Eron-Turkiya: tahlil va xabarlar
19.02.202513:02
Eron Yangi Suriya bilan aloqa o‘rnatishga urinmoqda – davomi
Eron siyosiy elitasida kelishmovchiliklar
Tehronning Suriya bo‘yicha yondashuvi ichki siyosiy kelishmovchiliklarni ham ochib tashladi, deydi tahlilchilar.
Tashqi ishlar vazirligi ehtiyotkor diplomatiya olib borishga harakat qilmoqda, chunki mavjud vaziyatda Eron Suriyada o‘z ta’sirini saqlab qolish uchun faqat yumshoq yondashuvdan foydalanishi mumkin.
Ayni vaqtda, Ali Xomanaiy esa mutlaqo boshqacha fikrda. U nafaqat Eron siyosatining Suriyada muvaffaqiyatsiz bo‘lganini tan olgani yo‘q, balki Radio Farda (Ozodlik radiosining Erondagi bo‘limi) ma’lumotlariga ko‘ra, yangi Suriya hukumati bilan ochiq kurash olib borishga chaqirmoqda.
Xulosa qilib aytganda, Suriyada hokimiyat o‘zgarishi Eron uchun eng yirik geosiyosiy zarbalardan biri bo‘ldi. Tehron asosiy mintaqaviy ittifoqchisini yo‘qotdi. Moliyaviy sarmoyalari deyarli qaytib kelmaydigan darajada katta yo‘qotishga aylandi. Yangi Suriya rahbariyati Tehron bilan yaqinlashish emas, balki uzoqlashish yo‘lini tanlamoqda.
Bu fonda Eron ikki yo‘ldan birini tanlashi kerak:
Birinchi, Damashq hukumatiga real yon bosish va aloqalarni diplomatik yo‘l bilan tiklashga urinish;
Ikkinchi, Suriya bilan ochiq qarama-qarshilikka borish (bu variant Tehronning allaqachon zaiflashgan mintaqaviy mavqeini yanada yomonlashtiradi).
Qaysi yo‘l tanlanishidan qat’i nazar, Tehron endi avvalgi kabi Suriyada o‘z shartlarini qo‘ya olmaydi. Mintaqada yangi geosiyosiy muvozanat shakllanmoqda va Eron unga moslashishga majbur.
@erontahlili
Eron siyosiy elitasida kelishmovchiliklar
Tehronning Suriya bo‘yicha yondashuvi ichki siyosiy kelishmovchiliklarni ham ochib tashladi, deydi tahlilchilar.
Tashqi ishlar vazirligi ehtiyotkor diplomatiya olib borishga harakat qilmoqda, chunki mavjud vaziyatda Eron Suriyada o‘z ta’sirini saqlab qolish uchun faqat yumshoq yondashuvdan foydalanishi mumkin.
Ayni vaqtda, Ali Xomanaiy esa mutlaqo boshqacha fikrda. U nafaqat Eron siyosatining Suriyada muvaffaqiyatsiz bo‘lganini tan olgani yo‘q, balki Radio Farda (Ozodlik radiosining Erondagi bo‘limi) ma’lumotlariga ko‘ra, yangi Suriya hukumati bilan ochiq kurash olib borishga chaqirmoqda.
Xulosa qilib aytganda, Suriyada hokimiyat o‘zgarishi Eron uchun eng yirik geosiyosiy zarbalardan biri bo‘ldi. Tehron asosiy mintaqaviy ittifoqchisini yo‘qotdi. Moliyaviy sarmoyalari deyarli qaytib kelmaydigan darajada katta yo‘qotishga aylandi. Yangi Suriya rahbariyati Tehron bilan yaqinlashish emas, balki uzoqlashish yo‘lini tanlamoqda.
Bu fonda Eron ikki yo‘ldan birini tanlashi kerak:
Birinchi, Damashq hukumatiga real yon bosish va aloqalarni diplomatik yo‘l bilan tiklashga urinish;
Ikkinchi, Suriya bilan ochiq qarama-qarshilikka borish (bu variant Tehronning allaqachon zaiflashgan mintaqaviy mavqeini yanada yomonlashtiradi).
Qaysi yo‘l tanlanishidan qat’i nazar, Tehron endi avvalgi kabi Suriyada o‘z shartlarini qo‘ya olmaydi. Mintaqada yangi geosiyosiy muvozanat shakllanmoqda va Eron unga moslashishga majbur.
@erontahlili
29.01.202512:06
Tolibon va HTSh: noqonuniy rejimlar o‘rtasidagi farq nimada?
A.Knyazev, sharqshunos olim
Noqonuniy yo‘l bilan hokimiyatga kelgan ikki radikal harakat misolida ularning strategiyalaridagi qiziqarli farqlarni kuzatish mumkin. Afg‘oniston Tolibon va Suriyaning “Hay’at Tahrir ash-Shom” (HTSh) harakati terroristik tashkilot sifatida baholanayotgan bo‘lsa ham, ularning boshqaruv uslubi mutlaqo boshqacha.
Ideologiya vs pragmatizm
Tolibon o‘z ideologik tamoyillariga sodiq qolmoqda. Xalqaro bosimga qaramay, ular diniy doktrinalarini ham, rejimning tashqi ko‘rinishini ham o‘zgartirmayapti. Ular o’zlarining siyosatiga (islomiy qonunlarga) xalqaro maydondagi mavqeiga salbiy ta’sir qilsa ham qat’iy sodiq bo‘lib qolishmoqda.
HTSh esa butunlay boshqacha yondashuvni tanladi — ular o‘zlarini mutlaqo yangi, dunyoviy davlat qurayotgan kuch sifatida ko‘rsatishga harakat qilmoqda. Harakat yetakchisi Abu Muhammad al-Juloniy endilikda kostyum va galstukda ko‘rinish berib, radikal o‘tmishidan uzoqlashayotganini namoyish qilmoqda. Ularning asosiy maqsadi – hokimiyatni saqlab qolish va xalqaro hamjamiyat tomonidan qabul qilinish, hatto buning uchun barcha eski atributlardan voz kechish kerak bo‘lsa ham.
Tan olish: huquqiy jarayon yoki siyosiy vosita?
Yana bir muhim farq – xalqaro hamjamiyatning ushbu rejimlarga bo‘lgan munosabati. Tolibon hukumati tan olinishi haqida global darajada bahs ketayotgan bo‘lsa, HTSh haqida bunday savol umuman ko‘tarilmadi. Bu esa xalqaro tan olish – huquqiy me’yor emas, balki siyosiy manfaatlarga bog‘liq bo‘lgan instrument ekanligini ko‘rsatadi.
Rasmiy jihatdan, noqonuniy yo‘l bilan kelgan hukumatlarni tan olish masalasini tartibga soluvchi yagona hujjat – 1933-yilgi Montevideo Konvensiyasi. Ammo bu konvensiya faqat tavsiyaviy xususiyatga ega bo‘lib, uni asosan Lotin Amerikasi davlatlaridan iborat 19 mamlakat imzolagan. Amalda esa yangi rejimlarning tan olinishi faqat ayrim davlatlarning geosiyosiy manfaatlariga bog‘liq. Masalan, Qirg‘izistonda 2005, 2010 va 2020-yillardagi to‘ntarishlar ortidan yangi hukumatlarning tan olinishi hech kim uchun muammo bo‘lmagan – jarayon avtomatik tarzda kechgan.
Demak, xalqaro maydonda noqonuniy rejimlarni tan olish masalasi aslida huquqiy jarayon emas, balki global o‘yinchilarning manfaatlariga bog‘liq bo‘lgan siyosiy vositadir. Ushbu rejimlarning o‘zini tutishi esa ularning motivatsiyasini ochib beradi: kimdir hokimiyatini mafkuraga asoslanib quradi, kimdir esa pragmatizm orqali saqlab qolishga harakat qiladi.
@erontahlili
A.Knyazev, sharqshunos olim
Noqonuniy yo‘l bilan hokimiyatga kelgan ikki radikal harakat misolida ularning strategiyalaridagi qiziqarli farqlarni kuzatish mumkin. Afg‘oniston Tolibon va Suriyaning “Hay’at Tahrir ash-Shom” (HTSh) harakati terroristik tashkilot sifatida baholanayotgan bo‘lsa ham, ularning boshqaruv uslubi mutlaqo boshqacha.
Ideologiya vs pragmatizm
Tolibon o‘z ideologik tamoyillariga sodiq qolmoqda. Xalqaro bosimga qaramay, ular diniy doktrinalarini ham, rejimning tashqi ko‘rinishini ham o‘zgartirmayapti. Ular o’zlarining siyosatiga (islomiy qonunlarga) xalqaro maydondagi mavqeiga salbiy ta’sir qilsa ham qat’iy sodiq bo‘lib qolishmoqda.
HTSh esa butunlay boshqacha yondashuvni tanladi — ular o‘zlarini mutlaqo yangi, dunyoviy davlat qurayotgan kuch sifatida ko‘rsatishga harakat qilmoqda. Harakat yetakchisi Abu Muhammad al-Juloniy endilikda kostyum va galstukda ko‘rinish berib, radikal o‘tmishidan uzoqlashayotganini namoyish qilmoqda. Ularning asosiy maqsadi – hokimiyatni saqlab qolish va xalqaro hamjamiyat tomonidan qabul qilinish, hatto buning uchun barcha eski atributlardan voz kechish kerak bo‘lsa ham.
Tan olish: huquqiy jarayon yoki siyosiy vosita?
Yana bir muhim farq – xalqaro hamjamiyatning ushbu rejimlarga bo‘lgan munosabati. Tolibon hukumati tan olinishi haqida global darajada bahs ketayotgan bo‘lsa, HTSh haqida bunday savol umuman ko‘tarilmadi. Bu esa xalqaro tan olish – huquqiy me’yor emas, balki siyosiy manfaatlarga bog‘liq bo‘lgan instrument ekanligini ko‘rsatadi.
Rasmiy jihatdan, noqonuniy yo‘l bilan kelgan hukumatlarni tan olish masalasini tartibga soluvchi yagona hujjat – 1933-yilgi Montevideo Konvensiyasi. Ammo bu konvensiya faqat tavsiyaviy xususiyatga ega bo‘lib, uni asosan Lotin Amerikasi davlatlaridan iborat 19 mamlakat imzolagan. Amalda esa yangi rejimlarning tan olinishi faqat ayrim davlatlarning geosiyosiy manfaatlariga bog‘liq. Masalan, Qirg‘izistonda 2005, 2010 va 2020-yillardagi to‘ntarishlar ortidan yangi hukumatlarning tan olinishi hech kim uchun muammo bo‘lmagan – jarayon avtomatik tarzda kechgan.
Demak, xalqaro maydonda noqonuniy rejimlarni tan olish masalasi aslida huquqiy jarayon emas, balki global o‘yinchilarning manfaatlariga bog‘liq bo‘lgan siyosiy vositadir. Ushbu rejimlarning o‘zini tutishi esa ularning motivatsiyasini ochib beradi: kimdir hokimiyatini mafkuraga asoslanib quradi, kimdir esa pragmatizm orqali saqlab qolishga harakat qiladi.
@erontahlili
Не удалось получить доступ
к медиа контенту
к медиа контенту
28.01.202510:34
⚡️Isroil falastinliklarga G‘azo sektorining shimoliga qaytishga ruxsat berdi, — Associated Press.
"Nesarim yo‘lagidagi nazorat punktlari 27 yanvar kuni ertalab ochildi. Bir necha kun davom etgan kutishdan so‘ng minglab falastinliklar anklav shimoliga yo‘l oldi", deyiladi agentlik xabarida.
Isroil va HAMAS o‘rtasidagi kelishuvga ko‘ra, SAXAL kuchlari G‘azo sektoridagi chegara bo‘ylab bufer hududga chekinishi, shuningdek, G‘azo sektorini ikkiga ajratib turuvchi Nesarim yo‘lagi va Misr bilan chegara bo‘ylab joylashgan Filadelfiya yo‘lagining katta qismini tark etishi kerak edi. Bu jarayon HAMAS va Isroil o‘rtasidagi garovga olinganlarni ozod qilish tartibiga oid nizolar sabab ikki kunga kechiktirildi.
Tel-Aviv garovga olingan tinch aholi vakili Arbel Yehudning ozod qilinishi talabida qat'iy turib oldi. Isroil HAMASni birinchi bosqichda ozod qilinishi kerak bo‘lgan qolgan garovdagilar haqida ma'lumot bermaganlikda aybladi. HAMAS esa, o‘z navbatida, Isroilni nazorat punktlarini ochish bo‘yicha kelishuvni buzganlikda aybladi.
Qatar vositachiligida o‘tkazilgan muzokaralar chog‘ida HAMAS Arbel Yehud va yana ikki nafar garovdagi isroillikni juma kunigacha topshirishga rozi bo‘ldi. Isroil bosh vaziri Binyamin Netanyahuning tasdiqlashicha, ular 30 yanvar kuni ozod qilinadi. Bundan tashqari, 1 fevral kuni yana uch nafar garovdagi isroillik ozod qilinishi kutilmoqda.
Isroil HAMASga qarshi harbiy operatsiyaning dastlabki kunlaridayoq G‘azo sektorining shimolini to‘liq evakuasiya qilishni buyurgan va hududga o‘z qo‘shinlarini kiritgan edi. Shu sababli, 2023 yil oktyabr oyida bir millionga yaqin odam sektor janubiga qochishga majbur bo‘lgandi. Yuz minglab odamlar esa G‘azo shimolida qolgan edi. Aynan G‘azo shimolida urush davomida katta miqdorda qurbonlar vayronagarchiliklar qayd etilgan.
@erontahlili
"Nesarim yo‘lagidagi nazorat punktlari 27 yanvar kuni ertalab ochildi. Bir necha kun davom etgan kutishdan so‘ng minglab falastinliklar anklav shimoliga yo‘l oldi", deyiladi agentlik xabarida.
Isroil va HAMAS o‘rtasidagi kelishuvga ko‘ra, SAXAL kuchlari G‘azo sektoridagi chegara bo‘ylab bufer hududga chekinishi, shuningdek, G‘azo sektorini ikkiga ajratib turuvchi Nesarim yo‘lagi va Misr bilan chegara bo‘ylab joylashgan Filadelfiya yo‘lagining katta qismini tark etishi kerak edi. Bu jarayon HAMAS va Isroil o‘rtasidagi garovga olinganlarni ozod qilish tartibiga oid nizolar sabab ikki kunga kechiktirildi.
Tel-Aviv garovga olingan tinch aholi vakili Arbel Yehudning ozod qilinishi talabida qat'iy turib oldi. Isroil HAMASni birinchi bosqichda ozod qilinishi kerak bo‘lgan qolgan garovdagilar haqida ma'lumot bermaganlikda aybladi. HAMAS esa, o‘z navbatida, Isroilni nazorat punktlarini ochish bo‘yicha kelishuvni buzganlikda aybladi.
Qatar vositachiligida o‘tkazilgan muzokaralar chog‘ida HAMAS Arbel Yehud va yana ikki nafar garovdagi isroillikni juma kunigacha topshirishga rozi bo‘ldi. Isroil bosh vaziri Binyamin Netanyahuning tasdiqlashicha, ular 30 yanvar kuni ozod qilinadi. Bundan tashqari, 1 fevral kuni yana uch nafar garovdagi isroillik ozod qilinishi kutilmoqda.
Isroil HAMASga qarshi harbiy operatsiyaning dastlabki kunlaridayoq G‘azo sektorining shimolini to‘liq evakuasiya qilishni buyurgan va hududga o‘z qo‘shinlarini kiritgan edi. Shu sababli, 2023 yil oktyabr oyida bir millionga yaqin odam sektor janubiga qochishga majbur bo‘lgandi. Yuz minglab odamlar esa G‘azo shimolida qolgan edi. Aynan G‘azo shimolida urush davomida katta miqdorda qurbonlar vayronagarchiliklar qayd etilgan.
@erontahlili
28.01.202505:12
❗️Isroil armiyasi HAMASning Tulkarmdagi dala qo‘mondoni Ahmad Abu Ativiyni havo zarbasi yordamida yo‘q qildi
Aniqlanishicha, u bilan birga yana bir qurolli shaxs ham o'ldirilgan.
@erontahlili
Aniqlanishicha, u bilan birga yana bir qurolli shaxs ham o'ldirilgan.
@erontahlili
03.01.202507:21
Axios portali yozishicha,
Jo Bayden o‘z jamoasi bilan Eronning yadroviy obyektlariga ehtimoliy zarbalarni muhokama qildi.
Oq uy maslahatchisi Jeyk Sallivan amaldagi AQSh prezidentiga Eronga qarshi hujum rejalarini taqdim etgan. Aytishlaricha, Vashington Eron 20-yanvarga qadar yadroviy qurol yaratish bo‘yicha qadamlar tashlasagina zarbalar berishi mumkin.
Biroq, maxfiy uchrashuv hech qanday yangi razvedka ma’lumotlariga asoslanmagan. Bayden esa ushbu masala yuzasidan biror qaror qabul qilmagan.
@erontahlili
Jo Bayden o‘z jamoasi bilan Eronning yadroviy obyektlariga ehtimoliy zarbalarni muhokama qildi.
Oq uy maslahatchisi Jeyk Sallivan amaldagi AQSh prezidentiga Eronga qarshi hujum rejalarini taqdim etgan. Aytishlaricha, Vashington Eron 20-yanvarga qadar yadroviy qurol yaratish bo‘yicha qadamlar tashlasagina zarbalar berishi mumkin.
Biroq, maxfiy uchrashuv hech qanday yangi razvedka ma’lumotlariga asoslanmagan. Bayden esa ushbu masala yuzasidan biror qaror qabul qilmagan.
@erontahlili
Не удалось получить доступ
к медиа контенту
к медиа контенту
17.12.202410:36
🇹🇷🇸🇾 Turkiya Suriya bilan chegaradagi kuchlarini ko‘paytirmoqda, — The Wall Street Journal.
Nashrning amerikalik amaldorlarga tayanib yozishicha, bu keng ko‘lamli bosqinga tayyorgarlikdan darak berishi mumkin. Ularning so‘zlariga ko‘ra, Turkiya va turkparast tuzilmalar Suriya chegarasi bo‘ylab kuchlarini jamlamoqda.
@erontahlili
Nashrning amerikalik amaldorlarga tayanib yozishicha, bu keng ko‘lamli bosqinga tayyorgarlikdan darak berishi mumkin. Ularning so‘zlariga ko‘ra, Turkiya va turkparast tuzilmalar Suriya chegarasi bo‘ylab kuchlarini jamlamoqda.
@erontahlili
18.02.202517:21
🇮🇱🇵🇸Isroil askarlari G‘azo sektoridagi binoni vayron qilish uchun pulemyotdan foydalanmoqda.
@erontahlili
@erontahlili
29.01.202507:25
Foreign Affairs: Isroil G‘azo sektorida Hamasning harbiy salohiyatini yo‘q qila olmadi
Isroil Bosh vaziri Netanyaxu Hamasni yo‘q qilish va’dasini bajara olmadi hamda Isroil operatsiyasining maqsadlariga erishilmadi, deb yozadi Foreign Affairs. Nashrga ko‘ra, Hamas ulkan talafotlarga – jangarilar va tinch aholi orasidagi katta qurbonlarga qaramay, harbiy va siyosiy salohiyatini saqlab qoldi.
Bundan tashqari, Isroil jamiyatida Netanyaxu siyosatidan norozilik ortib bormoqda. 19-yanvarda kuchga kirgan o‘t ochishni to‘xtatish bo‘yicha kelishuv Hamasning omon qolishiga va kelajakda G‘azo sektori ustidan nazoratni tezda tiklashiga imkon berishi mumkin degan xavotirlar mavjud.
Xorijiy OAV - chet tillardagi yetakchi nashrlar kanali.
@erontahlili
Isroil Bosh vaziri Netanyaxu Hamasni yo‘q qilish va’dasini bajara olmadi hamda Isroil operatsiyasining maqsadlariga erishilmadi, deb yozadi Foreign Affairs. Nashrga ko‘ra, Hamas ulkan talafotlarga – jangarilar va tinch aholi orasidagi katta qurbonlarga qaramay, harbiy va siyosiy salohiyatini saqlab qoldi.
Bundan tashqari, Isroil jamiyatida Netanyaxu siyosatidan norozilik ortib bormoqda. 19-yanvarda kuchga kirgan o‘t ochishni to‘xtatish bo‘yicha kelishuv Hamasning omon qolishiga va kelajakda G‘azo sektori ustidan nazoratni tezda tiklashiga imkon berishi mumkin degan xavotirlar mavjud.
Xorijiy OAV - chet tillardagi yetakchi nashrlar kanali.
@erontahlili
Не удалось получить доступ
к медиа контенту
к медиа контенту
28.01.202506:35
🇮🇷🇷🇺Eron Rossiyaning Su-35 qiruvchi samolyotlarini sotib olganini tasdiqladi.
Eron Islom inqilobi qo‘riqchilari korpusi qo‘mondoni Ali Shadmaniy Eron Rossiyada ishlab chiqarilgan Su-35 qiruvchi samolyotlarini sotib olganini aytdi.
Eron rasmiylari ushbu ilg‘or jangovar samolyotlar sotib olinganini birinchi marta tasdiqladi va bu G‘arbda Eron va Rossiya o‘rtasidagi harbiy hamkorlik o‘sib borayotganidan xavotir uyg‘otdi.
@erontahlili
Eron Islom inqilobi qo‘riqchilari korpusi qo‘mondoni Ali Shadmaniy Eron Rossiyada ishlab chiqarilgan Su-35 qiruvchi samolyotlarini sotib olganini aytdi.
Eron rasmiylari ushbu ilg‘or jangovar samolyotlar sotib olinganini birinchi marta tasdiqladi va bu G‘arbda Eron va Rossiya o‘rtasidagi harbiy hamkorlik o‘sib borayotganidan xavotir uyg‘otdi.
@erontahlili
Не удалось получить доступ
к медиа контенту
к медиа контенту
28.01.202504:43
🇸🇾Suriyada yangi hokimiyat tarafdorlari uch kunda kamida 35 kishini qatl etdi.
O‘ldirilganlarning aksariyati ag‘darilgan Bashar Asad hukumatining sobiq amaldorlari bo'lgan.
@erontahlili
O‘ldirilganlarning aksariyati ag‘darilgan Bashar Asad hukumatining sobiq amaldorlari bo'lgan.
@erontahlili
02.01.202514:15
O‘zbekiston va Turkiya: rivojlanayotgan hamkorlik va Islom olami yetakchisiga ishonch
Mexroj Imomov, mustaqil tadqiqotchi
SFCA tomonidan o‘tkazilgan so‘rov natijalari O‘zbekistonning tashqi siyosatidagi muhim tendensiyalardan birini ochib berdi — mintaqaviy hamkorlar, xususan, Turkiyaga nisbatan ishonch ortishi. So‘rovda qatnashgan respondentlarning 15% Turkiyani ishonchli davlat sifatida baholagan bo‘lsa, Rejep Tayyip Erdog‘an dunyo yetakchilari orasida eng yuqori darajadagi ishonchga sazovor bo‘ldi (28%). Bu ko‘rsatkichlar O‘zbekiston va Turkiya o‘rtasidagi strategik aloqalar chuqurlashib borayotganidan dalolat beradi.
Turkiya: yangi mintaqaviy hamkorlik modeli
Turkiyaning Markaziy Osiyo davlatlari bilan aloqalarini faol rivojlantirayotgani, xususan, Turkiy davlatlar tashkiloti doirasidagi tashabbuslari mintaqaviy integratsiya uchun yangi imkoniyatlar yaratmoqda. Erdog‘anning O‘zbekiston auditoriyasi o’rtasidagi mavqei yuqori baholanishi ham Turkiyaning siyosiy va iqtisodiy strategiyasining muvaffaqiyatini ko‘rsatadi.
Xo’sh, nima uchun Turkiya ishonchga loyiq?
Birinchidan, Islom olami yetakchisi: Turkiyaning musulmon dunyosidagi mavqei, uning diniy va madaniy qadriyatlarini ilgari surishda ijobiy rol o‘ynayotganini ko‘rsatmoqda.
Ikkinchidan, harbiy-siyosiy kafolatlar: Turkiyaning NATO a’zosi sifatidagi tajribasi va harbiy salohiyati mintaqaviy xavfsizlikda muhim rol o‘ynashi mumkin. So‘rovda ishtirokchilarning mintaqaviy xavfsizlikni ustuvor yo‘nalish (83%) deb baholashi bu kabi sheriklikning dolzarbligini tasdiqlaydi.
Uchinchidan, iqtisodiy hamkorlik: So‘rovda savdo va investitsiyalarni rivojlantirish eng muhim yo‘nalish sifatida belgilangan. Turkiyaning yirik infratuzilma loyihalari va biznes tajribasi, shubhasiz, O‘zbekiston iqtisodiyotini diversifikatsiya qilishda katta imkoniyat yaratadi.
Xulosa qilib aytganda, so‘rov natijalari Turkiyaning O‘zbekiston tashqi siyosatidagi mintaqaviy hamkor sifatida ahamiyatini kuchaytirayotganini ko‘rsatadi. Erdog‘anga bo‘lgan yuqori ishonch nafaqat siyosiy, balki strategik sheriklikning istiqbollarini ham ochib beradi. Biroq, O‘zbekiston global o‘yinchilarga nisbatan ehtiyotkorlikni saqlagan holda, ko‘p vektorli diplomatiya orqali milliy manfaatlarni himoya qilishda davom etishi kerak.
@erontahlili
Mexroj Imomov, mustaqil tadqiqotchi
SFCA tomonidan o‘tkazilgan so‘rov natijalari O‘zbekistonning tashqi siyosatidagi muhim tendensiyalardan birini ochib berdi — mintaqaviy hamkorlar, xususan, Turkiyaga nisbatan ishonch ortishi. So‘rovda qatnashgan respondentlarning 15% Turkiyani ishonchli davlat sifatida baholagan bo‘lsa, Rejep Tayyip Erdog‘an dunyo yetakchilari orasida eng yuqori darajadagi ishonchga sazovor bo‘ldi (28%). Bu ko‘rsatkichlar O‘zbekiston va Turkiya o‘rtasidagi strategik aloqalar chuqurlashib borayotganidan dalolat beradi.
Turkiya: yangi mintaqaviy hamkorlik modeli
Turkiyaning Markaziy Osiyo davlatlari bilan aloqalarini faol rivojlantirayotgani, xususan, Turkiy davlatlar tashkiloti doirasidagi tashabbuslari mintaqaviy integratsiya uchun yangi imkoniyatlar yaratmoqda. Erdog‘anning O‘zbekiston auditoriyasi o’rtasidagi mavqei yuqori baholanishi ham Turkiyaning siyosiy va iqtisodiy strategiyasining muvaffaqiyatini ko‘rsatadi.
Xo’sh, nima uchun Turkiya ishonchga loyiq?
Birinchidan, Islom olami yetakchisi: Turkiyaning musulmon dunyosidagi mavqei, uning diniy va madaniy qadriyatlarini ilgari surishda ijobiy rol o‘ynayotganini ko‘rsatmoqda.
Ikkinchidan, harbiy-siyosiy kafolatlar: Turkiyaning NATO a’zosi sifatidagi tajribasi va harbiy salohiyati mintaqaviy xavfsizlikda muhim rol o‘ynashi mumkin. So‘rovda ishtirokchilarning mintaqaviy xavfsizlikni ustuvor yo‘nalish (83%) deb baholashi bu kabi sheriklikning dolzarbligini tasdiqlaydi.
Uchinchidan, iqtisodiy hamkorlik: So‘rovda savdo va investitsiyalarni rivojlantirish eng muhim yo‘nalish sifatida belgilangan. Turkiyaning yirik infratuzilma loyihalari va biznes tajribasi, shubhasiz, O‘zbekiston iqtisodiyotini diversifikatsiya qilishda katta imkoniyat yaratadi.
Xulosa qilib aytganda, so‘rov natijalari Turkiyaning O‘zbekiston tashqi siyosatidagi mintaqaviy hamkor sifatida ahamiyatini kuchaytirayotganini ko‘rsatadi. Erdog‘anga bo‘lgan yuqori ishonch nafaqat siyosiy, balki strategik sheriklikning istiqbollarini ham ochib beradi. Biroq, O‘zbekiston global o‘yinchilarga nisbatan ehtiyotkorlikni saqlagan holda, ko‘p vektorli diplomatiya orqali milliy manfaatlarni himoya qilishda davom etishi kerak.
@erontahlili
Переслал из:
Strategic Focus: Central Asia
09.12.202412:03
@Afghanistan_analysis tomonidan @stratfocusca uchun maxsus
TOLIBONNING “XALQARO DIPLOMATIYASI”
Hozirda hech bir davlat Tolibon hukumatini rasman tan olmagan boʻlsa-da, mintaqa davlatlari oʻrtasida haqiqiy diplomatik aloqalari kuchaymoqda. Jumladan, Afg‘oniston Xitoy, Eron, Rossiya va Markaziy Osiyo davlatlari bilan faol aloqalar o‘rnatmoqda.
O’z navbatida Tolibonning 2024-yil noyabr oyida Ozarbayjonda bo’lib o'tgan BMTning iqlim boʻyicha "COP29" sammitiga delegatsiya yuborib, jahon sahnasida muhim qadam tashladi. Bu Tolibon yetakchiligidagi Afg‘onistonning aksariyat davlatlar tomonidan rasmiy tan olinmaganiga qaramay, xalqaro hamjamiyatga qo‘shilish sa’y-harakatlaridan biri hisoblanadi.
Xitoy Tolibonning eng faol diplomatik va iqtisodiy sherigi sifatida paydo bo‘ldi, o’zaro elchilar almashishdi (Xitoy birinchilardan bo'lib Tolibon elchisi akkreditatsiya qilgan) va Afg‘oniston iqtisodiyotiga sarmoya kiritmoqda. Bunday harakatlar Xitoyning mamlakat tabiiy resurslariga kirishni ta’minlash va mintaqadagi ta’sirini kuchaytirish istagini aks ettiradi.
Biroq, "kuch markazlari", G’arb davlatlari va Amerika hukumati inson huquqlari, jumladan, ayollar va bolalar huquqlarini hurmat qilish zarurligini ta’kidlab, Tolibon rejimini qonuniylashtirishga yordam beradigan har qanday qadamlardan tiyilishda davom etmoqda.
Markaziy Osiyo davlatlari asosan Tolibon bilan konstruktiv hamkorlik qilishga harakat qilmoqda. Mintaqadagi Tolibon rejimi bilan hamkorlikdan bosh tortgan yagona davlat bo‘lgan Tojikiston endi toliblar bilan munosabatlarni normallashtirish bo‘yicha muzokaralar olib bormoqda.
O’z navbatida, "Tolibon iqtisodiy pragmatizmi" Afg’onistondagi resurs va texnik ko‘nikmalarning surunkali taqchilligini hisobga olgan holda Tolibon Afg‘onistonning boy tabiiy resurslarini o‘zlashtirish uchun xorijiy investorlarni jalb qilishga intilmoqda. Bu ularning xalqaro hamjamiyat bilan munosabatlari murakkab bo‘lishiga qaramay, iqtisodiy sohada hamkorlik qilishga tayyorligini tasdiqlaydi.
Aytish joizki, hozirda Tolibon rejimning yaqin kelajakdagi asosiy maqsadi daromadlarni ko'paytirish bo’lib qolmoqda, bu esa ularni siyosiy va huquqiy jihatlarga e’tibor bermaslikka tayyor bo’lgan davlatlar uchun manfaatdor sherikchilik "eshiklarini" ochadi.
Biroq, xalqaro tashabbuslarga qaramay, Tolibonning boshqaruviga putur yetkazadigan toliblar ichidagi bo’linish hamda ichki mojarolarga duch kelmoqda. Konstitutsiya yoki hokimiyat taqsimotini tartibga soluvchi boshqa huquqiy hujjatning yo’qligi boshqaruv bo'shlig'ini keltirib chiqaradi. Ayni damda, ichki qarama-qarshiliklarning asosiy manbai amir siymosidir. Tolibon hukumatining ba'zi a'zolari uning roli islom qonunlariga rioya etilishini nazorat qilish bilan cheklanishi kerak, deb hisoblaydi. Haybatulloh va uning tarafdorlari esa ijro hokimiyati va xavfsizlik kuchlari ustidan nazoratni jamlashga intiladi.
Tolibon pragmatizm va iqtisodiy hamkorlik zarurligiga asoslangan xalqaro hamjamiyatga integratsiyalashish istagini namoyish etmoqda. Biroq, ularning ichki bo’linishi va asosiy insonparvarlik tamoyillariga va xotin-qizlar ta’limiga e’tibor bermasligi (jumladan yaqinda toliblar xotin-qizlarning tibbiyot oliygohlarida o'qishni taqiqlagan edi) xalqaro jihatda de-fakto hisoblangan hukumatni de-yurega aylantirish borasidagi harakatlarga jiddiy to’siq bo’lib qolmoqda.
Xulosa qiladigan bo’lsak, Tolibon rejimining kelajakdagi taqdiri uning ichki muammolar, iqtisodiy ambitsiyalar va xalqaro hamjamiyat talablari o‘rtasida muvozanatni topa olishiga bog‘liq bo'ladi. Tolibon global siyosiy tizimning bir qismiga aylana oladimi yoki yo’qmi, buni vaqt ko’rsatadi. Biroq, oxirgi vaqtlarda Tolibon tomonidan amalga oshirilayotga ichki islohotlar toliblar diplomatiyasining sekinlashishiga yoki muvaffaqiyatsizlik tomon qadam tashlashiga olib kelmoqda...
Strategic Focus: Central Asia
TOLIBONNING “XALQARO DIPLOMATIYASI”
Hozirda hech bir davlat Tolibon hukumatini rasman tan olmagan boʻlsa-da, mintaqa davlatlari oʻrtasida haqiqiy diplomatik aloqalari kuchaymoqda. Jumladan, Afg‘oniston Xitoy, Eron, Rossiya va Markaziy Osiyo davlatlari bilan faol aloqalar o‘rnatmoqda.
O’z navbatida Tolibonning 2024-yil noyabr oyida Ozarbayjonda bo’lib o'tgan BMTning iqlim boʻyicha "COP29" sammitiga delegatsiya yuborib, jahon sahnasida muhim qadam tashladi. Bu Tolibon yetakchiligidagi Afg‘onistonning aksariyat davlatlar tomonidan rasmiy tan olinmaganiga qaramay, xalqaro hamjamiyatga qo‘shilish sa’y-harakatlaridan biri hisoblanadi.
Xitoy Tolibonning eng faol diplomatik va iqtisodiy sherigi sifatida paydo bo‘ldi, o’zaro elchilar almashishdi (Xitoy birinchilardan bo'lib Tolibon elchisi akkreditatsiya qilgan) va Afg‘oniston iqtisodiyotiga sarmoya kiritmoqda. Bunday harakatlar Xitoyning mamlakat tabiiy resurslariga kirishni ta’minlash va mintaqadagi ta’sirini kuchaytirish istagini aks ettiradi.
Biroq, "kuch markazlari", G’arb davlatlari va Amerika hukumati inson huquqlari, jumladan, ayollar va bolalar huquqlarini hurmat qilish zarurligini ta’kidlab, Tolibon rejimini qonuniylashtirishga yordam beradigan har qanday qadamlardan tiyilishda davom etmoqda.
Markaziy Osiyo davlatlari asosan Tolibon bilan konstruktiv hamkorlik qilishga harakat qilmoqda. Mintaqadagi Tolibon rejimi bilan hamkorlikdan bosh tortgan yagona davlat bo‘lgan Tojikiston endi toliblar bilan munosabatlarni normallashtirish bo‘yicha muzokaralar olib bormoqda.
O’z navbatida, "Tolibon iqtisodiy pragmatizmi" Afg’onistondagi resurs va texnik ko‘nikmalarning surunkali taqchilligini hisobga olgan holda Tolibon Afg‘onistonning boy tabiiy resurslarini o‘zlashtirish uchun xorijiy investorlarni jalb qilishga intilmoqda. Bu ularning xalqaro hamjamiyat bilan munosabatlari murakkab bo‘lishiga qaramay, iqtisodiy sohada hamkorlik qilishga tayyorligini tasdiqlaydi.
Aytish joizki, hozirda Tolibon rejimning yaqin kelajakdagi asosiy maqsadi daromadlarni ko'paytirish bo’lib qolmoqda, bu esa ularni siyosiy va huquqiy jihatlarga e’tibor bermaslikka tayyor bo’lgan davlatlar uchun manfaatdor sherikchilik "eshiklarini" ochadi.
Biroq, xalqaro tashabbuslarga qaramay, Tolibonning boshqaruviga putur yetkazadigan toliblar ichidagi bo’linish hamda ichki mojarolarga duch kelmoqda. Konstitutsiya yoki hokimiyat taqsimotini tartibga soluvchi boshqa huquqiy hujjatning yo’qligi boshqaruv bo'shlig'ini keltirib chiqaradi. Ayni damda, ichki qarama-qarshiliklarning asosiy manbai amir siymosidir. Tolibon hukumatining ba'zi a'zolari uning roli islom qonunlariga rioya etilishini nazorat qilish bilan cheklanishi kerak, deb hisoblaydi. Haybatulloh va uning tarafdorlari esa ijro hokimiyati va xavfsizlik kuchlari ustidan nazoratni jamlashga intiladi.
Tolibon pragmatizm va iqtisodiy hamkorlik zarurligiga asoslangan xalqaro hamjamiyatga integratsiyalashish istagini namoyish etmoqda. Biroq, ularning ichki bo’linishi va asosiy insonparvarlik tamoyillariga va xotin-qizlar ta’limiga e’tibor bermasligi (jumladan yaqinda toliblar xotin-qizlarning tibbiyot oliygohlarida o'qishni taqiqlagan edi) xalqaro jihatda de-fakto hisoblangan hukumatni de-yurega aylantirish borasidagi harakatlarga jiddiy to’siq bo’lib qolmoqda.
Xulosa qiladigan bo’lsak, Tolibon rejimining kelajakdagi taqdiri uning ichki muammolar, iqtisodiy ambitsiyalar va xalqaro hamjamiyat talablari o‘rtasida muvozanatni topa olishiga bog‘liq bo'ladi. Tolibon global siyosiy tizimning bir qismiga aylana oladimi yoki yo’qmi, buni vaqt ko’rsatadi. Biroq, oxirgi vaqtlarda Tolibon tomonidan amalga oshirilayotga ichki islohotlar toliblar diplomatiyasining sekinlashishiga yoki muvaffaqiyatsizlik tomon qadam tashlashiga olib kelmoqda...
Strategic Focus: Central Asia
Не удалось получить доступ
к медиа контенту
к медиа контенту
29.01.202516:02
⚡️Agar Isroil G‘azoga yordamni cheklashni davom ettirsa, HAMAS garovga olinganlarni ozod qilishdan bosh tortishi mumkin, — Asharq kanali.
@erontahlili
@erontahlili
Переслал из:Strategic Focus: Central Asia
29.01.202506:42
Markaziy Osiyodagi yangi tendensiya: Turkmaniston militarizatsiyasi
Uzoq vaqt davomida Turkmaniston xalqaro e’tibor chetida qolgan, hatto Markaziy Osiyo davlatlari orasida ham. Uning avtoritar rejimi va betaraflikka sodiqligi mamlakatni global maydondan izolyatsiya qilgan. Biroq, so‘nggi 10 yillikda, ayniqsa so‘nggi 3-4 yil ichida Ashxobod xalqaro aloqalarini sezilarli darajada faollashtirdi. Tashqi siyosiy tashabbuslarni qo‘llab-quvvatlash va ichki hamda tashqi tahdidlardan himoya qilishga qaratilgan harbiy qudratni mustahkamlash siyosati ushbu faollikning muhim elementi bo‘ldi.
Turkmaniston harbiy qudrati jihatidan Qozog‘iston va O‘zbekistondan ortda qolgan bo‘lsa-da, mintaqada eng ko‘p tankga ega va harbiy texnikasini faol modernizatsiya qilmoqda. Bu Ashxobodga Rossiya va Xitoyga mudofaa sohasida bo‘lgan qaramlikni kamaytirish hamda Afg‘oniston va Eron bilan chegara hududlarida o‘z mavqeini mustahkamlash imkonini berdi, deydi tahlilchilar.
Yangi geosiyosiy davr boshlanishi bilan Turkmaniston o‘zining geosiyosiy afzalliklarini anglab, tashqi dunyo bilan faolroq hamkorlik qila boshladi. Biroq, bu ochiqlik, ayniqsa Afg‘onistondagi toliblar tahdidi fonida, mudofaa salohiyatini sezilarli darajada kuchaytirishni talab qiladi. Harbiy sharoitlarning yaxshilanishi va Kaspiy dengizida flotni modernizatsiya qilish Ashxobodning ustuvor yo‘nalishlari bo‘ldi.
Hozirda Turkmaniston qurolli kuchlari soni taxminan 40 000 kishini tashkil etadi, ularning 90% quruqlik qo‘shinlarida xizmat qiladi. 1 milliard dollarlik harbiy budjetga ega bo‘lgan mamlakat 654 tank bilan mintaqadagi barcha davlatdan ko‘proq harbiy texnikaga ega. Bunday ko‘rsatkichlar Turkmanistonga jahon harbiy qudrat reytingida 77-o‘rinni egallashga imkon berdi va u Qirg‘iziston va Tojikistondan sezilarli darajada oldinda bormoqda.
Ashxobod o‘zining neft-gaz platformalarini himoya qilish va Ozarbayjon bilan hamkorlik qilish uchun dengiz kuchlarini faol rivojlantirmoqda. Aktiv militarizatsiya, shuningdek, Kaspiy mintaqasida Eronning harbiy faolligini tiyib turishga qaratilgan.
Harbiy qudratni mustahkamlash bo‘yicha harakatlarga qaramay, Turkmaniston qurolli kuchlarining asosiy vazifasi rejimni ichki tahdidlardan himoya qilish va xalqaro faollik sharoitida barqarorlikni saqlashdir. Shu bilan birga, Turkmanistan neytrallikni saqlashga va Rossiya yoki Xitoy kabi yirik davlatlarga bevosita bog‘liqlikdan qochishga intilmoqda.
Shunday qilib, Turkmaniston asta-sekin izolyatsiyalangan davlatdan mintaqaviy o‘yinchiga aylanib bormoqda. Uning tajribasi shuni ko‘rsatadiki, betaraflik faqat ideologiya bilan emas, balki real harbiy qudrat bilan ham mustahkamlanishi mumkin. Turkmaniston Mazkur evolyutsiya Turkmaniston tashqi va mudofaa siyosatiga ko‘proq e’tibor qaratishni talab qiladi va bu boshqa mintaqa davlatlariga xalqaro maydonda avtonom bo‘lish va mustaqillikka intilishlarida namuna bo‘lishi mumkin.
Strategic Focus: Central Asia
Uzoq vaqt davomida Turkmaniston xalqaro e’tibor chetida qolgan, hatto Markaziy Osiyo davlatlari orasida ham. Uning avtoritar rejimi va betaraflikka sodiqligi mamlakatni global maydondan izolyatsiya qilgan. Biroq, so‘nggi 10 yillikda, ayniqsa so‘nggi 3-4 yil ichida Ashxobod xalqaro aloqalarini sezilarli darajada faollashtirdi. Tashqi siyosiy tashabbuslarni qo‘llab-quvvatlash va ichki hamda tashqi tahdidlardan himoya qilishga qaratilgan harbiy qudratni mustahkamlash siyosati ushbu faollikning muhim elementi bo‘ldi.
Turkmaniston harbiy qudrati jihatidan Qozog‘iston va O‘zbekistondan ortda qolgan bo‘lsa-da, mintaqada eng ko‘p tankga ega va harbiy texnikasini faol modernizatsiya qilmoqda. Bu Ashxobodga Rossiya va Xitoyga mudofaa sohasida bo‘lgan qaramlikni kamaytirish hamda Afg‘oniston va Eron bilan chegara hududlarida o‘z mavqeini mustahkamlash imkonini berdi, deydi tahlilchilar.
Yangi geosiyosiy davr boshlanishi bilan Turkmaniston o‘zining geosiyosiy afzalliklarini anglab, tashqi dunyo bilan faolroq hamkorlik qila boshladi. Biroq, bu ochiqlik, ayniqsa Afg‘onistondagi toliblar tahdidi fonida, mudofaa salohiyatini sezilarli darajada kuchaytirishni talab qiladi. Harbiy sharoitlarning yaxshilanishi va Kaspiy dengizida flotni modernizatsiya qilish Ashxobodning ustuvor yo‘nalishlari bo‘ldi.
Hozirda Turkmaniston qurolli kuchlari soni taxminan 40 000 kishini tashkil etadi, ularning 90% quruqlik qo‘shinlarida xizmat qiladi. 1 milliard dollarlik harbiy budjetga ega bo‘lgan mamlakat 654 tank bilan mintaqadagi barcha davlatdan ko‘proq harbiy texnikaga ega. Bunday ko‘rsatkichlar Turkmanistonga jahon harbiy qudrat reytingida 77-o‘rinni egallashga imkon berdi va u Qirg‘iziston va Tojikistondan sezilarli darajada oldinda bormoqda.
Ashxobod o‘zining neft-gaz platformalarini himoya qilish va Ozarbayjon bilan hamkorlik qilish uchun dengiz kuchlarini faol rivojlantirmoqda. Aktiv militarizatsiya, shuningdek, Kaspiy mintaqasida Eronning harbiy faolligini tiyib turishga qaratilgan.
Harbiy qudratni mustahkamlash bo‘yicha harakatlarga qaramay, Turkmaniston qurolli kuchlarining asosiy vazifasi rejimni ichki tahdidlardan himoya qilish va xalqaro faollik sharoitida barqarorlikni saqlashdir. Shu bilan birga, Turkmanistan neytrallikni saqlashga va Rossiya yoki Xitoy kabi yirik davlatlarga bevosita bog‘liqlikdan qochishga intilmoqda.
Shunday qilib, Turkmaniston asta-sekin izolyatsiyalangan davlatdan mintaqaviy o‘yinchiga aylanib bormoqda. Uning tajribasi shuni ko‘rsatadiki, betaraflik faqat ideologiya bilan emas, balki real harbiy qudrat bilan ham mustahkamlanishi mumkin. Turkmaniston Mazkur evolyutsiya Turkmaniston tashqi va mudofaa siyosatiga ko‘proq e’tibor qaratishni talab qiladi va bu boshqa mintaqa davlatlariga xalqaro maydonda avtonom bo‘lish va mustaqillikka intilishlarida namuna bo‘lishi mumkin.
Strategic Focus: Central Asia
28.01.202506:04
❗️HAMAS asirlikda qolgan sakkiz nafar isroillik garovga olinganlar halok bo‘lganini ma'lum qildi.
@erontahlili
Isroil bu ma’lumotni garovga olinganlar o‘limining yakuniy dalili sifatida qabul qilmaydi. Biroq, asirlarning qarindoshlariga ularning ahvoli haqida rasmiy shaxslar tomonidan ma’lumot berilgan,deyiladi xabarda.
@erontahlili
Переслал из:Strategic Focus: Central Asia
27.01.202514:25
Tramp Eronning yadroviy obyektlariga harbiy zarba beradimi?
Eronning yadroviy dasturi oxirgi vaqtlarda Vashingtonda keng muhokama qilinayotgan mavzu bo’lib kelmoqda. Amerikaliklar fikricha, Eron bir necha oy ichida yadroviy qurolga ega bo‘lishi mumkin bo‘lgan bir paytda, harbiy choralarni kechiktirish o‘zini oqlamaydigan xavf bo’ladi.
Bu borada Tehron o‘z pozitsiyalarining zaiflashib borishini hisobga olib, yadroviy qurolni yaratish jarayonini tezlashtirish uchun barcha asoslarga ega. Isroilning Eronning asosiy havo mudofaasi tizimlarini va Hizbulloh hamda Hamas rahbariyatini yo‘q qilishi ushbu rejimning zaifligini ko‘rsatdi. Ushbu sharoitda yadroviy qurol Eron uchun bosim o‘tkazish va o‘z ta’sirini saqlab qolish vositasi bo‘lib xizmat qiladi.
Shimoliy Koreya bilan olib borilgan muzokaralar tajribasi shuni ko‘rsatadiki, avtoritar rejimlar bilan diplomatik muloqot ko‘pincha muvaffaqiyatsizlikka uchraydi. Bunday urinishlar yadroviy ishlab chiqarishni yakunlash uchun vaqtni boy berishga olib keladi va Eronni keyingi sanksiyalar yoki bosimlardan himoya qiladi.
Bu fonda tahlilchilar Tramp quyidagi sabablarga ko’ra Eron yadroviy infratuzilmasiga zarba berishi mumkinligni aytmoqdalar.
Birinchidan, global tahdidni kamaytirish. Yadroviy dastur neytrallashuvi xavfli materiallarning terroristik guruhlarga o‘tishining oldini oladi va xalqaro barqarorlikni himoya qiladi.
Ikkinchidan, rejimning zaifligi. Eron hukumati iqtisodiy inqiroz va legitimligini yo‘qotishiga duch kelar ekan, o‘zining asosiy obyektlariga berilgan zarbaga bardosh berolmasligi mumkin. Bu rejimning ichki va xalqaro pozitsiyalarini susaytiradi.
Uchinchidan, hokimiyat almashinuvi ehtimoli. Harbiy mag‘lubiyat Eron rahbariyatining zaifligini namoyon qilishi va xalq isyonlariga turtki bo‘lishi mumkin, bu esa uzoq muddatda rejimning almashishiga olib keladi.
Shunday qilib, Tramp administratsiyasi nazarida
Eron yadroviy dasturi nafaqat mintaqaviy, balki global xavf bo‘lib, qat’iy choralarni talab qiladi. Genri Kissinjer ta’kidlaganidek, «dono rahbarlar inqirozlar halokatga aylanishidan oldin ularni bartaraf etishlari kerak». Eronning yadroviy obyektlariga harbiy zarba nafaqat yadroviy tahdiddan dunyoni himoya qilish, balki Yaqin Sharq barqarorligiga tahdid soluvchi avtoritar rejimni zaiflashtirish imkoniyati hamdir, deydi amerikalik ekspertlar.
Strategic Focus: Central Asia
Eronning yadroviy dasturi oxirgi vaqtlarda Vashingtonda keng muhokama qilinayotgan mavzu bo’lib kelmoqda. Amerikaliklar fikricha, Eron bir necha oy ichida yadroviy qurolga ega bo‘lishi mumkin bo‘lgan bir paytda, harbiy choralarni kechiktirish o‘zini oqlamaydigan xavf bo’ladi.
Bu borada Tehron o‘z pozitsiyalarining zaiflashib borishini hisobga olib, yadroviy qurolni yaratish jarayonini tezlashtirish uchun barcha asoslarga ega. Isroilning Eronning asosiy havo mudofaasi tizimlarini va Hizbulloh hamda Hamas rahbariyatini yo‘q qilishi ushbu rejimning zaifligini ko‘rsatdi. Ushbu sharoitda yadroviy qurol Eron uchun bosim o‘tkazish va o‘z ta’sirini saqlab qolish vositasi bo‘lib xizmat qiladi.
Shimoliy Koreya bilan olib borilgan muzokaralar tajribasi shuni ko‘rsatadiki, avtoritar rejimlar bilan diplomatik muloqot ko‘pincha muvaffaqiyatsizlikka uchraydi. Bunday urinishlar yadroviy ishlab chiqarishni yakunlash uchun vaqtni boy berishga olib keladi va Eronni keyingi sanksiyalar yoki bosimlardan himoya qiladi.
Bu fonda tahlilchilar Tramp quyidagi sabablarga ko’ra Eron yadroviy infratuzilmasiga zarba berishi mumkinligni aytmoqdalar.
Birinchidan, global tahdidni kamaytirish. Yadroviy dastur neytrallashuvi xavfli materiallarning terroristik guruhlarga o‘tishining oldini oladi va xalqaro barqarorlikni himoya qiladi.
Ikkinchidan, rejimning zaifligi. Eron hukumati iqtisodiy inqiroz va legitimligini yo‘qotishiga duch kelar ekan, o‘zining asosiy obyektlariga berilgan zarbaga bardosh berolmasligi mumkin. Bu rejimning ichki va xalqaro pozitsiyalarini susaytiradi.
Uchinchidan, hokimiyat almashinuvi ehtimoli. Harbiy mag‘lubiyat Eron rahbariyatining zaifligini namoyon qilishi va xalq isyonlariga turtki bo‘lishi mumkin, bu esa uzoq muddatda rejimning almashishiga olib keladi.
Shunday qilib, Tramp administratsiyasi nazarida
Eron yadroviy dasturi nafaqat mintaqaviy, balki global xavf bo‘lib, qat’iy choralarni talab qiladi. Genri Kissinjer ta’kidlaganidek, «dono rahbarlar inqirozlar halokatga aylanishidan oldin ularni bartaraf etishlari kerak». Eronning yadroviy obyektlariga harbiy zarba nafaqat yadroviy tahdiddan dunyoni himoya qilish, balki Yaqin Sharq barqarorligiga tahdid soluvchi avtoritar rejimni zaiflashtirish imkoniyati hamdir, deydi amerikalik ekspertlar.
Strategic Focus: Central Asia
27.12.202411:13
Barchangizga rahmat!
@erontahlili
@erontahlili
08.12.202417:20
Har doim ogoh bo’lish kerak…
@erontahlili
@erontahlili
Не удалось получить доступ
к медиа контенту
к медиа контенту
29.01.202513:30
Asadsiz Suriyaga Falastin rasmiylarining ham qadami yetdi.
Falastin hukumati Bosh vaziri Mustafo Muhammad boshchiligidagi delegatsiya rasmiy tashrif bilan Damashqqa keldi.
Mustafoning ta’kidlashicha, bu tashrif Falastin ma’muriyatining “Suriya rahbariyati va xalqini qo‘llab-quvvatlash, shuningdek, hamkorlikni mustahkamlash, siyosiy va iqtisodiy muvofiqlashtirishni kuchaytirish maqsadida” pozitsiyasining ifodasidir.
@erontahlili
Falastin hukumati Bosh vaziri Mustafo Muhammad boshchiligidagi delegatsiya rasmiy tashrif bilan Damashqqa keldi.
Mustafoning ta’kidlashicha, bu tashrif Falastin ma’muriyatining “Suriya rahbariyati va xalqini qo‘llab-quvvatlash, shuningdek, hamkorlikni mustahkamlash, siyosiy va iqtisodiy muvofiqlashtirishni kuchaytirish maqsadida” pozitsiyasining ifodasidir.
@erontahlili
Не удалось получить доступ
к медиа контенту
к медиа контенту
28.01.202511:36
🇹🇷 Turkiyaning 2025-yildagi tashqi siyosati: manfaatlar muvozanati va strategik mustaqillik
2025-yilda Turkiya strategik mustaqillikni mustahkamlashga e’tibor qaratadi, deb aytilmoqda SETA tahliliy markazi hisobotida. Anqara AQSh, Rossiya va YI bilan hamkorlikni davom ettiradi, shu bilan birga qaror qabul qilishda mustaqilligini saqlab qoladi.
Ustuvor yo’nalishlar qatoriga quyidagilar keltirilgan:
Xavfsizlik: mudofaa texnologiyalari, sun’iy intellekt, kiberxavfsizlik va dron tizimlarini rivojlantirish.
Suriya: kurd guruhlaridan keladigan tahdidlarni bartaraf etish va mintaqani barqarorlashtirish.
Iqtisodiyot: Afrika va Markaziy Osiyo bilan savdo aloqalarini kengaytirish.
Turkiya mintaqaviy barqarorlashtiruvchi rolini davom ettiradi, jumladan, Rossiya-Ukraina mojarosida vositachilik qilish va tinchlik tashabbuslarida faol ishtirok etadi, deydi tahlilchilar.
Batafsil: https://t.me/xorijiyoav/5098
@erontahlili
2025-yilda Turkiya strategik mustaqillikni mustahkamlashga e’tibor qaratadi, deb aytilmoqda SETA tahliliy markazi hisobotida. Anqara AQSh, Rossiya va YI bilan hamkorlikni davom ettiradi, shu bilan birga qaror qabul qilishda mustaqilligini saqlab qoladi.
Ustuvor yo’nalishlar qatoriga quyidagilar keltirilgan:
Xavfsizlik: mudofaa texnologiyalari, sun’iy intellekt, kiberxavfsizlik va dron tizimlarini rivojlantirish.
Suriya: kurd guruhlaridan keladigan tahdidlarni bartaraf etish va mintaqani barqarorlashtirish.
Iqtisodiyot: Afrika va Markaziy Osiyo bilan savdo aloqalarini kengaytirish.
Turkiya mintaqaviy barqarorlashtiruvchi rolini davom ettiradi, jumladan, Rossiya-Ukraina mojarosida vositachilik qilish va tinchlik tashabbuslarida faol ishtirok etadi, deydi tahlilchilar.
Batafsil: https://t.me/xorijiyoav/5098
@erontahlili
Не удалось получить доступ
к медиа контенту
к медиа контенту
28.01.202505:38
🇪🇺🇸🇾Yevropa ittifoqi Suriyaga qarshi sanksiyalarni yumshatadi.
Hokimiyatga kelgan “Hay’at Tahrir ash-Shom”ni terrorchi tashkilotlar ro‘yxatidan chiqarish masalasi BMT Xavfsizlik kengashi darajasida hal qilinishi kutilmoqda.
Yevrokengash Suriya bo‘yicha muzokaralar uchun hujjat tayyorlagan, unda fuqarolik parvozlarini soddalashtirish uchun aviakompaniyalar, jumladan, Syrian Arab Airlines’ga nisbatan sanksiyalarni olib tashlash, shuningdek, neft-gaz texnologiyalarini eksport qilish taqiqini qayta ko‘rib chiqish taklif etilgan.
@erontahlili
Hokimiyatga kelgan “Hay’at Tahrir ash-Shom”ni terrorchi tashkilotlar ro‘yxatidan chiqarish masalasi BMT Xavfsizlik kengashi darajasida hal qilinishi kutilmoqda.
Yevrokengash Suriya bo‘yicha muzokaralar uchun hujjat tayyorlagan, unda fuqarolik parvozlarini soddalashtirish uchun aviakompaniyalar, jumladan, Syrian Arab Airlines’ga nisbatan sanksiyalarni olib tashlash, shuningdek, neft-gaz texnologiyalarini eksport qilish taqiqini qayta ko‘rib chiqish taklif etilgan.
@erontahlili
12.01.202507:58
Eron yana bir ittifoqchisidan ayrildi
Livanning yangi saylangan prezidenti Jozef Aun Saudiya Arabistoniga oʻz “sadoqatini bildirmoqda”. “Saudiya Arabistoni Livanni qo‘llab-quvvatlashda tarixiy rol o‘ynagani sababli prezident sifatida birinchi tashrifim aynan shu mamlakatga bo‘ladi”, dedi janob Aun.
Livanda Eronning ta’siri kamayib borayotgan bir paytda, Saudiya Arabistonining ta’siri oshmoqda. Prezidentlikka saylanishidan bir necha hafta oldin Jozef Aun Livan armiyasi qo‘mondoni sifatida Saudiya Arabistoniga tashrif buyurgandi. Bundan tashqari, kecha Suriya yangi hukumati rahbari Ahmad Ash-Sharo (al-Jo’loniy nomi bilan tanilgan) Jozef Aunga prezident etib saylangani munosabati bilan tabriklash uchun qo‘ng‘iroq qildi.
Shunday qilib, Yaqin Sharqda yangi geosiyosiy arxitektura shakllanmoqda va unda Tehronning mavqei sezilarli darajada pasayishni davom etyapti.
@erontahlili
Livanning yangi saylangan prezidenti Jozef Aun Saudiya Arabistoniga oʻz “sadoqatini bildirmoqda”. “Saudiya Arabistoni Livanni qo‘llab-quvvatlashda tarixiy rol o‘ynagani sababli prezident sifatida birinchi tashrifim aynan shu mamlakatga bo‘ladi”, dedi janob Aun.
Livanda Eronning ta’siri kamayib borayotgan bir paytda, Saudiya Arabistonining ta’siri oshmoqda. Prezidentlikka saylanishidan bir necha hafta oldin Jozef Aun Livan armiyasi qo‘mondoni sifatida Saudiya Arabistoniga tashrif buyurgandi. Bundan tashqari, kecha Suriya yangi hukumati rahbari Ahmad Ash-Sharo (al-Jo’loniy nomi bilan tanilgan) Jozef Aunga prezident etib saylangani munosabati bilan tabriklash uchun qo‘ng‘iroq qildi.
Shunday qilib, Yaqin Sharqda yangi geosiyosiy arxitektura shakllanmoqda va unda Tehronning mavqei sezilarli darajada pasayishni davom etyapti.
@erontahlili
Переслал из:Strategic Focus: Central Asia
17.12.202415:57
Yaqin Sharqda yangi voqelik: Isroil strategiyasi – Eron tahdidiga qarshi kurash va mintaqaviy hamkorlik sari
Amos Yadlin, MIND Israel kompaniyasi prezidenti, Isroil harbiy razvedkasining sobiq rahbari
Avner Golov, MIND Israel kompaniyasi vitse-prezidenti, Isroil Xavfsizlik Kengashi katta direktori
2023-yil 7-oktabr kuni Hamasning Isroilga hujumi Yaqin Sharq kelajagi uchun 3 xil raqobatlashuvchi ssenariyni ko’rsatib berdi: Hamas doktrinasi, Eron-Hizbulloh strategiyasi va AQShning mintaqaviy barqarorlik modeli.
Ammo bu yondashuvlarning birortasi ham barqaror bo‘lmadi, deydi ekspertlar. HAMAS ko‘p tomonlama front orqali Isroilni ichkaridan yemirishni maqsad qilgan edi; Eron va Hizbulloh uzoq davom etuvchi urush orqali Isroilni zaiflashtirish va AQShni mintaqadan siqib chiqarishga urindi; AQSh esa Isroil va Saudiya Arabistoni o‘rtasida munosabatlarni normallashtirish va mudofaa hamkorligini kuchaytirish orqali barqarorlikka erishmoqchi bo‘ldi.
Ayni vaqtda mazkur yondashuvlarning muvaffaqiyatsizligi Isroilning yangi mintaqaviy tartibot strategiyasi uchun imkoniyat yaratdi. Tahlilchilarga ko’ra, Isroil o‘zining harbiy yutuqlaridan foydalangan holda Yaqin Sharqning yangi siyosiy kelajagini shakllantirishga kirishishi mumkin.
Isroil strategiyasi: harbiy muvaffaqiyatdan siyosiy tartib sari
Isroilning harbiy kampaniyasi Hamasning G‘azodagi infratuzilmasini yo‘q qildi. Shuningdek, Hizbulloh va Eronning mintaqaviy ta’siriga jiddiy zarba berdi. Shunga qaramay, harbiy g‘alabalar hali uzoq muddatli siyosiy strategiya bilan mustahkamlanmagan.
Isroil quyidagilarni amalga oshirish uchun imkoniyatdan foydalanishi kerak: 1) Saudiya Arabistoni boshchiligida mo‘tadil mintaqaviy koalitsiya tuzish; 2) AQSh ko‘magida yangi mintaqaviy xavfsizlik arxitekturasini shakllantirish; 3) Falastinliklar uchun siyosiy kelajakni taqdim etish (albatta, radikal guruhlarsiz).
Koalitsiyani mustahkamlash: AQSh va arab hamkorlari
Isroil bu maqsadga yolg‘iz erisha olmaydi. Yangi tartibni amalga oshirish uchun AQSh, Saudiya Arabistoni, Misr, Iordaniya, BAA va boshqa arab davlatlarining qo‘llab-quvvatlashi zarur. AQSh bu jarayonda yetakchilik qilib, umumiy mudofaa alyansini shakllantirishi kerak. Alyansning maqsadlari quyidagicha bo’ladi: a) shia va sunniy ekstremizmi bilan kurash; b) havo va raketadan mudofaa tizimlarini mustahkamlash; d) Eronga qarshi ishonchli strategiyani ishlab chiqish.
Falastinning siyosiy kelajagi
Yangi mintaqaviy voqelikda Falastin masalasi markaziy o‘rin tutishi kerak. Bu boradagi yondashuv moslashuvchan va bosqichma-bosqich bo‘lishi lozim. Falastin boshqaruvi samaradorligini namoyish etishi va radikalizmni yo‘q qilish yo‘lida faol harakat qilishi kerak. G‘azo qayta tiklanishi faqat uning demilitarizatsiyasi amalga oshirilgandan so‘ng boshlanishi lozim.
Tahdid va imkoniyatlar
Isroil tarixiy burilish nuqtasida turibdi: u hozirgi vaziyatdan foydalanib mintaqada barqaror tartib o‘rnata oladimi yoki yangi beqarorlik to‘lqiniga duch keladimi? Muvaffaqiyatning kaliti AQSh va arab ittifoqchilari bilan hamkorlikda, shuningdek, o‘z ichki siyosatidagi ekstremistik unsurlarni jilovlashda yotadi.
Xulosa qilib aytganda, Isroil strategiyasi – bu nafaqat harbiy g‘alaba, balki Yaqin Sharq kelajagini qayta ko‘rib chiqish imkoniyati hamdir. AQSh va arab davlatlari qo‘llab-quvvatlagan koalitsiya mintaqaviy xavfsizlikni ta’minlash, Falastinliklarga siyosiy istiqbol yaratish va Eronga qarshi samarali kurash orqali barqaror va farovon mintaqa uchun asos yaratishi mumkin.
Strategic Focus: Central Asia
Amos Yadlin, MIND Israel kompaniyasi prezidenti, Isroil harbiy razvedkasining sobiq rahbari
Avner Golov, MIND Israel kompaniyasi vitse-prezidenti, Isroil Xavfsizlik Kengashi katta direktori
2023-yil 7-oktabr kuni Hamasning Isroilga hujumi Yaqin Sharq kelajagi uchun 3 xil raqobatlashuvchi ssenariyni ko’rsatib berdi: Hamas doktrinasi, Eron-Hizbulloh strategiyasi va AQShning mintaqaviy barqarorlik modeli.
Ammo bu yondashuvlarning birortasi ham barqaror bo‘lmadi, deydi ekspertlar. HAMAS ko‘p tomonlama front orqali Isroilni ichkaridan yemirishni maqsad qilgan edi; Eron va Hizbulloh uzoq davom etuvchi urush orqali Isroilni zaiflashtirish va AQShni mintaqadan siqib chiqarishga urindi; AQSh esa Isroil va Saudiya Arabistoni o‘rtasida munosabatlarni normallashtirish va mudofaa hamkorligini kuchaytirish orqali barqarorlikka erishmoqchi bo‘ldi.
Ayni vaqtda mazkur yondashuvlarning muvaffaqiyatsizligi Isroilning yangi mintaqaviy tartibot strategiyasi uchun imkoniyat yaratdi. Tahlilchilarga ko’ra, Isroil o‘zining harbiy yutuqlaridan foydalangan holda Yaqin Sharqning yangi siyosiy kelajagini shakllantirishga kirishishi mumkin.
Isroil strategiyasi: harbiy muvaffaqiyatdan siyosiy tartib sari
Isroilning harbiy kampaniyasi Hamasning G‘azodagi infratuzilmasini yo‘q qildi. Shuningdek, Hizbulloh va Eronning mintaqaviy ta’siriga jiddiy zarba berdi. Shunga qaramay, harbiy g‘alabalar hali uzoq muddatli siyosiy strategiya bilan mustahkamlanmagan.
Isroil quyidagilarni amalga oshirish uchun imkoniyatdan foydalanishi kerak: 1) Saudiya Arabistoni boshchiligida mo‘tadil mintaqaviy koalitsiya tuzish; 2) AQSh ko‘magida yangi mintaqaviy xavfsizlik arxitekturasini shakllantirish; 3) Falastinliklar uchun siyosiy kelajakni taqdim etish (albatta, radikal guruhlarsiz).
Koalitsiyani mustahkamlash: AQSh va arab hamkorlari
Isroil bu maqsadga yolg‘iz erisha olmaydi. Yangi tartibni amalga oshirish uchun AQSh, Saudiya Arabistoni, Misr, Iordaniya, BAA va boshqa arab davlatlarining qo‘llab-quvvatlashi zarur. AQSh bu jarayonda yetakchilik qilib, umumiy mudofaa alyansini shakllantirishi kerak. Alyansning maqsadlari quyidagicha bo’ladi: a) shia va sunniy ekstremizmi bilan kurash; b) havo va raketadan mudofaa tizimlarini mustahkamlash; d) Eronga qarshi ishonchli strategiyani ishlab chiqish.
Falastinning siyosiy kelajagi
Yangi mintaqaviy voqelikda Falastin masalasi markaziy o‘rin tutishi kerak. Bu boradagi yondashuv moslashuvchan va bosqichma-bosqich bo‘lishi lozim. Falastin boshqaruvi samaradorligini namoyish etishi va radikalizmni yo‘q qilish yo‘lida faol harakat qilishi kerak. G‘azo qayta tiklanishi faqat uning demilitarizatsiyasi amalga oshirilgandan so‘ng boshlanishi lozim.
Tahdid va imkoniyatlar
Isroil tarixiy burilish nuqtasida turibdi: u hozirgi vaziyatdan foydalanib mintaqada barqaror tartib o‘rnata oladimi yoki yangi beqarorlik to‘lqiniga duch keladimi? Muvaffaqiyatning kaliti AQSh va arab ittifoqchilari bilan hamkorlikda, shuningdek, o‘z ichki siyosatidagi ekstremistik unsurlarni jilovlashda yotadi.
Xulosa qilib aytganda, Isroil strategiyasi – bu nafaqat harbiy g‘alaba, balki Yaqin Sharq kelajagini qayta ko‘rib chiqish imkoniyati hamdir. AQSh va arab davlatlari qo‘llab-quvvatlagan koalitsiya mintaqaviy xavfsizlikni ta’minlash, Falastinliklarga siyosiy istiqbol yaratish va Eronga qarshi samarali kurash orqali barqaror va farovon mintaqa uchun asos yaratishi mumkin.
Strategic Focus: Central Asia
08.12.202415:34
️2008-yilda Damashqda bo‘lib o‘tgan arab davlatlari rahbarlari sammitida Saddam Husaynning qatl etilganiga ishora qilib, Liviya yetakchisi Qazzofiy shunday degan edi:
“Har biringizga navbat keladi, sizni olib ketgani kelishadi.” Oʻsha vaqtda Asad, Muborak va boshqalar kulishgandi.
@erontahlili
“Har biringizga navbat keladi, sizni olib ketgani kelishadi.” Oʻsha vaqtda Asad, Muborak va boshqalar kulishgandi.
@erontahlili
Показано 1 - 24 из 71
Войдите, чтобы разблокировать больше функциональности.