiz repressiyalar bilan javob beradi.
Karmaldan so‘ng hokimiyatga kelgan Najibullo davrini afg‘on xalqi mamlakat tarixidagi “eng yaxshi davr” deb hisoblaydi. Najibullo mujohidlar bilan kelishuv siyosatini boshlaydi. Ko‘plab dala qo‘mondonlarini avf qiladi. Ularni hokimiyatga taklif qiladi, otashkesimlar tuzadi, ko‘ppartiyaviylikka ruxsat beradi. Uning davrida, ayniqsa, sovetlar chiqib ketgach, Afg‘oniston ancha sokinlikka erishadi.
Biroq, o‘z tayanchi — Kommunistik partiya obro‘sini pasaytirishi, oxir-oqibat Najibulloning intihosiga olib keldi. U 1992-yilda hokimiyatni jangsiz topshirishga rozi bo‘ladi va hatto poytaxtni birinchi Gulbiddin Hikmatyor boshliq pushtunlar egallamasligi uchun Abdurashid Do‘stum boshliq o‘zbek diviziyasini Mozori-Sharifdan Kobulga ko‘chiradi (chunki Amin va Karmal davrida pushtun millatchiligi harakati kuchli olib borilgandi).
Eng qizig‘i Najibullo qochib ketayotganda uni o‘zi olib kelgan o‘zbek askarlari aeroportda to‘xtatib qoladi. Mujohidlar hokimiyatni egallagach, BMT missiyasiga yashiringan Najibullo jazolanmaydi. 1996-yilda Tolibon Kobulni egallagach, Najibullo va uning ukasi qiynoqlar bilan o‘ldirilib, jasadi Jipga bog‘lanib, poytaxt bo‘ylab sudraladi va sobiq prezident saroyi darvozasiga osib qo‘yiladi.
Afg‘oniston kommunizmi taqdiri mana shunday yakun topgandi. Lekin bu davr baribir qiziq davr. Kommunistlar Afg‘onistonni dunyoviy qilish uchun katta harakatlar olib boradi, faqatgina ular va’da qilgan tenglik bo‘lmagani va chet el qo‘shinini chaqirgani xalqning ulardan yuz o‘girishiga olib keladi.
@pan_diplomat
24.04.202504:03
Rossiya tashqi ishlar vaziri kecha O‘zbekistonda haykal tagiga nega ruscha yozilmagan, rus tilidan ham bo‘lsin degandek qilibdi.
Mana Lavrovga u tushunovchi tilda murojaat.
@pan_diplomat
Mana Lavrovga u tushunovchi tilda murojaat.
@pan_diplomat
15.04.202505:22
Tramp “islohotlari” AQSHdan ancha uzoq mamlakatlarga ham ta’sir qilishni davom etmoqda. Yana 55 million aholi ushbu o‘zgarishlar tufayli hayotiy resusrlardan uzilib qoladi.
AQSH ortiq Yevropa davlatlarini himoya qilmasligi haqidagi gaplardan so‘ng, Yevropa o‘z mudofaa xarajatlarini oshirishga qaror qildi. Germaniya parlamenti Ikkinchi jahon urushidan so‘ng harbiy xarajatlarni oshirishga qo‘yilgan to‘siqni bekor qildi. Fransiya allaqachon AQSH qurollarining ekivalentlarini yaratishni boshladi. Yevrokomissiya ittifoq tez orada harbiy xarajatlar foizini ko‘tarishga va’da berdi. Albatta, Yevropa ittifoqi oldida muammolar talay, masalan yangi harbiy alyans Yevropa ittifoqi doirasida bo‘ladimi yoki NATO? Agar YeI doirasida bo‘lsa unga asosiy kuchlar — Buyuk Britaniya va Turkiya qanday qo‘shiladi?
Yana bir savol — Yevropa harbiy xarajatlar uchun pulni qayerdan oladi?
London bu muammoni yechishni boshladi. Inglizlar mamlakatdagi shundoq ham og‘ir ijtimoiy holatni buzmaslik uchun eng oson chorani tanladi — kambag‘al davlatlarga moliyaviy yordam kamaytiriladi. Britaniya har yili yalpi ichki mahsulotning (YIM) 0,5 foizgacha miqdordagi mablag‘ni iqtisodiy og‘ir sharoitga ega davlatlardagi qashshoq insonlarni qo‘llash uchun ajratgan. Bu 15 mlrd funt sterling degani, endi bu summa 8-9 mlrd tushadi. Hali yana kamaytirilishi mumkin.
Shuningdek, qochqinlar uchun beriluvchi uy-joy subsidiyalari ham keskin kamaytiriladi. Sog‘liqni saqlash va global iqlim loyihalari uchun grantlar ham qisqartiriladi.
Bosh vazir Starmer hozircha Ukraina, G‘azo va Sudan uchun moliyaviy yordam kamaytirilmasligiga va’da bergan.
Britaniyadan keyin Yevropaning boshqa davlatlari ham shunday yo‘l tutishi kutilyapti. Shunday qilib, AQSHning o‘ta o‘ng g‘oyalari asta-sekin dunyoni ham shu g‘oyalarga ergashishga majbur qilmoqda va og‘ir ahvoldagi insonlar hayotini yanada og‘irlashtiryapti. AQSH jahon holatiga qanchalik katta ta’sir o‘tkazishi yanada yaqqol ko‘rinyapti.
@pan_diplomat
AQSH ortiq Yevropa davlatlarini himoya qilmasligi haqidagi gaplardan so‘ng, Yevropa o‘z mudofaa xarajatlarini oshirishga qaror qildi. Germaniya parlamenti Ikkinchi jahon urushidan so‘ng harbiy xarajatlarni oshirishga qo‘yilgan to‘siqni bekor qildi. Fransiya allaqachon AQSH qurollarining ekivalentlarini yaratishni boshladi. Yevrokomissiya ittifoq tez orada harbiy xarajatlar foizini ko‘tarishga va’da berdi. Albatta, Yevropa ittifoqi oldida muammolar talay, masalan yangi harbiy alyans Yevropa ittifoqi doirasida bo‘ladimi yoki NATO? Agar YeI doirasida bo‘lsa unga asosiy kuchlar — Buyuk Britaniya va Turkiya qanday qo‘shiladi?
Yana bir savol — Yevropa harbiy xarajatlar uchun pulni qayerdan oladi?
London bu muammoni yechishni boshladi. Inglizlar mamlakatdagi shundoq ham og‘ir ijtimoiy holatni buzmaslik uchun eng oson chorani tanladi — kambag‘al davlatlarga moliyaviy yordam kamaytiriladi. Britaniya har yili yalpi ichki mahsulotning (YIM) 0,5 foizgacha miqdordagi mablag‘ni iqtisodiy og‘ir sharoitga ega davlatlardagi qashshoq insonlarni qo‘llash uchun ajratgan. Bu 15 mlrd funt sterling degani, endi bu summa 8-9 mlrd tushadi. Hali yana kamaytirilishi mumkin.
Shuningdek, qochqinlar uchun beriluvchi uy-joy subsidiyalari ham keskin kamaytiriladi. Sog‘liqni saqlash va global iqlim loyihalari uchun grantlar ham qisqartiriladi.
Bosh vazir Starmer hozircha Ukraina, G‘azo va Sudan uchun moliyaviy yordam kamaytirilmasligiga va’da bergan.
Britaniyadan keyin Yevropaning boshqa davlatlari ham shunday yo‘l tutishi kutilyapti. Shunday qilib, AQSHning o‘ta o‘ng g‘oyalari asta-sekin dunyoni ham shu g‘oyalarga ergashishga majbur qilmoqda va og‘ir ahvoldagi insonlar hayotini yanada og‘irlashtiryapti. AQSH jahon holatiga qanchalik katta ta’sir o‘tkazishi yanada yaqqol ko‘rinyapti.
@pan_diplomat
10.04.202504:23
“Shunday ukaxonlardan yana 50-70 tasi navbatda turibdi”
Tashqi ishlar vazirimiz AQSH TIV rahbari bilan 10 foizlik bojni yo‘qotish borasida gaplashgan bo‘lsa kerak. Harqalay O‘zbekiston-AQSH savdo munosabatlarida AQSH minusda emas, ya‘ni AQSH O‘zbekistonga undan sotib oladigandan ko‘proq narsa sotadi.
Tramp bojlaridan asl maqsad esa AQSH kam narsa sotib, ko‘p narsa sotib oladigan davlatlar bilan mutanosiblikni tiklash.
@pan_diplomat
05.05.202505:38
Postsovet davlatlarining 4 tasi hozir to‘liq parlament respublikasi (Estoniya, Latviya, Armaniston va Gruziya), yana uchtasi prezident-parlament tipida (Moldova, Litva, Ukraina). Bular Sobiq ittifoqning “demokratik qismi”ni tashkil qiluvchi davlatlar ham. “Demokratiya oroli” deb ataluvchi Qirg‘izistonni ham bu borada ushbu blokda deyish mumkin, lekin bu yerda prezident eng yuqori shaxs.
Marhum Navalniy “Rossiya kelajakda parlament respublikasi bo‘lishi kerak, bu avtoritarizmdan qutqaradi” degandi. Lekin “ja unchalikmas”. Bittasi Viktor Orban — Vengriyani boshqarayotganiga 19 yil bo‘ldi, ikkinchisi Netanyahu — umumiy 18-yil bosh vazirlik qilmoqda. Ikkovida ham hali beri ketish niyati yo‘q va qonun bunga qarshilik qilmaydi.
Chunki parlament respublikalarining deyarli hech qaysida bir shaxs ikki martadan ko‘p bosh vazir bo‘lishi mumkin emas degan qoida yo‘q (Gruziyada bor ekan). Buning iloji ham qiyin, Bosh vazir prezident kabi aniq muddatga, aniq yo‘sinda saylanmaydi. Uni partiyadoshlari ham saylashi mumkin.
Biroq parlament respublikasi ham qiziq. Bu tuzumda partiyalar mana bunaqa kurashga kirishishi va koalitsiyalar tuzishi (qizig‘i bundan o‘n yil oldin ham «Dunyo, siyosat, jamiyat» degan kichkina kitobchadan bu ikki partiya o‘ng qanot koalitsiyani tashkil qilishi haqida o‘qigandim) mumkin. Parlament ham o‘z-o‘zidan ancha jonlanadi. Prezidentlikdan parlamentarga o‘tayotgan davlatlar boshida Litva va Moldova kabi prezident-parlament aralash tuzumidan foydalanishi ham ancha samaraliroq.
@pan_diplomat
Marhum Navalniy “Rossiya kelajakda parlament respublikasi bo‘lishi kerak, bu avtoritarizmdan qutqaradi” degandi. Lekin “ja unchalikmas”. Bittasi Viktor Orban — Vengriyani boshqarayotganiga 19 yil bo‘ldi, ikkinchisi Netanyahu — umumiy 18-yil bosh vazirlik qilmoqda. Ikkovida ham hali beri ketish niyati yo‘q va qonun bunga qarshilik qilmaydi.
Chunki parlament respublikalarining deyarli hech qaysida bir shaxs ikki martadan ko‘p bosh vazir bo‘lishi mumkin emas degan qoida yo‘q (Gruziyada bor ekan). Buning iloji ham qiyin, Bosh vazir prezident kabi aniq muddatga, aniq yo‘sinda saylanmaydi. Uni partiyadoshlari ham saylashi mumkin.
Biroq parlament respublikasi ham qiziq. Bu tuzumda partiyalar mana bunaqa kurashga kirishishi va koalitsiyalar tuzishi (qizig‘i bundan o‘n yil oldin ham «Dunyo, siyosat, jamiyat» degan kichkina kitobchadan bu ikki partiya o‘ng qanot koalitsiyani tashkil qilishi haqida o‘qigandim) mumkin. Parlament ham o‘z-o‘zidan ancha jonlanadi. Prezidentlikdan parlamentarga o‘tayotgan davlatlar boshida Litva va Moldova kabi prezident-parlament aralash tuzumidan foydalanishi ham ancha samaraliroq.
@pan_diplomat
28.04.202504:26
Ko‘pchilik Qozog‘iston va O‘zbekistondagi ‘‘klanlar’’ va urug‘lar hokimiyati haqida gapirganda, Tojikistonda urug‘chilik yo‘qligini, chunki ular qadimiy o‘troq xalq ekanligini aytadi. Tojikistonda urug‘chilik bo‘lmasligi mumkin, ammo undan ham kuchliroq mahalliychilik bor.
Tojikiston SSR’ni 1946-1991 yilgacha ‘‘shimolliklar’’ klani, ya’ni Xo‘jand (Leninobod) tumanidan bo‘lgan rahbarlar boshqargan. Tojikistonning birinchi prezidenti Qahhor Mahkamov ham xo‘jandlik edi. Kuch tuzilmalarini esa ko‘lobliklar (hozir Xatlon) o‘z qo‘lida ushlagan.
Tojikistondagi Fuqarolar urushiga ham aynan mana shu mahalliychilik-klan kurashi sabab bo‘lgan. Muxolifat (Badaxshon, Garm, Hisor) hokimiyatning ularga ham berilishini talab qilgan, shimolliklar va ko‘lobliklar esa tabiiyki (Sug‘d, Xo‘jand, Ko‘lob) bunga qarshi chiqqan. Shu tariqa hokimiyat uchun siyosiy kurash etnik-diniy-klanlar urushiga aylanib ketgan.
Shu o‘rinda, bu voqealarning barchasi bir ochko‘z prezident (Rahmon Nabiyev) hokimiyatni qaytarib olish uchun qo‘zg‘agan etnik kelishmovchiliklar orqali boshlanganini aytib o‘tish kerak.
Tojikistonda hozir ham mahalliychilik kuchli darajada saqlanib qolgan. Rahmon Ko‘lobdan, bosh vazir Koxir Rasulzoda Xo‘janddan (undan oldingi ikki premyer ham xo‘jandlik edi). Milliy xavfsizlik davlat qoʻmitasi va IIV rahbarlari ko‘loblik. Umuman yuqori lavozimlar hali ham xo‘jandlik va ko‘lobliklar qo‘lida. Chunki Fuqarolar urushida ular g‘alaba qozondi. Qolganlarga kichikroq mansablar berilgan. Eski klanlarning fuqarolik urushi xotiralarini unutmagani bois Tojikistondagi hozirgi barqarorlik ham nisbatan mo‘rt. Badaxshondagi ayirmachilik harakatlari ham buni ko‘rsatib turadi.
@pan_diplomat
Tojikiston SSR’ni 1946-1991 yilgacha ‘‘shimolliklar’’ klani, ya’ni Xo‘jand (Leninobod) tumanidan bo‘lgan rahbarlar boshqargan. Tojikistonning birinchi prezidenti Qahhor Mahkamov ham xo‘jandlik edi. Kuch tuzilmalarini esa ko‘lobliklar (hozir Xatlon) o‘z qo‘lida ushlagan.
Tojikistondagi Fuqarolar urushiga ham aynan mana shu mahalliychilik-klan kurashi sabab bo‘lgan. Muxolifat (Badaxshon, Garm, Hisor) hokimiyatning ularga ham berilishini talab qilgan, shimolliklar va ko‘lobliklar esa tabiiyki (Sug‘d, Xo‘jand, Ko‘lob) bunga qarshi chiqqan. Shu tariqa hokimiyat uchun siyosiy kurash etnik-diniy-klanlar urushiga aylanib ketgan.
Shu o‘rinda, bu voqealarning barchasi bir ochko‘z prezident (Rahmon Nabiyev) hokimiyatni qaytarib olish uchun qo‘zg‘agan etnik kelishmovchiliklar orqali boshlanganini aytib o‘tish kerak.
Tojikistonda hozir ham mahalliychilik kuchli darajada saqlanib qolgan. Rahmon Ko‘lobdan, bosh vazir Koxir Rasulzoda Xo‘janddan (undan oldingi ikki premyer ham xo‘jandlik edi). Milliy xavfsizlik davlat qoʻmitasi va IIV rahbarlari ko‘loblik. Umuman yuqori lavozimlar hali ham xo‘jandlik va ko‘lobliklar qo‘lida. Chunki Fuqarolar urushida ular g‘alaba qozondi. Qolganlarga kichikroq mansablar berilgan. Eski klanlarning fuqarolik urushi xotiralarini unutmagani bois Tojikistondagi hozirgi barqarorlik ham nisbatan mo‘rt. Badaxshondagi ayirmachilik harakatlari ham buni ko‘rsatib turadi.
@pan_diplomat
23.04.202507:10
Jadidlar Hoji Muinning ijodi bilan oldin qiziqmagan ekanman, aslida bu ajdodimiz ham jurnalistikada Qodiriy, Fitrat va boshqa jadidlardan qolishmagan ekan. Ayniqsa, satira qilishni boplagan ekan. Oddiy, mana bu maqolasiga qarang. Bolsheviklar haqida maqolalari-ku, alohida mardlik.
Muinning 1924-yilda yozgan Vaqtsiz mubohasa (Til birlashtirish toʻgʻrisida) nomli maqolasi uning oʻz fikriga ega, oqimga qarshi suza oladigan jadidligini koʻrsatadi:
‘‘Bir-ikki oydan beri ‘Zarafshon’ gazetasida til birlashtirish toʻgʻrisida mubohasa boʻlib turadur. Bu eski masalani yangidan qoʻzgʻatuvchi oʻrtoq Nosirali boʻldi. Bu zot barcha turklar uchun umumiy adabiy tilning tarafdori boʻlsa-da, oʻzi bu haqda tublik bir chora va yoʻl koʻrsata olmaydur. Bu masalaga qarshi boʻlgʻon oʻrtoq Bektosh esa, koʻb shevalarga boʻlinib ketgan turk tilini birlashtirish mumkin emasligini isbot etmakchi boʻlib, bir oz dalillar ham keltiradur.
Menimcha, bu masala qancha muhim boʻlsa, oʻshancha qiyindir. Quruq tilak yoki bir necha maqola bilan bu ogʻir va mushqul masalani hal etib boʻlmaydur. Bu ish mumkin boʻlgon taqdirda ham, buni vujudga chiqarish uchun koʻb kuch va koʻb zamonlar kerakdur. Holbuki, uncha kuch va u qadar fursat hali bizda yoʻqdur. Hozirda bizning oldimizda til birlashtirish masalasidan necha qatla muhimrak masalalar koʻbdirkim, uning birinchisi maorif va xalqni oqartish masalasidur.
Mana, boshlab shu muhim masalani hal etish va bor kuchimizni shu yoʻlda sarf qilish kerak edi. Albatta, bu ishga ham til masalasi zoʻr roʻllar oʻynaydur. Modomiki, bir xalq ichida maorif tarqatish xalqning oʻz ona tili bilan boʻladur, biz ham xalqimizni oqartish uchun oʻzbek tiliga ahamiyat bersak lozimdur. Yaʼni oʻzbekcha tilni oʻzbeklar anglarliq bir holgʻa qoʻyishimiz kerakdir. Bu ish esa tabiiy til birlashdirishga xilof bir hol boʻlib qoladir. Shuning uchun umumturklar uchun mushtarak adabiy bir til vujudga chiqarmoq masalasini qoʻzgʻatish biz uchun hanuz vaqtsiz, ham foydasiz bir ishdur.
Chunki dunyodagi 70 milliyun turk uchun mushtarak adabiy bir tilni vujudga chiqarish, menimcha, turk shevalaridan birini asos tutub oʻrta bir holgʻa qoʻyish bilan mumkin boʻladurkim, bu esa avom tili boʻlmay, yolgʻuz xavos tili boʻlib qolur. Chunki oʻrta turkcha shevasida yozgʻon bir kitobni bir oz ilmlik ziyoli sinf oʻqub anglay olsa-da, lekin xat-savodlik avom sinfi tegishlik darajada oʻquya olmaydur. Shuning uchun til birlashdirish maqsadi yana hosil boʻlmay qoladur.
Men bu soʻzlar bilan til birlashdirishga qarshi ekanligimni bildirmakchi emasman. Men ham shu ishning vujudga chiqishini istayman. Lekin boʻlishi gʻoyat koʻb sharoitgʻa muvofiq boʻlgʻon bunday bir ishning orqasindan ovora boʻlib yurishni hozircha vaqtsiz deb bilaman. Menga qolsa til birlashdirishdan koʻra hozirda oʻz tilimiz boʻlgʻon oʻzbekchani xalqimizga qulayroq tushuntira olurliq darajada soddalashdirish lozimdir. Oʻzbekcha sarf-nahv va nazariyoti adabiyalar tuzish, tugal lugʻat kitoblari yozib, bosdirish zarurdur’’.
Toʻgʻrisi, Muinning bu maqolasi mening qarashimga mos boʻlgani uchun yoqdi. Hozir ham umumturk alifbosi, davlati haqida gapirish urf boʻlgan. Menimcha, mustaqil boʻlib, erkin nafas olishni boshlaganiga endigina 30 yil boʻlgan oʻzbek tilining oʻzi mustahkamlanishga muhtoj. Oʻzbek tili Oʻzbekistonda ham mutlaq ustun mavqega ega emas, mana hozir ham til mojarolari boʻlyapti. Alifbomiz bir masala,adabiy til va ogʻzaki til farqlari boshqa masala.
Qolaversa, turkiy xalqlar allaqachon alohida millatlar sifatida shakllanib bo‘ldi, endi ularni birlashtirish juda qiyin vazifa. Ulardagi turli boshqaruv tizimlaridan tashqari ham xalqlar o‘zligini yaratdi. Ularni yo‘qotish mushkul. Men ehtimoliy federatsiya boshiga bir kun millatchilar kelib, mamlakat qonli urush ichida qolishi versiyasini ham ko‘raman. Tarixda bunday voqealar ko‘p bo‘lgan.
Shuning uchun, menimcha hozir o‘zbek tili, birligi, o‘zligini mustahkamlash asosiy masala.
@pan_diplomat
Muinning 1924-yilda yozgan Vaqtsiz mubohasa (Til birlashtirish toʻgʻrisida) nomli maqolasi uning oʻz fikriga ega, oqimga qarshi suza oladigan jadidligini koʻrsatadi:
‘‘Bir-ikki oydan beri ‘Zarafshon’ gazetasida til birlashtirish toʻgʻrisida mubohasa boʻlib turadur. Bu eski masalani yangidan qoʻzgʻatuvchi oʻrtoq Nosirali boʻldi. Bu zot barcha turklar uchun umumiy adabiy tilning tarafdori boʻlsa-da, oʻzi bu haqda tublik bir chora va yoʻl koʻrsata olmaydur. Bu masalaga qarshi boʻlgʻon oʻrtoq Bektosh esa, koʻb shevalarga boʻlinib ketgan turk tilini birlashtirish mumkin emasligini isbot etmakchi boʻlib, bir oz dalillar ham keltiradur.
Menimcha, bu masala qancha muhim boʻlsa, oʻshancha qiyindir. Quruq tilak yoki bir necha maqola bilan bu ogʻir va mushqul masalani hal etib boʻlmaydur. Bu ish mumkin boʻlgon taqdirda ham, buni vujudga chiqarish uchun koʻb kuch va koʻb zamonlar kerakdur. Holbuki, uncha kuch va u qadar fursat hali bizda yoʻqdur. Hozirda bizning oldimizda til birlashtirish masalasidan necha qatla muhimrak masalalar koʻbdirkim, uning birinchisi maorif va xalqni oqartish masalasidur.
Mana, boshlab shu muhim masalani hal etish va bor kuchimizni shu yoʻlda sarf qilish kerak edi. Albatta, bu ishga ham til masalasi zoʻr roʻllar oʻynaydur. Modomiki, bir xalq ichida maorif tarqatish xalqning oʻz ona tili bilan boʻladur, biz ham xalqimizni oqartish uchun oʻzbek tiliga ahamiyat bersak lozimdur. Yaʼni oʻzbekcha tilni oʻzbeklar anglarliq bir holgʻa qoʻyishimiz kerakdir. Bu ish esa tabiiy til birlashdirishga xilof bir hol boʻlib qoladir. Shuning uchun umumturklar uchun mushtarak adabiy bir til vujudga chiqarmoq masalasini qoʻzgʻatish biz uchun hanuz vaqtsiz, ham foydasiz bir ishdur.
Chunki dunyodagi 70 milliyun turk uchun mushtarak adabiy bir tilni vujudga chiqarish, menimcha, turk shevalaridan birini asos tutub oʻrta bir holgʻa qoʻyish bilan mumkin boʻladurkim, bu esa avom tili boʻlmay, yolgʻuz xavos tili boʻlib qolur. Chunki oʻrta turkcha shevasida yozgʻon bir kitobni bir oz ilmlik ziyoli sinf oʻqub anglay olsa-da, lekin xat-savodlik avom sinfi tegishlik darajada oʻquya olmaydur. Shuning uchun til birlashdirish maqsadi yana hosil boʻlmay qoladur.
Men bu soʻzlar bilan til birlashdirishga qarshi ekanligimni bildirmakchi emasman. Men ham shu ishning vujudga chiqishini istayman. Lekin boʻlishi gʻoyat koʻb sharoitgʻa muvofiq boʻlgʻon bunday bir ishning orqasindan ovora boʻlib yurishni hozircha vaqtsiz deb bilaman. Menga qolsa til birlashdirishdan koʻra hozirda oʻz tilimiz boʻlgʻon oʻzbekchani xalqimizga qulayroq tushuntira olurliq darajada soddalashdirish lozimdir. Oʻzbekcha sarf-nahv va nazariyoti adabiyalar tuzish, tugal lugʻat kitoblari yozib, bosdirish zarurdur’’.
Toʻgʻrisi, Muinning bu maqolasi mening qarashimga mos boʻlgani uchun yoqdi. Hozir ham umumturk alifbosi, davlati haqida gapirish urf boʻlgan. Menimcha, mustaqil boʻlib, erkin nafas olishni boshlaganiga endigina 30 yil boʻlgan oʻzbek tilining oʻzi mustahkamlanishga muhtoj. Oʻzbek tili Oʻzbekistonda ham mutlaq ustun mavqega ega emas, mana hozir ham til mojarolari boʻlyapti. Alifbomiz bir masala,adabiy til va ogʻzaki til farqlari boshqa masala.
Qolaversa, turkiy xalqlar allaqachon alohida millatlar sifatida shakllanib bo‘ldi, endi ularni birlashtirish juda qiyin vazifa. Ulardagi turli boshqaruv tizimlaridan tashqari ham xalqlar o‘zligini yaratdi. Ularni yo‘qotish mushkul. Men ehtimoliy federatsiya boshiga bir kun millatchilar kelib, mamlakat qonli urush ichida qolishi versiyasini ham ko‘raman. Tarixda bunday voqealar ko‘p bo‘lgan.
Shuning uchun, menimcha hozir o‘zbek tili, birligi, o‘zligini mustahkamlash asosiy masala.
@pan_diplomat
20.04.202517:35
Men fanatik darajada futbol muxlisi emasman. Lekin O‘zbekiston U-17 raqiblarini katta hisoblarda yutib tashlagan va bugun chempion bo‘lgan turnirda bir narsani esladim.
U-17 jamoamiz bosh murabbiyi bir necha yil oldingi (2021-yilgi) bir videoni eslatdi. Islom aka o‘sha murabbiy ekan. Bugun bu murabbiy qo‘l ostidagi O‘zbekiston jamoasi tarixda ikkinchi bor Osiyoda tengsiz bo‘ldi. Bo‘lganda ham haqiqiy jangchi xarakteri bilan.
Ajoyib hodisa. Hakamlar noxolisligidan o‘zini tutolmagan murabbiy yana shunday muammoga duch keldi, lekin bu safar uning jamoasi hakam-pakami bilan yengdi. Menimcha futbolchilarimizdagi bu xarakter murabbiy bilan bog‘liq.
Kerakli odamni kerakli joyga qo‘yish mana shunday natijalarga olib keladi. Mard, to‘g‘risiz, unga ishonganlar mehnatini qadrlaydigan kadr hamma joyda o‘zini ko‘rsatadi. Nafaqat futbolda, hamma sohada bizga mana shunday kadrlar kerak.
Chempionlik muborak!
U-17 jamoamiz bosh murabbiyi bir necha yil oldingi (2021-yilgi) bir videoni eslatdi. Islom aka o‘sha murabbiy ekan. Bugun bu murabbiy qo‘l ostidagi O‘zbekiston jamoasi tarixda ikkinchi bor Osiyoda tengsiz bo‘ldi. Bo‘lganda ham haqiqiy jangchi xarakteri bilan.
Ajoyib hodisa. Hakamlar noxolisligidan o‘zini tutolmagan murabbiy yana shunday muammoga duch keldi, lekin bu safar uning jamoasi hakam-pakami bilan yengdi. Menimcha futbolchilarimizdagi bu xarakter murabbiy bilan bog‘liq.
Kerakli odamni kerakli joyga qo‘yish mana shunday natijalarga olib keladi. Mard, to‘g‘risiz, unga ishonganlar mehnatini qadrlaydigan kadr hamma joyda o‘zini ko‘rsatadi. Nafaqat futbolda, hamma sohada bizga mana shunday kadrlar kerak.
Chempionlik muborak!
14.04.202511:56
Filial oliygohda bunday talaba yo‘qligini aniqlabdi. Ishqilib, kimligini aniqlab, keyin yo‘q qilishmagan bo‘lsa bo‘ldi. Agar munosabatdagi gaplar rost bo‘lsa, bundan faqat xursandmiz.
Bu voqeada yana bir pozitiv ko‘rish mumkin. Shu bahonada 2020-yilda ochilgan oliygoh Telegram kanalida birinchi marta o‘zbek tilida to‘laqonli post qo‘yilibdi.
@pan_diplomat
Bu voqeada yana bir pozitiv ko‘rish mumkin. Shu bahonada 2020-yilda ochilgan oliygoh Telegram kanalida birinchi marta o‘zbek tilida to‘laqonli post qo‘yilibdi.
@pan_diplomat
08.04.202505:21
Xitoy, AQSH uning mahsulotlariga 54 foizlik (avval 20, keyin 34) import boji joriy etgach, javob tariqasida amerika mahsulotlariga ham xuddi shunday bojlar kiritdi. Sariq bobo esa bundan jazavaga tushib, o‘tgan kun “o‘zlaringni yig‘ishtirvollaring, bo‘lmasa yana 50 foizlik boj qo‘shaman, ko‘rasan keyin” deb bayonot berdi.
Kecha Xitoy savdo noziri “ukam unaqa po‘pisa-shantajlaring bizga o‘tmaydi, biz oxirigacha boramiz” deb javob qaytardi. Sariq bobo keyin jurnalistlar bilan ko‘rishuvda “mana o‘nlab ukaxonlar kelyapti uje kelishishga, chinliklarga ham hali ko‘rsataman, bojlar albatta kuchayadi”, debdi.
Sariq bobo aytgan ukaxonlardan biri — Netanyahu. “Bu bo‘sh-bayov Bayden tezroq ketib, akaxonim qaytsinlar” deb turgan Netanyahu akaxoni unga ham 17 foizlik boj “sovg‘a qilgach”, endi akamgilani borib qattim ziyorat qilib kelmasam bo‘lmas deb, 7-aprelda Oq uyga qora tortib bordi.
Uchrashuvda u akaxoniga “HAMAS’ni to‘liq yo‘q qilishga “yashil chiroq” berasizmi yo‘qmi? Bir sulh deysiz, bir yer bilan yakson qilaman deysiz, nima qilayik endi biz?” deb savol qo‘ygan. Bilgich ekspertlar Sariq bova oxiri “dabro” bergan deyishyapti.
Xursand bo‘lgan Netanyahu “savdo borasida diqqat bo‘lmang. Biz eng tez fursatda mahsulot oldi-sotdisidagi nomutanosiblikni to‘g‘rilaymiz. Xohlagan tovarni jo‘natovuringlar” deb va‘da berg‘on. Oq uydagilar aytishicha, Netanyahudan so‘ng japon ukaxonlar ham boj bo‘yicha Vashintonga yo‘l olgan. “Shunday ukaxonlardan yana 50-70 tasi navbatda turibdi” deydi Amerika moliya noziri Skot Bessent.
Lekin bu orada AQSH birjalari yerga egilib bormoqda, Xitoy bor Osiyo bozorlari esa yerda hech nima yo‘qligini ko‘rib, yana qaddini tiklayapti. Ekspertlar Tramp o‘z bojlaridan kutayotgan mo‘jizani “o‘ta bir optimistik” umid deb atayotir. Biroq Sariq bova o‘z fikrida sobit.
@pan_diplomat
Kecha Xitoy savdo noziri “ukam unaqa po‘pisa-shantajlaring bizga o‘tmaydi, biz oxirigacha boramiz” deb javob qaytardi. Sariq bobo keyin jurnalistlar bilan ko‘rishuvda “mana o‘nlab ukaxonlar kelyapti uje kelishishga, chinliklarga ham hali ko‘rsataman, bojlar albatta kuchayadi”, debdi.
Sariq bobo aytgan ukaxonlardan biri — Netanyahu. “Bu bo‘sh-bayov Bayden tezroq ketib, akaxonim qaytsinlar” deb turgan Netanyahu akaxoni unga ham 17 foizlik boj “sovg‘a qilgach”, endi akamgilani borib qattim ziyorat qilib kelmasam bo‘lmas deb, 7-aprelda Oq uyga qora tortib bordi.
Uchrashuvda u akaxoniga “HAMAS’ni to‘liq yo‘q qilishga “yashil chiroq” berasizmi yo‘qmi? Bir sulh deysiz, bir yer bilan yakson qilaman deysiz, nima qilayik endi biz?” deb savol qo‘ygan. Bilgich ekspertlar Sariq bova oxiri “dabro” bergan deyishyapti.
Xursand bo‘lgan Netanyahu “savdo borasida diqqat bo‘lmang. Biz eng tez fursatda mahsulot oldi-sotdisidagi nomutanosiblikni to‘g‘rilaymiz. Xohlagan tovarni jo‘natovuringlar” deb va‘da berg‘on. Oq uydagilar aytishicha, Netanyahudan so‘ng japon ukaxonlar ham boj bo‘yicha Vashintonga yo‘l olgan. “Shunday ukaxonlardan yana 50-70 tasi navbatda turibdi” deydi Amerika moliya noziri Skot Bessent.
Lekin bu orada AQSH birjalari yerga egilib bormoqda, Xitoy bor Osiyo bozorlari esa yerda hech nima yo‘qligini ko‘rib, yana qaddini tiklayapti. Ekspertlar Tramp o‘z bojlaridan kutayotgan mo‘jizani “o‘ta bir optimistik” umid deb atayotir. Biroq Sariq bova o‘z fikrida sobit.
@pan_diplomat
Shown 1 - 24 of 79
Log in to unlock more functionality.