Україна Online: Новини | Політика
Телеграмна служба новин - Україна
Резидент
Мир сегодня с "Юрий Подоляка"
Труха⚡️Україна
Николаевский Ванёк
Лачен пише
Реальний Київ | Украина
Реальна Війна
Україна Online: Новини | Політика
Телеграмна служба новин - Україна
Резидент
Мир сегодня с "Юрий Подоляка"
Труха⚡️Україна
Николаевский Ванёк
Лачен пише
Реальний Київ | Украина
Реальна Війна
Україна Online: Новини | Політика
Телеграмна служба новин - Україна
Резидент
خوجا ساغلام
Рэйтынг TGlist
0
0
ТыпПублічны
Вертыфікацыя
Не вертыфікаваныНадзейнасць
Не надзейныРазмяшчэнне
МоваІншая
Дата стварэння каналаJun 15, 2023
Дадана ў TGlist
Dec 28, 2024Рэкорды
17.04.202523:59
157Падпісчыкаў03.04.202515:32
100Індэкс цытавання01.02.202514:57
91Ахоп 1 паста22.02.202506:15
91Ахоп рэкламнага паста31.10.202423:59
20.00%ER22.02.202506:15
60.67%ERR13.04.202512:52
🍎🏃📚✏️
🚜دونیادا ان چوخ تورک طرفداری اولان تیم نه بشیکتاش، نه گالاتاسارای نه فنرباغچه دیر؛ «تراختور» دور
✍️تورکیه‌لی بلاگر اسرا آی‌دوغدو.
🚜
آهنگ میکس: من اونا عاشیقم
🔥🚜🏃🚜
داغلار آی داغلار؛
خوراسان‌دان بیر سلام؛
آپار تبریزه داغلار
🚜🙏
داغلار آی یاغی داغلار
ائللر اوتراغی داغلار
سیزه خزان چوردور
بیزه ائل داغی داغلار
❤️🚜
*داغلارا داغلارا
دوشدوم اوزاق یوللارا
داغلارا داغلارا
دردیمه یوخدور چارا
داغلارا داغلارا
💚🚜
دایان باخ دیزه داغلار
دایاق اول بیزه داغلار
خوراسان دان بیر سلام
اپار تبریزه داغلار
🚜🏃
@xorasanturk
🚜🚜🙏
╭••••••••••••••••••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╰•••••••••••••••••••••••••••••••
🚜دونیادا ان چوخ تورک طرفداری اولان تیم نه بشیکتاش، نه گالاتاسارای نه فنرباغچه دیر؛ «تراختور» دور
✍️تورکیه‌لی بلاگر اسرا آی‌دوغدو.
🚜
آهنگ میکس: من اونا عاشیقم
🔥🚜🏃🚜
داغلار آی داغلار؛
خوراسان‌دان بیر سلام؛
آپار تبریزه داغلار
🚜🙏
داغلار آی یاغی داغلار
ائللر اوتراغی داغلار
سیزه خزان چوردور
بیزه ائل داغی داغلار
❤️🚜
*داغلارا داغلارا
دوشدوم اوزاق یوللارا
داغلارا داغلارا
دردیمه یوخدور چارا
داغلارا داغلارا
💚🚜
دایان باخ دیزه داغلار
دایاق اول بیزه داغلار
خوراسان دان بیر سلام
اپار تبریزه داغلار
🚜🏃
@xorasanturk
🚜🚜🙏
╭••••••••••••••••••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╰•••••••••••••••••••••••••••••••
08.04.202513:56
🍎🏃📚✏️
بیر آلما یئره دوشدو دونیا چکیم یاساسینی کشف ائتدی میلیونلار اینسانین گؤوده سی یئره گلدی آنجاق کیمسه اینسانلیغی کشف ائتمه دی.
╭••••••••••••••••••••••••••••••••╮
╰ ➤ @chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╰••••••••••••••••••••••••••••••••╯
بیر آلما یئره دوشدو دونیا چکیم یاساسینی کشف ائتدی میلیونلار اینسانین گؤوده سی یئره گلدی آنجاق کیمسه اینسانلیغی کشف ائتمه دی.
╭••••••••••••••••••••••••••••••••╮
╰ ➤ @chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╰••••••••••••••••••••••••••••••••╯
25.03.202522:09
🍎🏃📚✏️
ختایلی شاه ایسماعیل
ایستمن جیسمینده جان، اوْل لبلری جانیم گرک،
بیر دخی اوْل آی یوزون گؤرسم کی، ایمانیم گرک.
چوخ بلاوو دردو غم چکدیم یولوندا صبر ائدیب،
دردی-هیجران حددن اؤتدو، شیمدی درمانیم گرک،
دیل غمین صحراسینا لعلین دن ایستر قطره سو،
ظولمت-هیجرینده قالدیم، آب-حیوانیم گرک.
ائی فلک، قیلدین منی دیلبردن آیری ناتوان،
من هواده زرره یم، خورشید-تابانیم گرک.
بو ختایی قوللوغوندا باغلادی خیدمت قورشاغین،
اوْل گؤزوم نوری صنم، اوْل سئوگیلی جانیم گرک.
╭•••••••••••••••• ••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╯••••••••••••••••••••••••••••••••╯
ختایلی شاه ایسماعیل
ایستمن جیسمینده جان، اوْل لبلری جانیم گرک،
بیر دخی اوْل آی یوزون گؤرسم کی، ایمانیم گرک.
چوخ بلاوو دردو غم چکدیم یولوندا صبر ائدیب،
دردی-هیجران حددن اؤتدو، شیمدی درمانیم گرک،
دیل غمین صحراسینا لعلین دن ایستر قطره سو،
ظولمت-هیجرینده قالدیم، آب-حیوانیم گرک.
ائی فلک، قیلدین منی دیلبردن آیری ناتوان،
من هواده زرره یم، خورشید-تابانیم گرک.
بو ختایی قوللوغوندا باغلادی خیدمت قورشاغین،
اوْل گؤزوم نوری صنم، اوْل سئوگیلی جانیم گرک.
╭•••••••••••••••• ••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╯••••••••••••••••••••••••••••••••╯
24.03.202514:09
🍎🏃📚✏️
.سؤزلوک
آغروق : آد. قوشون ساخلانیلان یئر. ساخلوو. اوردو یئری. اردوگاه.
آغری : آد. 1- بدنین هر هانسی بیر یئرینده اینجیمکلیک احساسی.
باش آغریسی. دیش آغریسی.
قونشون پیس اولدو کؤچ قورتار/
دیشین آغریدی چک قورتار. مثل
2- غم . غصه.
سنی بالام کیمی باغریما باسدیم/
سنین هر آغرینا من قولاق آسدیم. صمدوورغون.
╭••••••••••••••••••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
••••••••••••••••••••••••••••••••╯
.سؤزلوک
آغروق : آد. قوشون ساخلانیلان یئر. ساخلوو. اوردو یئری. اردوگاه.
آغری : آد. 1- بدنین هر هانسی بیر یئرینده اینجیمکلیک احساسی.
باش آغریسی. دیش آغریسی.
قونشون پیس اولدو کؤچ قورتار/
دیشین آغریدی چک قورتار. مثل
2- غم . غصه.
سنی بالام کیمی باغریما باسدیم/
سنین هر آغرینا من قولاق آسدیم. صمدوورغون.
╭••••••••••••••••••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
••••••••••••••••••••••••••••••••╯
13.04.202506:23
🍎🏃📚✏️
" ایران " و " آریانا "چه معنا و مفهوم دارد؟
ما در این جا صرف روی کلمات و ریشه آن از لحاظ زبان شناسی بحث می‌کنیم...
زمانی که یک واژه و یا یک مطلب را به بحث می‌گیریم ابتدا باید ریشه و ماهیت واژه را بشناسیم و ریشه یابی نمایم که اصل واژه چیست وبه کدام زبان تعلق می‌گیرد بعداً آنرا خدمت خوانندگان پیشکش نمایم تا از لحاظ فکری و منطقی قناعت شان فراهم گردد و جای سوال در ذهن شان باقی نماند.
ما امروز به واژه های ایران و ایرانویچ بر می‌خوریم که گویا به تعبیر عده‌یی؛ ریشه این دو کلمه را به زبان های فارسی ، فارسی قدیم، اوستا، سانسکریت و پهلوی ربط داده تلاش دارند این کلمات را فارسی و یا هم به اصطلاح خود شان ( آریایی ) جلوه بدهند. در حالیکه بدون اینکه به معنای ریشوی آن بپرداند ادعای ناحق می‌کنند و ثابت کرده نمی توانند که ریشه فارسی دارد.
واژه ایران بسیار کهن و قبل از آمدن به اصطلاح ( آریایی ها ) به سر زمین کنونی ایران اطلاق می‌شد و نام تازه نیست.
پروفسور " آرتور اپهام پوپ" ایران شناس مشهور آمریکایی در کتاب " شاهکار های هنری ایران " که توسط داکتر پرویز خانلری به زبان فارسی ترجمه شده است می‌نویسد : کلمه ایران به فلات و توابع جغرافیای آن حتی در هزاره پیش آریاییان ( آریایی ها ) نیز اطلاق می‌شود.
پس از این جاست که به واقعیت مسله می رسیم نظر به شواهد تاریخی قبل آمدن به اصطلاح آریایی ها در سر زمین کنونی ایران و همجوار آن ایلامی های تورک، کاسیان تورک، ماد های تورک و اشکانیان تورک و... زندگی می‌کردند از خود دولت ها و امپراتوری ها بر قرار کرده صاحب تمدن های ارزشمندی بودند، دیده می‌شود که ایران و همجوار آن به سرزمین تورکان معروف تاریخ بوده است و جغرافیای ایران را هم بنام خود شان ( تورکی ) گذاشته باشند.
می‌پردازیم به ریشه شناسی کلمه:
"ایران" در اصل یک کلمه تورکی اوزبیکی است، مرکب از ( ایر + ان یا اینک ) می‌باشد
ایر = به معنی مرد، نامدار، جسور، شجاع، دلیر. و ان/ اینک پسوند تاکید بر صفت اسم و شی است.
ایران / کشور ایران یا ایران اولکه‌سی = به معنی سر زمین تورکان، کشورمردان، کشور جسوران، کشور دلیران و کشور مردان و مرد خیز می‌باشد.
ایرانویچ = واژه تورکی اوزبیکی ( ایران + ویچ یا اویچ در اصل اویش از مصدر اویشماق به معنی متحدشدن، باهم هماهنگ شدن است ) به معنی اتحادیه یا ائتلاف مردان یا مردان جسور و سلحشور می‌باشد.
آریانا هم واژه تورکی اوزبیکی است مرکب از (آری + انا یا آنا ) می‌باشد.
" آری " به معنی پاک، مقدس، پاکیزه، عاری از صفت های ناپسند می‌باشد.
انا، آنا یا آنه به معنی مادر.
آریانا = مادر پاک و مقدس و قابل پرستش می‌باشد.
جهت معلومات بیشتر مراجعه کنید به تاریخ مختصر تورکستان جنوبی.
آن عده کسانی این دو کلمه را به فارسی ربط می‌دهند ریشه کلمه را بشناسند بعد به صفحات مجازی بیایند و ادعا شان این دو واژه را فارسی می‌دانند به معنی این است که چکش را به آب می‌کوبند.
✍️ بهرالدین شارق از افغانستان
https://t.me/yurdumuz1
╭•••••••••••••••• ••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
" ایران " و " آریانا "چه معنا و مفهوم دارد؟
ما در این جا صرف روی کلمات و ریشه آن از لحاظ زبان شناسی بحث می‌کنیم...
زمانی که یک واژه و یا یک مطلب را به بحث می‌گیریم ابتدا باید ریشه و ماهیت واژه را بشناسیم و ریشه یابی نمایم که اصل واژه چیست وبه کدام زبان تعلق می‌گیرد بعداً آنرا خدمت خوانندگان پیشکش نمایم تا از لحاظ فکری و منطقی قناعت شان فراهم گردد و جای سوال در ذهن شان باقی نماند.
ما امروز به واژه های ایران و ایرانویچ بر می‌خوریم که گویا به تعبیر عده‌یی؛ ریشه این دو کلمه را به زبان های فارسی ، فارسی قدیم، اوستا، سانسکریت و پهلوی ربط داده تلاش دارند این کلمات را فارسی و یا هم به اصطلاح خود شان ( آریایی ) جلوه بدهند. در حالیکه بدون اینکه به معنای ریشوی آن بپرداند ادعای ناحق می‌کنند و ثابت کرده نمی توانند که ریشه فارسی دارد.
واژه ایران بسیار کهن و قبل از آمدن به اصطلاح ( آریایی ها ) به سر زمین کنونی ایران اطلاق می‌شد و نام تازه نیست.
پروفسور " آرتور اپهام پوپ" ایران شناس مشهور آمریکایی در کتاب " شاهکار های هنری ایران " که توسط داکتر پرویز خانلری به زبان فارسی ترجمه شده است می‌نویسد : کلمه ایران به فلات و توابع جغرافیای آن حتی در هزاره پیش آریاییان ( آریایی ها ) نیز اطلاق می‌شود.
پس از این جاست که به واقعیت مسله می رسیم نظر به شواهد تاریخی قبل آمدن به اصطلاح آریایی ها در سر زمین کنونی ایران و همجوار آن ایلامی های تورک، کاسیان تورک، ماد های تورک و اشکانیان تورک و... زندگی می‌کردند از خود دولت ها و امپراتوری ها بر قرار کرده صاحب تمدن های ارزشمندی بودند، دیده می‌شود که ایران و همجوار آن به سرزمین تورکان معروف تاریخ بوده است و جغرافیای ایران را هم بنام خود شان ( تورکی ) گذاشته باشند.
می‌پردازیم به ریشه شناسی کلمه:
"ایران" در اصل یک کلمه تورکی اوزبیکی است، مرکب از ( ایر + ان یا اینک ) می‌باشد
ایر = به معنی مرد، نامدار، جسور، شجاع، دلیر. و ان/ اینک پسوند تاکید بر صفت اسم و شی است.
ایران / کشور ایران یا ایران اولکه‌سی = به معنی سر زمین تورکان، کشورمردان، کشور جسوران، کشور دلیران و کشور مردان و مرد خیز می‌باشد.
ایرانویچ = واژه تورکی اوزبیکی ( ایران + ویچ یا اویچ در اصل اویش از مصدر اویشماق به معنی متحدشدن، باهم هماهنگ شدن است ) به معنی اتحادیه یا ائتلاف مردان یا مردان جسور و سلحشور می‌باشد.
آریانا هم واژه تورکی اوزبیکی است مرکب از (آری + انا یا آنا ) می‌باشد.
" آری " به معنی پاک، مقدس، پاکیزه، عاری از صفت های ناپسند می‌باشد.
انا، آنا یا آنه به معنی مادر.
آریانا = مادر پاک و مقدس و قابل پرستش می‌باشد.
جهت معلومات بیشتر مراجعه کنید به تاریخ مختصر تورکستان جنوبی.
آن عده کسانی این دو کلمه را به فارسی ربط می‌دهند ریشه کلمه را بشناسند بعد به صفحات مجازی بیایند و ادعا شان این دو واژه را فارسی می‌دانند به معنی این است که چکش را به آب می‌کوبند.
✍️ بهرالدین شارق از افغانستان
https://t.me/yurdumuz1
╭•••••••••••••••• ••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
11.04.202516:51
✍️ بولوت قاراچورلو
من دئمیرم اوستون نژاددانام من
دئمیرم ائللریم ائللردن باشدیر
منیم مسلكیمده ، منیم یولومدا
ملت لر هامیسی دوستدور قارداشدیر
چاپماق ایسته میرم من هئچ میللتی
نه دیلین، نه یوردون ،نه ده امگین
تحقیرائله میرم ،هده له میرم
كئچمیشین، ایندی سین ، یا گله جگین
من آییرمیرام، آیری سالمیرام
قارداشی قارداشدان ، آروادی ـ اردن
آنانی بالادان، اتی دیرناقدان
اوره گی ـ اوره كدن، قانادی پردن
پوزماق ایسته میرم من بیرلیكلری
انسانلیق بیرلیگی ایده آلیم دیر
قارداشلیق، یولداشلیق ، ادبی باریش
دونیادا ان بویوك آرزولاریمدیر
آنجاق بیرسوزوم وار، من ده انسانام
دیلیم وار،خلقیم وار،یوردوم یووام وار
یئردن چیخمامیشام گوبه لك كیمی
آدامام،حقیم وار،ائلیم اوبام وار
قول یارانمامیشام،یاراناندا من
هئچ كسه اولمارام ،نه قول،نه اسیر
قورتولوش عصریدیر انسانا بو عصر
اسیر اولانلاردا بوخوون كسیر
╭••••••••••••••••••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╰•••••••••••••••••••••••••••••••
من دئمیرم اوستون نژاددانام من
دئمیرم ائللریم ائللردن باشدیر
منیم مسلكیمده ، منیم یولومدا
ملت لر هامیسی دوستدور قارداشدیر
چاپماق ایسته میرم من هئچ میللتی
نه دیلین، نه یوردون ،نه ده امگین
تحقیرائله میرم ،هده له میرم
كئچمیشین، ایندی سین ، یا گله جگین
من آییرمیرام، آیری سالمیرام
قارداشی قارداشدان ، آروادی ـ اردن
آنانی بالادان، اتی دیرناقدان
اوره گی ـ اوره كدن، قانادی پردن
پوزماق ایسته میرم من بیرلیكلری
انسانلیق بیرلیگی ایده آلیم دیر
قارداشلیق، یولداشلیق ، ادبی باریش
دونیادا ان بویوك آرزولاریمدیر
آنجاق بیرسوزوم وار، من ده انسانام
دیلیم وار،خلقیم وار،یوردوم یووام وار
یئردن چیخمامیشام گوبه لك كیمی
آدامام،حقیم وار،ائلیم اوبام وار
قول یارانمامیشام،یاراناندا من
هئچ كسه اولمارام ،نه قول،نه اسیر
قورتولوش عصریدیر انسانا بو عصر
اسیر اولانلاردا بوخوون كسیر
╭••••••••••••••••••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╰•••••••••••••••••••••••••••••••
12.04.202515:19
🍎🏃📚✏️
تحلیل اتیمولوژیک نوغادی
به نظر می رسد مناسب ترین تحلیل از این اسم، تجزیۀ آن به دو مورفم مغولی nuġa/nuqa و –dei/-dai باشد. نوغا/نوقا و شکل palatalized آن نوگه معنای روشنی در مغولی دارد: چمن و
سبزه زار. [2] پسوند –dei/-dai که شکل دیگری از - –tai/-tei است، معنای مالکیت و داشتن را القا میکند و
از رایج ترین پسوندهای مغولی است. برای نمونه: moritai )به معنای صاحب اسب و سوارکار( از morin به
معنای اسب، çasutai به معنای پوشیده از برف، از çasu به معنای برف، udumtai به معنای دارای سنّت،
از لفظ udum به معنای سنّت، arbatai به معنای ده ساله، از کلمۀ arban به معنای دَه مشتق شده است.
بنابراین نوغادای معنای واضحی خواهد داشت: مرغزار و چمنزار [3] یعنی مکانهایی که برای عشایر و صاحبان
احشام مهم اند.
حضور طولانی مدت ایلات و طوایف مغول در آذربایجان و مناطقی که امروزه کردستان محسوب می شود )نکته یی
که در مقالۀ قافلانتی بدان مختصرا اشاره شد( به خوبی توجیه کنندۀ وجود و وفور اسامی مغولی در نقاط و نواحی
3
مزبور است. همان طور که قبلاً هم اشاره شد احتمالاً برخی اسامی مختوم به دِه در آذربایجان ممکن است –
منشاء مغولی داشته و تحریفی از پسوند –dai باشند. اگر روزی اطلس و کاتالوگ تفصیلی اسامی جغرافیایی و
توپونیمیک در ایران تهیه شود، سکونتگاه ها و محل های حضور اقوام مغول در این نواحی مشخص خواهد شد.
تبدیل نوغادی به نوجه ده
به احتمال زیاد، تحریف و تصحیف )و شاید هم با قصد تصحیح( اسم نوغادی از فرم نوگه دی ناشی شده است.
ظاهراً چنین تصور شده که نوگه ) nügä ( مرکب از نو)=تازۀ فارسی( و گه است و گه هم تحریف عامیانۀ چه/- -
جه محسوب شده است. رسیدن از –dey به دِه فارسی، در زمانی که دیگر اهل علم و عامۀ مردم لفظ و پسوند
مغولی را در نمی یافتند، کار دشواری نخواهد بود. از آنجا که در قرن هفتم و اواسط قرن هشتم هجری هنوز
ایلات مغول را به صورت مستقل در عرصۀ سیاسی و مناطق مسکونی و ییلاق و قشلاقشان می بینیم، تحول
فوق الذکر باید از قرن نهم و دهم به بعد اتفاق افتاده باشد.
[1] مسجد صفوی خسروشهر )خسروشاه(،تبریز: انتشارات مهد آزادی، 1382 .
[2] . چندین لغتنامۀ مغولی، از جمله فرهنگ مفصل لسینگ)( را زیر دست دارم، اما سایت اتیمولوژی مغولی،
عمدۀ منابع لغوی مغولی را به همراه تحلیلهای اتیمولوژیک محققین شاخص زبانها و فیلولوژی آلتاییک را به
صورت آنلاین عرضه می کند و بسیار مفید است:
Mongolian etymology:
http://starling.rinet.ru/cgi-bin/query.cgi?basename=\data\alt\monget&root=config&morpho=0
[3] . البته احتمال دیگری هم وجود دارد که نمی توان رد کرد اما چندان قوی هم به نظر نمی رسد؛ و آن اینکه
جزء اول کلمه را از نوقای به معنای سگ بگیریم و *نوقاتای/نوقادای را اسم قبیله یا طایفه یی محسوب کنیم.
چنین تحلیلی احتیاج به شواهد و قراین تاریخی دالّ بر وجود و حضور چنین قبیله یی خواهد داشت
@chgrmn
تحلیل اتیمولوژیک نوغادی
به نظر می رسد مناسب ترین تحلیل از این اسم، تجزیۀ آن به دو مورفم مغولی nuġa/nuqa و –dei/-dai باشد. نوغا/نوقا و شکل palatalized آن نوگه معنای روشنی در مغولی دارد: چمن و
سبزه زار. [2] پسوند –dei/-dai که شکل دیگری از - –tai/-tei است، معنای مالکیت و داشتن را القا میکند و
از رایج ترین پسوندهای مغولی است. برای نمونه: moritai )به معنای صاحب اسب و سوارکار( از morin به
معنای اسب، çasutai به معنای پوشیده از برف، از çasu به معنای برف، udumtai به معنای دارای سنّت،
از لفظ udum به معنای سنّت، arbatai به معنای ده ساله، از کلمۀ arban به معنای دَه مشتق شده است.
بنابراین نوغادای معنای واضحی خواهد داشت: مرغزار و چمنزار [3] یعنی مکانهایی که برای عشایر و صاحبان
احشام مهم اند.
حضور طولانی مدت ایلات و طوایف مغول در آذربایجان و مناطقی که امروزه کردستان محسوب می شود )نکته یی
که در مقالۀ قافلانتی بدان مختصرا اشاره شد( به خوبی توجیه کنندۀ وجود و وفور اسامی مغولی در نقاط و نواحی
3
مزبور است. همان طور که قبلاً هم اشاره شد احتمالاً برخی اسامی مختوم به دِه در آذربایجان ممکن است –
منشاء مغولی داشته و تحریفی از پسوند –dai باشند. اگر روزی اطلس و کاتالوگ تفصیلی اسامی جغرافیایی و
توپونیمیک در ایران تهیه شود، سکونتگاه ها و محل های حضور اقوام مغول در این نواحی مشخص خواهد شد.
تبدیل نوغادی به نوجه ده
به احتمال زیاد، تحریف و تصحیف )و شاید هم با قصد تصحیح( اسم نوغادی از فرم نوگه دی ناشی شده است.
ظاهراً چنین تصور شده که نوگه ) nügä ( مرکب از نو)=تازۀ فارسی( و گه است و گه هم تحریف عامیانۀ چه/- -
جه محسوب شده است. رسیدن از –dey به دِه فارسی، در زمانی که دیگر اهل علم و عامۀ مردم لفظ و پسوند
مغولی را در نمی یافتند، کار دشواری نخواهد بود. از آنجا که در قرن هفتم و اواسط قرن هشتم هجری هنوز
ایلات مغول را به صورت مستقل در عرصۀ سیاسی و مناطق مسکونی و ییلاق و قشلاقشان می بینیم، تحول
فوق الذکر باید از قرن نهم و دهم به بعد اتفاق افتاده باشد.
[1] مسجد صفوی خسروشهر )خسروشاه(،تبریز: انتشارات مهد آزادی، 1382 .
[2] . چندین لغتنامۀ مغولی، از جمله فرهنگ مفصل لسینگ)( را زیر دست دارم، اما سایت اتیمولوژی مغولی،
عمدۀ منابع لغوی مغولی را به همراه تحلیلهای اتیمولوژیک محققین شاخص زبانها و فیلولوژی آلتاییک را به
صورت آنلاین عرضه می کند و بسیار مفید است:
Mongolian etymology:
http://starling.rinet.ru/cgi-bin/query.cgi?basename=\data\alt\monget&root=config&morpho=0
[3] . البته احتمال دیگری هم وجود دارد که نمی توان رد کرد اما چندان قوی هم به نظر نمی رسد؛ و آن اینکه
جزء اول کلمه را از نوقای به معنای سگ بگیریم و *نوقاتای/نوقادای را اسم قبیله یا طایفه یی محسوب کنیم.
چنین تحلیلی احتیاج به شواهد و قراین تاریخی دالّ بر وجود و حضور چنین قبیله یی خواهد داشت
@chgrmn
12.04.202515:16
🍎🏃📚✏️
تحلیل اتیمولوژیک اسم نوجه ده، نوغادی و نقده
✍️یازار : محمد اردم
مقدمه
اولین بار که حدود ده سال قبل با اسم نوجه ده (نزدیک تبریز) در کتاب مرحوم جمال ترابی طباطبایی [1] آشنا
شدم، اسم برایم عجیب و حیرت انگیز بود. زیرا می دانستم که پسوند جه/جا در اسامی جغرافیایی ترکی به وفور –
مشاهده می شود. اما چنین پسوندی در فارسی کاربردی ندارد، حال آنکه دو جزء اصلی اسم فارسی به نظر
می رسیدند. از طرف دیگر فرم ظاهری اسم آدمی را به یاد نام هایی چون ینگیجه/ینگجه/ ینگی کند/ تازه کند
می اندازد که تعداد آنها در مناطق ترک نشین ایران، در مجموع بیش از 150 مورد است. آیا نوجه ده هم ترکیبی
از نو(۴=ینگی/تازه) و جه+ده بود؟ –
بعدها متوجه دو نکتۀ مهم شدم که ابهامات را برطرف می کرد: اولاً روستاهای متعددی با اسم رسمی نوجه ده در
آذربایجان وجود دارد که از آن جمله می توان به نمونه های زیر توجه کرد:
1 . نوجه ده سادات (بستان آباد(
2 . نوجه ده هریس(سراب(
3 . نوجه ده (نمین(
4 . نوجه ده علیا و سفلی (یوخاری/ آشاغی)(کلیبر(
5 . نوجه ده کوه (=داغ نوقدی یا قوزئی نوقدی) (بستان آباد(
6 . نوجه ده شیخلر (مرند(
2
7. نوجه ده دیزج (=دیزه خلیل ) (شبستر(
8 . نوجه ده درق (=دره) (مرند(
ثانیاً تلفظ محلی و اهالی بومی، در همه بسیار متفاوت از شکل مکتوب است؛ واریانتهایی چون نوغدی) nuġdı ،)
نوغدو) nuġdu (، نوغادی) nuġadı ( و نوگه دی) nügedey ( و احتمالاً بعضی واریانتهای دیگر در تلفظ ها
ملاحظه می شود.
از اینجا می توان حدس زد که اسم نقدی/نقده )با تلفظ رسمی näġäde(y) ( هم که در متون قاجاری به هیات
ناغادی آمده، در زمرۀ اسامی فوق قرار می گیرد و باید همراه با آنها تحلیل شود. بنابراین تا اینجا می توان نتیجه
گرفت که
1 . اسم رسمی/دیوانی نوجه ده تحریف، تصحیف و "تصحیح" علما و مستوفیان سابق است که به زعم خود اغلاط
عوام را رفع می کردند.
2 . پسوند ده در نوجه ده و نقده )شکل قدیمی تر نَقَدِی بود( ارتباطی با دِه فارسی ندارد. این احتمال وجود دارد
که پسوند دِه در بعضی اسامی قراء آذربایجان هم از مقولۀ "تصحیحاتِ" مستوفیان و قباله نویسان قدیم بوده و از
تلفظ پسوند –dey در انتهای اسامی مذکور ناشی شده باشد. علی ای حال میتوان در ضبط اسامی فوق تجدید
نظر کرد و اشکال محرّف را متروک ساخت.
╭•••••••••••••••• ••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
تحلیل اتیمولوژیک اسم نوجه ده، نوغادی و نقده
✍️یازار : محمد اردم
مقدمه
اولین بار که حدود ده سال قبل با اسم نوجه ده (نزدیک تبریز) در کتاب مرحوم جمال ترابی طباطبایی [1] آشنا
شدم، اسم برایم عجیب و حیرت انگیز بود. زیرا می دانستم که پسوند جه/جا در اسامی جغرافیایی ترکی به وفور –
مشاهده می شود. اما چنین پسوندی در فارسی کاربردی ندارد، حال آنکه دو جزء اصلی اسم فارسی به نظر
می رسیدند. از طرف دیگر فرم ظاهری اسم آدمی را به یاد نام هایی چون ینگیجه/ینگجه/ ینگی کند/ تازه کند
می اندازد که تعداد آنها در مناطق ترک نشین ایران، در مجموع بیش از 150 مورد است. آیا نوجه ده هم ترکیبی
از نو(۴=ینگی/تازه) و جه+ده بود؟ –
بعدها متوجه دو نکتۀ مهم شدم که ابهامات را برطرف می کرد: اولاً روستاهای متعددی با اسم رسمی نوجه ده در
آذربایجان وجود دارد که از آن جمله می توان به نمونه های زیر توجه کرد:
1 . نوجه ده سادات (بستان آباد(
2 . نوجه ده هریس(سراب(
3 . نوجه ده (نمین(
4 . نوجه ده علیا و سفلی (یوخاری/ آشاغی)(کلیبر(
5 . نوجه ده کوه (=داغ نوقدی یا قوزئی نوقدی) (بستان آباد(
6 . نوجه ده شیخلر (مرند(
2
7. نوجه ده دیزج (=دیزه خلیل ) (شبستر(
8 . نوجه ده درق (=دره) (مرند(
ثانیاً تلفظ محلی و اهالی بومی، در همه بسیار متفاوت از شکل مکتوب است؛ واریانتهایی چون نوغدی) nuġdı ،)
نوغدو) nuġdu (، نوغادی) nuġadı ( و نوگه دی) nügedey ( و احتمالاً بعضی واریانتهای دیگر در تلفظ ها
ملاحظه می شود.
از اینجا می توان حدس زد که اسم نقدی/نقده )با تلفظ رسمی näġäde(y) ( هم که در متون قاجاری به هیات
ناغادی آمده، در زمرۀ اسامی فوق قرار می گیرد و باید همراه با آنها تحلیل شود. بنابراین تا اینجا می توان نتیجه
گرفت که
1 . اسم رسمی/دیوانی نوجه ده تحریف، تصحیف و "تصحیح" علما و مستوفیان سابق است که به زعم خود اغلاط
عوام را رفع می کردند.
2 . پسوند ده در نوجه ده و نقده )شکل قدیمی تر نَقَدِی بود( ارتباطی با دِه فارسی ندارد. این احتمال وجود دارد
که پسوند دِه در بعضی اسامی قراء آذربایجان هم از مقولۀ "تصحیحاتِ" مستوفیان و قباله نویسان قدیم بوده و از
تلفظ پسوند –dey در انتهای اسامی مذکور ناشی شده باشد. علی ای حال میتوان در ضبط اسامی فوق تجدید
نظر کرد و اشکال محرّف را متروک ساخت.
╭•••••••••••••••• ••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
30.03.202515:02
🍎🏃📚✏️
اوْرۇج تۆلکو
✍️یازان: #رقیه_عبدیلی (سازاق)
بیر گۆن تۆلکو آج قارنێنا اوْرماندا دوْلاشیردی. بیردن گؤزۆ ساتاشدێ بیر پارچا یاغلی اَته! ایسته‌دی اته یاخێنلاشسین! دایانیب دۆشوندو بو یاغلی ات بوردا نه‌دن راحات بوراخێلیب!؟
یاخشی دقّت ائدندن سوْنرا گؤردۆ، ات تله ایچینده‌دیر. اوْ یان – بو یانا بوْیلانیب بیر آز اوْ یانلێق گؤردۆ، بیر قورد گئدیر، قوردو سسله‌ییب دئدی:
- آجلێغین وار؟
قورد، تۆلکویه باخیب، دئدی:
- نه‌دن سوْروشورسان؟!
تۆلکو دئدی:
- بوردا یاخشی بیر یاغلی ات وار، دئدیم آجلێغین اوْلسا یییه‌سن!
قورد دئدی:
- اؤزۆن نه‌دن یئمیرسن؟
تۆلکو دئدی:
- من اوْرۇجام!!
تۆلکو اتی قوردا گؤسترن آن، قورد اتین اۆستونه آتێلدی! آغزێ تله‌یه دۆشوب، ات سێچیراییب تله‌دن اوزاغا دۆشدو. تۆلکو باشلادێ اتی یئمَـڲه...
آغزێ تله‌ده قێفیل‌لانمیش قورد حِیرتله گؤزلرینی تۆلکویه تیکدی! تۆلکو اتی دیده‌له‌ییب یییه‌رکن دئدی:
- ائله‌سی باخما، من آیێ گؤردۆم، سن ایسه تله صاحبی گلنده آیێ گؤره‌جکسن!..
╭•••••••••••••••• ••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╯••••••••••••••••••••••••••••••••╯
اوْرۇج تۆلکو
✍️یازان: #رقیه_عبدیلی (سازاق)
بیر گۆن تۆلکو آج قارنێنا اوْرماندا دوْلاشیردی. بیردن گؤزۆ ساتاشدێ بیر پارچا یاغلی اَته! ایسته‌دی اته یاخێنلاشسین! دایانیب دۆشوندو بو یاغلی ات بوردا نه‌دن راحات بوراخێلیب!؟
یاخشی دقّت ائدندن سوْنرا گؤردۆ، ات تله ایچینده‌دیر. اوْ یان – بو یانا بوْیلانیب بیر آز اوْ یانلێق گؤردۆ، بیر قورد گئدیر، قوردو سسله‌ییب دئدی:
- آجلێغین وار؟
قورد، تۆلکویه باخیب، دئدی:
- نه‌دن سوْروشورسان؟!
تۆلکو دئدی:
- بوردا یاخشی بیر یاغلی ات وار، دئدیم آجلێغین اوْلسا یییه‌سن!
قورد دئدی:
- اؤزۆن نه‌دن یئمیرسن؟
تۆلکو دئدی:
- من اوْرۇجام!!
تۆلکو اتی قوردا گؤسترن آن، قورد اتین اۆستونه آتێلدی! آغزێ تله‌یه دۆشوب، ات سێچیراییب تله‌دن اوزاغا دۆشدو. تۆلکو باشلادێ اتی یئمَـڲه...
آغزێ تله‌ده قێفیل‌لانمیش قورد حِیرتله گؤزلرینی تۆلکویه تیکدی! تۆلکو اتی دیده‌له‌ییب یییه‌رکن دئدی:
- ائله‌سی باخما، من آیێ گؤردۆم، سن ایسه تله صاحبی گلنده آیێ گؤره‌جکسن!..
╭•••••••••••••••• ••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╯••••••••••••••••••••••••••••••••╯
26.03.202506:53
🍎🏃📚✏️
خان تقویمی = غازان تقویمی
اسکی متنلرده قوللانیلان ، چاغداش آز ایشله نن، نوروز قارشیلیغیندا کون ینگلامیشی" (گون یئنگی لنمیشی) سؤزجوکودور. رشیدالدین فضل الله یازان جامع التواریخ کیتابیندا بو سؤزجوک قید اولوبدور.
تاریخده بئله گلیبدیر : غازان خان چاغی آیلی(قمری) گوٌنگن (تقویم) مرسوم ایدی. او خانین بویوروغو ایله آیلی گوٌنگن پوْزولدو، یئرینه گونش گوٌنگنی قوْیولدو. ایلین باشلانیشی گوٌن یئنگیلنمیش(نوروز) دن حساب اولدو. بو یئنی گوٌنگن ۱۲ بورجو قاپساییردی. اویغور شیوه سی ایله آدلاری تورکجه ایدی :
آرام‌آی
ایکیندی‌آی
اوچونج‌آی
تؤرتوٌنج‌آی
بئشینج‌آی
آلتینج‌آی
یئتینج‌آی
سکیسینج‌آی
طوقسونج‌آی
اوْنونج‌آی
بیریگورمنج‌آی
چقشباط‌آی
اون ایکی گوٌ(دوازده گانه) حئیوان گوٌنگنی ده بو گوٌنگنین بیر بؤلوموندن ایدی. بو گوٌنگن "خان تقویمی" یوخسا " غازان تقویمی" آدلانمیشدی.
🍎🏃📚✏️
╭•••••••••••••••• ••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╯••••••••••••••••••••••••••••••••╯
خان تقویمی = غازان تقویمی
اسکی متنلرده قوللانیلان ، چاغداش آز ایشله نن، نوروز قارشیلیغیندا کون ینگلامیشی" (گون یئنگی لنمیشی) سؤزجوکودور. رشیدالدین فضل الله یازان جامع التواریخ کیتابیندا بو سؤزجوک قید اولوبدور.
تاریخده بئله گلیبدیر : غازان خان چاغی آیلی(قمری) گوٌنگن (تقویم) مرسوم ایدی. او خانین بویوروغو ایله آیلی گوٌنگن پوْزولدو، یئرینه گونش گوٌنگنی قوْیولدو. ایلین باشلانیشی گوٌن یئنگیلنمیش(نوروز) دن حساب اولدو. بو یئنی گوٌنگن ۱۲ بورجو قاپساییردی. اویغور شیوه سی ایله آدلاری تورکجه ایدی :
آرام‌آی
ایکیندی‌آی
اوچونج‌آی
تؤرتوٌنج‌آی
بئشینج‌آی
آلتینج‌آی
یئتینج‌آی
سکیسینج‌آی
طوقسونج‌آی
اوْنونج‌آی
بیریگورمنج‌آی
چقشباط‌آی
اون ایکی گوٌ(دوازده گانه) حئیوان گوٌنگنی ده بو گوٌنگنین بیر بؤلوموندن ایدی. بو گوٌنگن "خان تقویمی" یوخسا " غازان تقویمی" آدلانمیشدی.
🍎🏃📚✏️
╭•••••••••••••••• ••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╯••••••••••••••••••••••••••••••••╯
12.04.202508:55
ناغادئی (نقده) .
✍️ چاووش
۱۳۴۶ -جی ایله دک ایران آدلانمیش اؤلکه ده «شهرستان نقده »آددا بیر شهرستان یوخ ایدی. اورمو گؤلونون قوزئی باتیسیندا بیر بؤلگه وارایدی «شهرستان سولدوز »آدیلا. بو بؤلگه ده ائلین آغزینا گلن ناغادئی آددا بیر بؤیوک کند وارایدی. بو کند خانا و اوشنو یولوندا اولماغا گؤره گونه گون نوفوسونا آرتیلیردی و سمیتقو باسقسیندان سونرا ناغادئیه قاییدانلار امنییتده قالماق اوچون قالا اوستونده دام تیکیب یاشاماقدایدیلار. سمیتقودان اؤنجه ناغادئی کندی نین آداملاری تپه نین اتگی قوزئیینده یاشاییردیلار و اونلارین قبیریستانی شاه زامانی سازمان زنان تیکینتیسینین یئرینده ایدی اینقیلاب زامانی بو تیکینتی یانقینا توش گلدی و سونرالار حوزه علمییه تیکینتیسی یئرینی توتدو. تپه نین آشاغیسیندا توکان –بازار، مچید گؤزه چارپیردی ایندیده قالیرلار. دوزنگاهلیقدا قوزئی طرفده مصدق جریانیندان سونرا دخانیات ژاندرمری تیکینتیلری دوزه لمیشدی و ژاندمرینین اوز-اوزونده ایندی دئییلن دادگاه کوچه سی چئوره سینده اللی آتمیش تیکینتی ده وارایدی کوردلر یاشاییردیلار. تپه نین آشاغیسینین باتی طرفینده بیر ۲۰ مئتیرلیک خییاوان وورموشدولار (ایندی امام خییاوانی) و بو خییاواندا آلتی –یئددی توکان دا دوزه لمیشدی آنجاق چالیشما یئرلر تپه نین اتگین ده ایدی.۱۳۴۶ جی ایلده شاه قاغانین هوشلو وزیرینین هوشو چیچکلندی و بو فیکره گؤره کی سولدوز موغول سؤزودور و اونو دوشونه جکلردن چیخارتسین دئیه و ناغاتئی سؤزونون کیتابلاردا نقده یازیلیشینا باخیب بونو دوشوندولر کی نقده =نقی+ده و بئله لیکله نقده = نقی کندی کیمین باخیشا آلیندی و شهرستان نقده آرایا گلدی. عیسی یگانه جنابلارینین یازدیغینا گؤره عباس میرزانین یازیلی بلگه سینده نقده «نوجه ده »بیچیمینده گؤروشور. هابئله قاراداغ بؤلگه سینده ایسه بیر کند واردی نقده یازیلیشیندا کی اورانین آداملاری نوقه ده (نُقَدِه)اوخویورلار. شبسترده، نمین ده، کلیبرین ۱۱ کیلومئتیرینده نوجه ده علیا(یوخاری نوقادی)، اوجان(بوستان آباد)، هریس ایسه نوجه ده آدیندا کندلر واردیر. بو کندلرین هامیسی او یئرین سولولوغون، جؤجرنتیلیگین آنلادیر.
فارس عالیملرین موغول لوغتلری ایله تانیش اولمادیغینا گؤره چوخلو یئر آدلارینی دوشونه جکلرینده اولان فارسجا سؤزلر ایله یاخینلادیب و او منطقه یه آد یاراشدیریبدیلار.
دوکتور محمد قاسمینین بیر مقاله سی وارایدی نوجه ده سؤزونو ائتیمولوژیسی عنوانیندا کی عیسی یگانه جنابلاری او مقاله دن یارارلانیب و بیر ایکی بندین اؤز کیتابیندا گتیریبدیر. نقده سؤزونون باشلیجاسی مونقول سؤزو اولاراق ناغاتئی/نوجه دئ/ نوقادی/نوقادئی دیر یعنی بو سؤز ایکی قیسمتدن اولوشوبدور ۱- ناغا/نوجه/نوقا/نوقئ ۲- دی/ تی/تئی. دی/ تی/تئی اک دیر فارسجا پسوند، اؤزوده ییه لیک=مالکیت اکی. بیرینجی قیسمت جؤجرتی/جؤجرنتی/گؤوه ره نتی = چمن آنلامیندا. بئله لیکله ناغادئی(نقده) چمنلیک آنلامیندا اولمالیدیر نَقَده = نقی ده آنلامیندا یوخ. سولدوزدا یاشایانلار بیلیرلر، گؤرمه سه لرده آتا بابالاریندان ائشیدیبدیرلر بو بؤلگه وئریملی و هر یانی سولو ایدی ناغادئیین ایچینین هر یئرینده قوبو وارایدی و ایچیندن سو آخاردی. ناغادئیده اولان قوبولاری سونرالار فاضلاب آرخلارینا چئویردیلر اوستلرین باسدیردیلار کئچن یاخینلاردا هامیسی دولوب آرادان گئدیبدیر. ایندیکی امام خمینی بیمارستانی ناغادئیین ان بؤیوک قوبوسونون قیراغیندا تیکیلیبدیر. ایندیکی امام علی بن ابیطالب مچیدی قوبو قیراغیندا تیکیلمیشدی. آغیزلاردا دئییلن ساحلی خییاوانی قوبولارین آخارلیغی زامانینین یادیگاریدیر. بو سویون بوللولوق نتیجه سینده هر یان جؤجرنتی و یام یاشیل ایدی و سویون بوللوغونا گؤره ایندیکی کوردلر اوتوران یئرلرین هامیسیندا دوٌیو اکیلردی بئله لیکله ناغادئی = چمنلیک آدی اولاراق بو منطقه یه قویولماسی یئرسیز بیر قاورام ده ییل. بونو دا بیلمه لییک ناغاتئی/نوجه دئ/ نوقادی/نوقادئی قاراپاپاق ائلی گلمه میشدن ائله بو آدداایدی. قاراپاپاقلار گلمه میشدن اؤنجه مُقدملر و قیزیلباشلار بو بؤلگه ده یاشاییردیلار
🌷👇👇🌷
╭••••••••••••••••••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╰•••••••••••••••••••••••••••••••
✍️ چاووش
۱۳۴۶ -جی ایله دک ایران آدلانمیش اؤلکه ده «شهرستان نقده »آددا بیر شهرستان یوخ ایدی. اورمو گؤلونون قوزئی باتیسیندا بیر بؤلگه وارایدی «شهرستان سولدوز »آدیلا. بو بؤلگه ده ائلین آغزینا گلن ناغادئی آددا بیر بؤیوک کند وارایدی. بو کند خانا و اوشنو یولوندا اولماغا گؤره گونه گون نوفوسونا آرتیلیردی و سمیتقو باسقسیندان سونرا ناغادئیه قاییدانلار امنییتده قالماق اوچون قالا اوستونده دام تیکیب یاشاماقدایدیلار. سمیتقودان اؤنجه ناغادئی کندی نین آداملاری تپه نین اتگی قوزئیینده یاشاییردیلار و اونلارین قبیریستانی شاه زامانی سازمان زنان تیکینتیسینین یئرینده ایدی اینقیلاب زامانی بو تیکینتی یانقینا توش گلدی و سونرالار حوزه علمییه تیکینتیسی یئرینی توتدو. تپه نین آشاغیسیندا توکان –بازار، مچید گؤزه چارپیردی ایندیده قالیرلار. دوزنگاهلیقدا قوزئی طرفده مصدق جریانیندان سونرا دخانیات ژاندرمری تیکینتیلری دوزه لمیشدی و ژاندمرینین اوز-اوزونده ایندی دئییلن دادگاه کوچه سی چئوره سینده اللی آتمیش تیکینتی ده وارایدی کوردلر یاشاییردیلار. تپه نین آشاغیسینین باتی طرفینده بیر ۲۰ مئتیرلیک خییاوان وورموشدولار (ایندی امام خییاوانی) و بو خییاواندا آلتی –یئددی توکان دا دوزه لمیشدی آنجاق چالیشما یئرلر تپه نین اتگین ده ایدی.۱۳۴۶ جی ایلده شاه قاغانین هوشلو وزیرینین هوشو چیچکلندی و بو فیکره گؤره کی سولدوز موغول سؤزودور و اونو دوشونه جکلردن چیخارتسین دئیه و ناغاتئی سؤزونون کیتابلاردا نقده یازیلیشینا باخیب بونو دوشوندولر کی نقده =نقی+ده و بئله لیکله نقده = نقی کندی کیمین باخیشا آلیندی و شهرستان نقده آرایا گلدی. عیسی یگانه جنابلارینین یازدیغینا گؤره عباس میرزانین یازیلی بلگه سینده نقده «نوجه ده »بیچیمینده گؤروشور. هابئله قاراداغ بؤلگه سینده ایسه بیر کند واردی نقده یازیلیشیندا کی اورانین آداملاری نوقه ده (نُقَدِه)اوخویورلار. شبسترده، نمین ده، کلیبرین ۱۱ کیلومئتیرینده نوجه ده علیا(یوخاری نوقادی)، اوجان(بوستان آباد)، هریس ایسه نوجه ده آدیندا کندلر واردیر. بو کندلرین هامیسی او یئرین سولولوغون، جؤجرنتیلیگین آنلادیر.
فارس عالیملرین موغول لوغتلری ایله تانیش اولمادیغینا گؤره چوخلو یئر آدلارینی دوشونه جکلرینده اولان فارسجا سؤزلر ایله یاخینلادیب و او منطقه یه آد یاراشدیریبدیلار.
دوکتور محمد قاسمینین بیر مقاله سی وارایدی نوجه ده سؤزونو ائتیمولوژیسی عنوانیندا کی عیسی یگانه جنابلاری او مقاله دن یارارلانیب و بیر ایکی بندین اؤز کیتابیندا گتیریبدیر. نقده سؤزونون باشلیجاسی مونقول سؤزو اولاراق ناغاتئی/نوجه دئ/ نوقادی/نوقادئی دیر یعنی بو سؤز ایکی قیسمتدن اولوشوبدور ۱- ناغا/نوجه/نوقا/نوقئ ۲- دی/ تی/تئی. دی/ تی/تئی اک دیر فارسجا پسوند، اؤزوده ییه لیک=مالکیت اکی. بیرینجی قیسمت جؤجرتی/جؤجرنتی/گؤوه ره نتی = چمن آنلامیندا. بئله لیکله ناغادئی(نقده) چمنلیک آنلامیندا اولمالیدیر نَقَده = نقی ده آنلامیندا یوخ. سولدوزدا یاشایانلار بیلیرلر، گؤرمه سه لرده آتا بابالاریندان ائشیدیبدیرلر بو بؤلگه وئریملی و هر یانی سولو ایدی ناغادئیین ایچینین هر یئرینده قوبو وارایدی و ایچیندن سو آخاردی. ناغادئیده اولان قوبولاری سونرالار فاضلاب آرخلارینا چئویردیلر اوستلرین باسدیردیلار کئچن یاخینلاردا هامیسی دولوب آرادان گئدیبدیر. ایندیکی امام خمینی بیمارستانی ناغادئیین ان بؤیوک قوبوسونون قیراغیندا تیکیلیبدیر. ایندیکی امام علی بن ابیطالب مچیدی قوبو قیراغیندا تیکیلمیشدی. آغیزلاردا دئییلن ساحلی خییاوانی قوبولارین آخارلیغی زامانینین یادیگاریدیر. بو سویون بوللولوق نتیجه سینده هر یان جؤجرنتی و یام یاشیل ایدی و سویون بوللوغونا گؤره ایندیکی کوردلر اوتوران یئرلرین هامیسیندا دوٌیو اکیلردی بئله لیکله ناغادئی = چمنلیک آدی اولاراق بو منطقه یه قویولماسی یئرسیز بیر قاورام ده ییل. بونو دا بیلمه لییک ناغاتئی/نوجه دئ/ نوقادی/نوقادئی قاراپاپاق ائلی گلمه میشدن ائله بو آدداایدی. قاراپاپاقلار گلمه میشدن اؤنجه مُقدملر و قیزیلباشلار بو بؤلگه ده یاشاییردیلار
🌷👇👇🌷
╭••••••••••••••••••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╰•••••••••••••••••••••••••••••••
24.03.202513:54
🍎🏃📚✏️
آغ دیش :
9-8 سانت اوزونلوغو،
11گرم آغیرلیغی، سیچانا بنزَر،
بورنو اوزون، نارین جوجولری یئین
آذربایجانین ایسسی یئرلرینده یاشایان(موغان)
اَن کیچیک مَمه لیلردن بیری. یئر ائشن.
ت.ت. سیوری فاره.
علمی آدی : Sorex araneus.
╭••••••••••••••••••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
••••••••••••••••••••••••••••••••╯
آغ دیش :
9-8 سانت اوزونلوغو،
11گرم آغیرلیغی، سیچانا بنزَر،
بورنو اوزون، نارین جوجولری یئین
آذربایجانین ایسسی یئرلرینده یاشایان(موغان)
اَن کیچیک مَمه لیلردن بیری. یئر ائشن.
ت.ت. سیوری فاره.
علمی آدی : Sorex araneus.
╭••••••••••••••••••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
••••••••••••••••••••••••••••••••╯
24.03.202506:28
🍎🏃📚✏️
کوثر سوره‌سی
گؤنلوم‌دن گئچن اَن اؤنملی دیلک‌لریم‌دن بیری قرآنی تورکجه‌یه چئویرمک‌دیر. ان شاءالله نصیب اولور. ایللردیر دوٌشونوب، اوخویورام بو ساحه‌ده. هردن بیر شئی‌لر ده یازیرام. کوثر سوره‌سینی، بلکه اَن قیسا سوره اولدوغو اوچون، بیر نئچه ایل‌دیر، چئویرمه‌یه و قیساجا آچیقلاما و آچیشدیرما یازماغا سئچمیشدیم. ایسته‌نمه‌دن اوزاندی. اومورام بو باشلانغیج اولسون! گئریسی گلسین! اوخویوجولارینا فایدالی اولسون!
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ* إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ* فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ* إِنَّ شانِئَکَ هُوَ الْأَبْتَرُ.
چئویری:
[باشقا آدی] رحمان [اولان] سئوه‌جن تانری‌نین آدییلا
سنه، بیز بوْللوق وئردیک
سن ده، ربّینه اللرینی قالدیراراق دعا ائت
سوْنسوز اولان، سنی قینایان‌دیر.
آچیقلامالار:
1. قرآن‌دا تأکید/وورغو اوچون بیر چوخ یؤندم و ادات وار. ایلک صرف و نحو کیتابلارینا گؤز آتان بونلاری بیلیر. ان‌ّ بونلاردان بیری‌دیر. تورکجه و فارسجا قرآن ترجومه‌لرینده یایقین اولاراق "شوبهه‌سیز(کی).."، "کسینلیک‌له.."، "محقق کی.." و یا " به تحقیق..."، " به درستی که.."، "هر آینه.." کیمی دئییم‌لرله چئوریلیر بو ادات. بنزرلری و یا باشقا وورغو شکیل‌لری ده واردیر. بو ترجومه‌لرین ده هر کسین آنلادیغی دیلدن اوزاق اولدوغو آچیق‌دیر. اوزاتمایالیم، منجه بو ادات‌لاری تورکجه‌ده‌کی وورغو بیچیم‌لری ایله گؤسترمک داها دوغرو اولاجاق‌‌دیر. مثلا بیز تورکجه‌میزده، کلمه‌نین جومله‌ده‌کی یئرینی دییشدیرمک صورتی ایله وورغو بیلدیریریک: علی آمریکادان گلدی، یئرینه "آمریکادان گلدی علی، علی گلدی آمریکادان، گلدی آمریکادان علی.." کیمی جومله‌لرده فرقلی وورغو و تأکیدلر اولدوغو آچیق‌دیر.
2. کوثر کلمه‌سینی بوللوق اولاراق چئویردیم. سؤزجویون کثر(=چوخالماق، آرتماق)دان گلدییی بیلینیر و آلینتی اولمادیغی بللی‌دیر. آنجاق فَوعَل وزنی ایله قورولان کلمه چوخ آزدیر. سون آلتمیش-یئتمیش ایلده(سانیرام رحمتلیک بهبودی‌دن باشلایاراق)کوثر، حضرت فاطمه(س) ایله بیرلشدیریلمیش و قیز آدی اولاراق دا یاییلمیش‌دیر. بو اساس‌دا خالخال‌ین بیر چوخ سیدلر کندی اولان بؤلگه‌سینه، سون زامانلاردا کوثر آدی وئریلدی. تورکیه‌ده، فرقلی یان بیچیم‌لریله اوتوز بئش مین خانیمین آدی‌دیر کوثر. آنجاق اورادا کوثر'ین جنّت‌ده بیر بولاق و یا چای اولدوغو دوشونجه‌سی حاکیم‌دیر. بو فیکیر، شیعه تفسیر کیتاب‌لاریندا دا یایقین ساییلیر. منجه، قرآن‌دا، ساده‌جه بیر یول گئچن بو سؤزجوک‌دن، او معنالاری چیخارماق، راحات-راحات قبول ائدیله‌بیلمز.
3. وَانْحَرْ. بیر چوخ تفسیر کیتابیندا، "قوربانلیق کَس!" معناسی وئریلیر بو دئییمه. آنجاق کلمه‌نین چوخ-معنالی بیر سؤزجوک اولدوغو دا بیلینیر و قرآن‌دا تکجه بو آیه‌ده گئچر. آنلاشیلان نحر/انحر، اصلینده "قارشی دورماق، اوز-اوزه دورماق" آنلامیندادیر. لسان‌العرب و تاج‌العروس کیمی اؤنملی عربجه سؤزلوک‌لرینده، "الداران تتناحران"(= ایکی ائو بیربیرینه باخیر/قارشی‌دیر) اؤرنه‌یی گتیریلیر. بو معنادان دَوَه‌نین کسیلمه‌سی اورتایا چیخار، چونکو بیلیندییی کیمی، دَوَه‌نین باشینی قوپارماق راحات ایش ده‌ییل‌دیر؛ اونا گؤره ده، ایلک اولاراق، دؤشونه/سینهسینه قیلیچ/پیچاق سوخاراق، قانی‌نی آخیدیب، حیوان‌ین یئره دوشمه‌سینی گؤزلرلر و داها سونراسی باشینی آلیرلار. بوردا دا قارشی دورماق معناسی واردیر. اوچونجو معناسی دا، اللری، دؤش و یا اوزه مقابل توتماق صورتی ایله دعا ائتمک‌دیر(قنوت‌دا اولدوغو کیمی). بودا صَلی(=دعا ائتدی، ناماز قیلدی، عبادت ائتدی) فعلینه یاخین معنادادیر. "محرابا قارشی دیک/دوز دورماق و ال قالدیرماق" معنالاری سؤزلوک‌لرده و روایت‌لرده واردیر؛ نحر الرجلُ فی الصلاه/ نحر المصلی فی الصلاه(=کیشی/ناماز قیلان، نامازدا دیک دوردو/دؤشونو قالدیردی).
4. الْأَبْتَرُ: اصلینده کسیلمیش/قویروقسوز/کوله دئمک‌دیر. آنجاق تورکجه سوْنسوز'دا اولدوغو کیمی "اوشاقسیز، اؤولادسیز" معناسی دا داشیماق‌دادیر. سؤزجویون کؤکنی‌نده بَتَر(=کسمک، اوزمک) واردیر. آما سانکی داها چوخ قویروق کسمک اوچون ایشله‌نیرمیش اسلامیت'ین دوْغوش چاغی‌ندا. روایت‌لره گؤره، پیغمبرین اوغول اؤولادی قالمادیغی اوچون دوشمان‌لاری طرفیندن شماتت/قاللاق ائدیلیرمیش
✍️محمد اردم
🌷👇 👇👇🌷
@chgrmn
╭••••••••••••••••••••••••••••••••╮
╰ ➤ @chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╰••••••••••••••••••••••••••••••••╯
کوثر سوره‌سی
گؤنلوم‌دن گئچن اَن اؤنملی دیلک‌لریم‌دن بیری قرآنی تورکجه‌یه چئویرمک‌دیر. ان شاءالله نصیب اولور. ایللردیر دوٌشونوب، اوخویورام بو ساحه‌ده. هردن بیر شئی‌لر ده یازیرام. کوثر سوره‌سینی، بلکه اَن قیسا سوره اولدوغو اوچون، بیر نئچه ایل‌دیر، چئویرمه‌یه و قیساجا آچیقلاما و آچیشدیرما یازماغا سئچمیشدیم. ایسته‌نمه‌دن اوزاندی. اومورام بو باشلانغیج اولسون! گئریسی گلسین! اوخویوجولارینا فایدالی اولسون!
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ* إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ* فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ* إِنَّ شانِئَکَ هُوَ الْأَبْتَرُ.
چئویری:
[باشقا آدی] رحمان [اولان] سئوه‌جن تانری‌نین آدییلا
سنه، بیز بوْللوق وئردیک
سن ده، ربّینه اللرینی قالدیراراق دعا ائت
سوْنسوز اولان، سنی قینایان‌دیر.
آچیقلامالار:
1. قرآن‌دا تأکید/وورغو اوچون بیر چوخ یؤندم و ادات وار. ایلک صرف و نحو کیتابلارینا گؤز آتان بونلاری بیلیر. ان‌ّ بونلاردان بیری‌دیر. تورکجه و فارسجا قرآن ترجومه‌لرینده یایقین اولاراق "شوبهه‌سیز(کی).."، "کسینلیک‌له.."، "محقق کی.." و یا " به تحقیق..."، " به درستی که.."، "هر آینه.." کیمی دئییم‌لرله چئوریلیر بو ادات. بنزرلری و یا باشقا وورغو شکیل‌لری ده واردیر. بو ترجومه‌لرین ده هر کسین آنلادیغی دیلدن اوزاق اولدوغو آچیق‌دیر. اوزاتمایالیم، منجه بو ادات‌لاری تورکجه‌ده‌کی وورغو بیچیم‌لری ایله گؤسترمک داها دوغرو اولاجاق‌‌دیر. مثلا بیز تورکجه‌میزده، کلمه‌نین جومله‌ده‌کی یئرینی دییشدیرمک صورتی ایله وورغو بیلدیریریک: علی آمریکادان گلدی، یئرینه "آمریکادان گلدی علی، علی گلدی آمریکادان، گلدی آمریکادان علی.." کیمی جومله‌لرده فرقلی وورغو و تأکیدلر اولدوغو آچیق‌دیر.
2. کوثر کلمه‌سینی بوللوق اولاراق چئویردیم. سؤزجویون کثر(=چوخالماق، آرتماق)دان گلدییی بیلینیر و آلینتی اولمادیغی بللی‌دیر. آنجاق فَوعَل وزنی ایله قورولان کلمه چوخ آزدیر. سون آلتمیش-یئتمیش ایلده(سانیرام رحمتلیک بهبودی‌دن باشلایاراق)کوثر، حضرت فاطمه(س) ایله بیرلشدیریلمیش و قیز آدی اولاراق دا یاییلمیش‌دیر. بو اساس‌دا خالخال‌ین بیر چوخ سیدلر کندی اولان بؤلگه‌سینه، سون زامانلاردا کوثر آدی وئریلدی. تورکیه‌ده، فرقلی یان بیچیم‌لریله اوتوز بئش مین خانیمین آدی‌دیر کوثر. آنجاق اورادا کوثر'ین جنّت‌ده بیر بولاق و یا چای اولدوغو دوشونجه‌سی حاکیم‌دیر. بو فیکیر، شیعه تفسیر کیتاب‌لاریندا دا یایقین ساییلیر. منجه، قرآن‌دا، ساده‌جه بیر یول گئچن بو سؤزجوک‌دن، او معنالاری چیخارماق، راحات-راحات قبول ائدیله‌بیلمز.
3. وَانْحَرْ. بیر چوخ تفسیر کیتابیندا، "قوربانلیق کَس!" معناسی وئریلیر بو دئییمه. آنجاق کلمه‌نین چوخ-معنالی بیر سؤزجوک اولدوغو دا بیلینیر و قرآن‌دا تکجه بو آیه‌ده گئچر. آنلاشیلان نحر/انحر، اصلینده "قارشی دورماق، اوز-اوزه دورماق" آنلامیندادیر. لسان‌العرب و تاج‌العروس کیمی اؤنملی عربجه سؤزلوک‌لرینده، "الداران تتناحران"(= ایکی ائو بیربیرینه باخیر/قارشی‌دیر) اؤرنه‌یی گتیریلیر. بو معنادان دَوَه‌نین کسیلمه‌سی اورتایا چیخار، چونکو بیلیندییی کیمی، دَوَه‌نین باشینی قوپارماق راحات ایش ده‌ییل‌دیر؛ اونا گؤره ده، ایلک اولاراق، دؤشونه/سینهسینه قیلیچ/پیچاق سوخاراق، قانی‌نی آخیدیب، حیوان‌ین یئره دوشمه‌سینی گؤزلرلر و داها سونراسی باشینی آلیرلار. بوردا دا قارشی دورماق معناسی واردیر. اوچونجو معناسی دا، اللری، دؤش و یا اوزه مقابل توتماق صورتی ایله دعا ائتمک‌دیر(قنوت‌دا اولدوغو کیمی). بودا صَلی(=دعا ائتدی، ناماز قیلدی، عبادت ائتدی) فعلینه یاخین معنادادیر. "محرابا قارشی دیک/دوز دورماق و ال قالدیرماق" معنالاری سؤزلوک‌لرده و روایت‌لرده واردیر؛ نحر الرجلُ فی الصلاه/ نحر المصلی فی الصلاه(=کیشی/ناماز قیلان، نامازدا دیک دوردو/دؤشونو قالدیردی).
4. الْأَبْتَرُ: اصلینده کسیلمیش/قویروقسوز/کوله دئمک‌دیر. آنجاق تورکجه سوْنسوز'دا اولدوغو کیمی "اوشاقسیز، اؤولادسیز" معناسی دا داشیماق‌دادیر. سؤزجویون کؤکنی‌نده بَتَر(=کسمک، اوزمک) واردیر. آما سانکی داها چوخ قویروق کسمک اوچون ایشله‌نیرمیش اسلامیت'ین دوْغوش چاغی‌ندا. روایت‌لره گؤره، پیغمبرین اوغول اؤولادی قالمادیغی اوچون دوشمان‌لاری طرفیندن شماتت/قاللاق ائدیلیرمیش
✍️محمد اردم
🌷👇 👇👇🌷
@chgrmn
╭••••••••••••••••••••••••••••••••╮
╰ ➤ @chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╰••••••••••••••••••••••••••••••••╯
12.04.202505:41
🍎🏃📚✏️
تبریزین کیملیک هابئله تاریخینین یوخ اولماسی
ایزلیک : تبریز عابباسی خییاوانی توانیر کلانتر پارکی
╭••••••••••••••••••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╰•••••••••••••••••••••••••••••••
تبریزین کیملیک هابئله تاریخینین یوخ اولماسی
ایزلیک : تبریز عابباسی خییاوانی توانیر کلانتر پارکی
╭••••••••••••••••••••••••••••••••╮
╰➤@chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╰•••••••••••••••••••••••••••••••
23.03.202508:21
🍎🏃📚✏️
سؤزلوک
آغ چام : ایینه یارپاقلاری قیسا و یاستی اولان، مدیترانه ای یئرلرده بیتن، قوزالاقلی بیر اوْرمان آغاجی. ت.ت. کؤکنار/ گؤگنار. فا : نراد. Abies.
آغ چوْرا : آد. شَمَنلرده یاخشیلیق فرشته سی.
آغ چیچک : اؤناد. تزه آچیلان آغ گو̌ل.
آغچیل : اؤناد. رنگی آتمیش. آغارمیش. ایچینده آغ رنگ گؤرسه نن. اوردا-بوردا آغی اولان قارا.
آغچین : اؤناد. سؤزو اعتبارلی کیشی. ناموسلو.
آغ خان : آد. شمنلرده یاخشیلیق و ایشیقلیق تانریجاسی. شرع و قانون یولوایله خانلیغا یئتیشن کیمسه.
آغدا : آد. [عر.] شیره نین قایناییب چوخ قاتی و برک اولما دورومو. قاتیلاشما.
آغدالاشماق : قاتیلاشماق. قوْیولاشماق.
آغدالی : اؤناد. قاتیلی. قاتی اولموش. سیویلیغینی ایتیرمیش.
آغداش : آد. 1- تاباشیر. 2- گچ. آهک داشی. گچ داشی.
3- آغ بویادا اولان معدن داشی. ۴- اورمو دا بیر محلله آدی.
آغ دریلی : اؤناد. دریسینین بویاسی آغ اولان آدام. سفید پوست.
آغ دو̌شمک : آغ لَکه دوشمک. ساققالدا، ساچ دا توکلرین آغارماغی باشلاماق.
آغ دوُمان : اؤناد. ضعیف دومان . چوخ قالینلیغی اولمایان چن. اوزاقدان گؤز گؤزو گؤره¬بیلن چن.
آغ دوْنو : آد. [صحاح] آلت شالواری. شالوار.
آغدیرماق : آغماسینا سبب اولماق. آشاغی ائنمک. یو̌کون یوخسا تَره¬زینین بیر تایی آغیر گلمک.
آغ پای : اؤناد. گناها ال وورمایان کیمسه. آری اتکلی. پاکدامن.
آغ تاس : آد. آی. گؤیده ایشیلدایان آی. گو̌نشه قیزیل تاس دئییلیر.
آغ تورپاق : داش پامیغی.
آغ تو̌ک : اؤناد. تو̌کلری آغ اولان.
آغ توْولا : آد. سولدوز ماحالیندا ایندیکی عطاءاللـه کندینین
آدی. یاللیدا(جلمان) یاللی باشی چَکَنین الینده توْولانان آغ یایلیق آنلامیندا.
آغ تیکان : آد. 1 - حکیملیکده و بویاچیلیقدا ایشله نن بیرجور تیکانلی بیتگی.
دَوه قارنی. باخ یاندیق. 2- دَوه لره یئم اولان بیر جور تیکانلی اوت.
دَوه تیکانی. فا : خارشتر. Alhagi
3- ت.ت. 3-5 مئتیر اوجالیغیندا، قارینی ایشله دن و
نارین میوه سی اولان بیر آغاج.
ایشله-دیجی موردارچا
علمی آدی : . Rhamnus
آغجا : 1- اؤناد. اولدوقجا آغ. 2- آد. بعضی بالیقلارین
او̌زه رینده اولان صدف کیمی پارلاق پَره ک. گونش ووران
سویون او̌زه رینده او̌زه ن بالیقلارین آغجالاری پاریلداییردی.
╭••••••••••••••••••••••••••••••••╮
╰ ➤ @chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╰••••••••••••••••••••••••••••••••╯
سؤزلوک
آغ چام : ایینه یارپاقلاری قیسا و یاستی اولان، مدیترانه ای یئرلرده بیتن، قوزالاقلی بیر اوْرمان آغاجی. ت.ت. کؤکنار/ گؤگنار. فا : نراد. Abies.
آغ چوْرا : آد. شَمَنلرده یاخشیلیق فرشته سی.
آغ چیچک : اؤناد. تزه آچیلان آغ گو̌ل.
آغچیل : اؤناد. رنگی آتمیش. آغارمیش. ایچینده آغ رنگ گؤرسه نن. اوردا-بوردا آغی اولان قارا.
آغچین : اؤناد. سؤزو اعتبارلی کیشی. ناموسلو.
آغ خان : آد. شمنلرده یاخشیلیق و ایشیقلیق تانریجاسی. شرع و قانون یولوایله خانلیغا یئتیشن کیمسه.
آغدا : آد. [عر.] شیره نین قایناییب چوخ قاتی و برک اولما دورومو. قاتیلاشما.
آغدالاشماق : قاتیلاشماق. قوْیولاشماق.
آغدالی : اؤناد. قاتیلی. قاتی اولموش. سیویلیغینی ایتیرمیش.
آغداش : آد. 1- تاباشیر. 2- گچ. آهک داشی. گچ داشی.
3- آغ بویادا اولان معدن داشی. ۴- اورمو دا بیر محلله آدی.
آغ دریلی : اؤناد. دریسینین بویاسی آغ اولان آدام. سفید پوست.
آغ دو̌شمک : آغ لَکه دوشمک. ساققالدا، ساچ دا توکلرین آغارماغی باشلاماق.
آغ دوُمان : اؤناد. ضعیف دومان . چوخ قالینلیغی اولمایان چن. اوزاقدان گؤز گؤزو گؤره¬بیلن چن.
آغ دوْنو : آد. [صحاح] آلت شالواری. شالوار.
آغدیرماق : آغماسینا سبب اولماق. آشاغی ائنمک. یو̌کون یوخسا تَره¬زینین بیر تایی آغیر گلمک.
آغ پای : اؤناد. گناها ال وورمایان کیمسه. آری اتکلی. پاکدامن.
آغ تاس : آد. آی. گؤیده ایشیلدایان آی. گو̌نشه قیزیل تاس دئییلیر.
آغ تورپاق : داش پامیغی.
آغ تو̌ک : اؤناد. تو̌کلری آغ اولان.
آغ توْولا : آد. سولدوز ماحالیندا ایندیکی عطاءاللـه کندینین
آدی. یاللیدا(جلمان) یاللی باشی چَکَنین الینده توْولانان آغ یایلیق آنلامیندا.
آغ تیکان : آد. 1 - حکیملیکده و بویاچیلیقدا ایشله نن بیرجور تیکانلی بیتگی.
دَوه قارنی. باخ یاندیق. 2- دَوه لره یئم اولان بیر جور تیکانلی اوت.
دَوه تیکانی. فا : خارشتر. Alhagi
3- ت.ت. 3-5 مئتیر اوجالیغیندا، قارینی ایشله دن و
نارین میوه سی اولان بیر آغاج.
ایشله-دیجی موردارچا
علمی آدی : . Rhamnus
آغجا : 1- اؤناد. اولدوقجا آغ. 2- آد. بعضی بالیقلارین
او̌زه رینده اولان صدف کیمی پارلاق پَره ک. گونش ووران
سویون او̌زه رینده او̌زه ن بالیقلارین آغجالاری پاریلداییردی.
╭••••••••••••••••••••••••••••••••╮
╰ ➤ @chgrmn
***
#تورکجه_یازاق
#تورکجه_یایقینلاشسین
#کیملیییمیز_قورونسون
╰••••••••••••••••••••••••••••••••╯
Увайдзіце, каб разблакаваць больш функцый.
